Finansal tabloların gerçeğe uygun sunumu ve UFRS ile uyumu. Muhasebenin tahakkuk esası

Transkript

1 UMS 34 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) UMS 1.3 Ara Dönem Finansal Raporlama Kontrol listesinin bu kısmı ara dönem finansal raporlamaya ilişkin muhasebeleştirmeyi belirleyen UMS 34 e yöneliktir. Bu standardın temel konuları ara dönem finansal raporlamanın asgari içeriğinin tanımlanması ve ara döneme ilişkin özet veya ayrıntılı mali tablolardaki muhasebeleştirme ve ölçme ilkelerini belirlemektir. UFRS 1, Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması, işletmenin ara dönemini kapsayan UFRS standartlarına göre hazırlanan ilk mali tablolarına ilişkin ek açıklamaları içerir. Daha fazla bilgi için Kontrol listesinin ilgili bölümüne bakınız. Bir işletmenin ara raporlama döneminde, tam bir mali tablo setini sunmayı seçmesi durumunda, UMS 1 Mali Tabloların Sunumu standardıyla ilgili hükümleri mali tablolarına uygulamalıdır. Ara döneme ilişkin özet bir finansal raporun hazırlanmış olması durumunda dahi, UMS 1 in belirli hükümleri uygulanır. UMS 1 in 3. paragrafında belirtilen, ara döneme ilişkin özet bir finansal rapora uygulanacak olan bölümler aşağıdakilerle ilgilidir: Finansal tabloların gerçeğe uygun sunumu ve UFRS ile uyumu İşletmenin sürekliliği Muhasebenin tahakkuk esası Sunumun tutarlılığı Önemlilik ve birleştirme Netleştirme, ve UMS 34.6 UMS 34.8(a) UMS 34.8(b) Karşılaştırmalı bilgi Ara dönem finansal raporun asgari içeriği Açıklama: Bu standart, özet mali tablolar ve seçilmiş dipnotlardan oluşan ara döneme ilişkin finansal raporlamanın asgari içeriğini tanımlar. Ara döneme ilişkin finansal raporlama ile, en son yıllık tam mali tablo setinde yer alan finansal bilgilerin güncellenmesi amaçlanır. Bu çerçevede, ara dönemde yeni faaliyetler, olaylar ve durumlar üzerinde odaklanılır ve daha önce raporlanan finansal bilgilerin tekrarından kaçınılır. Ara dönem finansal rapor asgari olarak aşağıda verilen unsurlardan oluşur: a) özet bilanço, b) özet gelir tablosu,

2 Standarda UMS 34.8(c) c) özet: i) bütün değişiklikleri gösteren özkaynak değişim tablosu, veya ii) hissedarlarla yapılan sermaye işlemleri ve hissedarlara dağıtımlar dışındaki özkaynak hareketlerini gösteren özkaynak değişim tablosu, UMS 34.8(d) UMS 34.8(e) UMS 34.9 UMS UMS UMS 34.7 UMS UMS UMS UMS UMS d) özet nakit akım tablosu, ve e) seçilmiş dipnotlar (açıklayıcı notlar). Ara dönem mali tabloların biçim ve içeriği Bir işletmenin ara dönem finansal raporunda mali tablolar tam setini yayımlaması durumunda; bu mali tabloların biçim ve içeriğinin, UMS 1 Mali Tabloların Sunumu standardında mali tablolar tam seti için öngörülen hükümler ile uyumlu olması zorunludur. Açıklama: Ara döneme ilişkin özet bir finansal raporun hazırlanmış olması durumunda dahi, UMS 1 in bazı hükümleri uygulanır (Bu bölümün başında yer alan giriş notlarına bakınız). Bir işletmenin ara dönem finansal rapor olarak özet mali tablolarını yayımlaması durumunda; bu özet tabloların asgari olarak, en son yıllık mali tablolarda yer alan başlık ve alt toplamların her biri ile UMS 34 çerçevesinde belirlenen seçilmiş dipnotları içermesi şarttır. Yer verilmemesi halinde özet mali tabloların yanıltıcı olmasına neden olacak olan ek hesap kalemleri veya açıklamalar bu tabloların içeriğine dahil edilir. Açıklama: Bu standartta yer alan muhasebeleştirme ve ölçme esasları, işletmenin bir ara dönem için tam mali tablo seti düzenlenmesi durumunda bunlara da uygulanır ve bu mali tablolar bu standart ile öngörülen açıklamaların yanında (özellikle 16. paragrafta belirtilen açıklamalar) diğer standartların öngördüğü açıklamaları da içermelidir. Adi hisse başına kar ile hisse başına bölünmüş kar tutarları ara dönemlerde hazırlanacak ayrıntılı veya özet gelir tablosunda gösterilir. Bir işletme ara dönemde hazırlayacağı özkaynak değişim tablosunda en son yıllık tabloda kullandığı şekli aynen uygular. Açıklama: UMS 1, özkaynak değişim tablosunun ayrı bir mali tablo olarak sunulmasını gerektirir ve hissedarlar ile yapılan sermaye işlemlerinden kaynaklanan (hissedarlara yapılan dağıtımlar dahil) özkaynak değişikliklerine ilişkin bilgilerin söz konusu mali tablolarda veya alternatif olarak dipnotlarda gösterimine izin verir. Bir işletmenin en son yıllık mali tablolarının konsolide olarak hazırlanmış olması durumunda, ara dönem mali tabloları da konsolide olarak hazırlanır. Açıklama: Ana ortaklığın bireysel mali tabloları, en son yıllık finansal raporunda yer alan konsolide mali tabloları ile tutarlı veya karşılaştırılabilir değildir. Bir işletmenin yıllık finansal raporunun, konsolide mali tabloların yanı sıra ana ortaklığın bireysel mali tablolarını da içermesi durumunda, UMS 34 standardı, işletmenin ara dönem mali raporunun ana ortaklığın bireysel ara dönem mali tablolarını da içermesini gerektirmez veya bunu engellemez.

3 Standarda Seçilmiş dipnotlar UMS Açıklama: Bir işletmenin ara dönem finansal raporunun kullanıcısı, işletmenin en son yıllık finansal raporuna da ulaşabilecektir. Bu nedenle, ara dönem finansal rapor kapsamındaki notlarda, en son yıllık raporda yer verilmiş bulunan bilgilerde göreceli olarak önemli olmayan güncellemeler sağlanması zorunlu değildir. Ara dönemde, işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlarında en son yıllık raporlama tarihinden sonra meydana gelen değişikliklerin anlaşılması açısından önemli nitelikteki işlem ve olayların açıklanması daha yararlıdır. Ara dönem mali tablolara ilişkin dipnotlarda asgari olarak, önemliyse ve ara dönem finansal raporun başka bir bölümünde açıklanmadıysa, aşağıda belirtilen bilgilerin yer alması zorunludur: UMS 34.16(a) a) ara dönem mali tabloların düzenlenmesinde, en son yıllık mali tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları ve hesaplama yöntemlerinin kullanıldığına ilişkin bir açıklama; söz konusu politika ve yöntemlerin değiştirilmiş olması halinde, değişikliğe ve bu değişikliğin mali tablolar üzerindeki etkilerine ve niteliğine ilişkin açıklama, UMS 34.16(b) b) ara dönem faaliyetlerinin mevsimsel veya dönemsel özelliklerine ilişkin açıklayıcı yorumlar, UMS 34.16(c) c) niteliği, büyüklüğü veya sıklığı itibariyle olağandışı nitelikteki olan varlıklar, borçlar, özkaynaklar, nakit akımları veya net geliri etkileyen kalemlerin niteliği ve tutarı, UMS 34.16(d) d) cari ara dönem üzerinde önemli etkide bulunması durumunda; cari finansal yılın önceki ara dönemlerine veya önceki yıllara ait mali tablolarda raporlanan tutarlara ilişkin tahminlerde meydana gelen değişikliklerin niteliği ve tutarına ilişkin açıklamalar, UMS 34.16(e) e) hisse senetleri ve borçlanma araçlarının ihracı, geri satın alınması ve geri ödemelerine ilişkin açıklamalar, UMS 34.16(f) f) ayrı ayrı olmak üzere, adi hisse senetleri ve diğer hisse senetlerine ödenen temettüler (toplam olarak veya hisse başına), UMS 34.16(g) g) işletmenin bölüm raporlamasında esas alınan temel raporlama ilkesi çerçevesinde, faaliyet alanına veya coğrafi bölümlere ilişkin ara döneme ait bölüm gelirleri ve bölüm faaliyet sonuçları, UMS 34.16(g) Açıklama: Sadece UMS 14 Bölümlere Göre Raporlama standardının bir işletmenin bölüm bilgilerinin yıllık mali tablolarda açıklanmasını gerektirmesi durumunda bölüm bilgisinin ara döneme ilişkin mali raporlarda gösterilmesi gereklidir. UMS 34.16(h) h) ara dönem sonrasında ortaya çıkan ve ara dönem mali tablolarında yansıtılmayan önemli olaylar, UMS 34.16(i) i) birleşme, bağlı ortaklıkların ve uzun vadeli yatırımların edinimi veya elden çıkarılması, yeniden yapılandırma ve durdurulan faaliyetler gibi, işletmenin yapısında ara dönemde meydana gelen değişikliklerin etkileri. UMS 34.16(i) Açıklama: Birleşme durumunda işletme, UFRS 3 İşletme Birleşmeleri standardının paragraflarında istenen bilgileri açıklamalıdır (Kontrol listesinin ilgili kısmına bakınız).

4 Standarda UMS 34.16(j) UMS UMS UMS j) şarta bağlı borçlar veya şarta bağlı varlıklarda son yıllık bilanço tarihinden bu yana meydana gelen değişiklikler. Yukarıda (UMS 34 ün 16. paragrafında) belirtilen açıklayıcı notlara ilişkin bilgiler normal olarak yıllık hesap dönemi esasına göre raporlanır. Yukarıda (UMS 34 ün 16. paragrafı) belirtilen açıklayıcı notlara ilişkin bilgilerin normal olarak yıllık hesap dönemi esasına göre raporlanmasının yanı sıra işletme, cari ara dönem mali tablolarının anlaşılması açısından önemli işlem ve olayları ayrıca açıklamalıdır. Açıklamalar: 1. Bu standardın 16. paragrafında öngörülen açıklamalara ilişkin örneklere aşağıda yer verilmiştir. Standartlar ve yorumlar bu kalemlerin çoğuyla ilgili yapılacak açıklamalara ilişkin açıklayıcı hükümler içerir: stokların net gerçekleşebilir değerine indirilmesi ve böyle bir indirimin iptali, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar veya diğer varlıkların değerlerinde ortaya çıkan değer düşüklüklerinden kaynaklanan bir zararın mali tablolara yansıtılması ve bu tür bir değer düşüklüğü zararının iptali, yeniden yapılandırma maliyetleri için ayrılan karşılıkların iptali, maddi duran varlıkların elde edilmesi ve elden çıkarılması, maddi duran varlıkların satın alınmasına ilişkin taahhütler, davaların sonuçlandırılması, önceki dönemlerde raporlanan finansal bilgilerdeki hataların düzeltilmesi, borçların ödenmesinde temerrüde düşülmesi veya bir borç anlaşmasının, bilanço tarihinde veya öncesinde herhangi bir düzeltmenin yapılmamış olması halinde, gereklerinin yerine getirilmemesi, ve UMS ilişkili taraflarla gerçekleştirilen işlemler. 2. Diğer Standartlar mali tablolarda yapılması gereken açıklamaları belirtir. Bu kapsamda mali tablolar, normalde yıllık finansal raporda ve bazen diğer raporları da içeren tam bir mali tablo setini ifade eder. Bu standardın 16 (i) maddesinde (işletme birleşmeleri-yukarıya bakınız) belirtilmediği sürece; işletmenin ara dönem finansal raporunun tam bir mali tablo setinden ziyade, sadece özet mali tablolar ve seçilmiş notlardan oluştuğu durumda, diğer standartlar tarafından öngörülen açıklamalara yer verilmesi zorunlu değildir.

5 Standarda UFRS ile uyumluluğun açıklanması UMS Bir işletmenin ara dönem finansal raporunun bu standart ile uyumlu olması durumunda, bu husus açıklanır. UMS Açıklama: Ara döneme ilişkin bir finansal rapor, uygun olan standartların tüm hükümleri ve uygun olan tüm yorumlar ile uyumlu olmadığı sürece, UFRS ler ile uyumlu kabul edilmez. Ara dönem mali tablo sunulacak dönemler Ara dönem raporlar, aşağıda belirtilen dönemlere ilişkin (özet veya tam) ara dönem mali tabloları içerir: UMS 34.20(a) a) bir önceki finansal yıl sonu bilançosu ile karşılaştırmalı olarak hazırlanmış cari ara dönem bilançosu, UMS 34.20(b) b) cari ara dönem gelir tablosu ve cari yıla ilişkin hesap dönemi başından ara dönem sonuna kadar olan faaliyetleri kapsayan karşılaştırmalı kümülatif gelir tablosu ile bir önceki yılın aynı ara dönemlerine ilişkin gelir tabloları (cari ve yılbaşından bugüne kadar), UMS 34.20(c) c) bir önceki yılın aynı ara dönemi ile karşılaştırmalı olarak hazırlanmış, cari yıla ilişkin hesap dönemi başından ara dönem sonuna kadar olan özkaynak değişimlerini gösteren özkaynak değişim tablosu, ve UMS 34.20(d) d) bir önceki yılın aynı ara dönemi ile karşılaştırmalı olarak hazırlanmış, cari yıla ilişkin hesap dönemi başından ara dönem sonuna kadar olan nakit akımlarını gösteren nakit akım tablosu. Açıklama: UMS 34 e ilişkin Ek A, üç aylık veya altı aylık raporlama yapan bir işletmenin sunması gereken dönemleri göstermektedir. UMS Faaliyetleri önemli ölçüde mevsimsel nitelikli olan bir işletme için, cari ara dönem raporlama tarihinden önceki on iki aylık ve önceki yıla ilişkin on iki aylık döneme isabet eden karşılaştırmalı finansal bilgileri raporlaması teşvik edilir (zorunlu tutulmaz). UMS Açıklama: Ara dönem finansal rapor kullanıcılarına daha yararlı olması açısından raporlanan söz konusu bilgi, bu standardın 20. paragrafında (yukarıya bakınız) belirtilen bilgilere ek niteliğindedir. Önemlilik UMS Ara dönem finansal raporlamada muhasebeleştirme, ölçme, sınıflandırma veya yapılacak açıklamalara ilişkin karar verilirken, önemlilik kriteri ara dönem finansal veriler çerçevesinde değerlendirilir. Açıklamalar: UMS ) Önemlilik kriterinin değerlendirilmesinde, ara dönem ölçümlerinin yıllık finansal verilere göre daha fazla oranda tahmine dayanabileceği dikkate alınmalıdır. UMS ) UMS 1 Mali Tabloların Sunumu ve UMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar Standartlarında; mali tablolarda yanlış sunulması veya sunumun hiç yapılmaması mali tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkileyen kalemler önemli olarak nitelendirilir. UMS 1 (örneğin) durdurulan faaliyetler dahil olmak üzere önemli kalemlerin ayrı olarak açıklanmasını öngörür ve UMS 8 muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, hatalar ve muhasebe politikalarındaki değişikliklerin açıklanmasını öngörür. Bu iki standart önemlilik düzeyi ile ilgili rakamsal bir düzenleme içermez.

6 Standarda UMS UMS UMS UMS UMS ) Finansal raporlamada önemlilik kriteri değerlendirilirken takdir mekanizmasının kullanılması her zaman gerekmekle birlikte; bu standart, ara dönemdeki muhasebeleştirme ve açıklamalara yönelik takdir yetkisinin kullanılmasını, ara dönemin anlaşılırlığının sağlanması açısından, ara dönem verilerine dayandırır. Örneğin; olağandışı kalemler, muhasebe politikalarında veya tahminlerinde meydana gelen değişiklikler ve hatalar, açıklanmaması halinde ortaya çıkabilecek yanıltıcı sonuçlardan kaçınmak üzere, ara dönem verilerine dayanılarak belirlenecek önemlilik kriteri çerçevesinde muhasebeleştirilir ve açıklanır. Burada amaçlanan, işletmenin ara dönem finansal raporunun, ara döneme ilişkin finansal durum ve faaliyet sonuçlarının anlaşılabilmesi için, ilgili tüm bilgileri içermesinin sağlanmasıdır. Yıllık mali tablolarda yapılacak açıklamalar Bir ara dönemde raporlanan bir tutarın tahmininin, finansal yılın son ara döneminde önemli ölçüde değiştiği, ancak son ara dönem için ayrı bir ara dönem finansal rapor düzenlenmediği durumda; tahminlerde meydana gelen değişikliklerin niteliği ve tutarları finansal yıla ilişkin yıllık mali tablolarda bir not olarak açıklanır. Açıklama: UMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar; tahminlerde meydana gelen ve cari dönemi önemli ölçüde etkileyen veya takip eden dönemleri önemli ölçüde etkilemesi beklenen değişikliklerin, niteliğinin ve (mümkünse) tutarının açıklanmasını gerektirir. Bu standardın 16(d) paragrafı da ara dönem finansal raporda benzer açıklamaların yapılmasını gerektirir. Stokların defter değerinin düşürülmesi, yeniden yapılandırma veya değer düşüklüğü zararlarına ilişkin olarak cari finansal yılın önceki ara dönemlerinde raporlanan tahminlerde son ara dönemde meydana gelen değişiklikler buna örnektir. UMS 34 ün 26. paragrafında öngörülen açıklama UMS 8 hükmü ile tutarlı olup, sadece tahminlerde meydana gelen değişikliklerle sınırlı tutulması amaçlanmıştır. Bir işletmenin, yıllık mali tablolarına ara döneme ilişkin herhangi bir ek finansal bilgi dahil etmesi gerekli değildir. Muhasebeleştirme ve Ölçme Açıklama: UMS 34 e yönelik Ek B, bu standardın paragraflarında belirtilen muhasebeleştirme ve ölçme ilkelerinin uygulanması ile ilgili örnekler içermektedir. Yıllık finansal raporlama ile aynı muhasebe politikaları En son yıllık finansal tablo tarihinden sonra meydana gelen ve etkileri bir sonraki yıllık finansal tablolara yansıtılacak muhasebe politikası değişiklikleri hariç olmak üzere,işletmeler, ara dönem finansal tablolarında yıllık finansal tablolarında uygulananlar ile aynı muhasebe politikalarını uygulamak zorundadır. Ancak, bir işletmenin (yıllık, altı aylık veya üçer aylık) raporlama sıklığı yıllık faaliyet sonuçlarının ölçümünü etkilemez. Bu amacın gerçekleştirilebilmesi için ara dönem raporlamasında ölçme işlemleri, cari hesap dönemi başından ara dönem raporlama tarihine kadar olan dönemi kapsar. Açıklama: Bu standardın paragrafları, yukarıda yer alan 28. paragrafta belirtilen ilkelerin uygulanmasıyla ilgili daha fazla bilgi sunmaktadır.

7 Standarda UMS UMS UMS Mevsimsel, dönemsel veya arızi gelirler Finansal yıl içerisinde elde edilen mevsimsel, dönemsel veya arızi gelirler; işletmenin hesap dönemi sonu itibariyle uygun olmayacağı durumlarda, ara dönem tarihi itibariyle tahmin edilemez veya ertelenemez. Açıklamalar: Temettüler, isim hakları ve devlet teşvikleri buna örnek olarak verilebilir. Ayrıca, perakendeciler gibi bazı işletmeler, tutarlı olarak cari yılın belirli ara dönemlerinde diğer ara dönemlere göre daha fazla hasılat elde edebilirler. Bu tür hasılatlar ortaya çıktıkları anda muhasebeleştirilir. Finansal yıl boyunca düzensiz olarak katlanılan maliyetler Finansal yıl boyunca düzensiz olarak katlanılan maliyetler; sadece, finansal yıl sonu itibariyle bu tür maliyetlerin tahmin edilmesinin veya ertelenmesinin uygun olduğu durumlarda, ara dönem raporlama amaçlarına yönelik olarak tahmin edilmeli veya ertelenmelidir. Tahminlerin kullanımı Ara dönem finansal raporlarda izlenilmesi gereken ölçüm esasları, finansal bilgilerin güvenilirliğini ve bir işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlarının anlaşılması için gerekli tüm önemli finansal bilgilerin uygun olarak açıklanmasını sağlayacak şekilde belirlenir. Açıklamalar: 1) Ölçme işlemleri yıllık ve ara dönem finansal raporların her ikisinde de makul tahminlere dayansa da, ara dönem finansal raporlar genellikle yıllık finansal raporlardan daha fazla tahmin yöntemlerinin kullanılmasını gerektirir. UMS ) UMS 34 e yönelik Ek C de ara dönemlerde tahminlerin kullanılmasıyla ilgili örnekler verilmektedir. Daha önce raporlanmış ara dönem mali tablolarının düzeltilmesi Yeni bir standart veya yorum tarafından öngörülen geçiş dönemi hükümleri haricindeki muhasebe politikalarına ilişkin bir değişiklik, aşağıdaki şekilde yansıtılır: a) UMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar standardına göre cari yılın önceki ara dönemlerine ilişkin mali tabloların düzeltilmesi ve yıllık mali tablolarda düzeltilecek olan önceki yılların karşılaştırılabilir ara dönemlerine ilişkin mali tabloların düzeltilmesi suretiyle yansıtılır, veya b) tüm geçmiş dönemler için yeni bir muhasebe politikasının uygulanmasının kümülatif etkisinin yılın başında tespit edilmesinin pratik olmadığı durumlarda, cari finansal yılın önceki ara dönemlerine ilişkin mali tablolar ve önceki yıllara ait karşılaştırmalı ara dönem mali tabloları, yeni muhasebe politikasının geçmişe dönük uygulanabileceği en erken tarihten itibaren düzeltilir.

8 lar UMS Açıklama: Önceki paragrafta belirtilen ilkenin bir amacı, benzer işlemlere bir hesap dönemi süresince tek bir muhasebe politikasının uygulanmasını sağlamaktır. UMS 8 kapsamında muhasebe politikasında meydana gelen bir değişikliğin, mümkün olduğunca, geriye dönük olarak uygulanmasıyla önceki dönem finansal bilgilerinin düzeltilmesi öngörülmektedir. Ancak, geçmiş finansal yıllara ilişkin düzeltmelerin kümülatif tutarının belirlenemediği durumlarda, UMS 8 yeni muhasebe ilkesinin geçmişte mümkün olan en erken tarihten itibaren başlamak üzere ileriye yönelik uygulanmasını öngörür. UMS 34 ün 43. paragrafında (yukarıya bakınız) açıklanan ilkeye göre, hesap dönemi içerisinde muhasebe politikasında meydana gelen herhangi bir değişikliğin geriye dönük olarak veya mümkün değil ise en geç hesap döneminin başından itibaren ileriye yönelik olarak uygulanması gerekir.