İÇİNDEKİLER I. DÖNEM. 3. Telaffuz (Söyleyiş) Türkçenin Özellikleri DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ... 63

Transkript

1 VI İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER I. DÖNEM 1. ÜNİTE (İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR) 1. İletişim İnsan, İletişim ve Dil Dil - Kültür İlişkisi DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ ÜNİTE (DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ) 1. Dillerin Sınıflandırılması Türk Dilinin Tarihi Gelişimi ve Türkiye Türkçesi DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ ÜNİTE (SES BİLGİSİ VE TELAFFUZ (SÖYLEŞİ) 3. Telaffuz (Söyleyiş) Türkçenin Özellikleri DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ ÜNİTE (SES BİLGİSİ VE TELAFFUZ (SÖYLEŞİ) 1. Kelimede Anlam ve Kavram Kelimelerin Farklı Anlamlarda Kullanımı Anlam İlişkilerine Göre Kelimeler Kelimelerde Anlam Değişmeleri Kelime Grupları DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ DÖNEM YAZILI SORULARI II. DÖNEM 5. ÜNİTE (SES BİLGİSİ VE TELAFFUZ (SÖYLEŞİ) 1. Cümlede Anlamın Oluşumu Bildirdikleri Kiplere Göre Cümleler Haber Cümleleri Dilek - İstek Cümleleri Haber ve Dilek Kiplerinde Soru Haber ve Dilek Kiplerinde Olumluluk - Olumsuzluk Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ ÜNİTE (PARAGRAF BİLGİSİ) 1. Anlatım Birimi Olarak Paragraf Paragrafta Yapı Paragrafta Anlam ve Ana Düşünce Paragrafta Düşünceyi Geliştirme Yolları Metin ve Paragraf DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ DÖNEM YAZILI SORULARI KAYNAKÇA

2 I. ÜNİTE İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 5 İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 1. İletişim : Göndericinin gönderdiği bilgiyi (ileti/mesaj) alan taraftır. ya, göndericinin muhatabı da diyebiliriz., tıpkı gönderici gibi kişi, kişiler veya kurum olabilir. İleti: Göndericinin alıcıya gönderdiği her türlü bilgiye ileti denir. İleti sözlü, yazılı, görsel, hatta bir işaret bile olabilir. : İletilerin kullanıldığı somut araçlardır. İletinin gönderilme şeklidir. Kitap, defter, ileti kaydedilmiş bilgisayar, CD, kaset ve benzeri birçok iletişim kanalı vardır. Sözlü iletişimde ise ses dalgaları iletişimin kaynağıdır. : İletideki amacın yerine getirilmesidir. nın iletiye verdiği tepkidir. Bu tepki olumlu ya da olumsuz olabilir. Kod: İletinin üretildiği şifreleme sistemidir. Bütün doğal diller aynı zamanda birer koddur. Bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma sürecine iletişim denir. İletişimin gerçekleşmesi için iki sistem gereklidir. Bu sistem, iki insan, iki hayvan, iki makine ya da bir insan ile bir hayvan, bir insan ile bir makine olabilir. İletişim, ilk çağlardan günümüze kadar birçok aşamadan geçmiştir. İlkel insanlar birtakım sesler çıkararak, işaretleşerek iletişim kurmuşlardır. Günümüzde ise birçok yolla ve araçla iletişim kurulabilir. Ama bu yollardan en güçlü olanı dille yapılanıdır. Dille yapılan iletişim; resim, şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlüdür. Bu bakımdan duygu, düşünce ve istekler dille aktarılır. İletişimin Ögeleri Gönderici ile alıcı arasındaki her türlü bilgi alışverişine iletişim denir. Bu alışveriş sözlü ve yazılı olabileceği gibi işaret ve simgelerle, hatta el kol hareketleriyle de gerçekleşebilir. İletişimde bulunması gereken birtakım ögeler vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz: Gönderici (kaynak): İletişimi başlatan taraftır. Gönderici; kişi ya da kişiler olabileceği gibi kurum da olabilir. Göndericinin, paylaşmak istediği bilgisi (ileti / mesaj) vardır. Bu, her türden bilgi olabilir. Bağlam: iletişimin gerçekleştiği, iletişimde görev alan unsurların birlikte meydana getirdikleri ortamdır. Bir söz unsurunun aynı kişilerde farklı zamanlarda farklı algılanması bu iletişimin gerçekleştiği bağlamların farklı olmasından kaynaklanır. Arkadaşlık ortamındaki konuşma ile resmi bir ortamdaki konuşma arasında nitelik farkları olacaktır. Bir kişi arkadaşlık ortamında daha sıcak, daha samimi ifadeler kurarken resmi ortamlarda daha seviyeli bir tavır takınır. Dolayısıyla bağlam, iletişimin niteliğini ve amacını belirleyen ortam ve mekânlardır. İletişimin Ögelerini Belirleme Örnek-1 Sınıfta arkadaşının ağladığını gören Umut, ona yaklaşarak Merhaba Sinem, neden ağlıyorsun? diye sorar. Sinem, başını kollarının arasından hafi fçe kaldırarak: -Matematikten düşük not aldım, annem çok kızacak bana, deyince Umut sakin bir ses tonuyla arkadaşını teselli etmeye çalışır: -Üzülme, bir dahaki sınava birlikte çalışırsak iyi bir not alabiliriz. Umut un bu önerisi karşısında Sinem in üzüntüsü de azalır. Gönderici İleti Bağlam Örnek-2 Umut Sinem Neden ağlıyorsun, üzülme, birlikte çalışırız Dil (konuşma) Sınıf Sinem in üzüntüsünün sona ermesi Bir alışveriş mağazasında karşılaşan Yeliz ve Berfi n arasında şöyle bir konuşma geçer: Yeliz: - Merhaba Berfi n! Yarın bizimle tiyatroya gelir misin? Berfi n: - Merhaba canım! Gelmeyi çok isterdim ama yarın sınavım var.

3 I. ÜNİTE İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 15 DERS KİTABI ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ 1. İLETİŞİM HAZIRLIK 1. Sınıf içinde yazmadan, konuşmadan, işaretleşmeden oturduğumuzda birbirimizle iletişim kuramayız, duygu, düşünce ve isteklerimizi paylaşamayız. 2. Tarih öncesi devirlerde insanlar günlük yaşamla ilgili duygu, düşünce ve davranışlarını, diğer insanlara aktarmak istedikleri iletileri mağara duvarlarına çizdikleri resimlerle ifade etmeye çalışmışlardır. 3. İnsan dışındaki varlıklar arasında da bir iletişim vardır. Hayvanlar birbirleriyle ses, koku ve işaret yoluyla iletişim kurar. Örneğin kuşlar kanat hareketleriyle, köpekler ses ve kokuyla iletişim kurabilmektedir. Arılar, kovandaki diğer arıları polenlerin bol olduğu bir alana yönlendirmek için havada özel hareketler yapar. Böylece diğer arılar bu hareketi yapan arıyı takip eder. 4. Atatürk, basın ve yayına çok önem verir. Çünkü milletin duygu ve düşüncelerini paylaşması, bilginin yaygınlaşması için basın çok önemli bir kolaylık sağlar. 5. Karayolu haritasında yollar siyah çizgi ile belirtilir. Bir yere nasıl ve nerelerden geçerek gideceğimizi bu siyah çizgileri takip ederek öğrenebiliriz. İNCELEME SÜREKLİ İLETİŞİM İÇİNDEYİZ 1. Metinde, iki insan arasında geçen sözlü veya sözsüz her türlü anlam (ileti) alışverişinin iletişim olduğu anlatılmaktadır. 2. İletişim, iki insanın karşı karşıya geldiği her durumda gerçekleşebilir. 3. Dille gerçekleşen iletişimde ileti (mesaj) kelimeler aracılığı ile aktarılır. Bunun dışında çeşitli hareketler ve işaretlerle hatta yalnızca düşünceyle de iletişim gerçekleşebilir. 1- ETKİNLİK a b c d İletişimin niçin gerekli olduğunu tabloya yazınız. İletişim gereklidir çünkü canlılar bir arada yaşarlar ve birbirleriyle iletişim kurup ihtiyaçlarını gidermek zorundadırlar. çünkü insanlar duygu ve düşüncelerini aktarmak, paylaşmak isterler. çünkü bilgiye ulaşmak için diğer insanlara ve cisimlere ihtiyacımız vardır. çünkü insanlar iletişim halinde yaşayarak doğru, düzenli ve güvenli bir hayat yaşayabilirler. 2- ETKİNLİK Fotoğrafta bir insan ile yunus balığı arasındaki iletişim görülmektedir. Bu iletişimde konuşmanın bir rolü yoktur. İletişimin türü sözsüz iletişim dir. 3- ETKİNLİK İletişimin ögeleri: Gönderici, alıcı, ileti, kanal, dönüt, bağlam Bu ögeler, iletişimin doğru ve etkili bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. 4- ETKİNLİK Gönderici (Kaynak) (Öğretmen) İleti (Mesaj) (Yüklem yargı bildirir mi?) (Sözlü, yazılı) (Öğrenci) (Evet, yüklem yargı bildirir.) Bağlam (Sınıf ortamı)

4 I Adı : Soyadı : Sınıfı : Numarası : T.C İ. MİLL E Ğ İTİ M B AK ANLIĞ Grubu: Puanı : Notu : 20.. / 20.. EĞİTİM ÖĞRETİM YILI... LİSESİ 9/... SINIFI DİL VE ANLATIM DERSİ I. DÖNEM I. YAZILI YOKLAMASI 1. Aşağıdaki ifadelerde dil hangi işlevde kullanılmıştır? Karşılarına yazınız. (10 puan) Gözlerinin hapsindeyim. Konuyu anladınız mı? Türkçe Dünyanın en eski ve köklü dillerindendir. Bundan sonra yazılılara hazırlıklı gel. Sakın beni arıyor olmasın! 2. Aşağıdaki metinde bulunan iletişim ögelerini metnin altındaki tabloya yazınız. (10 puan) Fırtınalı bir gecede kaçakçılara karşı denizde nöbet tutan sahil koruma görevlileri kendilerinden biraz uzakta açık denize doğru bir deniz taşıtından yanıp yanıp sönen bir ışık görürler, bir süre sonra bu ışığın mors alfabesinde SOS harfl eri olduğunu anlayıp ışığın olduğu tarafa hızla hareket ederler. 1. YAZILI Gönderici (Kaynak) Mesaj 3. Aşağıdaki dilleri, yapı özelliklerine göre sınıflandırınız. (10 puan) Çince Türkçe Japonca Arapça Almanca Çekimli Diller Eklemeli Diller Tek Heceli Diller 4. Aşağıdaki ifadeler doğru ise karşılarındaki paranteze D yanlış ise Y yazınız. (10 puan) Türkçe yapısı bakımından bükümlü diller grubuna girer. Türkçede konuşma dilinde kullanılan sesler yazı dilinde kullanılan harfl erin sayısı kadardır. Türkçede -msi, -mtırak ve -leyin eklerini alan kelimelerde ünlü uyumlarına uygunluk aranmaz. Afrika daki yerli kabilelerin konuştuğu diller Bantu Dil Ailesi grubuna girer. Gönderici ile alıcı arasındaki iletinin gönderilme şekline kanal denir. 5. Dil ailelerinden Ural-Altay Dil Ailesine ait olan dilleri yazınız. (10 puan)

5 CEVAP ANAHTARI Grubu: 20.. / 20.. EĞİTİM ÖĞRETİM YILI... LİSESİ 9/... SINIFI DİL VE ANLATIM DERSİ I. DÖNEM I. YAZILI YOKLAMASI 1. Aşağıdaki ifadelerde dil hangi işlevde kullanılmıştır? Karşılarına yazınız. Gözlerinin hapsindeyim. Şiirsel işlev 2 p Konuyu anladınız mı? ı kontrol işlevi 2 p Türkçe Dünyanın en eski ve köklü dillerindendir. Göndergesel işlev 2 p Bundan sonra yazılılara hazırlıklı gel. yı harekete geçirme işlevi 2 p Sakın beni arıyor olmasın! Heyecana bağlı işlev 2 p 2. Aşağıdaki metinde bulunan iletişim ögelerini metnin altındaki tabloya yazınız. Fırtınalı bir gecede kaçakçılara karşı denizde nöbet tutan sahil koruma görevlileri kendilerinden biraz uzakta açık denize doğru bir deniz taşıtından yanıp yanıp sönen bir ışık görürler bir süre sonra bu ışığın mors alfabesinde SOS harfl eri olduğunu anlayıp ışığın olduğu tarafa hızla hareket ederler. Gönderici (Kaynak) Denizde yardım isteyenler 2 p Sahil koruma görevlileri 2 p Mesaj SOS ( Bize yardım edin) 2 p İşaret ile iletişim 2 p Sahil koruma görevlilerinin yardım çağrısı alanlara yardıma gitmesi 2 p 3. Aşağıdaki dilleri, yapı özelliklerine göre sınıflandırınız. Çince Türkçe Japonca Arapça Almanca Çekimli Diller Eklemeli Diller Tek Heceli Diller Almanca, Arapça Türkçe, Japonca Çince 4 p 4 p 2 p 4. Aşağıdaki ifadeler doğru ise karşılarındaki paranteze D yanlışsa Y yazınız. Y Türkçe yapısı bakımından bükümlü diller grubuna girer. 2 p Y Türkçede konuşma dilinde kullanılan sesler yazı dilinde kullanılan harfl erin sayısı kadardır. 2 p Y Türkçede -msi, -mtırak ve -leyin eklerini alan kelimelerde ünlü uyumlarına uygunluk aranmaz. 2 p D Afrika daki yerli kabilelerin konuştuğu diller Bantu Dil Ailesi grubuna girer. 2 p D Gönderici ile alıcı arasındaki iletinin gönderilme şekline kanal denir. 2 p 5. Dil ailelerinden Ural-Altay Dil Ailesine ait olan dilleri yazınız. Moğolca Japonca Mançuca Korece Türkçe 2 p 2 p 2 p 2 p 2 p