BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Çevre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları Anadolu Üniversitesi

Transkript

1 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Çevre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları Anadolu Üniversitesi

2 Çevre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Akıllı Büyüme Eğitime, bilgiye ve yeniliğe dayalı bir ekonomi AB'nin GSYH'nin % 3'ü Ar-Ge yatırım yapılacak enerji güvenliği, ulaşım, iklim değişikliği ve kaynak verimliliği, sağlık ve yaşlanma, çevre dostu üretim yöntemleri ve arazi yönetimi Sürdürülebilir Büyüme Kaynakların verimli kullanıldığı, çevreye daha duyarlı ve daha rekabetçi bir ekonomi İklim değişikliği ve enerji sürdürülebilirlik Düşük karbon ekonomi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmak, ulaşım sektörünün modernize etmek ve enerji verimliliği teşvik etmek Kapsayıcı Büyüme Ekonomik ve sosyal uyumun sağlandığı ve yüksek istihdamın olduğu bir ekonomi 20 milyon daha az kişi yoksulluk riski altında olmalıdır. 3

3 Ulusal Çevre Stratejisi ( ) Sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı Sektörler arası entegrasyon Kullanan-kirleten öder Kirliliği önleyici tedbirlerin alınması Doğal kaynakların korunması Sürdürülebilir kalkınma Kamu-özel sektör işbirliği Kamuoyunda çevre bilincinin artırılması ve halkın katılımı

4 *TR41 Bölgesi Çevre Durum Raporu, 2011 Öncelikli Problemler

5 Altyapı Tesislerinin Durumu İlçeler / Tesisler Kanalizasyon Atıksu Arıtma Tesisi İçme Suyu Şebekesi Katı Atık Tesisi Tıbbi Atık Tesisi Ambalaj Atıkları Geri kazanım/dönüşüm Tesisi Tepebaşı Odunpazarı Alpu X X X X Beylikova X X X X Çifteler X X X Han X X X X X İnönü X X Mahmudiye X X X X Mihalgazi X X X Mihalıççık X X X Sarıcakaya (kısmi) X X X Seyitgazi (kısmi) X X X Sivrihisar X X X Günyüzü X X X

6 Su Kirliliği Mevcut arıtma tesisi kapasite ve verimlerinin yetersiz olması, Yerleşim yerlerinde kanalizasyon şebekesinin olmaması veya yetersiz olması, Yerleşim yerlerindeki evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması, Mevcut sanayinin atıksularını arıtmaması, Bazı ilçelerde küçük sanayilerde toplu arıtmanın olmaması, Fosseptik çukurların sağlıklı bir şekilde inşa edilmemesi, Zirai faaliyetler ve kimyasal gübre kullanımı.

7 Belediye - Atıksu Göstergeleri Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Belediyelerde deşarj edilen kişi başı günlük atıksu miktarı (litre/kişi-gün) Su Kirliliği Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Kaynak: TÜİK, 2010 İmalat Sanayi Arıtılan ve Arıtılmayan Su Miktarları Arıtılan su miktarları (1000 m3/yıl) Arıtılmayan su miktarları (1000 m3/yıl) Bilecik Bursa Eskişehir Bilecik Bursa Eskişehir Kaynak: TÜİK, 2008

8 Su Kirliliği Belediye - İçme ve Kullanma Suyu Göstergeleri (1000 m3/yıl) Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) İçme ve kullanma suyu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Belediyelerde kişi başı çekilen günlük su miktarı (litre/kişi-gün) Çekilen toplam su miktarı içindeki yeraltı suyu miktarı (%) Kaynak: TÜİK (2010) verileriyle BEBKA tarafından hesaplanmıştır. ESKİ tarafından işletilen içme ve kullanma suyu arıtma tesisi merkez ilçelerin ihtiyacını karşılamakla birlikte 2013 yılı sonunda Sarısungur Barajı nda da tesislerin devreye alınması beklenmektedir.

9 Katı Atık Eskişehir ve Bursa Büyükşehir Belediyeleri sınırları dışında ilçe belediyeleri (İnegöl hariç) ile Bilecik ilinde düzenli depolama tesisinin bulunmaması veya vahşi depolama yapılması, Kaynakta ayrı toplama işleminin yapılmaması, Sanayi kaynaklı, kayıt altına alınamayan tehlikeli atıklar ve uygun olmayan bertaraf işlemleri. Eskişehir sınırları içerisinde 2 merkez ilçe dışında, 12 ilçenin bağlı olduğu bir düzenli çöp depolama sahası bulunmamaktadır.

10 Belediye - Atık Göstergeleri Atık hizmeti verilen nüfusun toplam nüfus içindeki oranı(%) Atık hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Kaynak: TÜİK, 2010 Katı Atık Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Belediye- Bertaraf Yöntemine Göre Atık 1% 13% Belediye çöplüğü Düzenli depolama 85% Açıkta yakma Göle ve dereye dökme Gömme

11 Hava Kirliliği Isınma amaçlı yakıt kullanımı, Endüstriyel kaynaklı hava kirliliği, Trafikten kaynaklanan egzoz emisyonları, Sanayi kuruluşlarının yanlış yer seçimi, Plansız kentleşme Eskişehir merkezde genel anlamda trafikten kaynaklı hava kirliliği gözlenmekle birlikte ilde hava egzoz ölçümleri için istasyon yoktur. Genel olarak sanayide doğalgaz kullanılmaktadır. Bakanlığın OSB de emisyon ölçüm istasyonları kurmak ile ilgili projesi de mevcuttur.

12 Gürültü Kirliliği Trafik gürültüsü, Demiryolu gürültüsü, Havaalanı gürültüsü, Rekreasyon ve eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültü, Küçük sanayi iş kollarından kaynaklanan gürültü. Eskişehir de eğlence sektörünün yoğun olması, marketlerin ve imalathanelerin neredeyse tamamının konutların altında yer alması önemli gürültü kirliliği etkenleri arasındadır. Kent içi gürültü haritalarının çıkarılması Eskişehir de planlanan çalışmalar arasında yer almaktadır.

13 Çevresel Sürdürülebilirlik "Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim" kavramı Hammadde ve enerjiyi daha az kullanmayı, Yeniden kullanım ve geri dönüşümü artırmayı, Daha az atık oluşturmayı, Tehlikeli atık miktarını azaltmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, çevresel etkileri en aza indirmenin yanında verimlilik artışı sağlamayı da amaçlayan çevresel fayda yanında ekonomik getirileri de olan bir üretim stratejisidir.

14 Enerji Üretimi Türkiye Elektrik Üretiminin Kaynaklara Dağılımı Hidrolik ; 22,8% Linyit ; 16,9% Doğal Gaz ; 45,4% İthal Kömür + Taş Kömürü + Asfaltit; 11,9% Rüzgâr; 2,1% Sıvı Yakıtlar ; 0,4% Jeotermal; 0,3% Yenilenebilir + Atık ; 0,2% Kaynak: EÜAŞ, 2012 Elektrik Üretim Santral Sayısı ve Kurulu Güç Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Toplam Santral Sayısı Toplam Kurulu Güç (MW) 85103,5 4240,9 3019,4 739,2 482,3 Termik Santral Kurulu Gücü (MW) 46006,5 3268,5 2564,3 402,9 301,3 Hidroelektrik Santrali (HES) Kurulu Gücü (MW) 31057,9 762,2 445,0 295,2 22,0 Rüzgar Enerjisi Santrali (RES) Kurulu Gücü 7479,3 198,0-39,0 159,0 (MW) Biyokütle Santrali Kurulu Gücü (MW) 158,8 12,2 10,1 2,1 - Jeotermal Santrali (JES) Kurulu Gücü (MW) 401, Kaynak: EPDK, 2011

15 bin MWh Enerji Tüketimi Sektörlere Göre Elektrik Tüketimi DİĞER AYDINLATMA TARIMSAL SULAMA 100% 90% 80% 70% 60% 50% TİCARET MESKEN 40% 30% 20% 10% BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK SANAYİ 0% BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK Kaynak: TEDAŞ, 2010

16 Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ( ) Enerji verimliliği, enerji arz güvenliğinin sağlanması, dışa bağımlılıktan kaynaklanan risklerin azaltılması ve iklim değişikliği ile mücadele bakımından önemlidir. Enerji verimliliği enerji üretimi, iletim ve dağıtım sisteminin yanısıra, sanayi, ulaşım, konut ve hizmet sektörlerinde ki kullanımı da içermektedir. Yürütülen ve planlanan çalışmalarla enerji yoğunluğunun 2023 yılına kadar, 2008 yılına göre %20 oranında düşmesi hedeflenmektedir Kamu kuruluşlarının bina ve tesislerinde yıllık enerji tüketimi 2023 yılına kadar %20 azaltılacaktır.

17 Yenilenebilir Enerji Kaynakları Hidrolik Rüzgâr Güneş Hidrojen Yakıt Biyokütle/biyoenerji Jeotermal

18 YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

19 Hidrolik TR41 Bölgesinde Kurulu Hidroelektrik Santraller (EİE, 2011) Hidroelektrik Santralın Adı Kurulu Güç (MW) Ortalama Üretim (GWh) İl Adı İlçe Adı Açılış Yılı İşletici Bozüyük 0,36 1 Bilecik Bozüyük 1938 EÜAŞ İnegöl-Cerrah 0,27 2 Bursa İnegöl 1952 EÜAŞ İznik-Dereköy 0,30 2 Bursa İznik 1952 EÜAŞ Mustafakemalpaşa 0,50 1 Bursa M.K.Paşa 1952 EÜAŞ Beyköy Eskişehir Sarıcakaya 2000 ADÜAŞ Gökçekaya Eskişehir Merkez 1973 EÜAŞ

20 Güneş TR41 Bölgesi Küresel Güneş Radyasyon Dağılımı (EİE, 2011)

21 Rüzgar TR41 Bölgesinde Rüzgar Hızı 50m (EİE, 2011)

22 Rüzgar TR41 Bölgesi Kapasite Faktörü Dağılımı 50m (EİE, 2011) Ekonomik RES yatırımı için minimum 7m/s rüzgar hızı ve %35 kapasite faktörü gerekmektedir.

23 Rüzgar TR41 Bölgesinde Rüzgar Enerji Santrali Kullanılamaz Alanlar (EİE, 2011)

24 Biyokütle Orman ürünleri Yağlı tohumlar Karbon hidratlar Elyaf bitkileri Bitkisel atıklar Hayvansal atıklar Şehirsel ve endüstriyel atıklar

25 İklim Değişikliği Strateji Belgesi ( ) İklim değişikliği politikalarını kalkınma politikalarıyla entegre etmek Temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını arttırmak İklim değişikliğiyle mücadeleye özel şartları çerçevesinde aktif katılım sağlamak Yüksek yaşam kalitesiyle refahı tüm vatandaşlarına düşük karbon yoğunluğu ile sunabilmek

26 İklim Değişikliği Strateji Belgesi ( ) ENERJİ Elektrik enerjisi üretiminde yeni ve yenilenebilir enerji payının artırılması, Temiz üretim teknolojileri ve en iyi tekniklerin kullanılması, Binalarda enerji kimlik sisteminin uygulanması, Düşük karbonlu yakıtların kullanılması, yakıt dönüşümü, CO 2 emisyonun azaltılması Enerji verimliliğinde bilinçlendirme ve farkındalığın artırılması, SANAYİ En iyi teknik ve teknolojilerin etkin kullanılarak temiz üretimin gerçekleştirilmesi, Enerji yoğun tesislerde enerji verimliliğinin artırılması, Enerji yönetim sistemlerinin etkin uygulanması İklim değişikliği ile mücadele kapsamında bilinçlendirme Ar-Ge faaliyetlerinin teşvik edilerek artırılması 28

27 Tabii Kaynaklar Altın Krom Bor-Boraks Lületaşı Sepiyolit Mermer Kaolen Perlit Manyezit Kömür Jeotermal Alanlar

28 Madenlerin Oluşturduğu Çevresel Etkiler Alternatif alan kullanımı (örn. Orman, tarım alanı, mera vb) kayıplarına yol açan yüzey tahribatları, Su kaynaklarının tahribi ve kirlenmesi, Yer kaymaları ve şev duraysızlıkları, Asit maden drenajı oluşumu ve etkileri, Metal liçi ve toprak ile su kaynaklarının metal kontaminasyonu, Atık depolanması ve yok edilmesi, Cevher zenginleştirmeden kaynaklanan kimyasal kirlenme, Su yataklarında toprak erozyonu ve sedimentasyonu, Toz oluşumu ve yayılımı. Maden ocaklarının terk edilirken rehabilite edilmemesi

29 Genel Eğilimler İklim değişikliği Temiz Üretim Yenilenebilir enerji Enerji verimliliği Çevreye duyarlı kentleşme Çevreye duyarlı tarımsal üretim Geri dönüşüm/kaynağında ayırma Düzenli depolama alanları