MEVZUAT. Doç.Dr. Saim OCAK MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

Transkript

1 MEVZUAT Doç.Dr. Saim OCAK MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

2 İSG DAYANAĞI İş sağlığı ve güvenliğinin dayanağı 1982 Anayasası ve uluslararası sözleşmeler/bildirgelerdir

3 YÜKÜMLÜLÜKLER Devletin işverenlerin çalışanların İSG yükümlülükleri bulunmaktadır.

4 YÜKÜMLÜLÜKLER 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılmıştır. Birçok yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Başka mevzuat hükümlerinde de düzenlemeler bulunmaktadır.

5 KAPSAM 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, istisnalar hariç, kamu-özel işyeri ayrımı yapılmaksızın tüm işyerlerine uygulanacaktır.

6 KAPSAM Kapsam ve istisnalar MADDE 2 (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. (2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz: a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. c) Ev hizmetleri. ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. e) (Ek: 10/9/ /15 md.) Denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer hâlleri.

7 KAPSAM Yürürlük MADDE 38 (1) Bu Kanunun; a) (Değişik: 12/7/ /56 md.) 6 ve 7 nci maddeleri; 1) 4857 sayılı İş Kanununun mülga 81 inci maddesi kapsamında çalışanlar hariç kamu kurumları ile 50 den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/7/2016 tarihinde, 2) 50 den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/1/2014 tarihinde, 3) Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, b) 9, 31, 33, 34, 35, 36 ve 38 inci maddeleri ile geçici 4, geçici 5, geçici 6, geçici 7 ve geçici 8 inci maddeleri yayımı tarihinde, c) Diğer maddeleri yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, yürürlüğe girer.

8 İŞYERLERİ-TEHLİKE DERECESİ İşyerleri tehlike derecelerine ayrılmıştır. Çok tehlikeli Tehlikeli Az tehlikeli

9 Kanunda çalışan, ÇALIŞAN kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi olarak tanımlanmıştır.

10 İşverene mevzuatta YÜKÜMLÜLÜKLER İSG yükümlülükleri yüklenmiştir. İşveren, İSG yükümlülüklerinin önemli bir kısmını İSG profesyonelleri aracılığıyla yerine getirmektedir.

11 İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İşveren, -mesleki risklerin önlenmesi, - eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, - organizasyonun yapılması, - gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, - sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi - mevcut durumun iyileştirilmesi, için çalışmalar yapar. Sağlık gözetimi Risk değerlerdirmesi Acil durum planı, tatbikat Destek elamanı, çalışan temsilcisi tayini Ölçme, test, analiz, priyodik kontroller vs

12 CEZAİ SORUMLULUK Taksirle yaralama Madde 89- (1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

13 İşverene mevzuatta YÜKÜMLÜLÜKLER İSG yükümlülükleri yüklenmiştir. İşveren, İSG yükümlülüklerinin önemli bir kısmını İSG profesyonelleri aracılığıyla yerine getirmektedir.

14 İSG PROFESYONELİ İSTİHDAMI İşveren, çalışanları arasından; iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. (Diğer sağlık personeli, sadece 10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde görevlendirilecektir).

15 İSG HİZMETİ SUNUMU Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir.

16 İSG HİZMETİ SUNUMU Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

17 İSG HİZMETİ SUNUMU Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 10 dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini Kendisi yürütebilir.

18 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI Sektörel düzenleme çerçevesinde maden ve yapı ile diğer sektörlerde öncelikli olarak hangi mesleki unvana sahip iş güvenliği uzmanlarının ve bunların yanında görev yapacak diğer mesleklere sahip iş güvenliği uzmanlarının belirlenmesine dair usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir

19 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI UZMANIN ÇALIŞMA SÜRELERİ Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika.

20 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI tarihinden itibaren Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika.

21 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI Kısmi süreli iş sözleşmesi ile farklı işyerlerine, ayda toplam 217 saat hizmet verebilmektedir. Yolda geçen süreler dahil değildir.

22 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI TAM SÜRELİ UZMAN ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Az tehlikeli sınıfta 2000 Tehlikeli sınıfta 1500 Çok tehlikeli sınıfta 1000 çalışan başına, tam süreli uzman çalıştırılmak zorundadır tarihinden sonra ise; Az tehlikeli sınıfta 1000 Tehlikeli sınıfta 500 Çok tehlikeli sınıfta 250 tam süreli uzman istihdam edilmek zorundadır.

23 İŞYERİ HEKİMİ İŞYERİ HEKİMİ ÇALIŞMA SÜRESİ Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika.

24 İŞYERİ HEKİMİ TAM SÜRELİ HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Az tehlikeli sınıfta 2000 Tehlikeli sınıfta 1500 Çok tehlikeli sınıfta 750 çalışan başına, tam süreli uzman çalıştırılmak zorundadır.

25 İŞYERİ HEMŞİRESİ ÇOK TEHLİKELİ SINIFTA YER ALAN VE 10 VE DAHA FAZLA ÇALIŞANI OLAN İŞYERLERİNDE İŞYERİ HEMŞİRESİ ÇALIŞTIRMASI ZORUNLUDUR. Çok tehlikeli 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika. Çok tehlikeli 50 ila 249 çalışanı çalışan başına ayda en az 15 dakika. Çok tehlikeli 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika. TAM SÜRELİ HEKİM ÇALIŞAN İŞYERİNDE İŞYERİ HEMŞİRESİ ÇALIŞTIRMA YÜKMLÜLÜĞÜ BULUNMAMAKTADIR.

26 İSG PERSONELİ Kısmi süreli iş sözleşmesi ile farklı işyerlerine, ayda toplam 217 saat hizmet verebilmektedir. Yolda geçen süreler dahil değildir.

27 İSG PERSONELİ Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.

28 İŞVERENE VE BAKANLIĞA BİLDİRİM İşverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir.

29 İŞVERENE VE BAKANLIĞA BİLDİRİM Eksiklik ve aksaklıklarındüzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.

30 İŞVERENE VE BAKANLIĞA BİLDİRİM Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilir. İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır. Açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.

31 GÜVENCELER İş güvenliği uzmanının yeterli güvencesi bulunmamaktadır.

32 HUKUKİ SORUMULULUK İşverenler, İş K ve MH nedeniyle; İdari para cezası Faaliyetin durdurulması Kamu ihalelerinden men yaptırımları ile karşılaşır. Ayrıca zararlar nedeniyle, Maddi tazminat, Destekten yoksun kalma tazminatı ve Manevi tazminat talepleri ile karşılaşacaktır. SGK yapacağı ödemeler için rücu edebilecektir. İşveren OSGB ye OSGB de İSG personeline rücu edebilecektir.

33 CEZAİ SORUMLULUK İŞ KAZALARI GENELLİKLE TAKSİRLE GERÇEKLEŞİR Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Bazen bilinçli taksir ya da olası kast ile de gerçekleşebilir.

34 CEZAİ SORUMLULUK Taksirle öldürme Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

35 UYGULAMA SORUNLARI NÖBET SİSTEMİ ANAYASA AYKIRI ÖZEL SEKTÖRDE GÜNDE 11 SAATTEN FAZLA ÇALIŞMAK YASAK

36 UYGULAMA SORUNLARI HEMŞİRELERİN FARKLI UZMANLIK ARANMADAN HASTANELERİN TÜM BİRİMLERİNDE GÖREVLENDİRİLMESİ İSABETLİ DEĞİLDİR.

37 UYGULAMA SORUNLARI GÜVENLİ OLMAYAN YERLERE GEREKLİ EĞİTİM VE KKD VERİLMEDEN GİRİLMESİNE İZİN VERİLMEMELİDİR.

38 UYGULAMA SORUNLARI Sağlık kuruluşlarının tüm birimlerinde ortak riskler bulunduğu gibi, bazı birimlerde farklı riskler de bulunmaktadır.

39 UYGULAMA SORUNLARI Hastalara teşhis konulana kadar, başta hemşireler olmak üzere, sağlık kuruluşu çalışanları hastalarla temas nedeniyle bulaşıcı hastalığa yakalanabilmektedir. Hijyen büyük önem arz etmektedir.

40 UYGULAMA SORUNLARI Enfeksiyon Delici kesici aletler Trafik kazası Darp-şiddet Ergonomi (Kas-İskelet Hastalıkları)

41 UYGULAMA SORUNLARI Kimyasal Maddeler Laboratuvarlar Fiziksek Riskler Basınçlı Tüpler Havalandırma Aydınlatma Gürültü Radyasyon Tıbbi Atıklar

42 UYGULAMA SORUNLARI Ultraviyole ışınlar gece lambası olarak algılanabilmektedir. Farklı birimlerde zararlı gazlara maruz kalınabilmektedir.

43 UYGULAMA SORUNLARI Venöz yetmezlik Bacaklardaki toplardamar içindeki basıncın artmasından dolayı zamanla bacaklarda varisler, şişme ve deri değişiklikleri ve yaralar(venöz ülser)

44 UYGULAMA SORUNLARI BİTMİŞLİK SENDROMU Örgütsel Faktörler (Yönetimin tutumu, yapılan işin yükü, işyerindeki arkadaş ilişkileri, çalışılan ortamdaki fiziki şartlar, mobbing uygulamalar, rol karmaşası, çalışma saatlerinin uzunluğu, ücret adaletsizliği vb. gibi.) Bireysel Faktörler (yapılan işi benimsememek, yaş, cinsiyet, medeni durum vb. ) faktörler arttırmaktadır. İş stresi sonucu olarak, bireysel olarak kaygı, depresyon, hastalık sayısı ve şiddetinde artma, hastalıklara dirençte azalma, kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon gibi belirtiler ortaya çıkarken, örgütsel olarak işe geç gelme, iş tatminsizliği ve iş kazaları gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

45 UYGULAMA SORUNLARI Lateks Alerjisi Başta eldiven olmak üzere, (kalitesiz) tıbbi malzemelerin yapımında kullanılan bir maddenin neden olmaktadır.

46 UYGULAMA SORUNLARI Asıl işveren-alt işveren ilişkilerinden kaynaklanan riskler

47 BAŞARILAR