EGZERSİZ VE TERMAL STRES. Prof.Dr.Fadıl ÖZYENER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "EGZERSİZ VE TERMAL STRES. Prof.Dr.Fadıl ÖZYENER"

Ebru Uygun
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 EGZERSİZ VE TERMAL STRES Prof.Dr.Fadıl ÖZYENER

2 TERMAL DENGE ısı üretimi BMH Kas etkinliği Hormonlar Besinlerin termik etkisi Postur Çevre ısısı Vücut ısısı (37 o C±1) ısı kaybı konveksiyon, radyasyon, buharlaşma, kondüksiyon + depo ısı

3 konveksiyon: deriye yakın hava/suyun vücut sıcaklığı ile ısıtılması kondüksiyon: doğrudan fiziksel temas ile ısının daha az sıcak bölgelere veya maddelere aktarılması radyasyon: maddelerin kendilerinden yüksek ısıda olanlardan yayılan elektromagnetik ısı dalgalarını emmesi

bölgelere veya maddelere aktarılması radyasyon: maddelerin

5 Vücut 8-10 o C a kadar sıcaklık düşmeleri ile başa çıkabilirken, ancak 4-5 o C lık sıcaklık yükselmelerine dayanabilir.

6 HİPOTALAMUS: sıcaklık eşgüdüm merkezi Derideki termal reseptörler hipotalamusa gerekli uyarıları gönderirler. Hipotalamusu perfüze eden kanın sıcaklığı doğrudan etkilidir.

7 Su içersinde ısı kaybı havaya göre 2-5 kat daha hızlıdır. Su havanın aksine deri ile temasında hemen hiç yalıtım sağlamadığı için derin dokulardan aktarılan ısıyı çok kısa sürede çevreye dağıtır. (Deriye bitişik mikroçevreye kondüksiyon ile aktarıldıktan sonra konveksiyon ile hızla uzaklaştırılır.)

derin dokulardan aktarılan ısıyı çok kısa sürede çevreye dağıtır.

8 Soğukta oluşan fizyolojik yanıtlar-1 Periferik vazokonstriksiyon olur. Metabolik aktivite uyarılır (titreme, sempatik stimulasyon, adrenal korteks aktivasyonu ile). Terleme azaltılır. Kardiak output %30-40 artar.

9 Soğuk havayı ısıtmak için, özellikle büyük hacimlerde, solunum işi artar. Akciğerlerde kompliyans %30-40, vital kapasite %6-10 azalabilir. Diürez ve natriürezde ciddi artışlar görülebilir.

10 Hipotermi:vücut sıcaklığı 35 o C ise 30 dak soğukta egzersiz veya 1 saat 5 o C ta kalınırsa 2 saat 10 o C ta kalınırsa 3-6 saat 15 o C ta kalınırsa Kas lifi repolarizasyonun gecikmesi egzersiz performansını etkiler. İntrasellüler enzimlerin soğuması sonucu giderek kasılma imkansızlaşabilir.

kalınırsa Kas lifi repolarizasyonun gecikmesi egzersiz performansını

11 Hipotermide görülen semptomlar 37 0 C soğuk deri, soğukluk hissi 36 0 C ürperme 35 0 C titreme, kaslarda gerginlik, yorgunluk C çok üşüme, uyuşukluk, eklemlerde ağrı, kaslarda sertlik 32 0 C oryantasyon bozukluğu, görmede zayıflama C yarı koma, koma 28 0 C ventrikül fibrilasyonu, kardiyak ölüm

uyuşukluk, eklemlerde ağrı, kaslarda sertlik 32 0 C oryantasyon bozukluğu,

12 Soğuk stresinde ısı kaybında etkili öğeler Yaş Vücut yüzey alanı (Vücut sıcaklığını koruyabilmek için beden olarak küçük kişiler daha fazla ısı üretmelidir.) Cilt altı yağ dokusu Fiziksel yeterlilik Cinsiyet

için beden olarak küçük kişiler daha fazla ısı

14 Isı kaybını azaltmada sub-kutan doku Derialtı yağ dokusu az olanlar sıcak sularda, Derialtı yağ dokusu fazla olanlar soğuk sularda daha iyi performans gösterirler.

15 Sıcaklığı korumada diğer unsurlar Egzersizin tipi ve şiddeti Kişinin üzerindeki giysi Yağdan zengin diyet Su (havuz sıcaklığı) o C arasında ayarlanmalı

16 Yüksek Isıda Egzersiz

17 Isı artışına vücudun yanıtı Vazoditasyon: özellikle deri damarlarından genişleme ile ısı kaybedilir. Terleme: ortam ısısı yanı sıra nem oranı da terleme şiddetini belirler. Isı üretiminde azalma: Titreme ve endojen termogenezis gibi ısı yükselten unsurlar baskılanır.

Terleme: ortam ısısı yanı sıra nem oranı da terleme şiddetini

18 Vücut sıcaklığının düşmesi için terin buharlaşması gerekir. % 2den fazla sıvı kaybı: KVS ve ısı düzenleme sistemini olumsuz etkiler. % 3den fazla sıvı kaybı: hipertermi belirginleşir, rektal ısı. %5 üzeri kayıp ısı çarpması riski sınırındadır. %7 üzeri sıvı kaybında ise ısı çarpması riski yüksektir.

% 3den fazla sıvı kaybı: hipertermi belirginleşir, rektal ısı.

19 Hipertermide kalp deriye daha fazla kan yollamak zorundadır Kaslara giden kan akımı oranı azalır. Plazma hacmi azalırsa kalbe venöz dönüş de azalacağı için kan akımı daha da düşer. Sonuç olarak; anaerobik metabolizma ön plana çıkar ve yorgunluk daha erken gelişir.

Plazma hacmi azalırsa kalbe venöz dönüş de azalacağı için kan

20 Hipertermiye bağlı bozukluklar (vücut/rektal ısı > 38 o C) Isı krampları: Genellikle aktif olan kasın veya m.gastroknemiusun ağrılı spazmlarıdır. Isı yorgunluğu: yorgunluk hissi ön plandadır, dinlenme ile geçer. Isı bitkinliği: bulantı, kusma, halsizlik, bol terleme, kramplar olabilir; bilinç açıktır. Bulgular kan hacminde azalmaya bağlıdır.

Isı yorgunluğu: yorgunluk hissi ön plandadır, dinlenme ile geçer.

21 Isı çarpması: Vücut(rektal) ısısının > 41 o C olmasıdır. - davranış bozuklukları (ilgisizlik, histerik ağlamalar, disoryantasyon, ağlama) - taşikardi, taşipne, sfinkter kontrolu kaybı - terleme durması, kuru-sıcak deri - miyokard infarktüsünü taklit eden EKG ve enzim bulguları

22 - kan basıncı düşmesi, vazomotor kollaps, hipoglisemi, bilinç kaybı - rektal ısının 41 o C da birkaç dakika devam etmesi kalıcı böbrek, karaciğer, beyin hasarları yapabilir. Tanı ve tedavi gecikmesi 2 saati aşarsa ölüm oranı % 70 tir.

23 Tedavi ve Önlemler Soğuk uygulama ve destek tedavisi 24 saatte kg vücut ağırlığı kaybı tehlikeli ÜSYE, gastroenterit yakınmaları varsa sıcakta egzersiz yapılmamalı Uygun giysi (beyaz, bol, şapka) Egzersiz sırasında yeterli su alımı

24 Atletlerde ısıya uyum Farklı ısıya uyum için 1-2 hafta dozu giderek artan şiddette antrenman yapmalı Deri ısısı ve kan akımı azalır, terleme ve terin buharlaşması ile soğuma artar. Kas kan akımı optimal tutularak daha yüksek rektal ısılara dayanıklılık kazanılır.

Benzer belgeler

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT Prof.Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Sempatik Sistem Adrenal Medulla Kas kan dolaşımı Kan basıncı Solunum sıklık ve derinliği Kalp kasılma gücü Kalp atım