İçindekiler GİRİŞ... 2 REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ... 3 RAPORDAKİ TEMEL BULGULAR EN REKABETÇİ İLK 10 ÜLKE VE ÜLKELERE İLİŞKİN BİLGİLER...

Transkript

1 İçindekiler GİRİŞ... 2 REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ... 3 RAPORDAKİ TEMEL BULGULAR EN REKABETÇİ İLK 10 ÜLKE VE ÜLKELERE İLİŞKİN BİLGİLER İSVİÇRE AMERKİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ SİNGAPUR HOLLANDA ALMANYA HONG KONG İSVEÇ İNGİLTERE JAPONYA FİNLANDİYA BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER VE GRAFİKLER PASİFİK İTTİFAKI GÜNEYDOĞU ASYA ÜLKELERİ BİRLİĞİ (ASEAN) ÜLKELERİ BRICS ÜLKELERİ ARAP ÜLKELERİ DOĞU ASYA VE PASİFİK ÜLKELERİ AVRASYA AVRUPA VE KUZEY AMERİKA LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER GÜNEY ASYA ÜLKELERİ SAHRA ALTI AFRİKA ÜLKELERİ TÜRKİYE NİN REKABET GÜCÜNE İLİŞKİN KARŞILAŞTIRMALAR SONUÇ Kaynakça... 35

2 KÜRESEL REKABETÇİLİK ENDEKSİ RAPORU BASKISI GİRİŞ Bir ülkenin rekabetçi olması ülke ekonomisinin serbest ticaret ve piyasa koşullarında, yerel ve uluslararası piyasaların taleplerini karşılayan mal ve hizmetleri üretebilme gücüne sahip olduğu anlamına gelmektedir. Rekabet edebilirlik ülkeler seviyesinde ekonomik bütünleşme ve küreselleşme sürecinin yoğunlaştığı bu dönemde, ekonomilerin bu sürece ne derece uyum sağlayabildikleri, vatandaşlarına sürdürülebilir gelir artışı yanında yüksek istihdamı hangi ölçüde sağlayabildikleriyle ilgilidir. Ekonomilerin rekabet edebilirliği, üretim faktörlerinin etkin ve verimli kullanılmasıyla belirlenir. Özetle, rekabet edebilir olmak, ülkedeki firmaların kaliteli ve uygun maliyetli üretim yaparak ürünlerini yerel ve uluslararası piyasalarda rekabet edebilir satabilmeleri demektir. Bununla birlikte, ekonomideki üretim faktörlerinin etkin ve doğru alanlarda kullanılmasıyla verimliliğin artması ülke gelirini ve vatandaşların satın alma gücünü artıracağı gibi, hayat standartlarının da iyileşmesini destekleyecektir yılında Clause Schwabs ın fikrine dayanan ve Dünya Ekonomik Forumu ile işbirliği çerçevesinde Xavier Salai Martin tarafından hazırlanan Küresel Rekabetçilik Raporu, 2005 yılından beri yayımlanmaktadır. Bu yılın raporu 137 ekonomiyi ve 114 kadar küresel göstergeyi kapsamaktadır. Endeksin net yapısı her ülkenin ulusal rekabet gücünü, zayıf ve güçlü yönlerini belirlemesinde yardımcı olarak politika reformları süreçlerinde yol gösterici olmaktadır.

3 REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ Üretkenliği ve rekabetçiliği belirleyen yatırım, altyapı, eğitim, teknolojik ilerleme, makroekonomik istikrar, iyi yönetim, piyasa etkinliği gibi birçok faktör bulunmaktadır. Tüm bu faktörler rekabetçilik ve büyüme için önemli olmakla birlikte, bunlardan ikisi veya daha fazlası da aynı anda önemli olabilir. Bu nedenle Küresel Rekabetçilik Endeksi, üretkenliği kapsayan 114 kadar küresel göstergeyi bir araya getirerek ve bu unsurların ağırlıklı ortalamasını dikkate alarak rekabet edebilirliğin 12 alt endeksini oluşturmuştur. Bu bölümde, Küresel Rekabetçilik Endeksinde kullanılan alt endeksler verilerin daha iyi yorumlanabilmesi açısından kısaca açıklanmaktadır. ALT ENDEKS 1: KURUMLAR Bir ülkenin kurumsal ortamı kamu ve özel sektör paydaşlarının davranışlarına göre şekillenmektedir. Bireylerin, firmaların ve hükümetlerin etkileşim içinde bulunduğu yasal ve idari çerçeve, söz konusu ülkedeki kamu kurumlarının kalitesini belirler ve rekabet gücü konusunda güçlü bir yere sahiptir. Bu çerçeve, yatırım kararlarını ve üretim örgütlenmesini etkilemekte ve toplumların fayda dağıtma ve kalkınma stratejilerinin ve politikalarının maliyetine katlanma şekillerinde önemli rol oynamaktadır. Özel kurumların gelişmişliği de bir ekonomideki kalkınmanın sürdürülebilir olması için önemlidir. Kurumlar Bileşeninde En Gelişmiş İlk 10 Ülke ÜLKE Finlandiya 1 6,2 1 6,1 Singapur 2 6,1 2 6,1 Yeni Zelanda 3 6,1 3 6,0 İsviçre 4 5,9 6 5,9 BAE 5 5,9 7 5,9 Norveç 6 5,8 5 5,9 Hollanda 7 5,8 11 5,8 Lüksemburg 8 5,7 8 5,8 Hong Kong 9 5,7 9 5,7 Katar 10 5,6 10 5,7 TÜRKİYE 71 3,8 74 3,9 ALT ENDEKS 2: ALTYAPI Kapsamlı ve etkin altyapı, ekonominin verimli işlemesi için kritik öneme sahiptir. Ekonomilerin aynı zamanda işyerlerinin ve fabrikaların engelsiz şekilde çalışmasını sağlayacak olan kesintiden ve kıtlıktan uzak elektrik arzını temin etmesi de hayati önem taşımaktadır. Bununla beraber bütünleşik ve yaygın telekomünikasyon ağı iş dünyasına hızlı ve ucuz bilgi akışını sağlayarak sahip olunabilecek tüm bilginin elde edilmesini mümkün kılarak ekonomik etkinliği artıracaktır.

4 Alt Yapı Bakımından En Gelişmiş İlk 10 Ülke ÜLKE Hong Kong 1 6,7 1 6,7 Singapur 2 6,5 2 6,5 Hollanda 3 6,4 3 6,4 Japonya 4 6,3 5 6,3 BAE 5 6,3 4 6,3 İsviçre 6 6,3 6 6,2 Fransa 7 6,1 7 6,1 Kore 8 6,1 10 6,1 ABD 9 6,0 11 6,0 Almanya 10 6,0 8 6,0 TÜRKİYE 53 4,5 48 4,4 ALT ENDEKS 3: MAKROEKONOMİK ÇEVRE Makroekonomik istikrar iş dünyası için önemli olduğu gibi, ülkenin rekabetçiliği açısından da önemlidir. Makroekonomik istikrarın sağlanamaması ekonomiye ciddi zararlar vermektedir. Hükümetler geçmiş borçlarına yüksek faizli ödemeler yapmak zorunda olduğunda hizmetleri verimli bir biçimde sunamamaktadır. Enflasyon yükseldiğinde firmalar etkin çalışamamaktadır. Sonuçta, makroekonomik ortam istikrarlı olmadığı sürece ekonomide sürdürebilir büyüme gerçekleşememektedir. Makroekonomik Çevre Bileşeninde En Gelişmiş İlk 10 Ülke ÜLKE Norveç 1 6,6 1 6,8 Kore 2 6,6 3 6,7 İsviçre 3 6,6 4 6,6 İsveç 4 6,4 5 6,5 Tayvan 5 6,3 14 6,3 Hong Kong 6 6,3 9 6,3 Lüksemburg 7 6,3 7 6,2 Çek Cumhuriyeti 8 6,2 19 6,2 Tayland 9 6,2 13 6,2 Danimarka 10 6,2 18 6,2 TÜRKİYE 50 5,1 54 4,9 ALT ENDEKS 4: SAĞLIK VE TEMEL EĞİTİM Sağlıklı bir işgücü bir ülkenin rekabetçiliği ve üretkenliği için hayati derecede önemlidir. Hasta olan çalışanlar potansiyellerine göre verimsiz çalışmaktadır. Sağlık durumunun zayıf olması işletmeler için maliyet unsurudur. Buna ilave olarak, bu alt endekste ülke insanına sağlanan temel eğitimin niceliği ve niteliği de dikkate alınmıştır.

5 Sağlık Ve Temel Eğitim Bileşeninde En Gelişmiş İlk 10 Ülke ÜLKE Finlandiya 1 6,9 1 6,9 İsviçre 2 6,8 8 6,7 Singapur 3 6,8 2 6,7 Hollanda 4 6,7 4 6,7 Belçika 5 6,6 3 6,6 Yeni Zelanda 6 6,6 6 6,6 Japonya 7 6,6 5 6,6 Kanada 8 6,6 9 6,6 Norveç 9 6,6 11 6,6 İzlanda 10 6,6 7 6,6 TÜRKİYE 84 5,6 79 5,6 ALT ENDEKS 5: YÜKSEK EĞİTİM VE ÖĞRETİM Kaliteli yüksek eğitim ve öğretim, üretim performansını ve kalitesini arttırmak isteyen ekonomiler için oldukça önemlidir. Bugünün küreselleşen dünyası, değişen şartlara ve üretim sisteminin artan ihtiyaçlarına hızlı bir biçimde uyum sağlayan çalışanları gerekli kılmaktadır. Bu alt endekste, orta ve yükseköğretime kayıt oranları ile verilen eğitimin kalitesinin iş dünyası tarafından değerlendirilmesine yer verilmiştir. Birçok ülkede ihmal edilen sürdürülebilir mesleki eğitim de çalışanların niteliklerini artırma yönünden ayrıca bu alt endekste de göz önünde bulundurulmuştur. Yüksek Eğitim Ve Öğretimde En Gelişmiş İlk 10 Ülke ÜLKE Singapur 1 6,3 1 6,3 Finlandiya 2 6,2 2 6,2 Amerika Birleşik Devletleri 3 6,1 2 6,1 Hollanda 4 6,1 3 6,0 İsviçre 5 6,1 4 6,0 Danimarka 6 6,0 6 5,9 Yeni Zelanda 7 6,0 10 5,9 Norveç 8 5,9 7 5,9 Avustralya 9 5,9 9 5,9 İrlanda 10 5,8 13 5,9 TÜRKİYE 48 4,8 50 4,7 ALT ENDEKS 6: MAL PİYASASI ETKİNLİĞİ Etkin mal piyasasına sahip ülkeler, doğru ürün grubunu üretme ve özel arz ve talep koşullarında hizmet verme alanında başarılıdır. Sağlıklı bir piyasa rekabeti, piyasa etkinliğini ilerletme ve iş verimliliğini artırma açısından önem taşımaktadır ve söz konusu durum piyasa tarafından talep edilen ürünleri üreten en etkin firmaların varlığı sayesinde mümkündür. Kültürel ve tarihi nedenlerden dolayı, bazı ülkelerde talep potansiyeli diğer ülkelere göre daha

6 yüksektir. Bu durum, firmaları daha yaratıcı ve müşteri odaklı olmaya zorlayarak piyasada etkin konuma getirmekte ve böylece rekabetçi bir üstünlük yaratmaktadır. Mal Piyasasında En Gelişmiş İlk 10 Ekonomi ÜLKE Singapur 1 5,8 1 5,8 Hong Kong 2 5,7 2 5,7 Birleşik Arap Emirlikleri 3 5,6 3 5,6 Lüksemburg 4 5,5 4 5,5 Hollanda 5 5,5 8 5,4 İsviçre 6 5,5 6 5,4 Amerika Birleşik Devletleri 7 5,5 14 5,4 İrlanda 8 5,3 5 5,4 Yeni Zelanda 9 5,3 10 5,3 Birleşik Krallık 10 5,3 9 5,3 TÜRKİYE 53 4,5 52 4,5 ALT ENDEKS 7: İŞGÜCÜ PİYASASI ETKİNLİĞİ İşgücü piyasasının etkinliği ve esnekliği, işçileri en verimli oldukları alanlara sevk etmek açısından önemlidir. Başarılı bir işgücü piyasasında; işçi ve işveren ilişkisinin sağlıklı olması, kişilerin yeteneklerine uygun alanlarda çalıştırılması, iş ortamında kadın erkek eşitliğinin sağlanması gibi faktörler de önem kazanmaktadır. İşgücü piyasalarının verimliliği ve esnekliği, işgücünün ekonomide etkili bir şekilde kullanabilmesi açısından önemlidir. Emek piyasalarının işgücünün esnek olarak hareket edebilmesine ve sosyal kırılmalar yaratmadan maaş dalgalanmalarına açık olması tercih edilir. (Dünya Ekonomik Forumu, 2016) Özellikle genç işsizlik oranını artıran işgücüne giriş bariyerleri, liyakata dayalı olmayan atamalar, işgücünde kadın-erkek hak eşitsizliği gibi unsurlar, emek piyasalarında verimsizlikle sıkça bağdaştırılmaktadır. İş Gücü Piyasasında En Gelişmiş İlk 10 Ekonomi ÜLKE İsviçre 1 5,9 1 5,9 Singapur 2 5,8 2 5,8 ABD 3 5,6 4 5,5 Hong Kong 4 5,6 3 5,6 Yeni Zelanda 5 5,5 6 5,4 Birleşik Krallık 6 5,4 5 5,5 Kanada 7 5,4 8 5,3 Ruanda 8 5,4 7 5,4 İzlanda 9 5,2 10 5,2 Danimarka 10 5,2 13 5,1 TÜRKİYE 127 3, ,4

7 ALT ENDEKS 8: FİNANSAL PİYASA GELİŞİMİ Etkin bir finans sektörü, bir ulus tarafından biriktirilen kaynakların en üretken biçimde kullanımını ve dışarıdan sağlanan kaynakların en verimli alanlara yönlendirilmesini sağlamaktadır. İş yatırımları verimlilik açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle ekonomilerin sağlam bankacılıktan gelen krediler, iyi düzenlenmiş menkul kıymet borsaları, risk sermayesi ve diğer finansal ürünler gibi kaynaklardan özel sektör yatırımları için sermayeyi kullanılabilir hale getirebilen sofistike finansal piyasalara ihtiyacı vardır. Tüm bu fonksiyonları yerine getirmek için, bankacılık sektörünün güvenilir ve şeffaf olması ve finansal piyasaların yatırımcılar ile diğer aktörleri koruyacak uygun düzenlemeleri yapması önem taşımaktadır. Bir ekonominin iyi işleyen ve sağlam bir finansal sektöre sahip olması, büyüme potansiyelinin kullanılmasında önemli bir role sahiptir. Ülkenin tasarruflarının verimliliği artıracak yatırımlara yönlendirilmesi önemli olduğu gibi, bankacılık sektörünün şeffaf ve güvenilir olması rekabet gücünü artırıcı unsurlardır (Ekonomi ve Dış Politikalar Araştırma Merkezi, 2016). Bu endeksin hesaplanmasında; finansal hizmetlerin iş dünyasının ihtiyaçlarını karşılaması, finansal hizmetlerin maliyetleri, yerel sermaye piyasası yoluyla finansman, kredilere erişim, girişimci sermayesi gibi alt endeksler kullanılmıştır. Finansal Piyasa Gelişiminde İlk 10 Ülke ÜLKE Yeni Zelenda 1 5,8 1 5,8 ABD 2 5,7 3 5,7 Singapur 3 5,7 2 5,6 Finlandiya 4 5,5 5 5,5 Hong Kong 5 5,5 4 5,5 Avusturalya 6 5,5 6 5,4 Kanada 7 5,4 7 5,3 İsviçre 8 5,3 8 5,3 Norveç 9 5,2 9 5,2 İsveç 10 5,1 10 5,2 TÜRKİYE 80 3,8 82 3,8 ALT ENDEKS 9: TEKNOLOJİK HAZIRLIK Teknolojik hazırlık alt endeksi, bir ekonominin kendi sanayisinin verimliliğini artırmak için mevcut teknolojileri benimseme becerisini ölçmektedir. Bu ölçüm sırasında, günlük etkinliklerde bilgiyi ve bilgi iletişim teknolojilerinin (BİT), verimlilik artışı için üretim süreçlerinin ve rekabetçilik için yeniliğin tam olarak kullanılabilme kapasitesinin üzerinde durulmaktadır. Verimliliği artırmak açısından kullanılan teknolojinin ulusal sınırlar içinde geliştirilmesi ya da tersi önem taşımamaktadır. Asıl önemli nokta, söz konusu ülkede iş yapan firmaların gelişmiş ürünlere ve planlara erişim imkânının bulunması ile bunları kullanma becerisine sahip olmalarının gerekliliğidir. Yabancı teknolojinin başlıca kaynakları arasında, doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), teknolojik gelişmenin daha düşük düzeyindeki ülkeler için genellikle kilit rol oynamaktadır.

8 Teknolojik hazırlık, bir ekonominin bünyesindeki endüstrilerin üretkenliği artırmak için mevcut teknolojilere ne kadar hızlı adapte olabildiğini ortaya koyuyor. Bilgi teknolojileri imkânlarından günlük hayatta sonuna kadar yararlanma ve verimliliği artıran teknolojik üretim süreçlerini olabildiğince devrede tutma bu konudaki en önemli iki faktör oluyor. Teknolojinin ulusal sınırlar içinde geliştirilmiş olması veya olmaması önem taşımıyor. Teknolojik hazırlık bileşeni sıralamasında en büyük atılımı İsrail ve ABD nin yaptığı görülmektedir. Bir önceki yıl 22. sırada olan İsrail ve 14. Sırada yer alan ABD bu yıl ilk 10 ülke arasına girmeyi başarmıştır. İnovatif ülkeler sıralamasında ilk 3 ülke içinde yer alan bu iki ülke teknolojik yatırımlar konusunda da oldukça ilerlemiştir. Teknolojik Hazırlıkta İlk 10 Ülke ÜLKE Lüksemburg 1 6,5 2 6,4 İsviçre 2 6,4 1 6,4 Hollanda 3 6,3 6 6,3 Birleşik Krallık 4 6,3 3 6,3 İsveç 5 6,3 4 6,2 ABD 6 6,3 14 6,2 İsrail 7 6,2 22 6,2 Almanya 8 6,2 10 6,2 Hong Kong 9 6,2 5 6,1 İzlanda 10 6,2 8 6,1 TÜRKİYE 62 4,4 67 4,2 ALT ENDEKS 10: PİYASA BÜYÜKLÜĞÜ Büyük piyasalar firmaların ölçek ekonomisinden yararlanmasına izin verdiği için, piyasanın büyüklüğü üretkenliği etkilemektedir. Küreselleşme çağında uluslararası piyasalar, özellikle de küçük ülkeler için, yerel piyasaların ikamesi haline gelmiştir. Piyasa büyüklüğünün ölçümünde hem iç hem de dış talebe yer verilmiş olup, böylece ihracat çekişli ülkelerin ve coğrafi bölgelerin (Avrupa Birliği gibi) de hakkı teslim edilmiştir. Piyasa Büyüklüğünde En Gelişmiş İlk 10 Ekonomi ÜLKE Çin 1 7,0 1 7,0 Amerika Birleşik Devletleri 2 6,9 2 6,9 Hindistan 3 6,4 3 6,4 Japonya 4 6,1 4 6,1 Almanya 5 6,0 5 6,0 Rusya Federasyonu 6 5,9 6 5,9 Birleşik Krallık 7 5,8 9 5,7 Fransa 8 5,7 7 5,7 Endonezya 9 5,7 10 5,7 Brezilya 10 5,7 8 5,7 TÜRKİYE 14 5,5 17 5,4

9 ALT ENDEKS 11: İŞ GELİŞMİŞLİĞİ İş dünyası gelişmişliği birbiri ile ilişkili olan iki kavram ile ilgilenir: (a) ülkenin tüm iş ağlarının kalitesi, (b) tek tek firmaların faaliyetleri ve stratejileri. Bu faktörler, ileri düzeyde gelişmiş ülkelerde özellikle önem taşımaktadır. Yerel tedarikçilerin miktarı ve kalitesi ve etkileşimlerinin kapsamı tarafından ölçülen ülkenin işletme ağlarının kalitesi ve destekleyici sanayiler çeşitli nedenlerle önemlidir. Kümeler olarak tanımlanan belirli bir sektöre ait şirketlerin ve tedarikçilerin coğrafi olarak en yakın gruplarla birbirine bağlı olduğu durumda verimlilik artmakta, süreçler ve ürünler konusunda yenilik fırsatları yaratılmakta ve yeni firmaların girişini engelleyen bariyerler azaltılmaktadır. İş Gelişmişliğinde En Gelişmiş İlk 10 Ekonomi ÜLKE İsviçre 1 5,9 1 5,8 Amerika Birleşik Devletleri 2 5,8 2 5,7 Japonya 3 5,7 3 5,6 Hollanda 4 5,7 4 5,6 Almanya 5 5,6 5 5,6 İsveç 6 5,6 6 5,6 Birleşik Krallık 7 5,6 9 5,6 Avusturya 8 5,6 7 5,6 Belçika 9 5,4 10 5,4 Danimarka 10 5,4 8 5,4 TÜRKİYE 67 4,0 65 4,0 ALT ENDEKS 12: YENİLİKÇİLİK Son endeks yenilikçiliğe odaklanmaktadır. Kurumların iyileştirilmesi, altyapının yapılması, makroekonomik istikrarsızlığın azaltılması ya da beşeri sermayenin iyileştirilmesi sayesinde ciddi kazanımlar elde edilebilir, ancak tüm bu faktörler nihayetinde azalan bir verim sağlayacaktır. Uzun vadede yaşam kalitesi sadece teknolojik inovasyon sayesinde artırılabilir (T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 2017). Ülkelerin rekabet edebilmeleri için teknolojinin yaratıcı kullanımı gittikçe önem kazanmaktadır. Bir teknolojinin o ülkenin sınırları içinde üretildiğinden daha çok teknolojinin nasıl kullanıldığı ekonomilerin verimliliğini ve rekabet gücünü belirlemektedir (Dahlman, 2007) Bu endeksin hesaplanmasında, yenilik kapasitesi, bilimsel araştırma kurumlarının kalitesi AR- GE harcamaları, AR-GE de üniversite sanayi işbirliği, ileri teknoloji ürünler alımı, bilim insanı ve mühendislerin varlığı, patent başvuruları gibi alt endeksler kullanılmıştır.

10 En İnovatif İlk 10 Ülke ÜLKE İsviçre 1 5,8 1 5,8 ABD 2 5,8 4 5,7 İsrail 3 5,8 2 5,7 Finlandiya 4 5,7 3 5,6 Almanya 5 5,6 5 5,6 Hollanda 6 5,6 7 5,5 İsveç 7 5,5 6 5,4 Japonya 8 5,4 8 5,4 Singapur 9 5,3 9 5,3 Danimarka 10 5,1 10 5,1 TÜRKİYE 69 3,3 71 3,3 RAPORDAKİ TEMEL BULGULAR Krizden 10 yıl sonra da, finansal sektör savunmasız kalmaya devam etmektedir. Mevcut durumda daha fazla ülke inovasyon yapabiliyor, ancak bunun faydalarını yayabilmek için daha fazlasının yapılması lazım. Çin, Hindistan ve Endonezya gibi başlıca gelişmekte olan pazarlar, gelişmiş ekonomileri yakalayarak inovasyon merkezleri haline gelmektedir. Ancak inovasyonun meyvelerin daha geniş bir biçimde paylaşılabilmesi için kişi ve şirketlerin yeni teknoloji edinme kabiliyetlerinin artması gerekli. 4. Sanayi Devrimi döneminde ortak refahı sağlamak için hem işgücü piyasalarını daha esnek olması hem de çalışanların korunması gerekmektedir. Dünya Ekonomik Forumu tarafından açıklanan Küresel Rekabetçilik Raporu nun sonuçlarına göre rekabet gücü sıralamasında yer alan 137 ülke arasında ilk üç sırayı bu sene de İsviçre, ABD ve Singapur paylaştı. Rekabet gücünde ilk 10 sırayı paylaşan ülkeler şunlardır: RAPORUNDAKİ EN REKABETÇİ İLK 10 ÜLKE İlk 10 Ülke (137 ülke ) (138 ülke ) (140 ülke) İsviçre ABD Singapur Hollanda Almanya Hong Kong İsveç İngiltere Japonya Finlandiya

11 Raporun başlıca vurguları şöyle özetlenebilir: Avrupa ülkeleri ekonomileri yeniden sıralamada ilk 10 a hâkim olmaya devam ederken, İspanya iki puan düşüş göstererek 34. sırada, İtalya bir puan yükselerek 43. sırada, Yunanistan ise geçtiğimiz seneye göre bir basamak geri giderek 87. sırada yer almıştır. Euro bölgesinin ikinci büyük ekonomisi olan Fransa ise bir basamak düşerek 22. Sıraya yerleşmiştir. İngiltere nin bir basamaklık düşüşü (8.) henüz Brexit müzakerelerinin sonucunu yansıtmamaktadır. Brexit müzakerelerinin ülkenin rekabet gücünü daha da zayıflatması muhtemeldir. Çin (27.) bir basamak yükselerek BRICS ülkesi ekonomilerinin en yükseği olarak sıralamada yerini almıştır. Rusya beş, Brezilya bir basamak yükselerek sırasıyla 38. ve 80. olmuş, Güney Afrika ise on dört sıra birden düşerek 61. sırada yer almıştır. EN REKABETÇİ İLK 10 ÜLKE VE ÜLKELERE İLİŞKİN BİLGİLER 1. İSVİÇRE İsviçre bu yıl da elde ettiği birincilikle 9 yıldır listenin en tepesindeki yerini korumayı başarmıştır. Ülke, performans açısından geçen yıla göre büyük ölçüde aynı durumda olmasına rağmen, puanındaki küçük bir ilerleme sayesinde endeksin ilk açıklandığı ilk yıldan itibaren elde edilen en yüksek puana erişmiştir. İsviçre, işgücü piyasası etkinliği, iş gelişmişliği ve inovasyon alanlarında ilk sırada yer almış ve Pazar büyüklüğü endeksi (39. Sıra) diğer 11 alanda ilk 10 içerisinde yer almıştır. Ülke, tartışmasız biçimde dünyanın en verimli inovasyon ekosistemlerinden birine sahiptir. Ülkede, elverişli bir politik ortam ve altyapı, akademik mükemmellik, en iyi yetenekleri çekmek için eşsiz bir kapasite ve alanlarında genellikle dünya lideri olan çokuluslu şirketler bulunmaktadır. Ayrıca, akademi ile iş dünyası arasındaki yoğun işbirliği, ticari değeri de olan yenilikçi ürünler ortaya çıkarmaktadır. 2. AMERKİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ Amerika Birleşik Devletleri bu yıl bir önceki yıla göre bir basamak ilerleyerek 2. Sırada yer almıştır. Ülke, artan bütçe açığının etkisi ile makroekonomik istikrar açısından bir önceki yıla göre gerileme kaydetmiştir. En iyi 10 ülkeden biri olmasına ve gelirlerin tüm gelir gruplarında artış göstermesine rağmen, ABD temel rekabet alanlarında (kurumlar, makroekonomik çevre ile sağlık ve temel eğitim) ilk 10 da yer alamamıştır. Ülkenin yerini belirleyen ana unsurlar ise, inovasyon, iş gelişmişliği, pazar büyüklüğü, finansal piyasa gelişimi, iş piyasası etkinliği ile yüksek eğitim ve öğretim alanlarındaki iyi performansıdır. ABD, İsviçre den sonra inovasyon başlığında 2. Sırada yer almaktadır. 3. SİNGAPUR Singapur, geçen yılki 2. liğini bu yıl Amerika Birleşik Devletleri ne bırakarak 3. Sıraya gerilemiştir. Bununla beraber 8 alt endekste ilk onda yer almıştır. Yüksek eğitim ve öğretim ile mal piyasası etkinliği alanlarında birinci sırada yer alan ülke, 3 alanda da ikinci sırada yer almıştır. Singapur un kamu kurumları şeffaf ve oldukça verimli çalışmaktadır. Ülke altyapı alanında Hong Kong un ardından dünyada ikinci sıradadır. Singapur istikrarlı bir

12 makroekonomik ortama ve sağlıklı bir kamu finansman yapısına sahiptir (bütçe 2010 yılından beri fazla vermektedir). Ülke, iş gelişmişliği alanında 18. sırada ve yenilikçilik 9. sırada yer almış ve böylece rekabete ilişkin en sofistike alanlarda diğer üst sıra ülkelerinin gerisinde kalmıştır. 4. HOLLANDA Hollanda, önceki yıla göre yerini koruyarak 4. sırada yer almış ve endeksin zirvesine doğru yükselişine devam etmiştir. Bu durum, 3 alt endekste de küçük ilerlemeler sağlamasının bir sonucudur. Ülke özellikle, bilimsel araştırma kuruluşlarının kalitesi (4. sırada) ile üniversiteler ve özel sektör arasındaki yakın ilişki (5. sırada) alanlarında yüksek performans ortaya koymuştur. Ülkenin zayıf noktası ise finansal piyasa gelişiminde 28. sırada yer alıyor olmasıdır. 5. ALMANYA Almanya, bu yıl da geçen yıl olduğu gibi 5. sırada yer almıştır. Ülkede makroekonomik ortam genellikle istikrarlıdır ve çok küçük bir bütçe açığı vardır. Yine de, Avro Bölgesinin geri kalanında olduğu gibi neredeyse %0 civarında olan bir düşük enflasyon durumu söz konusudur. Almanya, teknolojik hazırlıkta 8. sırada, inovasyonda 5. sırada ve iş gelişmişliğinde 8. sırada yer alarak geçen yıl ile benzer performans göstermiştir. 6. HONG KONG Bu yıl 3 basamak ilerleyerek 6. sırada yer alan Hong Kong, üst üste 6 yıl ilk 10 da yer alarak güçlü ve istikrarlı bir performans sergilemiştir. Ülke hiçbir alanda 33. sıradan daha kötü bir sırada değildir. Ayrıca, 7 alanda ilk 10 içinde yer almayı başarmıştır. Ülke, hemen hemen tüm taşıma yöntemlerinde olağanüstü kalitesini ortaya koyarak altyapı alanında zirvede yer almıştır. Ülkenin finansal sektörü (5. sırada) çok gelişmiş, güvenilir ve istikrarlıdır. Ayrıca iç piyasa çok rekabetçi, verimli ve dünyadaki en açık piyasalardan biridir. İşgücü piyasası dünyadaki en esnek ve etkili piyasalar arasındadır (4. sırada). Pazar büyüklüğü ise ülkenin en zayıf olduğu alandır (33. sırada). 7. İSVEÇ İsveç 1 basamak gerileyerek bu yıl 7. sırada yer almıştır da büyüme %3,6 ile oldukça güçlü olmuştur. İsveç 7 alanda ilk 10 içinde yer alarak etkili bir performans sergilemiştir. İş piyasası iyi çalışmaktadır ve yüksek kadın istihdamı ile birlikte yüksek bir istihdam oranına sahiptir. Bununla beraber ülkenin en güçlü olduğu alan makroekonomik çevre (4. Sıra) iken, en zayıf olduğu alan Pazar büyüklüğüdür. (40. Sıra) 8. İNGİLTERE Ülke bir önceki yıla göre 1 basamak gerileyerek 8. sırada yer almış olsa da Birleşik Krallık hâlâ dünyanın en rekabetçi ülkelerinden biridir. Bu yılın raporuna ilişkin veriler Brexit oylamasından sonra toplanmış olsa da henüz Brexit in gerçek etkilerinin rapora yansıdığını söylemek mümkün değildir. Brexit süreci ve şartlarına ilişkin belirsizlikler devam etmekle birlikte, Brexit in ülkenin rekabetçiliği üzerinde negatif etki yapması beklenmektedir. Ülke, mal piyasası etkinliğinde 10. sırada, işgücü piyasası etkinliğinde 6. sırada yer almaktadır. Ülke toplam 5 alanda ilk 10 içerisinde yer almaktadır. Ayrıca, gerek iş dünyası gerekse de tüketicilerin dijital hazırlığı oldukça yüksek seviyededir.

13 9. JAPONYA Bu yıl 1 basamak gerileyen Japonya 9. sırada yer almaktadır. Önceki yıla göre biraz düşse de hala çok yüksek düzeydeki bütçe açığının etkisi de göz önünde bulundurulduğunda, ülkenin makroekonomik durumu Japonya nın rekabetçiliği üzerinde olumsuz etki eden bir faktör olmaya devam etmektedir. Enflasyon yeniden %0 a yakın seyretmektedir. Biraz ilerleme sağlamış olmasına rağmen, Japonya işe alma ve işten çıkarma kolaylığında 113. sırada yer almaktadır. İç piyasa, yüksek giriş engelleri nedeniyle nispeten rekabetçi değil ve kapalıdır. Olumlu alanlar ise şunlardır: Mükemmel altyapı (4. sırada), firmaların gelişmişlik seviyesi (3. sırada) ve uluslararası dağıtım üzerindeki önemli kontrol (5. sırada), yüksek-kalite araştırma kurumları (14. sırada), özel şirketlerin ARGE harcamaları (5. sırada) ve yeterli sayıda bilim adamı ve mühendis (8. sırada). 10. FİNLANDİYA Finlandiya, büyük ölçüde makroekonomik durumundaki zayıflama nedeniyle bu yıl geçen yıla görü pozisyonunu korumuş ve 10. sırada yer almıştır. Özellikle Rusya ya olan ihracatının ve dünyada kâğıda olan talebin düşmesi yüzünden ülke küresel ekonomik krizden ciddi biçimde olumsuz etkilenmiştir. Finlandiya, birinci-sınıf, etkili ve şeffaf kurumlarına ve çok iyi olan eğitim sistemine dayalı bir rekabetçiliğe sahiptir. Ayrıca, ülkede üniversiteler ve sanayi arasındaki yüksek işbirliği ve inovasyon öne çıkmaktadır. Ülke kurumlar ile sağlık ve ilköğretim alanında ilk sırada yer alırken toplam 5 alanda ilk 10 içinde yer almıştır. BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER VE GRAFİKLER 1. PASİFİK İTTİFAKI Latin Amerika da Pasifik Okyanusu'na kıyısı olan 4 ülke tarafından 28 Nisan 2011 de kurulan ittifak, yasal süreçlerin tamamlanmasının ardından 6 Haziran 2012 de faaliyete başlamıştır. Ortak kararlarla insan, hizmet, sermaye, malların serbest dolaşımının istikrarlı ve derin bir entegrasyonla sağlanacağı bir bölge oluşturmak amacındaki Pasifik İttifakı, üyelerinin refahını, ekonomik gelişimini, rekabet gücünü artırarak sosyoekonomik eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Toplam nüfusları 220 milyonu aşan Pasifik İttifakı, ekonomik çalışma modeli olarak kıtanın, sürati, çevreye uyum sağlaması ve hızlı karar almasıyla ünlü yırtıcısı pumayı örnek alıyor. Pasifik İttifakı ülkelerinin GSYH si bütün Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin GSYH toplamlarının yaklaşık yüzde 38 ini oluşturuyor. İttifaka üye ülkeler kendi aralarında yılları arasında 240 milyar dolara yakın bir tutarla gerçekleştirdikleri 3 bin 741 yatırım ile 819 bin kişiye iş imkânı sağlamışlardır. Latin Amerika daki dış ticaretin yaklaşık yüzde 50 sine sahip olan bu 4 ülke, 85 milyar dolarla yine bu bölge ve Karayip ülkelerindeki yabancı yatırımın da yaklaşık yüzde 44 ünü ülkelerine çekmektedir. Pasifik İttifakı ülkelerinin en rekabetçisi olan Şili de piyasa ekonomisinin geçerlidir ve ihracat gelirleri milli gelirin dörtte birini oluşturmaktadır. Ekonomik büyüme 2015 yılında %2,3 iken 2016 yılında %1,6 olmuştur. Başlıca ticaret partnerleri ile imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları neticesinde ticaret daha da liberal hale gelmiş ve doğrudan yabancı sermaye girişi hızla artmıştır yılında OECD ye katılmasının ardından, yakın gelecekte G20 ülkelerine

14 arasına girme yönünde umut vadeden ülkelerden biri olan Şili, yaklaşık Dolar düzeyindeki kişi başı gelir düzeyi ile Latin Amerika nın önde gelen ekonomilerindendir. (Ekonomi Bakanlığı, 2017) ÜLKELER Şili 33 4,7 33 4,6 Meksika 51 4,6 51 4,4 Kolombiya 66 4,3 61 4,3 Peru 72 4,2 67 4,2 2. GÜNEYDOĞU ASYA ÜLKELERİ BİRLİĞİ (ASEAN) ÜLKELERİ Son yıllarda ASEAN üye ülkelerinin ticaret hacimlerinde ciddi artışlar görülmüştür. Bu yılın ilk çeyreğindeki hafif yavaşlamaya rağmen Gelişen Asya'da büyüme süresince ortalama yıllık %6,5 tahmin edilmektedir. Çin ekonomisi yavaşlamakla beraber büyük ASEAN ekonomileri toparlanma göstermekte ve büyüme son on yılla büyük ölçüde benzerliğini korumaktadır ( süresince %5,6). Son yıllarda ASEAN ülkelerinden en hızlı büyüyen ülkelerinden biri olan Filipinler, geçen gözden geçirilmiş %5,6 lık üç aylık periyoddaki genişlemeden daha hızlı olarak 2014'ün ikinci yarsında %6,4 lük yıllık bir büyüme göstermiştir. (OECD, 2017) Bölgenin en rekabetçi ve 137 ülkenin en rekabetçi 3. ülkesi olan Singapur un GSMH'si 2014'ün ilk çeyreğinde yıllık %4,8 oranında artış göstermiş fakat ikinci çeyrekte imalat büyümesindeki yavaşlama ve petrol dışı yurtiçi ihracattaki düşüş nedeniyle % 2,4 e gerilemiştir. Petrol dışı yurtiçi ihracat nedeniyle Singapur mal ihracatı, Mayıs 2014'te %6,6 ya Haziran'da %4,6 ya düşmüştür. Singapur'un sağlam ekonomisi işsizlik oranının istikrarlı bir seviyede seyretmesine neden olmuştur. Yıllık ortalama işsizlik oranı 2012'de %2'den 2013'te %1,9'ye düşüş göstermiştir. Singapur'un birkaç istisna dışında, büyük ölçüde teşvik edici bir iş çevresine sahip olduğu bilinmektedir. Singapur'un öncelikleri iş kategorilerinde yetenek geliştirme ve şirketlerin Asya'da iş imkânlarına kavuşmaları için yetenekleri arttırmaktır Singapur 3 5,7 2 5,7 Malezya 23 5,2 25 5,2 Tayland 32 4,7 34 4,6 Endonezya 36 4,7 41 4,5 Vietnam 55 4,4 60 4,3 Filipinler 56 4,4 57 4,4 Kamboçya 94 3,9 89 4,0 Laos 98 3,9 93 3,9

15 3. BRICS ÜLKELERİ Dünya nüfusunun yüzde 42'sini ve küresel ekonominin yüzde 23'ünü oluşturan BRICS ülkeleri, geniş bir piyasaya ve dev potansiyele sahip. Rekabet gücü açısından BRICS ülkeleri arasında 1. ve dünya sıralamasında 27. olan Çin ekonomisi 2016 yılının son çeyreğinde %6,8 ile beklentilerin üzerinde büyümüştür. Kredi hacmindeki iyileşme ile kamu harcamalarındaki artış büyümenin olumlu performansında etkili olmuştur. Ülke ekonomisi 2016 yılının tamamında ise beklentilere paralel olarak %6,7 oranında büyümüştür. IMF ye göre Çin de büyümenin 2017 yılında %6,6; 2018 yılında %6,2 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir milyon Dolarlık GSYH siyle rekabetçilik endeksinde 80. Sırada yer alan Brezilya ekonomisi 2016 yılı dördüncü çeyreğinde %0,9 oranında daralmıştır. Yerel para birimi Real deki değer kaybı ile artan ihracat beklenen etkiyi gösteremezken; 2016 yılında yaşanan siyasi krizin etkilerinin halen devam etmesi geleceğe dair görünümü olumsuz etkilemektedir. IMF Brezilya nın 2017 yılı büyüme beklentisini %0,2 ile sabit tutmuş; 2018 yılını ise 0,2 puan artırarak %,1,7 ye yükseltmiştir. Bölgenin 2. En rekabetçi ülkesi olan Rusya ekonomisi 2014 yılı son çeyreğinden bu yana ilk defa büyümüştür yılı üçüncü çeyrekte %0,4 oranında daralan Rusya ekonomisi, dördüncü çeyrekte %0,3 oranında büyümüştür. Dış küresel talepteki artış Rusya ekonomisini olumlu etkilemiştir. İhracat %3,7 artarken, ithalat %0,3 azalmıştır. (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2017) Çin 27 5,0 28 5,0 Rusya Federasyonu 38 4,6 43 4,5 Hindistan 40 4,6 39 4,5 Güney Afrika 61 4,3 47 4,5 Brezilya 80 4,1 81 4,1 4. ARAP ÜLKELERİ Libya, Suriye ve Yemen deki karışıklıkların bölge ekonomisini zayıflatması sonucunda bölgede jeopolitik ve ekonomik istikrarsızlık devam etmektedir. Petrol ihraç eden ülkelerin rekabetçilik düzeyleri birbirinden farklı olsa da bu ülkelerde ortak noktalar bulunmaktadır. Bölgede özelleştirme çalışmalarına rağmen, birçok ulusal ekonomi özellikle doğal maddeleri işleme endüstrilerinde devlet egemendir ve yeterince heterojen değildir. Örneğin, Suudi Arabistan da devletin sahip olduğu kurumlar ülke gelirinin %19,8 ini, BAE de %21,8 ini, Katar da %23,1 ini oluşturmaktadır. Petrol hala baskın sektördür; petrol gelirlerini ülke gelirlerine oranı Yemen de %19,5 iken Kuveyt te bu oran %62,9 civarındadır. Rekabetçilik bölgede kısıtlıdır. Birçok bölge ekonomisinde iç rekabetin düzeyi ile dış ticarete ve yatırıma açıklık seviyesi OECD ülkelerinin seviyesinin altındadır.

16 Birleşik Arap Emirlikleri, bölgenin en iyi performans gösteren ülkesidir. Bunda, bölgedeki ekonomik çeşitliliği en fazla olan ülke olması ve 2011 yılından beri teknolojik hazırlık ve yenilikçilik başlıklarında yaptığı çalışmalar etkilidir Birleşik Arap Emirlikleri 17 5,3 16 5,3 Katar 25 5,1 18 5,2 Suudi Arabistan 30 4,8 29 4,8 Bahreyn 44 4,5 48 4,5 Kuveyt 52 4,4 38 4,5 Umman 62 4,3 66 4,3 Ürdün 65 4,3 63 4,3 Fas 71 4,2 70 4,2 Cezayir 86 4,1 87 4,0 Tunus 95 3,9 95 3,9 5. DOĞU ASYA VE PASİFİK ÜLKELERİ Doğu Asya ve Pasifik büyük bir çeşitlilikle karakterize edilebilir. Bölgede yer alan 18 ekonomi kalkınmanın farklı aşamalarında bulunmaktadır. Dünyanın en büyük 10 ekonomisinden 3 ü bu bölgededir. Bunlar; Çin, Japonya, Endonezya. Küresel Rekabetçilik Endeksi bölgedeki zıtlıkları göstermektedir. Bölgenin gelişmiş ekonomileri çok iyi performans göstererek ilk 30 ekonomi arasında yer almıştır. Singapur 3, Japonya 9, Hong Kong 6, Yeni Zelanda 13, Tayvan 15, Avustralya 21 ve Kore 26. sırada yer almıştır Singapur 3 5,7 2 5,7 Hong Kong 6 5,5 9 5,5 Japonya 9 5,5 8 5,5 Yeni Zelanda 13 5,4 13 5,3 Tayvan 15 5,3 14 5,3 Avustralya 21 5,2 22 5,2 Malezya 23 5,2 25 5,2 Kore 26 5,1 26 5,0 Çin 27 5,0 28 5,0 Tayland 32 4,7 34 4,6 6. AVRASYA Bölgedeki birçok ekonomi emtia fiyatlarındaki düşüş, döviz kurlarındaki değişkenlik, Ukrayna ve Rusya daki durgunluk nedeniyle zorluklarla karşılaşsa da Avrasya nın rekabetçilik genel performansı istikrarını sürdürmektedir. Bu faktörler, rekabetçiliği iki yönde etkilemiştir: Gürcistan dışındaki tüm Avrasya ülkelerinde ihracat düşmüş, piyasa büyüklüğü düşmüş ve vergi ve telif gelirlerindeki düşüş kamu borçlarına ve bütçe açıklarına sebep olmuştur. Bölgesel rekabetçilik farklılıkları oldukça fazladır. Bölgenin en iyi performans gösteren ülkeleri, Azerbaycan (35. sıra) ve Rusya (38.sıra) dır.

17 Azerbaycan 35 4,7 37 4,6 Rusya Federasyonu 38 4,6 43 4,5 Kazakistan 57 4,3 53 4,4 Gürcistan 67 4,3 59 4,3 Ermenistan 73 4,2 79 4,1 Tacikistan 79 4,1 77 4,1 Ukrayna 81 4,1 85 4,0 Moldova 89 4, ,9 Kırgızistan 102 3, ,7 TÜRKİYE 71 3,8 74 3,9 TÜRKİYE NİN AVRASYA ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRMASI Bu bölümde Türkiye, küresel rekabet endeksi raporunda da olduğu gibi Avrasya ülkeleri ile karşılaştırılmıştır. Bu ülkeler; Rusya Federasyonu, İsviçre, Hollanda, Almanya, Birleşik Krallık, İsveç, Finlandiya, Norveç, Fransa ve İtalya dır. Aşağıda yer alan grafikte endeksin 12 temel bileşeninde Türkiye nin de içerisinde yer aldığı Avrasya ülkeleri ortalaması ile Türkiye nin puanı karşılaştırılmıştır. Buna göre; genel görünüm itibariyle ülkemiz Avrasya ülkeleri ortalamasının altında kalmıştır. Türkiye makroekonomik çevre ve mal piyasası etkinliği bileşenlerinde ortalamaya yakın puan alarak iyi performans göstermiştir. Ülkemiz piyasa büyüklüğü bileşeninde ortalamanın biraz üstünde puan almış ancak bir ülkenin rekabetçi yapısında en önemli etken olan yenilikçilik ve teknolojik hazırlık faktörlerinde sınıfta kalmıştır. Avrasya Ülkeleri Ortalaması / Türkiye ,21 3,8 5,71 5,59 4,5 5,1 6,52 5,6 5,66 4,8 5,03 4,85 4,67 4,5 3,8 3,4 5,91 4,4 5,5 5,21 5,32 5,07 4,0 3,3 Ortalama Türkiye Avrasya ülkelerinin rekabetçilik performansı 2015 yılının durgunluğundan kurtularak yıllar içinde adım adım yükselmiştir sonunda GSYH nin 1,7 civarında artması beklenmektedir. Söz konusu ülkeler ortalama olarak neredeyse bütün alt bileşenlerde düşük enflasyonun da etkisiyle ilerleme kaydetmiştir.

18 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0-0,05-0, Raporundan Sonra Avrasya Ülkelerindeki Değişim 0,08 0,07 Toplam Kurumla r 0,1 Altyapı 0,01 Makroe konomik Çevre 0,2 Sağlık ve Temel Eğitim 0,03 0,04 Yüksek Eğitim ve Öğretim Mal Piyasası Etkinliği -0,07 İş Gücü Piyasası Etkinliği Finansal Piyasa Gelişimi Teknoloj ik Hazırlık Piyasa Büyüklü ğü İş Yenilikçi Gelişmiş lik liği Seri 1 0,08 0,07 0,1 0,01 0,2 0,03 0,04-0,07 0,08 0,18 0,1 0,11 0,05 0,08 0,18 0,1 0,11 0,05 Bu olumlu gelişmelere rağmen tüm bileşenlerde iyileşme görüldüğünü söylemek mümkün değildir. Örneğin iş gücü piyasası, yenilikçilik, makroekonomik çevre ve finansal piyasa gelişiminde bölge küresel ortalamanın gerisinde kalmıştır. 0,4 0,2 0-0,2-0,4-0,6-0,8-1 -0,94 Toplam Kurumla r Avrasya Ülkeleri İle Dünya Ortalaması Arasındaki Fark -0,2-0,15-0,28 Altyapı Makroe konomi k Çevre 0,22 Sağlık ve Temel Eğitim 0,14 Yüksek Eğitim ve Öğretim -0,03 Mal Piyasası Etkinliği İş Gücü Piyasası Etkinliği Finansal Piyasa Gelişimi Teknolo jik Hazırlık Piyasa Büyüklü ğü İş Yenilikçi Gelişmiş lik liği Seri 1-0,94-0,2-0,15-0,28 0,22 0,14-0,03 0,09-0,46-0,2-0,25-0,37-0,33 0,09-0,46-0,2-0,25-0,37-0,33 7. AVRUPA VE KUZEY AMERİKA Brexit ve bölgeye yayılan jeopolitik krizler neticesinde, Avrupa bölgesi birçok yönden kritik bir konumdadır. Yine de Avrupa Birliği ülkeleri, İzlanda, Norveç, İsviçre, Balkanlar ve Türkiye nin içinde yer aldığı Avrupa bölgesi rekabetçilik anlamında ortalamanın üstünde performans sergilemektedir. Bu durum daha çok, bölgesel şampiyonlardan, özellikle arka arkaya 9 yıldır 1. olan İsviçre den kaynaklanmaktadır. Yüksek performans gösteren diğer ülkeler ise, Hollanda (4. sıra), Almanya (5. sıra), İsveç (7. sıra), İngiltere (8. sıra), Finlandiya (10. sıra), Norveç (11. sıra) ve Danimarka (12. sıra) dır. Yüksek performans gösteren Avrupa ülkeleri birçok başlıkta en iyi performansı oluştururken, bazı alt başlıklarda bölgesel performansta büyük farklar bulunmaktadır. En büyük fark, makroekonomik çevre başlığında görülmektedir. Avrupa nın ortalama olarak en zayıf olduğu performans ise yenilikçilik göstergeleridir.

19 Hem ABD (2. Sıra) hem Kanada (14.sıra) birçok başlıkta OECD ülkelerinden çok daha iyi performans göstermiştir. Sadece makroekonomik çevre, sağlık ve temel eğitim başlıklarında OECD ülkeleri ortalamada ABD den daha iyi performans sergilemiştir. ABD altyapı kalitesi, makroekonomik çevre ile sağlık ve temel eğitim başlıklarında Kanada nın gerisinde kalmaktadır. ABD iç piyasasının büyüklüğü, diğer gelişmiş ekonomilere göre en avantajlı olduğu rekabetçilik başlığıdır İsviçre 1 5,9 1 5,8 Amerika Birleşik Devletleri 2 5,9 3 5,7 Hollanda 4 5,7 4 5,6 Almanya 5 5,7 5 5,6 İsveç 7 5,5 6 5,5 Birleşik Krallık 8 5,5 7 5,5 Finlandiya 10 5,5 10 5,4 Norveç 11 5,4 11 5,4 Danimarka 12 5,4 12 5,3 Kanada 14 5,3 15 5,3 8. LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER Küresel krizi takip eden 10 yıllık süredeki güçlü büyüme sonrasında, bölgedeki büyüme rakamları düşmüş, birçok ülke durgunluğa girmiştir. Emtia fiyatlarındaki düşüş birçok emtia ihracatçısı ülke olan Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Ekvator ve Arjantin de ihracat değerlerinin düşmesine neden olmuştur. Küresel ticaretteki düşüş imalat sektöründe talebi azaltmış, bu durum bölgenin ihracatının daha da azalmasına neden olmuştur. Dış ticaret hadlerindeki bu negatif şoklar dış ticaret açığının büyümesine, cari açığın oluşmasına ve bütçe açıklarına sebep olmuştur. Şili (33. sıra) bölgenin en iyi performans gösteren ülkesidir. Şili yi 47. sırada yer alan Kosta Rika takip etmektedir. Panama 50, Meksika 51. sırada yer almaktadır. Bölge içerisinde endeks puanları arasındaki fark oldukça yüksektir. En kötü performans gösteren ülke, 130 uncu sırada yer alırken en iyi performans gösteren ülke 33 üncü sırada yer almıştır. Göstergeler içerisinde, bölge içinde farklılık en çok emtia ihraç eden ülkelerdeki yatırım ve emtia şokunu ve yerel piyasanın büyüklüğünü yansıtan makroekonomik çevrede kendini göstermektedir Şile 33 4,7 33 4,6 Kosta Rika 47 5,5 54 4,4 Panama 50 4,4 42 4,5 Meksika 51 4,6 51 4,4 Kolombiya 66 4,3 61 4,3 Jamaika 70 4,2 75 4,1

20 Peru 72 4,2 67 4,2 Uruguay 76 4,1 73 4,2 Brezilya 80 4,1 81 4,1 Trinidad Tobago 83 4,1 94 3,9 9. GÜNEY ASYA ÜLKELERİ Güney Asya daki birçok ekonomide rekabetçilik gelişmeye devam etmektedir. 20 yıldan beri ilk kez 2016 yılında bölgede Çin den daha hızlı büyüme görülmüştür. Bölge ekonomilerinin doğal kaynağa dayalı yapısı göz önünde bulundurulduğunda geçtiğimiz 10 yılda bölge ekonomileri ekonomik çeşitlilik için önemli alanlar olan sağlık ve temel eğitim seviyelerini iyileştirmeye ve altyapıyı geliştirmeye odaklanmıştır yılından beri sağlık ve temel eğitim ile altyapı alanlarında sırasıyla 0,5 ve 0,3 puan artış görülmekle birlikte, bölgenin teknolojik hazırlıktan sonra en kötü ikinci olduğu alan yine de altyapı başlığıdır. Ekonomik büyümenin kilidini kırmak için bu alanlardaki yatırım hayati derece önemlidir. Bölge ekonomileri arasındaki fark açılmıştır. Özellikle Pakistan da durumun kötüleşmesi neticesinde rekabetçiliğin belli başlıklarında 2007 yılından beri bölgenin en iyi ve en kötü performans gösteren ekonomileri arasındaki fark artmıştır. Altyapı kalitesi Hindistan, Bangladeş ve Sri Lanka da gelişme gösterirken, Nepal de yavaş, Pakistan da ise kötüye gidiş görülmektedir. Bölgenin en gelişmiş ekonomisi Hindistan 40. sıraya yükselmiştir. Diğer iki bölge ekonomisi, Nepal (88. sıra) ve Bhutan (97. sıra) genel sıralamada ilerlemiştir. Altyapı ve bağlantı alanları iki ekonomi için zorluk yaratsa da hidroelektrik güç alanında yapılan yatırımlar neticesinde Bhutan yüksek kalite elektrik arzına kavuşmuştur. Nepal ise bölgenin makroekonomik çevre başlığında en iyi performans gösteren ülkesidir Hindistan 40 4,6 39 4,5 Butan 82 4,1 97 3,9 Sri Lanka 85 4,1 71 4,2 Nepal 88 4,0 98 3,9 Bangladeş 99 3, ,8 Pakistan 115 3, ,5 10. SAHRA ALTI AFRİKA ÜLKELERİ Bölgenin rekabetçiliği makroekonomik dengelerdeki bozulma nedeniyle yıldan yıla zayıflamıştır. Ticaret yapılan ekonomilerdeki ekonomik yavaşlama kamu finansmanını sıkıntıya sokmuş ve fiyatlardaki düşüş emtia ihracatı yapan ülkeleri etkilemiştir. Moritus 45, Ruanda 58 ve Güney Afrika 61. sırada yer alarak bölgenin en iyi performans gösteren ülkeleri olmuşlardır. Güney Afrika finansal piyasalar, rekabetçilik, altyapı ve eğitim başlıklarında bölgenin lideri konumundadır.

21 ÜLKELER Moritus 45 4,5 45 4,5 Ruanda 58 4,3 52 4,4 Güney Afrika 61 4,3 47 4,5 Botsvana 63 4,3 64 4,3 Namibya 90 4,0 84 4,0 Kenya 91 4,0 96 3,9 Senegal 106 3, ,7 Seyşeller 107 3,8 - - Etiyopya 108 3, ,8 Yeşil Burun Adaları 110 3, ,8 TÜRKİYE NİN REKABET GÜCÜNE İLİŞKİN KARŞILAŞTIRMALAR A. TÜRKİYE EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ VE REKABET GÜCÜ Türkiye bu yıl yayımlanan küresel rekabetçilik endeksi raporunda bir önceki yıla göre 2 basamak ilerleyerek 53. sıraya yerleşmiştir. Küresel rekabetçilik endeksi raporunun bir ülke açısından doğru yorumlanabilmesi için öncelikle o ülkenin ekonomik görünümünü değerlendirmekte fayda vardır. Bu nedenle bu bölümde öncelikle ülkemiz ekonomisi hakkında bilgiler verilecek ardından bu bilgiler ışığında küresel rekabetçilik endeksi verileriyle birlikte ülkemizin rekabet gücü değerlendirilecektir. Türkiye 2016 itibariyle satın alma gücü paritesine göre 857,4 milyar ABD dolarlık bir GSYİH büyüklüğüne, kişi başına ,7 ABD dolarlık bir gelire ve GSYH bakımından dünya toplamında %1.66 lık bir paya sahiptir. Aşağıdaki tabloda Türkiye ekonomisine ilişkin başlıca makroekonomik göstergeleri 2016 ve 2017 yılları itibariyle sunulmaktadır. İkinci tablo ise Türkiye ekonomisinin dünya ekonomisi içindeki yerini belirlemek amacıyla dünya göstergelerine yer verilmiştir. TÜRKİYE GSYH (Milyar USD) Kişi Başına Gelir (USD) Büyüme (%) 2,9 2,5 3,3 Enflasyon (%) 8,5 10,0 8,8 İşsizlik Oranı (%) 10,8 11,5 11 Bütçe Dengesi / GSYH (%) -2,3-3,0-2,0 Cari Denge (%) -3,8-4,7-4,6 DÜNYA Dünya GSYH (milyar USD) Dünyada Kişi Başına Gelir (USD) Gelişmekte Olan Ekonomilerde Büyüme (%) 4,1 4,5 4,8 Gelişmekte Olan Ekonomilerde Enflasyon (%) 4,4 4,8 4,3 Gelişmekte Olan Ekonomilerde Bütçe Dengesi / GSYH (%) -4,8-4,4-3,9 Gelişmekte Olan Ekonomilerde Cari Denge / GSYH (%) -0,3-0,3-0,3

22 Aşağıdaki tablo, Küresel Rekabetçilik Endeksi nin hesaplanmasında kullanılan ana bileşenlerde Türkiye nin yerini göstermektedir. REKABETÇİLİK ENDEKSİ BİLEŞENİ SIRA (137 Ülke) SKOR (1-7 Puan) SIRA (138 ülke) SKOR (1-7 Puan) SIRA (140 ülke) SKOR (1-7 Puan) Temel Gereksinimler 60 4,8 56 4,7 57 4,7 1. Kurumlar 71 3,8 74 3,9 75 3,8 2. Altyapı 53 4,5 48 4,4 53 4,4 3. Makroekonomik Ortam 50 5,1 54 4,9 68 4,7 4. Sağlık ve Temel Eğitim 84 5,6 79 5,6 73 5,7 Verimlilik Arttırıcı Faktörler 51 4,4 53 4,3 48 4,3 1. Yüksek Eğitim ve Öğretim 48 4,8 50 4,7 55 4,6 2. Mal Piyasası Etkinliği 53 4,5 52 4,5 45 4,5 3. İş Gücü Piyasaları 127 3, , ,5 4. Finansal Piyasa Etkinliği 80 3,8 82 3,8 64 3,9 5. Teknolojik Hazırlık 62 4,4 67 4,2 64 4,1 6. Piyasa Büyüklüğü 14 5,5 17 5,4 16 5,4 Yenilikçilik ve Çeşitlilik 66 3,7 65 3,6 56 3,7 1. Yenilikçilik 69 3,3 71 3,3 60 3,4 2. İş Gelişmişliği 67 4,0 65 3,6 58 4,1 1. Temel Gereksinimler Türkiye, ağırlığı %36 olan Temel Gereksinimler başlığındaki puanını da hesaplanan 4,7 den 2017 yılında 4,6 ya düşürmüş ve 57. sıradan 60. sıraya gerilemiştir. Bu temel faktörün kapsadığı bileşenlerden Kurumlar bileşeninde Türkiye nin 74. sıradan 71. sıraya yükseltse de en düşük performansı sağlık ve temel eğitim ile birlikte bu bileşendedir. Bununla beraber ülkemiz makroekonomik çevre ile altyapı bileşenlerinde diğerlerine göre daha başarılıdır. 2. Verimlilik Arttırıcı Faktörler Türkiye nin rekabet gücü hesaplamasında ağırlığı %50 olan Verimlilik Artırıcı Faktörler başlığındaki 4,3 olan puanı 4,4 e yükselmiş sıralamadaki yeri 53 den 51 e çıkmıştır. Bu başlıktaki en avantajlı alt bileşen Piyasanın Büyüklüğü bileşeni olmuştur. Bu bileşende yıllar itibariyle puanda ve sıralamada önemli değişiklikler gözlenmemekte olup son rapora göre Türkiye 14. sıradadır. Piyasanın büyüklüğü, aynı zamanda tüm bileşenler içinde Türkiye nin en başarılı olduğu alan olmuştur. Bunu ülkenin 53. sırada yer aldığı Mal Piyasasının Etkinliği bileşeni takip etmektedir. Türkiye nin bu başlıktaki en başarısız olduğu bileşen ise İşgücü Piyasasının Etkinliğidir. Bu bileşende 127. sıra ile Türkiye dünya ülkeleri arasında son sıralarda yer almakta ve bu başarısızlık hem Verimlilik Arttırıcı Faktörler ana başlığında hem de genel olarak rekabet gücü endeksinin hesaplanmasında Türkiye nin konumunu olumsuz etkilemektedir.

23 3. Yenilikçilik ve Çeşitlilik Türkiye nin rekabet gücünün belirlenmesinde ağırlığı %14 olan Yenilikçilik ve Çeşitlilik başlığında yıllar itibariyle sıralamasını düşürdüğü ve 3,7 puanla 66. sırada yer aldığı görülmektedir. Ülkenin İş Gelişmişliği alt bileşeninde nispeten daha başarılı olduğu ancak bir önceki yılda 65. sırada iken Raporunda 67. sıraya gerilediği gözlenmektedir. Yenilikçilik alt bileşeninde de bir önceki yıl 71. sırada olan Türkiye nin iyileşme gösterdiği ve 69. sıraya yükseldiği görülmektedir. Özetle; dönemi Küresel Rekabetçilik Endeksi hesaplamalarına göre, Türkiye 137 ülke arasında 53. sıraya yükselmiştir. Türkiye, bir önceki yıl 138 ülke arasında 55, ondan önceki yılda ise 140 ülke arasında 51. sırada konumlanmıştır. Son iki yılda olduğu gibi Küresel Rekabetçilik Endeksi nin içinde bulunan bileşenler arasında en iyi performans 14. sırada yerini koruyan Pazar Büyüklüğü kaleminde gösterilmektedir. Son iki yılda en ağır düşüş Sağlık ve İlköğretim ve Altyapı endekslerinde gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz yıllara göre en belirgin yükseliş ise Makroekonomik Ortam ve Teknolojik Hazırlık endekslerinde gerçekleşmiş olup, diğer endekslerde 1-2 basamak artış meydana gelmiştir. Türkiye bu yıl iki sıra yükselmiş olsa da tarihsel olarak hala düşük bir konumdadır (2012'de 43. sıradaydı). Bu yıl, en güçlü gelişme son teknolojilerin kullanımında olduğu gibi mobil geniş bant aboneliklerinde görülmüştür. Abonelerin nüfusa oranı 2015'te % 51 iken, 2016'da % 67 ye yükselmiştir. Rapora göre gelecekte Türkiye, kurumsal çerçevesini iyileştirmeli, emek piyasalarında var olan önemli katılıkları gidermeli ve finansal piyasaların etkinliğini ve istikrarını sağlamlaştırmalıdır. (Sabancı Üniversitesi, 2017) B. ALT BİLEŞENLERDE TÜRKİYE NİN MUHTELİF ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRILMASI Bu bölümde 12 temel bileşenin alt bileşenleri ayrı ayrı incelenecek ve bu alt bileşenlerde en başarılı 10 ülke ortalaması ve Türkiye nin rekabet ettiği Polonya, Brezilya, Yunanistan ve Almanya gibi muhtelif ülkelerle Türkiye nin puanı karşılaştırılacaktır. Böylelikle ülkemizin rekabet gücünü gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarmak için yapılabilecekler konusuna ışık tutulmaya çalışılacaktır. Ayrıca bu bölümde Türkiye nin ekonomik anlamda rekabet ettiği ülkelere ait puanlara da yer verilecektir. 1. KURUMLAR Kurumlar temel bileşeninde 6,1 puan ortalaması ile Finlandiya, Singapur ve Yeni Zelenda ilk 3 sırayı paylaşırken, Venezuela, Çad ve Haiti son sıralarda yer almıştır. Ülkemizin bu bileşendeki ortalama puanı 3,8 dir ve sıralamada 71. sıraya yerleşmiştir. Kurumlar bileşenini oluşturan kriterler bakımından karşılaştırma aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablodan da görüldüğü üzere Türkiye, özellikle Politikacılar Güven, Adil Yargılama, Devlet Görevlilerinin Seçiminde Ayrımcılık, Firmaların Etik Davranışları gibi bir toplumun o ülkedeki kurum ve kuruluşlara olan güvenini belirleyen kriterlerde sınıfta kalmıştır. Kurumlar bileşenindeki en dezavantajlı alt bileşen Terörizmin İş Hayatına Maliyeti alt bileşenidir. Bu bileşende Türkiye dünya ülkeleri arasında da 120. sırada olarak oldukça gerilerde yer almaktadır. En avantajlı bileşen ise dünya sıralamasında da 21. sırada yer aldığı Yatırımcıları Korumak İçin Alınan Tedbirler alt bileşenidir.

24 KURUMLAR En Başarılı ilk 10 Ülke Türkiye Brezilya Çin Almanya Yunanistan Hindistan İran İsrail İtalya Polonya Ort. Mülkiyet Hakları 6,3 4,4 4,3 4,6 5,6 3,9 4,4 3,8 5,6 4,0 4,1 Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması 6,0 3,7 4,2 4,5 5,7 4,3 4,4 3,5 5,9 4,4 4,0 Kamu Fonlarının Çevrimi 6,1 4,3 1,8 4,1 5,2 3,3 4,6 3,5 4,8 3,3 3,8 Politikacılara Güven 5,8 2,9 1,3 4,5 5,1 2,2 4,2 3,4 3,4 1,9 2,3 Usulsüz Ödemeler Ve Rüşvet 6,5 4,3 3,1 4,5 5,5 4,0 4,4 3,6 5,7 4,3 4,8 Adil Yargılama 6,4 3,1 4,1 4,5 5,5 3,8 4,4 3,6 6,1 4,0 3,2 Devlet Görevlilerinin Seçiminde 5,5 2,9 2,3 4,5 5,0 2,6 4,3 3,6 3,7 2,2 2,8 Ayrımcılık Devlet Harcamalarında İsraf 5,6-1,8 4,6 5,4 1,8 4,5 3,7 3,8 2,0 3,2 Hükümet Düzenlemelerinin Zorluğu 5,0 3,4 1,7 4,4 4,8 2,3 4,3 3,3 3,8 2,0 2,8 Uyuşmazlıkların Çözümünde Yasal 5,8 3,1 2,8 4,1 5,3 2,2 4,5 3,5 4,6 2,1 2,9 Çerçevenin Etkinliği Zorunlu Düzenlemelerde Yasal 5,3 2,7 2,8 4,1 5,1 2,6 4,4 3,1 4,2 2,3 2,6 Çerçevenin Etkinliği Devlet Politikalarının Şeffaflığı 6,0 4,5 3,1 4,5 5,5 3,2 4,4 3,5 4,8 3,1 3,3 Terörizmin İş Hayatına Maliyeti 6,3 4,1 6,2 5,0 5,1 5,3 4,2 4,7 3,9 4,9 5,3 Suç Ve Şiddetin İş Hayatına Maliyeti 6,1 4,5 2,7 4,8 5,0 4,9 4,4 4,4 5,0 4,0 4,9 Organize Suçlar 6,4 4,8 3,6 4,6 5,0 5,1 4,4 4,3 5,1 3,5 5,1 Polis Teşkilatının Güvenilirliği 6,5 4,3 3,6 4,6 5,3 4,4 4,6 4,4 5,1 4,5 4,1 Firmaların Etik Davranışları 6,1 3,6 2,9 4,2 5,3 3,7 4,6 3,7 4,9 3,5 3,9 Denetim Ve Raporlama 6,9 4,3 4,8 4,5 5,7 3,9 4,6 3,7 5,9 4,3 4,8 Standartlarının Etkinliği Kurumsal Yönetimlerin Etkinliği 6,1 5,0 4,8 4,0 5,6 4,4 4,5 4,0 5,6 4,2 5,0 Azınlık Payına Sahip Hissedarların Korunması Yatırımcıları Korumak İçin Alınan Tedbirler (1-10 puan) 5,7 3,9 4,1 4,5 5,3 3,9 4,5 3,6 5,3 3,4 4,0 7,9 7,0 6,5 4,5 6,0 6,3 7,3 3,5 7,5 6,3 6,3