Sayı : 2013/190 3 Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N HĠZMET ĠTHALLERĠNDE KDV VE STOPAJ SORUMLULUĞU

Transkript

1 Sayı : 2013/190 3 Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N HĠZMET ĠTHALLERĠNDE KDV VE STOPAJ SORUMLULUĞU 1

2 HĠZMET ĠTHALLERĠNDE KDV VE STOPAJ SORUMLULUĞU Türkiyede mukim kişi ve kuruluşlar, yurt dışından mal ithal edebildikleri gibi hizmet de ithal edebilirler. Hizmet ithalinden maksat yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşun Türkiyeye gelerek veya elemanlarını göndererek burada bir hizmet icra etmesi veya hizmet yurt dışında yapılmakla beraber, bu hizmetten Türkiyede yararlanılmasıdır. Yurt dışında yerleşik kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, hizmeti alan Türkiyede mukim kişi ve kuruluşlara katma değer vergisi sorumluluğu ve stopaj yapma mecburiyeti getirebilmektedir. 1- Hizmet Ġthalinde Katma Değer Vergisi Sorumluluğu Katma değer vergisi kanununun 9 uncu maddesi, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde Maliye Bakanlığına vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisi tanımıştır. Maliye Bakanlığı bu yetkisini kullanarak, bu kişi ve kuruluşların Türkiyede yaptığı hizmetler ile bunların yurt dışında yaptığı, ancak Türkiyede faydalanılan hizmetlerde katma değer vergisinin tamamının hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödeneceği yönünde düzenlemeler yapmıştır. 2 Buna göre, yurt dışından hizmet ithal edildiğinde, hizmeti ithal eden tarafından hizmet bedeli üzerinden katma değer vergisi hesaplanması ve bu verginin 2 no.lu katma değer vergisi beyannamesiyle beyan edilip ödenmesi gerekmektedir. Katma değer vergisi sorumlusunun vergi mükellefi olması şart değildir. Katma değer vergisine tabi hizmet ithalini yapan kim olursa olsun katma değer vergisi sorumlusudur. Yurt dışından alınan hizmetlerde katma değer vergisi sorumluluğu doğmaması için; -Bu hizmet KDV nin konusuna girmeyen bir hizmet olmalıdır, -Veya bu hizmet Türkiyeye ithal edilmemiş (Türkiyede faydalanılmamış) bir hizmet olmalıdır, -Ya da ithal edilen hizmet, katma değer vergisinden istisna edilmiş olmalıdır. Yurt dışından ithal edilen ve bu şartların sağlanamadığı tüm hizmetler katma değer vergisi sorumluluğu gerektirir. Hizmeti yapanın mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması bulunması katma değer vergisi sorumluluğunu etkilemez. Vergi anlaşmaları katma değer vergisini kapsamaz.

3 1.1. KDV sorumluluğu gerektiren hizmet ithalleri Faydalanma Türkiyede olmak ve katma değer vergisini önleyen özel bir hüküm olmamak kaydıyla, -Türkiyede inşa edilecek bir bina için yurt dışında çizilip Türkiyeye gönderilen mimari proje hizmeti, -Yurt dışından teknik hizmet, montaj hizmeti veya danışmanlık hizmeti alınması, -Yurt dışından kiralanmış bir menkul malın (örneğin bir iş makinesinin) Türkiyeye getirilip kullanılması, -Yurt dışından yazılım hizmeti alınması, -Yurt dışından tamir-bakım hizmeti alınması, -Yurt dışı firmanın personeli olan kişinin geçici süreyle Türkiyede görev yapması, -Banka veya finans kurumu olmayan yurt dışındaki kişi ve kuruluşlardan borç para alınması nedeniyle faiz ödenmesi, -Yurt dışından gayrimaddi hak alınması veya kiralanması (know-how, marka v.s.), -Türkiyedeki otel, hastahane, okul işletmeleri için yurt dışında müşteri bulan firmaya komisyon ödenmesi, 3 -Türkiyedeki firmanın yurt dışındaki davasını takip eden avukata ücret ödenmesi ve benzeri ödemeler KDV sorumluluğu gerektirmektedir KDV sorumluluğu gerektirmeyen hizmetler Aşağıdaki hizmetler katma değer vergisi sorumluluğu gerektirmemektedir. -Bir şirketin iş için yurt dışına giden elemanının gittiği ülkedeki otel, lokanta, haberleşme v.b. harcamaları hizmetin ifa edildiği ve faydalanıldığı yerin yurt dışı olması nedeniyle, -Türkiyede üretilen mallara yurt dışında müşteri bulan bir yabancının yaptığı komisyonculuk hizmeti, hizmet yurt dışında ifa edildiği ve hizmetten yurt dışında yararlanıldığı için, -Yurt dışında eğitim veya sağlık hizmeti alınması, yurt dışı fuara katılma şeklindeki hizmetler hizmetten yurt dışında yararlanıldığı için, -Yurt dışı bankalardan kredi alınması karşılığı ödenen faizler istisna gerekçesiyle (46 nolu KDV genel tebliği),

4 -Yabancı nakliyat şirketinin Türkiyeye mal getirmesi veya Türkiyeden mal göndermesi hizmet ithali niteliği taşımasına rağmen KDV kanununun 14 üncü maddesine göre yurt dışında başlayıp Türkiyede biten veya Türkiyede başlayıp yurt dışında biten taşıma hizmetleri KDV den müstesna olduğu gerekçesiyle Hizmet ithalinde KDV sorumluluğunun ne zaman doğacağı Hizmet şeklindeki işlemlerde KDV yi doğuran olay, hizmetin tekemmülüdür. Hizmetlerde KDV çoğu zaman hizmeti yapanın, hizmeti belgeleyen fatura veya benzeri belgeyi düzenlediği ayda doğar. Açık ve belgelenebilen gecikme görülmediği taktirde hizmete ait KDV doğuş zamanının doğru olduğu kabul edilmektedir. Bu itibarla KDV sorumluluğunun hizmetin tamamlandığı ve fakat en geç hizmet tutarının gider veya maliyet olarak kayıtlara alındığı tarih itibariyle yerine getirilmesi gerekir Sorumlu sıfatıyla beyan edilecek KDV nin matrahı, matrahın hesabında esas alınacak kur ve uygulanacak KDV oranı Sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanmasını gerektiren hizmet ifalarında vergiyi doğuran olay hizmetin tekemmülü ile meydana gelir. Bu nedenle döviz cinsinden belirlenen mal ve hizmet bedelinin vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihteki merkez bankası döviz alış kuru üzerinden TL ye çevrilerek KDV nin bunun üzerinden hesaplanması gerekir. Merkez bankasınca günlük olarak kur tespiti yapılmayan dövizlerde yürürlükteki en son vergi usul kanunu genel tebliğinde belirtilen döviz kuru esas alınacaktır. 4 Bu şekilde hesaplanan matraha vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihte yürürlükte bulunan KDV oranı uygulanacaktır Sorumlu sıfatıyla beyan edilen vergilerin indirimi Sorumlu sıfatıyla 2 no.lu beyanname ile beyan edilen vergiler vergi sorumluları açısından yüklenilen vergi niteliğindedir. Bu itibarla bu vergiler aynı dönemde mükellef sıfatıyla verilen 1 no.lu katma değer vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılacaktır. Bu indirimle ilgili olarak özellik arz eden hususlar şunlardır. -İndirim için 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan yeterlidir. Verginin ödenmesi şartı aranmamaktadır. -KDV nin sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi gerekirken beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi nedeniyle ikmalen veya re sen tarh edilmesi halinde, tarh edilen verginin indirimi konusu yapılabilmesi için vergi aslının ödenmesi ve ödemeye ait makbuzun ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmamak kaydıyla yasal defterlere kaydedilmesi gerekir.

5 -Sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi gerekirken beyanın ilgili dönemde yapılmayıp sonradan pişmanlıkla yapılması halinde, sorumlu sıfatıyla beyan edilen vergiler pişmanlık talebiyle 2 no.lu beyannamenin verildiği dönemde indirilecektir Sorumluluk gerektiren işlemlerin topluca beyan edileceği Halen kullanılmakta olan 2 no.lu KDV beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan, tam tevkifat ve kısmi tevkifat uygulanan işlemlerin birlikte beyanını sağlayacak şekilde düzenlenmiştir. Bu itibarla, aynı vergilendirme dönemindeki tam ve kısmi tevkifat uygulanan işlemlerin ayrı ayrı değil, tek bir 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. 2- Hizmet Ġthalinde Stopaj Sorumluluğu (GVK md.94 KVK md.30). Yurt dışında mukim kişi ve kuruluşların Türkiyedeki müşterilerine hizmet sunmak suretiyle aldıkları paralar hizmetin türüne göre Türkiyede gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulabilmektedir. Bu vergileme genellikle stopaj yoluyla olmaktadır. Şayet hizmeti veren, yurt dışında mukim gerçek kişi ise hizmet bedeli olarak yapılan ödeme gelir vergisi kanununun 94 üncü maddesi uyarınca stopaj gerektiriyorsa, hizmeti alan bu maddede yazılı stopaj sorumlularından biri ise, bu gerçek kişinin mukimi bulunduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması yoksa veya bu anlaşma bu stopajı önlemiyorsa söz konusu madde kapsamında stopaj yapılacaktır. Hizmeti veren bir kurum ise; hizmet, niteliği itibariyle kurumlar vergisi kanununun 30 uncu maddesi kapsamında stopaja tabi ise, kurumun mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması yoksa veya vergi anlaşması stopajı engellemiyorsa, bu madde uyarınca stopaj yapılması gerekir Stopaj kapsamına giren ödemeler Yurt dışından sağlanan; -Elemanların ücretleri (serbest meslek hizmeti sayılmaktadır), -Mühendislik, montaj, danışmanlık, eğitim hizmetleri, özel yazılım yaptırılması, tercüme yaptırılması gibi serbest meslek hizmeti niteliğindeki hizmet bedelleri, -Kiralama hizmeti karşılığında yapılan ödemeler (finansal kira veya normal kira), -Borç verme, mevduat ve benzeri fonlamalar karşılığında ödenen faizler, -Telif, imtiyaz, ticaret unvanı, marka, know-how ve benzeri gayrimaddi haklar için ödenen bedeller veya kiralar gibi ödemelerde vergi anlaşmasında stopajı önleyici bir hüküm olmadığı sürece gerekli oranlar üzerinden stopaj yapılması gerekmektedir.

6 2.2. Stopajın Matrahı Hizmeti verecek olan yurt dışında mukim firmalar veya kişiler genellikle, alacakları ücretin net olarak kendilerine ödenmesini istemektedirler. Bu taktirde varsa KDV ve stopaj matrahını bulabilmek için yabancıya yapılan ödemenin stopaj oranı dikkate alınarak brütleştirilmesi gerekmektedir. Bu itibarla yurt dışından alınan stopaja tabi hizmet bedeli tespit edilirken bu hususun gözönünde bulundurulması ve buna göre ücretin net mi brüt mü olacağının sözleşme aşamasında belirlenmesinde yarar bulunmaktadır Stopaj kapsamına girmeyen ödemeler Yurt dışında mukim kişi ve kuruluşlara yapılan, -Her nevi komisyon ödemeleri, -Yurt dışında yapılan ilan veya reklam bedeli ödemeleri, -Tamir veya bakım ücreti ödemeleri, -Yurt dışında gerçekleşen taşıma bedeli ödemeleri, -Sigorta primi ödemeleri, -Yurt dışında yaptırılan fason iş bedeli ödemeleri, -Gözetim ücreti ödemeleri, 6 -Yurt dışı seyahatlerdeki ortaya çıkan otel, lokanta, ulaşım, haberleşme v.s. ödemeleri -Fuar katılım ücret ödemeleri, -Uydu kirası ödemeleri İle sair benzeri ödemeler ticari nitelikli olduklarından stopaj kapsamına girmemektedir Vergi anlaşmalarının stopajı önleyici veya stopaj oranını düşürücü olabilmesi Stopaja tabi ödemelerde, hizmeti verenin mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında yapılmış ve yürürlüğe girmiş bir vergi anlaşması varsa, bu anlaşmaya göre; -Stopaj hiç etiketlenmeyebilir, -Stopaj oranı düşebilir veya -Stopaj tamamen ortadan kalkabilir.

7 Bu itibarla yurt dışında mukim kişi ve kuruluşlara yapılan stopaja tabi ödemelerde, hizmeti verenin mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması olup olmadığına ve bu anlaşmanın stopajı etkileyip etkilemediğine bakılmalıdır Hizmet ithalinde stopaj sorumluluğunun ne zaman doğacağı Hizmet ithalinde KDV sorumluluğunu doğuran olay hizmetin tekemmülü olmasına rağmen, stopajı doğuran olay stopaja tabi hizmet bedelinin nakden veya hesaben ödenmesidir. Hesaben ödeme deyimi, stopaja tabi kazanç ve iratları ödeyenleri hak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder. Bu itibarla stopajı doğuran olay, -Nakden veya banka yolula ödeme yapılması, -Fiili ödeme olmasa bile, hizmeti alanın hizmeti veren adına açtığı hesapda kendisini hizmeti verene karşı borçlu duruma getiren veya borcunu yükselten kayıt yapılmasıdır. Saygılarımızla, Hasan Zeki Süzen (YMM) - Ekrem Kayı (YMM) 7 D/A