Akılcı İlaç Kullanımı ve İlaç Uygulama Hataları. Prof. Dr. Sinan ÇAVUN Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Transkript

1 Akılcı İlaç Kullanımı ve İlaç Uygulama Hataları Prof. Dr. Sinan ÇAVUN Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

2 İLAÇ YÖNETİMİ Tüm ilaçlar tehlikelidir ama bazıları yararlıdır

3 AKILCI İLAÇ KULLANIMI Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, ( ).

4 İLAÇ TEMİNİ VE UYGULANMASI Hastanın sorununun tanımlanması, Hekim tarafından doğru tanının konulması, İlaçlı veya ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavinin tanımlanması, Tedavinin gerçekleşebilirliğinin ve maliyetinin değerlendirilmesi, Tedavinin başarısı ve hasta uyumunun değerlendirilmesi, Eğer ilaçla tedavi uygulanacaksa uygun ilaçların seçimi, Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimlerin öngörülmesi, Her bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin belirlenmesi ve uygun reçetenin yazılması gerekmektedir. Bu aşamada güncel tanı ve tedavi kılavuzları esas alınmalıdır. Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmelidir.

5 İlaç/Gıda alerjileri Doğru uygulama İlaç etkileşmeleri Yan etkiler Özel hasta grupları Saklama koşulları Soğuk zincir

6 Çocuklar İlaç/Gıda Doğru alerjileri uygulama Kullanılmakta olan ve en Nem son kullanılan ilaçlar Yaşlılar Yan etkiler Işık Hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlar Uygun sıcaklık Gıda takviyesi ve bitkisel ürünler Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar Kronik hastalığı olanlar Son kullanma tarihi İlaç etkileşmeleri Özel hasta grupları Saklama koşulları Soğuk zincir

7 SONUÇ?

8 HATA NEREDE? İlacın temini Order verilmesi Eczanede verifikasyon Hasta bazı hazırlanması Gözlem Dağıtım İlacın uygulanması Kliniklerde saklanması

9 SINIFLANDIRMA ve SONUÇLARI Geçici hasar oluşturan hata

10 İLAÇ UYGULAMA HATASI Tüm dünyada Medikal Hataların ilk sırasını hangi hata oluşturur? İlaç Uygulama Hatası Medication Error 8. sıra ölüm sebebi

11 İLAÇ UYGULAMA HATASI Yıllık ilaç kaynaklı hata sayısı: Yıllık ilaç kaynaklı ölüm oranı: % 3 Yıllık hastanede ölüm oranı: % 2 Yıllık ilaç kaynaklı ölüm sayısı: Yıllık maliyet: milyar $

12 İLAÇ UYGULAMA HATASI

13 İLAÇ UYGULAMA HATASI

14 İLAÇ UYGULAMA HATASI Yalnızca kadınlarda ağrı tedavisi sırasında aşırı doz sebebiyle meydana gelen ölüm sayısı: 6.600

15 İLAÇ UYGULAMA HATASI

16 İLAÇ UYGULAMA HATASI Avrupa Birliği ülkelerinde 2010 Yılında yapılan bir çalışmada Ayaktan tedavi görenlerin reçetelerindeki Medication error oranı % 7.5 Ayaktan tedavi görenlerin reçetelerindeki ilaçların verilişi sırasındaki hata oranı % 0.08 Hastanede tedavi görenlerin reçetelerindeki Medication error oranı % Hastanede tedavi görenlerin reçetelerindeki ilaçların dağıtımındaki hata oranı % Maliyet: Milyar Euro

17 İLAÇ UYGULAMA HATASI

18 İLAÇ UYGULAMA HATASI NASIL NE YAPMALIYIZ ÖNLENİR?

19 NASIL ÖNLENİR? Dokümantasyon Prosedür Eğitim Talimat Formlar

20 SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR Üretici Hekim Hasta / Hasta yakını HATA KURUMSAL YAPI Eczacı Diğer Sağlık Personeli Hemşire

21 KURUMUN YAPMASI GEREKENLER Tüm süreci kapsayacak dokümantasyonun oluşturulması Konuyla ilgili eğitim yapılması Yetkili personel yapılanmasının sağlanması Hastanın evinden getirdiği ilaçları kullanılmasının engellenmesi Order sisteminin elektronik ortama taşınması Standart kısaltmaların kullanılması Kullanılmayan veya imha edilmesi gereken ilaçların Eczaneye dönüşünün yapılması Yüksek riskli ilaç yönetimi

22 HEKİMİN YAPMASI GEREKENLER Hastanın medikal ve ilaç anamnezini çok iyi değerlendirmeli Allerji öyküsü sorgulanmalı Eksiksiz order yazmalı Hastanın adı-soyadı İlacın tam adı Dozu Veriliş yolu Veriliş sıklığı Farmasötik şekli Standart kısaltmalar kullanmalı 5.0 mg 5 mg.5 mg 0.5 mg 10 U 10 Unite

23 ECZACININ YAPMASI GEREKENLER Ulaşılabilir olmalı Hasta bilgileri ve orderını görebilmeli Allerji öyküsü sorgulanmalı Order ile ilgili ASLA tahminde bulunmamalı İlacın temini, saklanması ve dağıtımı dahil tüm süreç boyunca prosedürler doğrultusunda hareket etmeli Sözel ve yazılı olarak karışabilen ilaçlar konusunda dikkat etmeli

24 HEMŞİRENİN YAPMASI GEREKENLER 5 Doğruyu uygulamalı (Hasta, ilaç, yol, doz ve zaman) ASLA tahminde bulunmamalı Hastayı bilgilendirmeli Prosedür ve talimatlara göre hareket etmeli Yüksek Riskli İlaçlar konusunda dikkatli olmalı

25 HASTANIN YAPMASI GEREKENLER Tüm semptom ve allerjik bulguları mutlaka bildirmeli İlaçlarını belirtilen doz, sıklık ve yol ile almalı Aldığı ilaçlar hakkında bilgi sahibi olmalı

26 FİRMANIN YAPMASI GEREKENLER Sözel veya yazılı karışabilen isimlendirmelere dikkat etmelidir Benzer paketleme veya işaretleme olmamasına dikkat etmelidir Özellikli kullanımı olan ilaçları mutlaka belirtmeli Molar sodyum Zolamid Acil durumlarda sağlık kuruluşları ile acil temas kurabilmeli

27 İLAÇ YÖNETİMİ Etkin bir İlaç Yönetimi ve Akılcı İlaç Kullanımı Hayat kurtarır

28