HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE UYGULAMALARINDA BİLGİSAYAR KULLANIMI KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ.
|
|
- Yağmur Yerli
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE UYGULAMALARINDA BİLGİSAYAR KULLANIMI KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ Zeliha KOÇ * ÖZ Amaç:Bu çalışma hemşirelik öğrencilerinin hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında bilgisayar kullanımı konusundaki görüşlerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem:Araştırmanın örneklemini 128 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma Ocak 2005 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada örneklem seçimi tekniği kullanılmamış ve tüm öğrenciler örnekleme alınmıştır. Araştırma verileri, öğrencileri tanıtıcı özellikleri ve bilgisayar kullanımı ile ilgili görüşleri içeren bir anket formu kullanılarak toplanmıştır. Bulgular: Araştırmada elde edilen bulgulara göre, hemşirelik öğrencilerinin %85.9 unun bilgisayar kullandığını, %26.6 sının bilgisayarının olduğunu, %24.2 sinin bilgisayar kullanımı konusunda kendilerine güvendiğini ve %10.1 inin de bilgisayar kullanımı konusunda kendilerini yetenekli ve başarılı bulduklarını göstermiştir. Ayrıca öğrencilere bilgisayarın hemşirelik mesleğine olan katkısı sorulduğunda %62.5 inin bilgisayarların hemşirelik bakım ve uygulamalarına önemli katkılarının olduğu görüşünü paylaştıkları görülmüştür. Anahtar Sözcükler: Hemşirelik eğitimi, öğrenci hemşire, bilgisayar kullanımı ABSTRACT Determınatıon of Nursıng Students Opınıon Related to Computer Use in Nursıng Educatıon and Practıce Purpose:This descriptive study was performed in order to determine nursing students opinion related to computer use in nursing education and practice. Method:The sample of the study was 128 nursing students. The research was carried out in January In the study the sampling method was not used and all the students were sampled. Data were collected via a questionnaire which included nursing students opinion related to computer use and demographical characteristics of the students. Result: Accordinng to results show that 85.9% of the nursing students are computer literate, 26.6% of the students have a personal computer, 24.2% of the students have confidence about the computer use, 10.1% of the students have competent and successful in computer using. In addition when the students were asked about the contributions of computer using to the nursing profession 62.5% of the students shared the view that computer using adds significant contribution to the nursing care and practice. Key Words:Nursing education, nursing student, computer use. GİRİŞ Teknoloji toplumsal hayatı ve buna bağlı olarak kurumlardaki değişimi etkileyen önemli bir faktördür. Haberleşmeden ulaşıma, eğitim, sağlık, ticaret ve finansa kadar her alanda kullanılan ve teknolojinin bir ürünü olan bilgisayarlar içinde yaşadığımız dünyayı derinden etkilemektedir (Dedeoğlu 2001, Sabuncuoğlu ve Tuz 1995). Bilgisayar teknolojisi çok hızlı ilerleyen bir teknolojidir (Adams 1986, Game 1996a). Hemşirelerin bilgiye ve verdikleri hizmetleri belgelemeye daha fazla ihtiyaç duymaları nedeniyle, 1970 li yıllarda hemşirelikte bilgisayar kullanımı artmıştır (Cicatiello 1986, Thede 1999). Bu yıllarda bilgisayarlar sağlıklı/hasta bireyin problemlerinin tanısında, tedavisinde, bakımının planlanmasında, uygulanmasında, değerlendirilmesinde ve kayıtların tutulmasında etkin bir şekilde kullanılmıştır (Adams 1986, Game 1996a, Sabuncu 1998). * Yrd.Doç.Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sinop Sağlık Yüksekokulu, Sinop 29
2 Koç Bilgisayar kullanımı sağlık bakım sunumunu hızlandırır ve maliyeti azaltır (Cicatiello 1986), sağlıklı/hasta bireyle ilgili verileri kısa sürede elde etmeyi sağlayarak tanılama ve karar vermeyi kolaylaştırır (Bremner ve Brannan 2000). Bilgisayarlar hemşirelik bakımının planlanmasına yardımcı olur (Thede 1999). Literatürde bilgisayarların, sağlıklı/hasta bireye kaliteli bakım sunmada, hemşirelik işlev ve uygulamalarını geliştirmede son derece önemli bir araç olduğu bildirilmektedir (Ball, Snelbecker ve Schecter 1985, Romano 1986). Günümüzde hemşireler bilgisayar teknolojisini uygulamalarına katarak, sağlıklı/hasta bireye kısa sürede kaliteli bir bakım sunabilmekte, verdikleri bakımın etkinlik ve verimliliğini kısa sürede değerlendirebilmektedirler (Andreoli ve Musser 1985, Chang 1984). Bilgisayarların hemşirelik hizmetleri ve bakım uygulamalarındaki önemi, eğitimde de kendini göstermekte olup, gelecek birkaç yıl içinde bu önemin daha çok artacağı belirtilmektedir (Game 1996b). Çünkü bilgisayarlar bilgiyi sınırlamayarak eğitim için harcanan zamanı kısaltırlar (Austin 1999). Literatürde bilgisayarların, hemşirelik eğitiminde ve sağlıklı/hasta bireyin eğitiminde önemli yeri olduğu vurgulanmıştır (Thomas, Delaney ve Weiler 1992). Bilgisayarlar her öğrencinin kendi çalışma hızında çalışmasına olanak sağlayarak öğrenmeye yardımcı olurlar. Eğitime olan talebin artması, bilgi miktarının çoğalması, içeriğin karmaşık hale gelmesi, öğrenci sayısının artması, yeteneklerin daha fazla önem kazanması, öğretmen yetersizliği ve bireysel farklılıklar gibi faktörler, eğitimde bilgisayarların kullanılmasına yönelik olan ihtiyacı artırmaktadır (Bilen 1996). Bilgisayarların hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında bu derece önemli yararları olmasına karşın literatüre bakıldığında bir takım dezavantajlarının bulunduğu da bildirilmektedir (Adams 1986, Thomas ve ark 1992). Bunlar: -Bilgisayar teknolojisinin sağlıklı/hasta bireyle olan iletişimi azaltma olasılığının bulunması, -Bilgisayarların, bireylere yönelik kişisel verilerin güvenliğini sağlayamayarak, herkesin bu verilere ulaşabilmesine olanak sağlaması dolayısıyla bireyin mahremiyetinin ihlal edilebilme olasılığının bulunmasıdır (Adams 1986). - Diğer yandan hemşirelerin bu konudaki bilgi ve beceri eksikliklerinin olması da bilgisayarları etkin ve verimli bir şekilde kullanmalarına engel olmaktadır (Adams 1986, Thomas ve ark 1992). Bilgisayar kullanımının bu dezavantajlarına rağmen avantajları göz önüne alındığında, hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında son derece önemli bir yeri olduğu görülmektedir (Adams 1986, Hylton ve ark 1986). Sağlık bakım ortamlarında bir çok hemşirenin, bilgisayarların onların iş yükünü artıracağını, bilgisayar kullanımının çok zaman alacağını ve onları sağlıklı/hasta bireyden uzaklaştıracağını düşündüğü için bilgisayar kullanmaktan korktuğu (Adams 1986, Woorley 1990), bilgisayar ve teknoloji ile karşı karşıya geldiklerinde de bilgisayarlar hakkında hiçbir şey bilmediklerini söyleyerek kendi kurumlarındaki bilgisayar ihtiyaçlarını karşılamaktan kaçındıkları bildirilmektedir (Woorley 1990). Oysa bilgisayarlar sağlık bakım uygulamalarında zaman, enerji ve para kayıplarını önleyerek hemşirelerin hızlı ve verimli çalışmalarını sağlarlar (Hebert ve Benbasat 1994). Bilgisayarlar hemşirelikte uygulama, akademik ortam ve eğitim ile iç içedir (Chang 1984). Hemşirelik mesleğinin, sağlığın geliştirilmesi, korunması ve hastalıkların önlenmesi üzerinde odaklandığı göz önüne alınırsa hemşireler, sağlık bakım sunumu içerisinde bilimsel ve teknolojik gelişmeleri uygulamada anahtar pozisyonda rol oynarlar (Romano 1986). Literatürde de belirtildiği gibi, hemşirelerin bilgisayar kullanımı ile ilgili eksiklikleri olduğu göz önüne alındığında hemşire öğrencilerin mezun olmadan önce teknolojinin farkında olmalarının ve ilgilenmelerinin sağlanması önemlidir (Adams 1986). Bu bağlamda sağlık bakım uygulamalarında bilgisayar kullanımının artması amacıyla eğitim-öğretim sürecinden itibaren başlamak üzere hemşire öğrencilerin bilgisayar teknolojisinin kullanımı konusunda hazırlanmaları ve bu amaçla da ilk adım olarak hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında bilgisayar kullanımı konusunda görüş ve düşüncelerinin belirlenmesi, elde edilen veriler doğrultusunda da gerekli düzenlemelerin yapılması son derece önemlidir. Bu çalışma bilgi ve teknoloji alanındaki hızlı değişme ve gelişmelere bağlı olarak, hemşirelik öğrencilerinin bireysel ve mesleksel gelişimlerini sağlamak için, bilgisayar kullanım durumlarını, bilgisayarlarla ilgili genel görüşlerini ve hasta bakımında 30
3 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) bilgisayar kullanımının avantaj ve dezavantajlarına yönelik düşüncelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Böylece hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında rehber olabilecek veriler elde edilebilecektir. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışma hemşirelik öğrencilerinin, hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında bilgisayar kullanımı konusundaki görüşlerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Eğitim-Öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sinop Sağlık Yüksekokulunda okumakta olan 128 öğrenci oluşturmuştur. İlgili kurumdan ve araştırmaya katılan öğrencilerden bireysel sözlü izinler alındıktan sonra hazırlanan anket formu öğrencilere 2005 Ocak ayı içerisinde uygulanmıştır. Araştırmada örneklem seçim tekniği kullanılmamış tüm öğrenciler örnekleme dahil edilmiştir. Veriler literatür bilgileri doğrultusunda geliştirilen bir form kullanılarak toplanmıştır. Form iki bölümden oluşmaktadır; birinci bölümünde toplam 18 soru bulunmakta, öğrencilerin yaş, mezun olduğu okul, sınıfı, bilgisayar kullanım durumları ve bilgisayarlarla ilgili genel görüşlerini içeren sorular yer almaktadır. Anket formunun ikinci bölümünde ise öğrencilere bilgisayar kullanımının avantajları ile ilgili 20 si olumlu ve dezavantajları ile ilgili 13 ü olumsuz olmak üzere toplam 33 ifade verilerek hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında bilgisayar kullanımının önemini azaltan ve artıran faktörlerle ilgili düşünceleri sorgulanmıştır. Veriler toplanırken etik ilkeler göz önünde bulundurulmuş, hemşirelik öğrencilerine araştırmanın amaçları açıklanmış, çalışmaya katılma gönüllülük esasına göre yapılmıştır. Elde edilen veriler yüzdelik yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. BULGULAR Araştırma kapsamına alınan hemşirelik öğrencilerinin bazı demografik özelliklerine yönelik bulgularına bakıldığında, öğrencilerin %12.4 ünün yaşında, %53.2 sinin yaşında, %34.4 ünün 21 yaş ve üzerinde oldukları, mezun oldukları okullara göre %97.7 sinin lise mezunu, %2.3 ünün sağlık meslek lisesi mezunu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin sınıflarına göre dağılımına bakıldığında %32.1 ini 1.sınıf, %21.9 unu 2.sınıf, %22.6 sını 3.sınıf, % 23.4 ünü de 4.sınıf öğrencilerin oluşturduğu saptanmıştır (Tablo1). Tablo 1 Öğrencilerin Demografik Özelliklerinin Dağılımı(N:128) ÖZELLİKLER sayı % Yaş Yaş Yaş Yaş ve üzeri Mezun Olduğu Lise Okul Sağlık Meslek Lisesi Sınıfı 1.Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Öğrencilerin bilgisayar kullanım durumları ile ilgili özelliklerinin dağılımına bakıldığında %26.6 sının bilgisayarının olduğu, %76.6 sının bilgisayardan yararlanmaya ihtiyaç duyduğu, %85.9 unun bilgisayar kullandığı belirlendi. Araştırmamızda bilgisayar kullanan öğrencilerden %16.4 ünün evde, %30.9 unun okulda, %20.0 ının okul ve evde, %32.7 sinin de internet kafede bilgisayar kullandığı ortaya konuldu. Öğrencilerin bilgisayar kullanım amaçlarına bakıldığında, %33.6 sının video/bilgisayar oyunu, %66.4 ünün yazı yazma, %68.2 sinin gönderme, %89,0 ının da internet aracılığı ile bilgi elde etmek amacıyla bilgisayar kullandıkları belirlenmiştir. Öğrencilerin bilgisayar kullanım sürelerine bakıldığında %43.6 sının günde 1-2 saat, %20.0 ının 3-4 saat, %36.4 ünün de gereksinim duydukça bilgisayar kullandığı ve %85.9 unun da bilgisayarlarla ilgili bir kursa gitmediği saptanmıştır (Tablo 2). Araştırmamızda öğrencilere eğitim-öğretimde bilgisayar kullanımını artıran faktörlerin neler olduğu hakkındaki düşünceleri sorulduğunda, %70.3 ünün bilgi miktarının artması, %33.6 sının eğitim içeriğinin karmaşık hale gelmesi, %25.0 ının öğrenci sayısının artması, %41.4 ünün yeteneklerin önem kazanması, %13.3 ünün öğretmen yetersizliği, %39.8 inin bireysel farklılıklar, %47.7 sinin bilgisayarların sınırsız bir kapasiteye sahip olması cevabını verdikleri görülmüştür. Öğrencilere bilgisayarların eğitim-öğretime olan katkılarının neler olduğu yönündeki düşünceleri sorulduğunda, %64.8 i öğrencinin kendi çalışma hızında çalışmasına olanak sağladığını, %57.8 i eğitim-öğretim için harcanan zamanı azalttığını, %75.8 i bilgiyi uzun süre saklamayı kolaylaştırdığını, %83.6 sı eğitimöğretimin kalitesini artırdığını belirtmişlerdir. Öğrencilere bilgisayar kullanımının gelecekteki mesleki kariyerlerine 31
4 Koç etki edip etmediği yönündeki düşünceleri sorulduğunda, %97.7 si evet cevabını vermiş ve %93.8 inin de bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmayı istediği görülmüştür (Tablo 2). Tablo 2. Öğrencilerin Bilgisayar Kullanım Durumları (N:128) Özellikler Sayı % Bilgisayara sahibi olma durumu Var Yok Bilgisayardan yararlanmaya ihtiyaç duyma durumu Evet Hayır Bilgisayar kullanma durumu Kullanan Kullanmayan Ev Bilgisayar kullandığı yer (n:110) ** Okul Okul+Ev İnternet cafe Video/bilgisayar oyunu Yazı yazma Bilgisayar kullanım amacı (n:110)*,** gönderme Bilgi elde etme (internet) saat Bilgisayar kullanım süresi (Gün/saat)(n:110)** 3-4 saat Gereksinim duydukça Bilgisayarlarla ilgili bir kursa alma durumu Alan Almayan Bilgi miktarının artması Eğitim içeriğinin karmaşık hale gelmesi Öğrenci sayısının artması Eğitim-öğretimde bilgisayar kullanımının artmasına Yeteneklerin önem kazanması neden olan faktörlerle ilgili düşünceler* Öğretmen yetersizliği Bireysel farklılıklar Bilgisayarların sınırsız bir kapasiyete sahip olması Öğrencinin kendi çalışma hızında çalışmasına olanak sağlar Bilgisayarın eğitim-öğretime olan katkıları ile ilgili Eğitim için harcanan zamanı azaltır düşünceler* Bilgiyi uzun süre saklamayı kolaylaştırır Eğitim-öğretimin kalitesini artırır Bilgisayar kullanımının mesleki kariyere etki etme Etkiler durumu Etkilemez Bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmayı isteme Evet durumu Hayır Bilgisayar yazılımı ve donanımı Yeterli hissedilen bilgisayar kullanım alanları ile ilgili düşünceler (n:110)*,** Bilgisayar kullanımı ile ilgili kendilerini değerlendirme durumu *Birden fazla cevap verilmiştir. **Yalnız bilgisayar kullananlar cevap vermiştir. Bilgisayar programları Bilgisayar komponentleri arasındaki ilişki Bilgisayar sistemi kullanımı Bilgisayarla ilgili işlem ve uygulamalar Hemşirelik uygulamalarında bilgisayar kullanımı Hiç bilgim yok Bu konuda yetenekli ve başarılıyım Bu konuda yeteneğim yok başarısızım Bilgisayar kullanımı konusunda kendime güveniyorum Bilgisayar kullanımı konusunda ne hissettiğimi bilmiyorum Bilgisayarların sağlık alanında kullanımı konusunda yeterli bilgim yok Bilgisayar kullanımını sevmiyorum Bilgisayar kullanımı ile ilgili olumsuz bir deneyim yaşadım Bilgisayar kullanmayı bilen öğrencilere, bilgisayarlar ve kullanımı konusunda hangi alanlarda kendilerini yeterli hissettikleri sorulduğunda, öğrenciler birden fazla cevap vererek, %23.4 ü bilgisayar yazılımı ve donanımı, %24.2 si bilgisayar programları, %7.8 i bilgisayar komponentleri arasındaki ilişki, %32.8 i 32
5 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) bilgisayar sistemini kullanma, %34.4 ü bilgisayarlarla ilgili işlem ve uygulamalar, %22.7 si hemşirelik uygulamalarında bilgisayar kullanımı konusunda kendilerini yeterli hissettiklerini ifade etmişler ve %29.7 sinin de hiç bilgisi olmadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin %10.1 inin bilgisayar ve kullanımı konusunda kendilerini yetenekli ve başarılı bulduğu, %9.4 ünün kendisini yeteneksiz ve başarısız bulduğu, %24.2 sinin kendine güvendiği, %11.7 sinin bilgisayar kullanımı konusunda ne hissettiğini bilmediği, %35.2 sinin bilgisayarların sağlık alanında kullanımı konusunda yeterli bilgisinin olmadığı, %5.5 inin bilgisayar kullanmayı sevmediği ve %3.9 unun da bilgisayarlarla ilgili olumsuz bir deneyim yaşadıkları saptanmıştır (Tablo 2). Tablo 3 Öğrencilerin Bilgisayar ve Kullanımı İle İlgili Genel Görüşlerinin Dağılımı (N:128) Bilgisayarlarla ilgili genel görüşler Özellikler Evet Hayır Sayı % Sayı % Bilgisayarlar teknolojinin önemli bir unsurudur Sadece bilgisayar dehaları bilgisayar kullanabilir Bilgisayarlar hata yapabilir Bilgisayar kullanmak için yetenek gereklidir Bilgisayarlar sınırsız bir kapasiteye sahiptir Bilgisayarlar bilgiyi sınırlamaz Bilgisayarlar yüksek hızla veri işleme yeteneğine sahiptir Bilgisayarlar elektroniktir ve hata yapmazlar Bilgisayarlar hemşirelik işlev ve uygulamalarının bir parçasıdır Bilgisayarlara yanlış bilgi girildiğinde bunu düzeltmek mümkün değildir Tablo 3 de de görüldüğü gibi öğrencilere bilgisayarlarla ilgili olarak toplum tarafından kabul edilen genel görüşler hakkındaki düşünceleri sorulduğunda; %96.9 u bilgisayarların teknolojinin önemli bir unsuru olduğunu, %92.2 si bilgisayar kullanmak için deha olmak gerekmediğini, %75.0 ı bilgisayarların hata yapabileceğini, %68.8 i bilgisayar kullanmak için yetenek gerekmediğini, %51.6 sı bilgisayarların sınırsız bir kapasiteye sahip olmadığını, %71.9 u bilgisayarların bilgiyi sınırlamadığını, %89.1 i bilgisayarların yüksek hızda veri işleme yeteneğine sahip olduğunu, %62.5 i bilgisayarların elektronik olduğunu ve hata yapmadıklarını, %81.2 si bilgisayarların hemşirelik işlev ve uygulamalarının bir parçası olduğunu, %89.1 i bilgisayarlara yanlış bilgi girildiğinde bunu düzeltmenin mümkün olduğunu belirtmişlerdir (Tablo 3) Hemşirelik öğrencilerinin hasta bakımında bilgisayar kullanımının avantajlarına yönelik düşüncelerinin dağılımına bakıldığında; %89.8 i birey ve yakınları ile ilgili ayrıntılı bilgi sağladığını, %88.3 ü faturaların hesaplanmasında yardımcı olduğunu, %81.3 ü bireyle ilgili istem girişini kolaylaştırdığını, %89.1 i iyi bir planlama, belgeleme, düzenleme ve karar vermeyi sağladığını, %62.5 i hemşirelik bakım ve uygulamalarını kolaylaştırdığını, %81.2 si kişisel ve profesyonel gelişimi desteklediğini, %80.5 i iş doyumunu yükselttiğini, %80.5 i hataları azalttığını, %91.4 ü bilgiyi doğru, hızlı ve tam zamanın da iletmeyi sağladığını, %89.1 i hasta bakımının planlanmasını, belgelenmesini sağladığını, %81.2 si bilimsel bilgi temelini genişlettiğini, %82.8 i çalışanların üretkenliğini ve verimliliğini artırdığını, %89.1 i bireyin durumu ile ilgili değişiklikleri rapor etmeyi kolaylaştırdığını, %84.4 ü kayıt tutmak için harcanan zamanı azalttığını ve bireye ayrılan zamanı artırdığını, %78.9 u verilen bakım ve hizmetleri objektif olarak değerlendirmeyi sağladığını, %77.3 ü hemşirelik tanılarının konulmasını ve kullanımını kolaylaştırdığını, %86.0 ı araştırmalar için kesin, güvenilir ve geniş bir veri tabanı sağladığını, %82.8 i iş tekrarlarını önlediğini, %78.1 i bireylerin gereksinimlerine en kısa sürede cevap verilmesini sağladığını, %80.5 i de taburculuk planı ve eğitimi uygulamasını hızlandırdığını ifade etmişlerdir (Tablo 4). Öğrencilerin hasta bakımında bilgisayar kullanımının dezavantajlarına yönelik düşüncelerinin dağılımına bakıldığında; %51.6 sı sağlık bakım maliyetini yükselttiğini, %20.3 ü hemşirelerin çok zamanlarını aldığını ve iş yükünü artırdığını, %72.7 si bakım protokolleri belirleyerek uygulamaları standartlaştırmayı sağladığını, %23.4 ü hemşirelerin verdikleri bakımın kalitesini azalttığını, %43.8 i bilgisayarlarla çalışılan ortamlarda ihtiyaç duyulan sağlık bakım profesyoneli 33
6 Koç sayısını azaltacağını, %28.1 i bilgisayarla hasta kaydının elle hasta kaydı ile aynı zamanı aldığını, %33.6 sı yalnızca bilgisayar kullanımı konusunda eğitim görmüş olan kişilerin bilgisayar kullanabileceğini, %23.4 ü bilgisayarların hastanelerin yalnız yoğun bakım üniteleri için gerekli olduğunu, %44.5 i hastane çalışanları arasında iletişimin azalmasına neden olduğunu, %60.9 u bilgisayar kullanmak için bilgisayar programlarının nasıl yazıldığını bilmek zorunda olduklarını, %46.9 u bilgisayarların hümaniter olmayan bir bakım sağladığını, %28.1 i bilgisayarların hemşirelerden çok diğer sağlık bakım profesyonelleri için yararlı olduğunu ve %68.8 i de bilgisayarların hasta mahremiyetini ihlal ettiğini düşündüklerini belirtmişlerdir (Tablo 4). Tablo 4 Öğrencilerin Hasta Bakımında Bilgisayar Kullanımının Avantaj ve Dezavantajlarına Yönelik Düşüncelerinin Dağılımı (N:128) Bilgisayar Kullanımının Avantajları İle İlgili İfadeler Katılıyorum Katılmıyorum Sayı % Sayı % Hasta bakımında bilgisayarlar birey ve yakınları ile ilgili olarak ayrıntılı bilgi sağlarlar Faturaların hesaplanmasında yardımcı olurlar Bireyle ilgili istem girişlerini kolaylaştırırlar İyi bir planlama, belgeleme, düzenleme ve karar vermeyi sağlarlar Hemşirelik bakım ve uygulamalarını kolaylaştırırlar Kişisel profesyonel gelişimi desteklerler İş doyumunu yükseltirler Hataları azaltırlar Bilgiyi doğru, hızlı ve tam zamanında iletmeyi sağlarlar Hasta bakımının planlanmasını, belgelenmesini sağlarlar Bilimsel bilgi temelini genişletirler Çalışanların üretkenliğini ve verimliliğini artırırlar Bireyin durumu ile ilgili değişiklikleri rapor etmeyi kolaylaştırırlar Kayıt tutmak için harcanan zamanı azaltır ve bireye ayrılan zamanı artırırlar Verilen bakım ve hizmetleri objektif olarak değerlendirmeyi sağlarlar Hemşirelik tanılarının konulmasını ve kullanımını kolaylaştırırlar Araştırmalar için kesin, güvenilir ve geniş bir veri tabanı sağlarlar İş tekrarlarını önlerler Bireylerin gereksinimlerine en kısa sürede cevap verilmesini sağlarlar Taburculuk planı ve eğitimi uygulamasını hızlandırırlar Bilgisayar Kullanımının Dezavantajları İle İlgili İfadeler Sağlık bakım maliyetini yükseltirler Hemşirelerin çok zamanlarını alır, iş yükünü artırırlar Bakım protokolleri belirleyerek, uygulamaları standartlaştırmayı sağlarlar Hemşirelerin verdikleri bakımın kalitesini azaltırlar Bilgisayarlarla çalışılan ortamlarda ihtiyaç duyulan sağlık bakım profesyonelleri sayısını azaltırlar Bilgisayarlarla hasta kaydı, elle hasta kaydı ile aynı zamanı alır Yalnızca bilgisayar kullanımı konusunda eğitim görmüş olan kişiler bilgisayar kullanabilirler Hastanelerin yalnız yoğun bakım üniteleri için gereklidir Hastane çalışanları arasında iletişimin azalmasına neden olurlar Bilgisayar kullanmak için bilgisayar programlarının nasıl yazıldığını bilmek zorunludur Hümaniter olmayan bir bakım sağlarlar Hemşirelerden çok diğer sağlık bakım profesyonelleri için yararlıdırlar Hasta mahremiyetini ihlal ederler
7 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) TARTIŞMA Hemşirelik Öğrencilerin Bilgisayar Kullanımına Yönelik Verilerinin Tartışılması Öğrencilerin %26.6 sının bilgisayarının olduğu, %85.9 unun bilgisayar kullandığı, %76.6 sının da bilgisayardan yararlanmaya ihtiyaç duyduğu görülmektedir (Tablo 2). Aştı nın (2001) öğrenci hemşirelerin bilgisayar kullanımı ve bilgisayardan yararlanma durumlarını belirlemek üzere yapmış olduğu araştırmada da öğrencilerin %16.4 ünün kendisine ait bir bilgisayarının olduğu, %58.7 sinin de öğrenim etkinliklerinde bilgisayarlardan yararlandığı, %93.0 ının da bilgisayar kullanabilmenin önemli olduğunu belirttikleri ortaya konulmuştur. Araştırma bulgularımız Aştı nın (2001) yapmış olduğu araştırma bulgularıyla karşılaştırıldığında her iki çalışmada da kendisine ait bilgisayarı olan öğrenci sayısı az olmasına rağmen bilgisayardan yararlanma durumlarının fazla olduğu görülmektedir ve bu durum oldukça olumludur. Hemşire öğrenciler üzerinde yapılan bazı çalışma sonuçlarına bakıldığında (Brodt ve Stronge 1986) bilgisayar kullanan öğrencilerin bilgisayar kullanımına yönelik olarak daha olumlu davranışlar geliştirdikleri belirlenmiş olup elde ettiğimiz veriler doğrultusunda öğrencilerin bilgisayardan yararlanmaya ihtiyaç duymalarında, bilgisayar kullanabilmelerinin olumlu etkisinin olduğu düşünülmektedir. Bu bulgular öğrencilerin büyük çoğunluğunun kendisine ait bir bilgisayarı olmamasına karşın bilgisayarlardan yararlanmaya ihtiyaç duyduğunu, bilgisayar teknolojisi ile etkileşimde bulunmaya istekli olduklarını ve bilgisayarlar hakkında daha fazla şey öğrenmek istediklerini düşündürmektedir. Çalışmamızda öğrencilerin bilgisayar kullanım alanlarına bakıldığında ise %30.9 unun okulda, %32.7 sinin internet kafede bilgisayar kullandıkları belirlenmiştir (Tablo 2). Öğrencilerin büyük çoğunluğunun bilgisayar kullandığı görülmektedir ve bu durum üzerinde evde bilgisayar sahibi olmalarının (%26.6) ve okulda bilgisayar kullanmalarının (%30.9) önemli bir etkisinin olduğu düşünülmektedir. Yurt dışında yapılan bazı çalışmalarda (Mc Bride ve Nagle 1996) bilgisayar kullanma/kullanmama durumu, evde bilgisayar sahibi olma, bilgisayar satın almayı isteme, bilgisayara dayalı bir çevrede çalışma, okulda bilgisayar kullanma gibi durumların bilgisayarlara yönelik olumlu davranış geliştirmede önemli etkilerinin olduğu bildirilmektedir. Okulda bilgisayar kullanmanın bilgisayarlara karşı olumlu davranış geliştirmeye etki eden önemli bir faktör olduğu göz önüne alındığında eğitim öğretim ve uygulama ortamlarının bilgisayar teknolojisi ile desteklenmesinin gerekliliği de açıktır. Öğrencilere eğitim-öğretimde bilgisayar kullanımını artıran faktörler hakkındaki düşünceleri sorulduğunda, %70.3 ünün bilgi miktarının çoğalması ve %47.7 sinin de bilgisayarların sınırsız bir kapasiteye sahip olması cevabını verdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin bilgisayar kullanım amaçlarına bakıldığında ise %89.0 ının bilgi elde etmek amacıyla bilgisayar kullandıkları görülmektedir (Tablo 2). Bilgi üretimi sonsuzdur ve insanlar her zaman yeni bilgileri öğrenmeye ihtiyaç duyarlar. Özellikle hemşirelik uygulamalarının etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesinde bilginin elde edilmesi, sağlıklı/hasta bireyin bakımında kullanılması özel bir önem taşır. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun bilgi elde etmek amacıyla bilgisayarı kullanıyor olmaları, mezun olduktan sonra da uygulama alanlarında sağlıklı/hasta bireylerle ilgili bilgiyi elde etmek amacıyla yine bilgisayarlardan etkin ve verimli bir şekilde yararlanmaya devam edeceklerini düşündürmektedir. Öğrencilerin bilgisayarın eğitim-öğretime olan katkıları hakkındaki düşüncelerine bakıldığında, %83.6 sı eğitim-öğretimin kalitesini artırdığını, %64.8 i de öğrencinin kendi çalışma hızında çalışmasına olanak sağladığını belirtmiştir (Tablo 2). Eğitim-öğretimde bilgisayar yardımlı öğrenme son derece önemli olup ABD de 1966 ile 1991 yılları arasında bilgisayarlar, eğitim ve hemşirelik üzerinde yürütülen 29 çalışma sonrasında bilgisayar yardımlı öğrenmenin geleneksel öğrenmeden daha çok beğenildiği ortaya çıkarılmıştır (Thede 1999). Bilen in de (1996) belirttiği gibi eğitime olan talebin artması, bilgi miktarının çoğalması, içeriğin karmaşık hale gelmesi, öğrenci sayısının artması, teknolojiyi kullanım yeteneklerinin daha fazla önem kazanması, öğretmen yetersizliği ve bireysel farklılıklar eğitimde bilgisayarların kullanılmasına yönelik ihtiyacı artırmaktadır. Austin inde (1999) öğrenci hemşirelerin bilgisayar destekli bir ortamda uygulamalarını gerçekleştirebilmek için hazırlanmalarının önemli olduğunu bildirmiştir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerinde bilgisayarların eğitim-öğretimin kalitesini artırdığını ve öğrencilerin kendi çalışma hızlarında çalışmalarına olanak sağladığını düşünüyor olmaları, bilgisayarları yalnızca uygulama alanları için değil eğitim 35
8 Koç ortamları içinde de bir ihtiyaç olarak gördüklerini göstermektedir. Araştırmamızda öğrencilerin sadece %14.1 inin bilgisayarlarla ilgili bir kursa gittiği belirlenmiştir (Tablo 2). Hemşire öğrenciler üzerinde yapılan bazı çalışmalar bilgisayar kurslarına katılımın, bilgisayarlara yönelik olumlu davranış geliştirmeye ve bilgisayar kullanımını kabul etmeye etki eden önemli bir faktör olduğunu ortaya çıkarmıştır (Lie, Pothiban ve Khamphonsiri 2000). Ayrıca Cassidy ve Eachus un (2002) bildirdiğine göre 224 üniversite öğrencisinden oluşan bir grup üzerinde yapılmış bir çalışma sonrasında da bilgisayar eğitim kursunu takiben bilgisayar kullanımında belirgin bir artış olduğu saptanmıştır. Çalışmamız sonucunda elde ettiğimiz bulgular literatür bilgisiyle karşılaştırıldığında, bilgisayarlarla ilgili bir kursa devam etmiş olan öğrenci sayısı az olmasına rağmen (%14.1) bilgisayarlardan yararlanmaya ihtiyaç duyan öğrenci sayısının çok daha fazla olduğu (%76.6) görülmektedir, bu sonuç öğrencilerin konuya ilişkin olumlu davranışa sahip olmalarını göstermesi açısından oldukça memnuniyet vericidir. Çalışmamızda öğrencilerin %93.8 inin bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmayı istediği, %97.7 sinin de bilgisayar kullanımının gelecekteki mesleki kariyerlerine etki edeceğini düşündükleri görülmüştür (Tablo 2). Buna göre öğrencilerin büyük çoğunluğunun bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmayı istemesi ve bilgisayarların gelecekteki mesleki kariyerlerine olumlu etki edeceğini düşünmeleri sağlık bakım ortamlarında bilgisayar kullanımı ile ilgili değişim ve yenilikleri kabul etme isteklilikleri olduğunu göstermektedir. Yapılan bazı çalışmalarda da belirtildiği gibi (Mc Bride ve Nagle 1996), bu durum üzerinde bilgisayar kullanmalarının ve eğitim-öğretimlerini bilgisayara dayalı bir ortamda sürdürmelerinin önemli etkisi olduğu söylenebilir. Öğrencilerin bilgisayar kullanımı ile ilgili olarak kendilerini yeterli hissettikleri alanların dağılımına bakıldığında, %34.4 ünün bilgisayarlarla ilgili işlem ve uygulamalar, %32.8 inin de bilgisayar sistemlerini kullanma konusunda kendilerini yeterli hissettikleri ortaya çıkarılmıştır (Tablo 2). Öğrencilerin ancak üçte birinin bilgisayarlarla ilgili işlem ve uygulamalar ve bilgisayar sistemlerini kullanma konusunda kendilerini yeterli hissetmeleri, yalnızca 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin bilgisayar dersi almış olmalarına ve çok az bir bölümünün de bilgisayarla ilgili bir kursa gitmiş olmalarına (%14.1) bağlanabilir. Öğrencilerin bilgisayarlar ile ilgili düşüncelerinin dağılımına bakıldığında, %24.2 sinin bilgisayar kullanımı konusunda kendisine güvenmesine rağmen %35.2 sinin bilgisayarların sağlık alanında kullanımı konusunda yeterli bilgilerinin olmadığını belirttikleri görülmüştür (Tablo 2). King (2000) hemşirelerin bilgisayar sistemleri ile ilgili olarak sevgi-nefret çelişkisi gösterdiklerini ve bu durumun onların bilgisayarlar hakkında çok fazla şey bilmemelerinden kaynaklandığını belirtmiştir. Bu nedenle öğrencilerin mezun olduktan sonra sağlık bakım ortamlarında bilgisayar kullanımlarını artırmak üzere eğitim-öğretim sürecinde bilgisayarları hangi amaçlarla, nasıl kullanacaklarına ilişkin bilgilerin verilmesi, bilgisayar kullanımı ile ilgili olarak kendilerine olan güvenlerinin artırılması önemlidir. Öğrencilerin %68.8 inin bilgisayar kullanmak için yetenek gerekmediğini düşündükleri saptanmıştır (Tablo 3). Literatürde (Sweeney 1985) yalnızca bilgisayar kullanımı konusunda yeteneğini olan insanların bilgisayar kullanabileceği yönündeki düşüncenin pek çok insan tarafından kabul edildiği belirtilmesine karşın araştırma verilerimiz doğrultusunda öğrencilerin bu görüşe katılmadıkları ortaya çıkarılmıştır. Bilgisayar kullanım yeteneğine sahip olmak bilgisayarlarla ilgili bir takım işlemleri uygulama yeteneğine sahip olma inancına ve iş birliği yapma istekliliğine bağlıdır. Bilgisayarlarla ilgili olumlu deneyimlerin bilgisayar kullanım inancını artıracağı, olumsuz deneyimlerinde bilgisayar kullanım inancını azaltacağı kaçınılmazdır. Ayrıca bilgisayar kullanım yeteneğini ve becerisini geliştirmek için bilgi gereklidir. Bilgi elde etme ve beceri kazanmanın da bireyin ilgisine ve motivasyonuna bağlı olduğu göz önüne alındığında öğrencilerin bilgisayar kullanım yeteneğini kazanması onların bilgisayarlarla ilgili yeterli bilgiye sahip olmalarına, bilgisayar teknolojisini anlamalarına, bilgisayar ve yazılımına yönelik olumlu davranış geliştirmelerine, hemşirelik işlev ve uygulamalarında bilgisayardan nasıl yararlanacaklarını bilmelerine bağlıdır. Literatüre bakıldığında hemşirelerin sağlık bakım ortamlarında yeni teknolojiyi kullanma konusunda bilgi ve beceriye ve bu bilgi, beceri ve yeteneği elde etmek içinde eğitime ihtiyaç duydukları belirtilmektedir (Kozier, Erb ve Bufalino 1989). Bu nedenle öğrenci hemşirelerin ihtiyaç duyduğu bu bilgi ve becerilerin eğitim yılları içerisinde kazandırılması önemlidir. Nitekim Görgülü, Uçar ve Dinç in (1999) yapmış oldukları araştırma sonrasında öğrencilerin %99.2 sinin bilgisayar kullanım bilgi ve becerisinin hemşirelik eğitimi sırasında kazanılması 36
9 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) gerektiğini belirtmiş olmaları bu yöndeki düşüncemizi de desteklemektedir. Öğrencilerin %71.9 u bilgisayarların bilgiyi sınırlamadığını ifade etmiştir (Tablo 3). Sağlık bakım sisteminde bilgiye ulaşma ve kullanma önemlidir. Bu bağlamda öğrencilerde aynı görüşü paylaşmakta olup bilgisayarlar bilgiyi sınırlamayarak sağlık bakım profesyonellerinin, sağlıklı/hasta bireyin bakımını, planlamasını uygulamasını ve değerlendirmesini kolaylaştırırlar. Öğrencilerin %89.1 i bilgisayarların yüksek hızda veri işleme yeteneğine sahip olduğunu belirtmiştir (Tablo 3). Hemşire ve diğer sağlık bakım profesyonellerinin sağlıklı/hasta bireyle ilgili her türlü gözlemlerini, planlarını, uygulama ve değerlendirmelerini kayıt etmeleri önemlidir. Sağlık bakım profesyonelleri bireyle ilgili herhangi bir veriye ulaşmak istediklerinde de bilgisayarların yüksek hızda veri işleme yeteneğinden yararlanarak verilere en kısa süre içinde ulaşarak bireyin problemlerini kısa zamanda çözebilirler. Öğrencilerin tamama yakınının da bilgisayarın bu özelliğini vurgulamış olması kayda değer bir sonuçtur. Öğrencilerin %81.2 si bilgisayarların hemşirelik işlev ve uygulamalarının bir parçası olduğunu kabul etmiştir (Tablo 3). Görgülü ve arkadaşları da (1999) yapmış oldukları çalışma sonrasında araştırma bulgularımızı destekler yönde, öğrencilerin %99.2 sinin bilgisayar kullanımının hemşirelik mesleğine önemli katkılarının olduğunu ve bilgisayar kullanımına olumlu ve istekli baktıklarını ortaya koymuşlardır. Literatürde de belirtildiği gibi hemşirelik mesleği açısından öğrencilerin bilgisayarları sağlıklı/hasta bireye bakım sunmada, hemşirelik işlev ve uygulamalarını geliştirmede son derece önemli bir araç olduğunu kabul etmeleri sağlık bakım ortamlarında bilgisayar kullanımı ve kabulü açısından önemlidir (Ball ve ark. 1985). Hemşirelik mesleğinin sağlığın geliştirilmesi, korunması ve hastalıkların önlenmesi üzerinde odaklandığı göz önüne alınırsa hemşireler sağlık bakım sunumu içerisinde bilimsel ve teknolojik gelişmeleri kabul etmede ve uygulamada anahtar pozisyonda rol oynarlar. Bu nedenle sağlıklı/hasta bireyi etkileyebilecek herhangi bir bilgisayar sisteminin planlanması, programlanması ve uygulamasında hemşirelerin bilgisayarları hemşirelik işlevlerinin bir parçası olarak görmeleri ve kullanım istekliliğini göstermeleri çok önemlidir. Hemşirelik Öğrencilerin Hasta Bakımında Bilgisayar Kullanımının Avantajlarına Yönelik Görüşlerinin Tartışılması Öğrencilerin hasta bakımında bilgisayar kullanımının avantajlarına yönelik düşüncelerinin dağılımına bakıldığında, %89.8 i bilgisayarların birey ve yakınları ile ilgili ayrıntılı bilgi sağladığını, %89.1 i de bilgisayarların iyi bir planlama, belgeleme, düzenlemeyi sağlayarak sağlık bakımı ile ilgili karar vermeyi kolaylaştırdığını belirtmiştir (Tablo 4). Literatürde de belirtildiği şekilde hemşireler sağlıklı/hasta bireyin bakımının yöneticisidirler ve bilgisayarlı klinik uygulamalar hemşirelere bireyle ilgili karar verme becerilerinde yardımcı olan önemli bir yaklaşımdır (Azarello 1995, Bremner ve Brannan 2000, Kozier, Erb ve Bufalino 1989). Bilgisayara bireylerle ilgili olarak girilen her türlü bilgi bireyin sağlık bakımının bir kaydıdır. Bu nedenle hemşire ve diğer sağlık bakım profesyonellerinin sağlıklı/hasta bireyle ilgili her türlü gözlemlerini, planlarını, uygulama ve değerlendirmelerini kayıt etmeleri önemlidir. Çünkü bilgisayarlar sağlıklı/hasta bireyle ilgili problemleri kısa sürede çözmemizi sağlayarak bize zaman kazandırırlar. Bu bağlamda bilgisayarlar sağlıklı /hasta birey ve ailesi ile ilgili bilgiyi kısa sürede elde etmede büyük kolaylıklar sağlayan önemli bir uygulama olup öğrencilerin büyük çoğunluğunun da bilgisayarların bu yararını kabul etmiş olmaları, bilgisayar kullanım durumlarını ve istekliliklerini artırabilecek bir faktör olması nedeni önemli bir bulgudur. Öğrencilerin %79.7 si bilgisayar kullanımının, hemşirelerin çok zamanlarını almadığını, iş yüklerini azalttığını, %84.4 ü bilgisayarların kayıt tutmak için harcanan zamanı azaltarak bireye ayrılan zamanı artırdığını, %82.8 i de bilgisayarların iş tekrarlarını önlediğini ifade etmiştir (Tablo 4). Literatüre bakıldığında ise bir çok hemşirenin bilgisayarların onların iş yükünü artıracağı, çok zaman alacağını düşündüğü için bilgisayar kullanmaktan korktukları belirtilmektedir (Adams 1986, Woorley 1990). Sağlık bakım profesyonellerinin özellikle de hemşirelerin daha hızlı çalışması, daha fazla üretmesi, etkinlik ve verimliliklerini artırmaları için bugün ve gelecekte bilgisayarı başkalarının sorumluluğu olarak görmekten vazgeçerek hemşirelik uygulamalarına yardımcı olan bir araç olarak görmeleri önemlidir. Literatürde belirtilenin aksine öğrencilerin büyük çoğunluğunun bilgisayarların çok zamanlarını almayıp iş yüklerini azaltacağını belirtmiş olmaları bilgisayar ve uygulamaları hakkında olumlu 37
10 Koç düşüncelere sahip olduklarını ortaya koyması açısından değerli bir bulgudur (Adams 1986, Woorley 1990). Bununla birlikte bilgisayarlar hızlı bilgi elde etmek için harcanan zamanı azaltarak büyük bilgi temeli oluştururlar ve araştırmaların yapılmasına da olanak sağlarlar. Öğrencilerin %71.9 unun bilgisayarlarla hasta kaydının elle hasta kaydı ile aynı zamanı almadığını belirtmeleri de önemli bir bulgudur (Tablo 4). Bilgisayarlar hemşirelerin kayıtlara ilişkin harcadıkları zamanı azaltarak, direkt hasta bakımı sunumu için ayırdıkları zamanı artırırlar. Sağlıklı/ hasta bireyin sağlık bakım ortamına kabulü, transferi ve taburculuğunu hızlandırarak, bireyselleştirilmiş bakım planları oluşturulmasını kolaylaştırırlar. Yurt dışında yapılan bazı araştırmalarda hemşirelerin bilgisayar kullanmayarak, zamanlarını %28 den %40 a kadar değişen oranlarda bilgiyi elle yazmaya harcadıkları ve bu durumun hasta bakımına ayrılan zamanın azalmasına neden olduğu ortaya çıkarılmıştır (Thede 1999). Bizim araştırma verilerimiz doğrultusunda da öğrencilerin bilgisayarlarla yapılan hasta kaydının elle yapılan hasta kaydı ile aynı zamanı almadığını, bilgisayarlarla yapılan hasta kaydının daha hızlı olduğunu düşünüyor olmaları, bilgisayarların hemşirelerin kayıtlara ilişkin harcadıkları zamanı azaltmada ve hasta bakımı sunumunu için ayrılan zamanı artırmada önemli bir araç olduğunu kabul ettiklerini göstermektedir. Hemşirelik Öğrencilerinin Hasta Bakımında Bilgisayar Kullanımının Dezavantajlarına Yönelik Görüşlerinin Tartışılması Öğrencilerin hasta bakımında bilgisayar kullanımının dezavantajlarına yönelik düşüncelerinin dağılımına bakıldığında, %51.6 sının sağlık bakım maliyetini yükselttiğini düşündükleri görülmüştür (Tablo 4). Literatüre bakıldığında, araştırma bulgularımızı destekler yönde, mezun olmuş hemşirelerin de bilgisayarları sağlıklı/hasta bireyin bakımı için ayrılan zamanı artıran ve sağlık bakımında maliyeti azaltan bir araç olarak görmediklerini ifade ettikleri görülmektedir (Axford ve Carter 1996). Oysaki bilgisayarlar sağlıklı/hasta bireyin bakım maliyetini azaltır, bakım sürecinin etkinliğini artırır. Bilgisayarlar teknolojinin önemli bir unsurudur ve uzun vadede değerlendirildiğinde sağlık bakım maliyetini yükseltmek yerine çalışan kişi sayısını en aza indirgeyerek maliyeti azaltırlar. Araştırma bulgularımız doğrultusunda da öğrencilerin yarıdan fazlasının bilgisayarların sağlık bakım maliyetini artırdığı düşüncesini paylaşıyor olmaları sağlık bakım ortamlarında bilgisayarların kullanımı ile ilgili yanlış bir ön yargının olduğunu ortaya koymakta olup yapılacak eğitimin bu durum üzerinde olumlu etkisinin olacağı kaçınılmazdır. Öğrencilerin %53.1 inin bilgisayarların hümaniter olmayan bir bakım sağladığı görüşüne katılmadıkları saptanmıştır (Tablo 4). Literatürde bilgisayarların sağlıklı/hasta bireyle ilgili geniş miktarda veriyi bir araya toplayarak bireyin bakım ve tedavisini kolaylaştırdığı buna karşın sağlıklı/hasta bireyle olan iletişimi azalttığı, etik sorumluluk ve yargılama özelliklerine sahip olmadığı için hümaniter olmayan bir bakım sağladığı belirtilmektedir (Adams 1986). Bu bağlamda öğrencilerin çoğunluğunun bilgisayarların hemşireleri sağlıklı/hasta bireyden uzaklaştırarak zamanının yarıdan fazlasını bilgisayar başında geçirmelerine ve sonuç olarak da hümaniter olmayan bir bakım sunmalarına neden olabileceği düşüncesine katılmıyor olmaları oldukça memnuniyet verici bir sonuçtur. Çünkü hemşirelerin bir çoğunun bilgisayar teknolojisinin çok vakitlerini aldığını düşünmelerine rağmen bilgisayar teknolojisini uygulamalarına dahil ettiklerinde hemşirelik uygulamalarının kalitesi olumlu yönde etkilenecek kayıt tutmak için ayrılan zaman azalacak ve sağlıklı/hasta bireye ayrılan zaman artacaktır (Adams 1986). Öğrencilerin %68.8 inin bilgisayarların hasta mahremiyetini ihlal ettiğini belirttikleri görülmüştür (Tablo 4). Nitekim sağlık bakım ortamlarında kullanılan bilgisayarlara bireylerle ilgili gizli bilgiler girildiğinde ve gerekli güvenlik önlemleri alınmadığında, bu bilgilere herkesin ulaşabilecek olması, hasta mahremiyetinin ihlal edilmesine neden olabilecek bir durum olması bakımından önemlidir. Sağlıklı/hasta bireyle ilgili olarak oluşturulan veri tabanları bilginin aynı anda birden çok kişi tarafından paylaşılması gerektiği durumlarda büyük yararlılıklar sağlamasına karşın bilgisayarlarla ilgili olarak öğrencilerinde belirttiği gibi hasta mahremiyetini ihlal edebilme olasılığının bulunması güvenlik önlemlerinin alınmasını gerektiren son derece önemli bir durumdur. SONUÇ VE ÖNERİLER Bilgisayarlar ve bilgisayar ağları gerek kapsam, gerekse yetenek yönünden, tıbbın her alanında yaygın bir şekilde kullanılmakla birlikte sağlık bakım uygulamalarını kökten değiştirmişlerdir. Bireylerle ilgili verileri kısa sürede elde etmek, tanılama ve karar 38
11 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2) vermeyi kolaylaştırmak, kaliteli bir bakım sunulabilmek için bilgisayar kullanımı bir gerekliliktir. Araştırma sonucunda öğrencilerin çoğunlukla bilgisayardan yararlanmak istediği ve bilgisayar kullandığı, tamamına yakının bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmayı istediği, bilgisayar kullanımının gelecekteki mesleki kariyerlerine etki edeceğini düşündükleri, buna karşın yarıdan azının bilgisayar kullanımı konusunda kendisine güvenmesine rağmen bilgisayarların sağlık alanında kullanımı konusunda yeterli bilgilerinin olmadığını belirttikleri saptanmıştır. Yapılan Çalışmanın Sonunda: Hemşirelik öğrencilerinin bilgisayar kullanımı konusunda cesaretlendirilmesi, Hemşirelik öğrencilerinin bilgisayar uygulamaları ile ilgili yanlış algılamalarının düzeltilmesi, Bilgisayar teknolojisinin güncel hemşirelik uygulamaları üzerindeki avantaj ve dezavantajlarını açıklanması, Sağlık bakım ortamlarında bilgisayar kullanımının önemi ile ilgili olarak okulda bilimsel etkinliklerin (seminer, konferans) düzenlenmesi, Bilgisayar kullanımının bakımdaki etkinliğinin araştırılması, Hemşirelerin bilgisayar teknolojisi ve eğitimini, hemşirelik eğitimi müfredat programlarının ayrılmaz bir parçası olarak görmelerini sağlamak ve öğrencilerin bilgisayar kullanım etkinliğini artırmak amacıyla bilgisayara dayalı bir çevrede uygulamalarını gerçekleştirmelerinin sağlanması önerilmektedir. KAYNAKLAR Adams GA (1986) Computer technology: It s impact on nursing practice, Nursing Administration Quarterly, 10(2): Andreoli K, Musser AC (1985) Computer in nursing care, Nursing Outlook, 33(1): Aştı T (2001) Öğrenci hemşirelerin bilgisayar kullanımı ve bilgisayardan yararlanma durumları. I. Uluslar arası& V.Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi Kitabı.Nevşehir. Özlem Grafik Matbaacılık. s Austin SI (1999) Baccalaureate nursing faculty performance of nursing computer literacy skills and curriculum integration of these skills through teaching practice, Journal of Nursing Education, 38(6): Azarello J (1995) Nursing Informatics. Continuing Education, 17:10. Axford RL, Carter BE (1996) Impact of clinical information systems on nursing practice, Computer in Nursing, 14(3): Ball M, Snelbecker GE, Schecter SL (1985) Nurses perspections concerning uses before and after a computer literacy lecture, Computers in Nursing, 3(1): Bilen M (1996) Plandan Uygulamaya Öğretim, Ankara, Aydan Web Tesisleri, s Bremner MN, Brannan JD (2000) A computer simulation for the entry level R.N:computer simulation, Nurses Staff Development, 16(1). Brodt A, Stronge J (1986) Nurses attitudes toward computerization in a midwestern community hospital, Computer in Nursing, 4(2): Cassidy S, Eauchus P (2002) The Computer Self-Efficacy Web Site,Available from: healthsci/selfeff/selfeff.htm accessed: Chang B (1984) Adoption of Innnovations: nursing and computer use, Computer In Nursing: Cicatiello JSA (1986) Computerization s impact on nursing services,nursing Administration Quarterly, 10(2): Dedeoğlu G (2001) Etik ve Bilişim. Ankara. Türkiye Bilişim Derneği Yayınları. s Game C (1996a) Computer Tecnology and Nursing, Collegian, 3(1). Game C (1996b) What is the role of computers in nursing practice, Collegian, 3(3). Görgülü S,Uçar H, Dinç L (1999) Nursing students view of computer technology, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(2): Hebert M, Benbasat I (1994) Adopting information technology in hospital : The relationship between attitudes/expectations and behaviour, Hospital Health Services Admınıstration, 39 (3): Hylton R, Johnson J E, Moran M J (1986) Automating a patient classification system. Computer in Nursing, 4(1 ): King S (2000) A Study of Nursing Attitudes Towards Computers in Two Small Rural Community Hospital Bellarmine College, Louisville, s.1-38, Kozıer B, Erb G, Bufalıno P M (1989) Introduction to Nursing. California, Addison Wesley Publishing Company, s.29-32,279,285,290,
12 Koç Lie SE, Pothiban L, Lu Z, Khamphonsiri T (2000) Computer knowledge attitudes and skills of nurses in,18(4):197. McBride SH, Nagle LM (1996) Attitudes toward computers, Computers in Nursing, 14(3): Romano CA (1986) Development implementation and utilization of a computerized information system for nursing, Nursing Administration Quarterly, 10(2):1-9. Sabuncu N (1998) Bilgisayar ve hemşirelik yaklaşımı,hemşirelik Forumu, 1(2): Sweeney M A (1985) The Nurse s Guide To Computers,New York, MacMillian Publishing Company,s , Thede L Q (1999) Computer In Nursing. Philadelphia, Lippincott Company.s. 127, 172, 237, 238, 249. Thomas BS, Delaney CW, Weiler K(1992) The affective outcomes of course work on computer technology in Nursing,Computer Technology in Nursing, 31(4): Woolery LK (1990) Professional standards and ethical dilemmas in nursing information systems, Journal of Nursing Administration, 20(10). Sabuncuoğlu Z, Tuz M (1995) Örgütsel Psikoloji. Bursa. Ezgi Kitapevi. s
Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin İnternet Kullanımına Yönelik Görüşleri*
Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin İnternet Kullanımına Yönelik Görüşleri* Hamza FİDANCIOĞLU**, K.Derya BEYDAĞ***, Fadime GÖK ÖZER***, Mehtap KIZILKAYA*** ÖZET Amaç: Bu çalışma, sağlık yüksek okulu öğrencilerinin
DetaylıBAKIM TEKNOLOJİSİNDE YENİLİKLER
BAKIM TEKNOLOJİSİNDE YENİLİKLER Doç.Dr.Türkinaz Atabek Aştı İ.Ü.Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Öğretim Üyesi Çağdaş Rolleri kapsamında; Bilgi, Beceri, Eleştirel düşünceyi kullanan hemşireler;
DetaylıHEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR
HEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR GİRİŞ Hasta eğitimi, sağlığı koruyan ve bireylerde davranış değişikliği geliştirmeye yardım eden öğrenim deneyimlerinin
DetaylıHASTA VE AİLE EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEME İLKAY AKSOY GÜLHANE ASKERİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM HASTANESİ
HASTA VE AİLE EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEME İLKAY AKSOY GÜLHANE ASKERİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM HASTANESİ KONU BAŞLIKLARI Hemşirenin eğitici rolü ve iletişim Hasta ve aile eğitimi Hasta eğitiminin
DetaylıBÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER. Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir.
BÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir. 1.1.Sonuçlar Öğretmenlerin eleştirel düşünme becerisini öğrencilere
DetaylıHemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi
Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge
DetaylıAçık ve uzaktan öğrenmede destek hizmetleri
Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi AUAd auad.anadolu.edu.tr Açık ve uzaktan öğrenmede destek hizmetleri Dr. Belgin BOZ YÜKSEKDAĞ a a Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Eskişehir,
DetaylıResmî Gazete YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
8 Mart 2010 PAZARTESİ Resmî Gazete Sayı : 27515 YÖNETMELİK Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti
DetaylıTablo 1: Mezunlarımızın Tanıtıcı Özellikleri (n=110)
0 yılında ilk mezunlarını veren programımızın değerlendirilmesi, mesleki deneyim süresi olarak en az birinci yılını dolduran 9 mezunumuzdan ulaşılabilen ve değerlendirme yapmayı kabul eden 0 mezun tarafından
DetaylıÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI
15. MİLLİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI Doç. Dr. Ayşe GÜROL Atatürk Üniversitesi, ayseparlak42@gmail.com Bilim ve teknoloji alanında değişim
DetaylıKUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ
MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Pınar
DetaylıEğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Kasım 2017 Cilt: 6 Sayı: 4 ISSN:
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ ARAPGİR MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN ZAMAN YÖNETİMİ BECERİLERİ Öğr. Gör. Hasan Sucu İnönü Üniversitesi Arapgir MYO hasan.sucu@inonu.edu.tr Öğr. Gör. Zeliha Koca İnönü Üniversitesi
Detaylıİlgili satırda, Eksiklik için "E", Zayıflık için "Z", Kaygı için "K", Gözlem için "G", hiçbir yetersizlik ya da gözlem yoksa ( ) kullanınız.
HEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ Kurum: Program: Takım Başkanı: Program Değerlendiricisi: Ziyaret Tarihi: İlgili satırda, Eksiklik için "E", Zayıflık için "Z", Kaygı için "K", Gözlem için "G", hiçbir
DetaylıMELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı
ATATÜRK SAGLIK MESLEK LİsESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ SON SINIF ÖGRENCİLERİNİN DİABETES MELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Sibel KARA CA * ÖZET Bu araştırma İzmir
DetaylıYOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****
YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi Yoğun Bakım Sorumlu
DetaylıFEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME)
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME) Hatice GÜZEL Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Fizik Eğitimi A.B.D.,
DetaylıHEMŞİRELERİN KARİYER PLANLAMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ
HEMŞİRELERİN KARİYER PLANLAMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ Medicana İnternational Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdür Yardımcısı Uz.Hem.Ayşe MUTLU KARİYER Kariyer kişisel ve örgütsel hedeflerle
DetaylıHEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ
HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ Zelha Türk*, Serpil Türker **, Pelin Gökoğlu***,Eda Ulutaş**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi
DetaylıKlinik Eğitim Hemşirelerinin Kendi Yetkinliklerini Değerlendirmesine Yönelik Bir Çalışma ÖZET Anahtar kelimeler: GİRİŞ
Klinik Eğitim Hemşirelerinin Kendi Yetkinliklerini Değerlendirmesine Yönelik Bir Çalışma *Aysun Çakır, **Sibel Yıldırım,**Süleyman Çırak, ** Figen Bozkurt, * Eğitim ve Gelişim Hemşiresi, Acıbadem Hastanesi,
DetaylıULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi Değerli Hekim Arkadaşımız, Bu anket ülkemizdeki farklı eğitim kurumlarınca uygulanan örnekler temel alınarak UÜTF Tıp
DetaylıSağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete: BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete:8.3.2010-27515 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti sunulan kurum ve kuruluşlarda
DetaylıİZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Fulya USLU, Rıdvan KETE Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi,
DetaylıRehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı Nedir?
Rehberlik Nedir? Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri; bireyin kendini tanıması, anlaması, sahip olduğu gizil güçleri keşfetmesi, geliştirmesi ve bulunduğu topluma aktif uyum sağlayarak kendini gerçekleştirmesi
DetaylıBAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ
BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ Öğr. Gör. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN DANIŞMAN Prof.Dr. Besti ÜSTÜN Tanımlayıcı Tükenmişlik Araştırmaları Randomize değil Kesitsel
DetaylıKIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ PAYDAŞ GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ REHBERİ. Bologna Eşgüdüm Koordinatörlüğü
KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ PAYDAŞ GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ REHBERİ Bologna Eşgüdüm Koordinatörlüğü 1. Giriş 2. Program çıktısı(pç) ve öğrenim çıktısı(öç) nedir? 3. Paydaş görüşlerinin alınmasında dikkat
DetaylıAYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SÖKE SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HEMŞİRELİK PROGRAMI DERS BİLGİ FORMU
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SÖKE SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HEMŞİRELİK PROGRAMI DERS BİLGİ FORMU Dersin Adı Hemşirelikte Öğretim Ders Kodu HEM403 Ders Düzeyi Lisans AKTS Kredi 8 İş Yükü
DetaylıHEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ
HEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ HEPDAK - Program Değerlendirme Çizelgesi Sürüm: 1.0-13.09.2013 Sayfa 1 HEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ Kurum: Program: Takım Başkanı: Program Değerlendiricisi:
DetaylıÖğrenci hakkında varsayımlar; Öğretmen hakkında varsayımlar; İyi bir öğretim programında bulunması gereken özellikler;
Dersi iyi planlamak ve etkili sunmak öğrenci başarısını artırmanın ve sınıf düzenini sağlamanın yanında öğretmenin kendine olan güveninin de artmasını sağlar. Öğrenci hakkında varsayımlar; 1. Öğrenci saygılı
DetaylıHem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1
Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1 Ameliyathaneler kendine özgü mimari dizaynları, çalışma koşulları ve ameliyathanede görev yapan personelleriyle çok özel merkezlerdir Ameliyathane
DetaylıBALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ DIŞ PAYDAŞ ANKET FORMU
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ DIŞ PAYDAŞ ANKET FORMU Sayın Paydaşımız; Bu anketin amacı, Mezunlarımızın Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümünden
DetaylıARAŞTIRMA. Balikesir Saglik Bil Derg Cilt:3 Sayı:3 Aralık 2014 135 BALIKESİR SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ / BALIKESIR HEALTH SCIENCES JOURNAL
ARAŞTIRMA BALIKESİR SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ / BALIKESIR HEALTH SCIENCES JOURNAL HEMŞİRELERİN İNTÖRN EĞİTİM UYGULAMASI HAKKINDAKİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ OPINIONS AND SUGGESTIONS OF NURSES ABOUT INTERNSHIP
DetaylıYrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı
HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Halk Sağlığı Hemşireliği 2801801 Bahar 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi
DetaylıÖğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme
Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme Fatma Kübra ÇELEN & Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR
HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük
DetaylıUygulamalı Meslek Derslerindeki Blok ve Entegre Öğretim Yöntemlerinin Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi
Tıp Eğitimi Dünyası Sayı: 13 Ekim 2003 8 Uygulamalı Meslek Derslerindeki Blok ve Entegre Öğretim Yöntemlerinin Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi Saadet Yazıcı ÖZET Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin
DetaylıDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN KÜTÜPHANE KULLANIM ÖZELLİKLERİ VE GÖRÜŞLERİ*
C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2, 4 (2) DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN KÜTÜPHANE KULLANIM ÖZELLİKLERİ VE GÖRÜŞLERİ* Samiye METE**, Ayşe BEŞER***, Tangül AYTUR****
DetaylıBirgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA
Sağlık Çalışanlarının Çalışan Güvenliği Uygulamalarından Memnuniyetleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Hakkındaki Bilgi Düzeyleri (Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği) Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana
DetaylıONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM POLİTİKA BELGESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM POLİTİKA BELGESİ Ondokuz Mayıs Üniversitesinin eğitim ve öğretimde mükemmellik/nitelik anlayışı; vizyon, misyon ve değerler beyanında açıkça ifade edilmektedir.
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI KLİNİK UYGULAMA DERSİ UYGULAMA YÖNERGESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI KLİNİK UYGULAMA DERSİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönergenin amacı;
DetaylıKLĠNĠK UYGULAMA HEMġĠRELĠK SÜRECĠ DEĞERLENDĠRME FORMU
HEMġĠRELĠK SÜRECĠ DEĞERLENDĠRME FORMU A-Veri Toplama (25 puan) Bütüncül yaklaşım doğrultusunda gereksinimlere yönelik yeterli ve doğru veri toplama Verileri nedenleriyle birlikte yazma ve doğru yorumlama
DetaylıYrd.Doç.Dr. NURDAN GEZER
Yrd.Doç.Dr. NURDAN GEZER Hemşirelik Fakültesi Hemşirelik Bölümü Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı Eğitim Bilgileri 1987-1991 Lisans Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi 1998-2000 2001-2003
DetaylıONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ YABANCI DĠLLER YÜKSEKOKULU HAZIRLIK PROGRAMI ÖĞRENCĠ EL KĠTAPÇIĞI
ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ YABANCI DĠLLER YÜKSEKOKULU HAZIRLIK PROGRAMI ÖĞRENCĠ EL KĠTAPÇIĞI Bir dil bir insan, iki dil iki insan Türk Atasözü With languages, you are at home anywhere. Edward De Waal ''Dil
DetaylıTeknolojinin Hemşirelik Mesleği ve Hasta Bakımına Yansımaları
Teknolojinin Hemşirelik Mesleği ve Hasta Bakımına Yansımaları Hazırlayan: Uzm. Hem. Serpil İSABETLİ*, Uzm. Hem. Berfu ŞENGÖZ** *Acıbadem Maslak Hastanesi, Hasta Bakım Sorumlu Hemşiresi **Acıbadem Sağlık
DetaylıHEMŞİRELER İÇİN ETİK İLKE VE SORUMLULUKLAR. Prof. Dr. Lale Büyükgönenç
HEMŞİRELER İÇİN ETİK İLKE VE SORUMLULUKLAR Prof. Dr. Lale Büyükgönenç Nasıl Bir Süreç İzledik? 2003: HEMAR-G Etik Komisyonu 2004-Ocak: Hemşirelik Deontoloji Tüzüğü Yazılmasına Karar Verilmesi 4-5 Haziran
DetaylıProgram Öğrenme Çıktıları/Yeterlilikleri:
Program Öğrenme Çıktıları/Yeterlilikleri: İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ Kamu Yönetimi Bölümü DERS TANIM VE ÖĞRENİM YETERLİLİKLERİ 1 2 3 4 5 6 7 Yönetim bilimi, Türk kamu yönetimi
Detaylı13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI. 07-09 Ekim, 2015 Mersin
13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI 07-09 Ekim, 2015 Mersin 2 İÇİNDEKİLER Davet Mektubu... 5 Genel Bilgiler... 7 Kurullar... 8 Davetli Konuşmacılar... 12 Paneller
DetaylıAVRASYA ÜNİVERSİTESİ
Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Sağlığın Geliştirilmesi Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans ( ) Lisans ( x) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim ( X) Uzaktan
DetaylıHARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Üreme Sağlığı ve Aile V
HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Üreme Sağlığı ve Aile 2801506 V 2+0 2 2 Planlaması Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersi
DetaylıABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİKTE LİSANS TAMAMLAMA PROGRAM YÖNERGESİ
Sayfa No 1 / 7 ABANT İZZET BAYSAL (Senatonun 08/10/2015tarih ve 2015/155sayılı kararıyla kabul edilmiştir.) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,Kapsam ve Dayanak Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı, Hemşirelik Ön lisans
DetaylıHEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ
HEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ HEPDAK - Program Değerlendirme Çizelgesi (Sürüm: 3.0-16.01.2017) Sayfa 1 HEPDAK PROGRAM DEĞERLENDİRME ÇİZELGESİ Kurum: Program: Takım Başkanı: Program Değerlendiricisi:
DetaylıBezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal) 1-Sağlık
DetaylıSAĞLIK PERSONELİNDE LİSANSÜSTÜ EĞİTİMİN ÖNEMİ
SAĞLIK PERSONELİNDE LİSANSÜSTÜ EĞİTİMİN ÖNEMİ SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Doç.Dr. Sema ZERGEROĞLU GİRİŞ Yaşadığımız bilgi çağında hızla artan ve yayılan bilgi, iş ve meslek hayatında rekabeti
DetaylıRAKAMLARLA KONYA İSTİHDAMI FEYZULLAH ALTAY
Bugün, yükselen ekonomisi ve gelişmekte olan performansıyla ülkesi için önemli bir katma değer oluşturan sayılı merkezlerden birisidir. Gelişmekte olan ekonomisine paralel olarak birçok sektörde yeni iş
DetaylıProgram Öğrenme Çıktıları/Yeterlilikleri:
Program Öğrenme Çıktıları/Yeterlilikleri: İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ Kamu Yönetimi Bölümü DERS TANIM VE ÖĞRENİM YETERLİLİKLERİ 1 2 3 4 5 6 7 Yönetim bilimi, Türk kamu yönetimi
DetaylıUzaktan Eğitimin Temelleri. Temel Kavramlar
Temel Kavramlar Eğitim Sorunları Tüm bireylere temel eğitim Yaşam boyu eğitim Tüm eğitim basamaklarında ulusların coğrafi, ekonomik ve toplumsal gerçeklerini göz önünde bulundurarak öğrencilerin koşul
DetaylıAnket Çalışmasına Katılanların Yarısı Sınava İlk Kez Girmişlerdir
Anket Çalışmasına Katılanların Yarısı Sınava İlk Kez Girmişlerdir Lisans programlarını tercih edebilmek için gerekli olan baraj puanını aşmasına rağmen, tercih yapmayan adaylardan anket çalışmasına katılanların
DetaylıTÜRKİYE CUMHURİYETİ GİRESUN ÜNİVERSİTESİ ŞEBİNKARAHİSAR MYO MESLEK YÜKSEKOKULU MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI BÖLÜMÜ BİLGİ FORMU
TÜRKİYE CUMHURİYETİ GİRESUN ÜNİVERSİTESİ ŞEBİNKARAHİSAR MYO MESLEK YÜKSEKOKULU MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI BÖLÜMÜ BİLGİ FORMU Bölüm Bölüm Başkanı Bölümün amacı Bölümün Hedefi Muhasebe ve Vergi Uygulamaları
Detaylıaltında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar.
HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Hemşirelik Esasları 2801201 II 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi Veren
DetaylıHemşirelerin Hemşirelik Bilişimi Hakkındaki Düşüncelerinin Değerlendirilmesi: Trabzon İline Ait Bir Çalışma
TURKMIA 10 Proceedings 123 VII. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi Bildirileri Hemşirelerin Hemşirelik Bilişimi Hakkındaki Düşüncelerinin Değerlendirilmesi: Trabzon İline Ait Bir Çalışma a b Kemal TURHAN, Aslı
Detaylı- TERCİHLERDE ROL OYNAYAN BİRİNCİ FAKTÖR: İSTİHDAM İMKANLARI
-YÖK ÜN YAPTIĞI ANKET SONUÇLANDI - TERCİHLERDE ROL OYNAYAN BİRİNCİ FAKTÖR: İSTİHDAM İMKANLARI -ADAYLARIN %94 Ü DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİ, %6 SI İSE VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİ TERCİH EDEBİLECEKLERİNİ BELİRTTİ
DetaylıKOCAELİ 1. ÜNİVERSİTE TANITIM FUARI VE KARİYER GÜNLERİ FİNAL RAPORU
KOCAELİ 1. ÜNİVERSİTE TANITIM FUARI VE KARİYER GÜNLERİ FİNAL RAPORU Bu yıl birincisi düzenlenen Üniversite Tanıtım Fuarı ve Kariyer Günleri organizasyonunun katılımcılar ve ziyaretçiler gözünden etkililiğin
DetaylıHemşirelerin bilgisayar ve bilişim teknolojisini kullanma durumları
doi:10.5222/terh.2017.126 Araştırma Hemşirelerin bilgisayar ve bilişim teknolojisini kullanma durumları Use of computer and information technology by nurses Funda Kardaş Özdemİr 1, Güler Karakaya 2 1 Kafkas
DetaylıORTAÖĞRETİM İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ
A. DİL BİLEŞENLERİ VE DİL EDİNİMİ BİLGİSİ A.1. İngilizceyi sözlü ve yazılı iletişimde doğru ve uygun kullanarak model olabilme A.2. Dil edinimi kuramlarını, yaklaşımlarını ve stratejilerini bilme A.3.
DetaylıORTAÖĞRETĠM ĠNGĠLĠZCE ÖĞRETMENĠ ÖZEL ALAN YETERLĠKLERĠ
A. DĠL BĠLEġENLERĠ VE DĠL EDĠNĠMĠ BĠLGĠSĠ A1. Ġngilizceyi sözlü ve yazılı iletiģimde doğru ve uygun kullanarak model olabilme A2. Dil edinimi kuramlarını, yaklaģımlarını ve stratejilerini bilme Bu alan,
DetaylıESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI EĞİTİMDE BÜTÜNLEŞTİRME UYGULAMALARI TEZSİZ II. ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMINA İLİŞKİN BİLGİLER Özel gereksinimli
DetaylıTÜRK TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSANGÜCÜ İHTİYACI VE ORTAÖĞRETİM DÜZEYİNDE TEKSTİL EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI
T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Mesleki ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı (METARGEM) TÜRK TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSANGÜCÜ İHTİYACI VE ORTAÖĞRETİM DÜZEYİNDE
DetaylıHARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Psikiyatri Hastalıkları 0401701 7 6+16 14 19 Hemşireliği Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe
DetaylıRevizyon Tarihi Açıklama Revizyon No
YÖNETİCİSİ (BAŞHEMŞİRE) GÖREV TANIMI REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 28.01.2015 HEM_GYS01 Yatan Hastadan 1 Sorumlu Başhemşire Görev Yetki Ve Sorumlukları Görev Tanımı ve HEM_GYS02
DetaylıOKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 2016 ANKET SONUÇLARI
2016 OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 2016 ANKET SONUÇLARI KIBRIS TÜRK ÖĞRETMENLER SENDİKASI ÖNSÖZ KTÖS Okul Öncesi Öğretmenlerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Anketi Sonuçları 2
DetaylıHEMġĠRELERĠN BĠLGĠSAYAR KULLANIMLARINA YÖNELĠK TUTUMLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
HEMġĠRELERĠN BĠLGĠSAYAR KULLANIMLARINA YÖNELĠK TUTUMLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Havva Kaçan SOFTA 1, Funda AKDURAN 2, Erhan AKYAZI 3 ÖZET Bu çalışma, hemşirelerin bilgisayar kullanımlarını değerlendirmek
Detaylıİş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İşyeri Hemşireliği. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İşyeri Hemşireliği Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr Kültür, inanç Fiziksel çevre SAĞLIK Yaşam koşulları Ekonomik
DetaylıBÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER. Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir.
BÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir. 1.1. Sonuçlar Araştırmada toplanan verilerin analizi ile elde edilen
DetaylıİNSAN KAYNAĞININ EĞİTİMİ VE GELİŞTİRİLMESİ. Prof. Dr. Kadir Ardıç Doç. Dr. Yasemin ÖZDEMİR
İNSAN KAYNAĞININ EĞİTİMİ VE GELİŞTİRİLMESİ Prof. Dr. Kadir Ardıç Doç. Dr. Yasemin ÖZDEMİR Temel Kavramlar Eğitim, işletmeye yeni alınan ya da işletmede halen çalışmakta olan elemanlara, işlerini yapmaları
DetaylıYENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LİSANS 2014 BAHAR YARIYILI
YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LİSANS 2014 BAHAR YARIYILI HEMŞİRELİKTE YÖNETİM VE LİDERLİK HEM 404 3 KREDİ 4. yıl 2. yarıyıl Lisans Zorunlu seçmeli 3 s/hafta Teorik3s/hafta
DetaylıADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM
ADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM Gamze Varlı Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Klinik Eğitim Hemşiresi Sunu Planı Hemşirelik ve hasta/hasta yakınları eğitimi
DetaylıKİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİ KONUSUNDAKİ FARKINDALIK VE GÖZLEMLERİN ÖĞRENCİLERDE ARAŞTIRILMASI
Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi Sayı: 14, 2017, ss. 1-5 Selcuk University Journal of Social and Technical Researches Volume:14, 2017, p. 1-5 KİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİ KONUSUNDAKİ
DetaylıT.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi Sayı : Tarih : 11.1.216 Diploma Program Adı : MEDYA VE İLETİŞİM, ÖNLİSANS PROGRAMI, (UZAKTAN ÖĞRETİM) Akademik
DetaylıHARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Hemşirelik Tarihi Ve Deontolojisi 2801305 Güz 3+0 3 6 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu
DetaylıİNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri Bir örgütün işgücünü oluşturması için adaylara müracaat etmesi, onlar arasında seçim yapması, seçilenleri
DetaylıEğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Kasım 2017 Cilt: 6 Sayı: 4 ISSN:
ARAPGİR MESLEK YÜKSEKOKULU GELENEKSEL EL SANATLARI PROGRAMI ÖĞRENCİLERİNİN KARİYER BEKLENTİLERİ Öğr. Gör. Naci Bulur Yeşilyurt Meslek Yüksekokulu nacı.bulur@inonu.edu.tr Öğr. Gör. Murat Ulaş murat.ulas@inonu.edu.tr
DetaylıTıp ve Diş Hekimliği Öğrenci ve Hekimlerinin Biyokimyaya Bakışı
Tıp Eğitimi Dünyası Sayı: 11 Nisan 2003 14 Tıp ve Diş Hekimliği Öğrenci ve Hekimlerinin Biyokimyaya Bakışı Cemil Çelik*, Ramazan Amanvermez*, Dilek Gelmez Beker*, Gülden Başkol* Multidisipliner bir bilim
DetaylıÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Lisans Hemşirelik Hacettepe Üniversitesi 2013
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ 1. ADI SOYADI: Erdal Ceylan 2. E-MAIL: erdlcyln.ec@gmail.com 3. UNVANI: Araştırma Görevlisi Derece Alan Üniversite Mezuniyet Yılı Lisans Hemşirelik Hacettepe Üniversitesi 2013
DetaylıT.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Kalite Geliştirme ve İzleme Birimi
TARİH : / /20 NASIL BİR SİSTEM UYGULANACAK? Performans değerlendirmesinde açık değerlendirme sistemi uygulanacaktır. Bu nedenle önce personel kendisini değerlendirecek, sonrada aşağıda belirtilen şekliyle
DetaylıDERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Klinik ve Sahada Entegre Uygulama-II
DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Klinik ve Sahada Entegre Uygulama-II 744004022016 8 2+16 10 22 Ön Koşul Ebelik Esasları, Doğum Öncesi Dönem II, Aile Planlaması, Yeni Doğan ve Çocuk
DetaylıTEMA 1 İZLEME VE DEĞERLENDİRME MEVCUT DURUM ÜST POLİTİKA BELGELERİ. Durum (2015) Hedef. Mali Kaynak Sorumlu. Gerçekleşme Durumu
218 217 216 Durum (215) 911 689 SH1 163 15 21 4 149 25 SH2 İDARE Bkz: Güngören Halk Eğitim Merkezi Stratejik Planı 215-219 Sayfa=23,24 Bkz: Güngören Halk Eğitim Merkezi Stratejik Planı 215-219 Sayfa=3
DetaylıT. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ
T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER Sağlık
Detaylıeğiticinin değişen rolü ve eğitici gelişimi
eğiticinin değişen rolü ve eğitici gelişimi Yrd. Doç. Dr. Hatice ŞAHİN EÜTF, TEAD 9 Kasım 2007 sunum planı değişim nedenleri değişime eğitici tepkisi eğitici rolleri rolleri bilmenin yararı eğitici gelişimi
DetaylıREHBERLİK NEDİR? Bahsedilen rehberlik tanımlarının ortak yönleri ise:
REHBERLİK SÜREÇLERİ REHBERLİK NEDİR? Bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir
DetaylıSAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ DERS KATALOG FORMU (COURSE CATALOGUE FORM)
Dersin Adı Course Name SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ DERS KATALOG FORMU (COURSE CATALOGUE FORM) Hemşirelikte temel kavram ve ilkeler Basic concepts and principles in nursing Kodu (Code) Yarıyılı (Semester)
DetaylıÜniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünmeye Bakışlarıyla İlgili Bir Değerlendirme
Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünmeye Bakışlarıyla İlgili Bir Değerlendirme Buket TAŞKIN & Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
DetaylıBİLİŞİM TEKNOLOJİSİ (BİT) Dil Ağırlıklı Liseler Haftalık 2, yıllık toplam 74 ders saati
BİLİŞİM TEKNOLOJİSİ (BİT) Dil Ağırlıklı Liseler Haftalık 2, yıllık toplam 74 ders saati Giriş Bilişim Teknolojisi, çağdaş insan hayatının ana alanlarından birini, günlük etkinliklerin ayrılmaz parçası
DetaylıTÜRKİYE CUMHURİYETİ GİRESUN ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ TARİH BÖLÜMü BİLGİ FORMU
TÜRKİYE CUMHURİYETİ GİRESUN ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ TARİH BÖLÜMü BİLGİ FORMU Bölüm Bölüm Başkanı TARİH PROF.DR. AYGÜN ATTAR Bölümün amacı Tarih Bölümünün amacı; tarih bilimi ile ilgili meslek
DetaylıDÜZCE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DIŞ PAYDAŞ MEMNUNİYET ANKETİ SONUÇLARI
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU DIŞ PAYDAŞ MEMNUNİYET ANKETİ SONUÇLARI Haziran, 2016 SUNUŞ Değerli Çalışma Arkadaşlarım, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu olarak Sağlık ve Bakım
Detaylıetwinning Türkiye Ulusal Destek Servisi Dr. Hülya BAL
etwinning Türkiye Ulusal Destek Servisi Dr. Hülya BAL etwinning Avrupa Okulları İçin Ağ etwinning faaliyeti, Avrupa ülkelerinde yaşayan öğretmen ve öğrencilerin, internet aracılığıyla herhangi bir konu
DetaylıAvailable online at
Available online at www.sciencedirect.com Procedia - Social and Behavioral Sciences 55 ( 2012 ) 1079 1088 *English Instructor, Abant Izzet Baysal University, Golkoy Campus, 14100, Bolu, Turkey (karakis_o@ibu.edu.tr)
DetaylıT.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI KLİNİK UYGULAMA DERSİ UYGULAMA YÖNERGESİ
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI KLİNİK UYGULAMA DERSİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 -
DetaylıYALOVA ÜNİVERSİTESİ BİREYSEL İSTEK VE MEMNUNİYET SİSTEMİ PERFORMANS DEĞERLENDİRME RAPORU
23/08/2013 YALOVA ÜNİVERSİTESİ BİREYSEL İSTEK VE MEMNUNİYET SİSTEMİ PERFORMANS DEĞERLENDİRME RAPORU Rektörlük makamının 03.01.2011 tarih ve 11 no lu Olur u ile oluşturulan Yalova Üniversitesi Bireysel
Detaylı