- Çalıştay Hakkında Protokol Protokol Konuşmaları Konuşmacılar Çalıştay Sonuç Raporu Değerlendirme...

Transkript

1 1

2

3 İÇİNDEKİLER - Çalıştay Hakkında Protokol Protokol Konuşmaları Konuşmacılar Çalıştay Sonuç Raporu Değerlendirme Çalıştay dan Kareler

4 ÇALIŞTAY HAKKINDA AMAÇ: Tarım Sigortalarının Gelecek 10 Yılı Çalıştayı, Devlet Destekli Tarım Sigortaları nda poliçe kesme başlangıcı olan 01 Haziran 2006 tarihinden bugüne kadar, bu alandaki uygulamalar konusunda yapılanların değerlendirilmesi ve tarım sigortalarında gelecek 10 yılın stratejisinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. ZAMAN VE YER: Nisan 2013, ANKARA KATILIMCILAR: T.C. Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Çiftçi Örgütleri Sigorta Şirketleri, Acenteler, Brokerlar ve Örgütleri Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş. (İşletici Şirket) Üniversiteler Araştırma Enstitüleri Sivil Toplum Kuruluşları Meslek Odaları Tarım Sigortaları Havuzu Eksperleri Çiftçiler, Üreticiler, Yetiştiriciler Yabancı Katılımcılar (Reasürans Firmaları, vb.) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) PROGRAM: 10 Nisan 2013, Çarşamba 10:30 Açılış Sinevizyon 10:45-12:00 Protokol konuşmaları 12:00-13:30 Ara 13:30-15:30 I. Oturum Türkiye Tarım Sigortaları Sistemi nin Genel Değerlendirmesi 15:30-16:00 II. Oturum Dünya da Tarım Sigortası Uygulamaları ve Türkiye Tarım Sigortaları nın Uluslararası Açıdan Değerlendirilmesi 18:00 Kapanış 11 Nisan 2013, Perşembe 09:30-12:00 Grup Çalışmaları 1. Grup Konu: Bitkisel Ürün Sigortaları 2. Grup Konu: Hayvan Hayat Sigortaları 3. Grup Konu: Sera Sigortaları 4. Grup Konu: Su Ürünleri Hayat Sigortaları 12:00-13:30 Ara 13:30-15:30 Grup Çalışmaları 15:30-16:00 Ara 16:00-18:00 Grup Çalışmalarının Çalıştay Değerlendirme Komitesince Değerlendirilmesi 18:00 Kapanış 12 Nisan 2013, Cuma 09:30-10:30 Çalıştay ın Genel Değerlendirmesi 10:30-12:00 Sonuç Bildirgesinin Hazırlanması, Sunulması ve Kapanış 4

5 PROTOKOL Ali BABACAN Orta Doğu Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü nden birincilikle mezun olmuştur. Yüksek lisansını ABD de Northwestern Üniversitesi Kellogg School of Management de İşletme Dalı nda tamamlamıştır. ABD de finans sektörünün üst düzey yöneticilerine danışmanlık yapan özel bir şirkette çalışmıştır. Adalet ve Kalkınma Partisi Kurucu Üyesi olmuştur. 22., 23. ve 24. Dönem Ankara Milletvekili seçilmiştir. 58 ve 59. Hükümetlerde Devlet Bakanlığı görevini yürütmüştür. Avrupa Birliği ile müzakereleri yürütmek üzere Başmüzakereci olarak atanmıştır. 60. Hükümette Dışişleri Bakanı olarak görev yapmıştır. Hükümette yapılan değişiklik sonrasında, 01 Mayıs 2009 tarihinden itibaren, Ekonomik Konularda Genel Koordinasyondan Sorumlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak görev almıştır. 61. Hükümette Başbakan Yardımcılığı görevine getirilmiştir. Dr. Mehmet Mehdi EKER Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nden mezun olmuştur. Yüksek lisansını İngiltere de University of Aberdeen de, doktorasını Ankara Üniversitesi nde tamamlamıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın değişik birimlerinde, üst düzey görevlerde bulunmuştur. 22., 23. ve 24. Dönemde Diyarbakır Milletvekili seçilmiştir. 22. Dönemde, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ve Batı Avrupa Birliği Parlamenter Asamblesi Türk Grubu Üyesi olarak görev yapmıştır. 59 ve 60. Hükümette, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı görevini üstlenmiştir. 61. Hükümet te, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı görevine yeniden atanmıştır. Ş. Şemsi BAYRAKTAR Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi ve Ziraat Fakültesi nden mezun olmuştur. Tarım Kredi Kooperatifleri Sakarya Bölge Birliği ve Fiskobirlik te Denetim Kurulu Üyesi, Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği ile Uluslararası Tarım Üreticileri Federasyonu (IFAP) Yönetim Kurulu Üyesi görevlerinde bulunmuştur. Halen SGK Yönetim Kurulu Üyesi, Türkiye-AB Karma İstişare Komitesi Türkiye Kanadı Üyesi ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı olarak görevine devam etmektedir. Recep KOÇAK İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümü nden mezun olmuştur yılında Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Kurulu nda Murakıp olarak çalışma hayatına başlayan Koçak, yılları arasında, Sigorta Denetleme Uzmanı olarak kamudaki görevine devam etmiştir yılında Işık Sigorta A.Ş. de Genel Müdür Yardımcısı olarak göreve başlamış ve 2004 yılında da halen yürütmekte olduğu Yönetim Kurulu Üyeliği ve Genel Müdürlük görevini üstlenmiştir yılları arasında, Türkiye Sigorta Birliği nde Muhasip Üye, 2009 yılında Yönetim Kurulu Üyesi, 2012 yılından itibaren de, Birlik Başkanı olarak görev yapmaktadır yılları arasında, Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş. de Denetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmıştır yılında Asya Emeklilik A.Ş. nin kuruluş çalışmalarını yürütmüş ve Kurucu Genel Müdür olarak görev almıştır yılı Nisan ayından itibaren, Asya Katılım Bankası A.Ş. de Yönetim Kurulu Üyesi olarak görevini sürdürmektedir. Dr. Ramazan KADAK Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi nden mezun olmuştur. Fırat Üniversitesi, Veteriner Fakültesi asistanlık sınavını kazanarak, Zootekni ana bilim dalına Asistan olarak atanmıştır yılında doktorasını tamamlamıştır yılında, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından, Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü ne Müdür olarak atanmıştır yılında, Ankara ya, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı merkezine, Uzman olarak alınmış, daha sonra Müsteşar Yardımcılığı görevine atanmıştır. 1 yıl kadar bu görevini sürdürdükten sonra görev değişikliği nedeniyle, Bakanlık merkezinde çeşitli görevlerde bulunmuştur yılında tekrar Müsteşar Yardımcısı olarak atanmıştır yılından itibaren Bakanlık Müşaviri olarak görev yapan Dr. Kadak, kuruluşundan itibaren Tarım Sigortaları Havuzu Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmektedir. A. Bülent BORA Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi İşletme Muhasebe Bölümü nden mezun olmuştur. Ordu Yardımlaşma Kurumu nda (OYAK), Müfettiş Yardımcısı olarak iş hayatına başlayan Bora, OYAK Sigorta da uzun yıllar Genel Müdür olarak çalışmış olup; 2005 yılından bu yana, Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş. de kurucu Genel Müdür olarak görevini sürdürmektedir yılından bu yana Tarım Sigortaları Havuzu Yönetim Kurulu Üyesi dir. 5

6 PROTOKOL KONUŞMALARI Ali BABACAN T.C. Başbakan Yardımcısı Sayın Bakanım, Türkiye Ziraat Odaları Birliği nin Çok Değerli Başkanı, Türkiye Sigorta Birliği nin Çok Değerli Başkanı, TARSİM in Çok Değerli Yöneticileri, Değerli Katılımcılar, Değerli Basın Mensupları, Hepinizi saygıyla, sevgiyle selamlıyorum. Tarım Sigortaları Çalıştayı, önümüzdeki üç gün boyunca, bu konunun pek çok boyutuyla inceleneceği, irdeleneceği bir etkinlik olacak ve bunun sonuçlarından da, bizler hep beraber yararlanacağız. Düzenleyenlere ve emeği geçecek herkese ben, özellikle buradan teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Tarım sektörü bizim için çok çok önemli bir sektör ve bu işin kuşkusuz ekonomik boyutu var. Türkiye, şu anda tarımsal üretim açısından baktığımızda, tarımsal gayri safi yurt içi hasılası açısından baktığımızda, dünyanın 7. büyük ülkesi oldu, 11 incilikten 7 nciliğe çıktık te 5 incilik hedefimiz var ama, bu sektörü bizim için belki de daha da önemli kılan unsur, tüm çalışanlarımızın geçen yıl itibariyle, %24,6 sının tarım sektöründe çalışıyor olması. Yani nüfusumuzun, neredeyse tam dörtte biri tarım sektöründe çalışıyor. Dolayısıyla, söz konusu tarım olunca, hayvancılık olunca, işin ekonomik boyutuyla sosyal boyutunu birbirinden ayırmamız mümkün değil. Biz de Hükümet olarak, 10 yılı aşkın bir süredir işte hep bu iki perspektifi, mümkün olduğunca dengeli bir şekilde tutarak, tarım politikalarımızı sürdürüyoruz ve iyi de sonuçlar alıyoruz çok şükür. Bugün baktığımızda artık Türkiye, kritik ürünler, stratejik ürünler açısından kendi kendine yeter bir ülke haline gelmiş durumda ve üstelik tarım ihracatımız da her geçen yıl artıyor. Yani, tarım ürünleri artık bizim için önemli bir ihraç ürünü ve dış dengemize, cari açığımıza bir bakıma yardımcı olan bir sektör aynı zamanda. Öte yandan sigortacılık sektörü de, Türkiye de hızla gelişen bir sektör. Sigortacılık sektörü, özellikle 2007 den bu yana yaptığımız düzenlemelerle, çok ciddi bir ivme kazandı. Biliyorsunuz, 2007 de yepyeni bir sigortacılık yasası çıkarttık, sıfırdan yazdık yasayı. Arkasından deprem sigortasıyla ilgili geçen sene yapmış olduğumuz düzenleme, bireysel emeklilik sistemi derken, gerçekten sektör çok çok canlı bir görünüm kazanmış durumda. Sonuçlar da gayet iyi. Örneğin, bir deprem sigortasına baktığımız zaman, geçen yılki düzenlemeyi yaptıktan sonra son 7 aylık dönemde Türkiye de sigorta edilmiş hane sayısı 4 milyondan, 5 milyona çıktı ve hızla artmakta. Bu yıl sonu itibariyle, 6 milyona ulaşacağını düşünüyoruz. Bireysel emeklilik sistemine geçtik, yılbaşından itibaren devlet katkısı vermeye başladık ve geçen yıla oranla, sisteme katılan kişilerin sayısı tam 4 kat artmış durumda ve o da yepyeni gelişen bir alan haline geldi. Öte yandan tarım sigortaları, tam 7 yıl önce, aslında buradaki arkadaşlarımızın çoğuyla beraber başlattığımız bir sistem. Biraz önce sinevizyonda gördüğünüz bir fotoğraf var, benzer bir salonda, 7 sene önce, yine Sayın Bakanımızla, Ziraat Odaları Birliği Başkanımızla, diğer buradaki arkadaşlarımızla beraber işin startını vermişiz. Ne mutlu ki, aradan 7 yıl geçmiş, şu anda ve 7 yıl içerisinde uygulama çok çok başarılı bir noktaya gelmiş. Şu anda sigorta primi açısından baktığımızda, tarım sigortaları, Avrupa da üçüncü sıraya yükselmiş durumda. Türkiye, tarımsal sigortada prim üretimi rakamıyla ölçtüğümüzde, Avrupa nın üçüncü ülkesi olmuş durumda şimdiden. Bu sisteme yeni başlayan ülkelerin ilk 7 yılıyla, Türkiye nin ilk 7 yılını şöyle bir mukayese ettiğinizde, Türkiye deki uygulama, yine ayrı bir başarı örneği olarak tescil edilmiş durumda. Örneğin, don sigortasından bahsedildi, İspanya bu sistemi başlattıktan tam 8 sene sonra dona karşı tarım sigortası verebilmeye başlamış. Biz hatırladığım kadarıyla sistemi kurduk, 6 ay sonra hemen don da sigorta kapsamına alınmış oldu. Şimdi kuraklık önemli bir konu, Sayın Başkanın da ifade ettiği gibi. Kuraklığın şu anda üzerinde bir pilot çalışma hazırlığı var. Riski ölçmenin zor olduğu bir alan ve buna bağlı olarak da hem primi, hem uluslararası reasüransı da yine zor olan bir alan. Ama ben inanıyorum ki, Türkiye de bu alanda bir öncülük yapacaktır, yeter ki elimizde doğru bilgi olsun, doğru istatistik olsun. Çünkü sigortacılık dediğiniz, bu iş tamamen doğru bilgiye ve doğru bir geçmiş istatistiğe sahip olmayla ilgili bir sektör. Riski ne kadar düzgün ölçebilirseniz, sigortacılık o kadar kolaylaşır, riskin ölçümü ne kadar zorlaşırsa, sigorta yapmak da o kadar zorlaşır. Dolayısıyla, bu alan da üzerinde çalışacağımız bir alan. Belki pilot bir çalışma önce, denemeler yapıp, arkasından da Türkiye geneline yayacağımız bir alan olarak görüyorum. Ama nereden bakarsak bakalım, bizim sigorta primleri, biraz önce Sayın Bakanımız da rakamları verdi, gerçekten çok çok makul bir oran. Biliyorsunuz, ürününü sigorta ettiren vatandaşlarımızın, sigorta priminin tam yarısını devlet ödüyor. Sigorta priminin yarısı, vatandaşımız, çiftçimiz tarafından ödeniyor, yarısı da devlet tarafından ödeniyor. Vatandaşımıza düşen kısmı da, çiftçilerimize düşen kısmı da aslında gayet makul rakamlar. 6

7 Bakın hububat için, buğday için 1 lira 90 kuruş, 1 dönümün, 1 dekarın yıllık sigorta bedeli. Yani yaklaşık, işte ortalama 50 dönüm civarında bir araziden bahsedecek olursak, 50 dönümlük bir arazinin yıllık, yani buğday ekili 50 dönüm, 50 dekarlık bir arazinin yıllık sigorta primi 95 lira. 95 lira demek, değerli arkadaşlar, 10 paket sigara parası demek. Yani, 10 paket sigara parasına, 50 dönümlük buğday ekili arazinizi, her türlü riske karşı sigorta ettirmiş oluyorsunuz. Gerçekten, bu bir anlayış meselesi, bir kültür ve bir bilinç oluşturma meselesi. Elde ettiğiniz güvence karşılığında ödediğiniz bedel, gerçekten son derece küçük, ihmal edilebilir rakamlar. Dolayısıyla, bizim buradan çağrımız tüm çiftçilerimize; sigortayı ihmal etmesinler. Bunu er ya da geç ödeyecektir. Sigortada şu yoktur, hemen ben bu sene 95 lirayı ödedim, bu sene 95 lira kar edeyim öyle yok. 95 lirayı ödersiniz 10 yıl boyunca, 15 yıl boyunca, ama Allah korusun öyle bir felaket gelir ki, bu 10 yıl, 15 yıl ödediğinizden çok daha fazla tazminat size ödenir. Uzun vadede de, mutlaka bu işten karlı çıkılır. Nihayetinde bir Havuz dan bahsediyoruz, bir dayanışma kültüründen bahsediyoruz. İşte biraz önce Havuz un Yönetim Kurulu Başkanı, Genel Müdürü, açılışta ilk sizlere hitap etti. Bir bakıma, o küçük küçük birikimler bir Havuz da toplanıyor. Bir afet olduğu zaman da, o Havuz dan kim afete uğradıysa, ona yardımcı olunuyor. Aslında bizim tarihimizin, kültürümüzün geleneği olan bu dayanışmanın, bir sigortacılık adı altında, TARSİM adı altında, burada tezahür ettiğini görüyoruz. Bizim değerlerimize aslında, son derece uygun bir sistem, tarz. Yine ekonomimiz açısından, yurt içi tasarrufların artmasında da önemli bir alan. Bu, Türkiye deki tasarruf oranlarını da artıran bir alan. Niye? Herkes bir bakıma, bir kenara küçük küçük tasarrufta bulunuyor ama, Allah korusun başına bir iş geldiğinde de, o birikimden, o tasarruf edilmiş rakamdan, tekrar istifade etme imkanına kavuşmuş oluyor. Değerli Konuklar, Değerli Katılımcılar, Türkiye nin TARSİM konusundaki başarısı, tabii ki aynı zamanda, çok iyi bir işbirliğine dayalı. Gerçekten, şu son 7 yıldır Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız, Hazine Müsteşarlığımız, ama hemen yanında Türkiye Ziraat Odaları Birliğimiz ve Türkiye Sigorta Birliğimiz, çok yakın bir dayanışma ve işbirliği içerisinde çalıştı ve hep, aynı amaca yönelik çalıştı. Böyle olunca da, iyi sonuçları aldık. Geçtiğimiz 7 yıl, aynı zamanda bizim için bir deneme dönemi oldu. Çünkü, ilk 7 yıl ne de olsa. Belki yanlışları, eksikleri bulma, öneriler geliştirme, denemeler yapıp o denemelerin sonucunu elde etme ve işte, bu 7 yıllık birikimle, şimdi geleceğin 10 yılına bakıyoruz. Bu Çalıştay, geçmiş 7 yılın bize öğrettikleriyle, gelecek 10 yıla da bakmanın Çalıştay ı olacak aynı zamanda. Değerli Konuklar, Değerli Katılımcılar, Türkiye nin tarım sektörüne bakışı, tarım sektörüne desteği, gerçekten son derece önemli bir konu. Bakın, bizim sadece bütçe kaynaklarından tarım sektörüne verdiğimiz destek, milli gelirimizin %1 ini geçmiş durumda. Toplam gayri safi yurt içi hasılamızın %1 ini geçmiş durumda. Ancak, OECD nin bir tarımsal destek hesaplama metodu var. OECD, tarımsal desteğe iki perspektiften bakıyor; bütçeden destekler, bir de bütçe dışı uygulamalarla verilen endirekt destekler diye. Örneğin, herhangi bir tarım ürününde, biz diyelim ki, ithalatla-ihracatla ilgili sınırlamalar getiriyorsak ve Türkiye içinde dünya fiyatlarından ayrı bir fiyat noktası oluşturabiliyorsak, o da bir destek türü. Diyelim ki, bir ürün dünyada örnek veriyorum, 300 dolara ticareti yapılırken, Türkiye de eğer o ürün, 400 dolara satılabiliyorsa, işte o aradaki 100 dolar da aslında bir tarım desteği. OECD nin hesaplarına göre, tüm OECD ülkeleri içerisinde, bu iki tür desteği toplayıp da, hesap ettiğimizde, tarımsal desteği en çok veren ülke Türkiye, listenin Türkiye başında. Bütçeden verilen destekler, artı bütçe dışı mekanizmalarla verilen endirekt desteklerin toplamına baktığımızda. Yani, gayri safi yurt içi hasılasına göre, tarıma en çok desteği sağlayan ülke, OECD rakamlarına göre ve OECD listelerine göre şu anda Türkiye. Ama, öte yandan da başta da söylediğim gibi, nüfusunun da 4 te 1 i tarımla uğraşan bir ülke Türkiye. Dolayısıyla, bu desteğin de böyle yüksek olması, gayet doğal ve çiftçilerimizin de hak ettiği bir tablo yılına baktığımızda değerli arkadaşlar, bütün bu destekler içerisinde TARSİM e destek bütçeden 263 milyon lira olmuş. Yani bu şu demek; çiftçimiz 263 milyon lira prim ödemiş, Devlet de bunun yanına 263 milyon destek vermiş. Fakat bunun karşılığında yine 2012 yılında sigorta kapsamına alınan ürün bedeli 9,5 milyar TL. Yani bu 263 milyon çiftçi, 263 milyon devlet toplam ödeme karşılığında olası 9,5 milyarlık bir hasarı, sigorta altına almış oluyorsunuz. Dolayısıyla, gerçekten küçük rakamlarla, büyük bir korumanın elde edildiği bir sistem, tarz. Sayın Bakanım, Değerli Konuklar, Ben, tekrar TARSİM in, Türk çiftçisi için hayırlı olmasını diliyorum. Bundan sonraki dönemde, daha çok sayıda çiftçimizin bu sistemden yararlanmasını gönülden arzu ediyorum ve 3 gün boyunca sürecek bu çalıştayın da, TARSİM e yeni bir ufuk kazandırmasını, yeni bir perspektif kazandırmasını ve bizlerin de faydalanacağı görüşler, öneriler oluşturmasını da gönülden arzu ediyorum. Hepinize saygılarımı, sevgilerimi sunuyorum. 7

8 Dr. Mehmet Mehdi EKER T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli Milletvekillerim, TBMM Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu nun Çok Değerli Başkanı, Değerli Komisyon Üyeleri, Ziraat Odalarımızın, Ziraatçılar Derneğimizin Çok Değerli Başkanları, Sivil Toplum Kuruluşlarımızın, Meslek Kuruluşlarımızın Değerli Mensupları, Değerli Misafirler, Saygıdeğer Hanımefendiler, Beyefendiler, Değerli Üreticiler, Hepinizi, sözlerimin başında saygıyla selamlıyorum. 7 yıl oldu, Türkiye de, tarım sigortalarının başlamasının üzerinden 7 yıl geçti. Tabii, Türkiye, 2006 yılında kısmen, 2007 yılının başından itibaren de bütün ülke sathında bir tarım sigortası uygulaması başlattı. Türkiye açısından geç kalınmış bir uygulamaydı bu. Avrupa da, tarım sigortası uygulamaları, 1797 de başlıyor, dikkatinizi çekiyorum 1797, 18. yüzyılın sonu. ABD, Biz, 1930 larda konuşuyoruz ve ancak 2005 yılında, Kanun u çıkarıp, 2006 yılında kısmen uygulamaya başladık. Burada tabi, tarım için bir zorunluluk bu. Çünkü öyle bir hassas biyolojik denge üzerine bina ediliyor ki tarım sektörü; çok sıcak olur, bitki zarar görür, çok soğuk olur, bitki zarar görür, çok yağış olur zarar verir, hiç yağış olmaz yine zarar verir. Her şey, ince bir hassas denge üzerinde gitmek mecburiyetinde. Çünkü söz konusu olan bitkiler ve hayvanlar canlı ve aynı insanlar gibi strese girerler. Stres; eğer bir tahribat değilse karşı karşıya kaldıkları, en azından bir strese girerler. O stres, onların döllenmesini etkiler, yani, çiçekse meyveye dönmesini etkiler, çiçekli bir bitkiyse, meyve sebzeyse. Başkaca bir bitkiyse, kendine döllenen diye tabir ettiğimiz bir bitkiyse, başka şekillerde zarar görür. Hayvanlar, keza olumsuz etkilenir. Çok sayıda, doğal afet riskiyle karşı karşıya tarım. Böyle hassas, biyolojik ve ekolojik disiplinlerin mutlaka bir dengesinin tesis edilmesi, temin edilmesi ve sürdürülmesi gereken bir yapı istiyor. Hayvancılıkta da bu böyle. Onun için, buna, bu hassas dengeye karşı, muhtemel riskleri yönetmek gerekiyor, bir risk yönetimi gerekiyor. Çünkü insanlar sadece artık kendileri için üretim yapmıyor, pazar için üretim yapıyor, başka insanlar için üretim yapıyor, uzak diyarlarda yaşayan diğer insanlar için üretim yapıyor. Bu meseleyi, aynı zamanda bir iktisadi faaliyet olarak, bir ekonomik sektör olarak değerlendirmemiz gerektiğini söylüyor bize ve onun için burada da bir risk yönetimi, aynı diğer iktisadi faaliyetlerde, geniş alanda yapılan, geniş kitleleri ilgilendiren, bazen çok ortaklı, çok hissedarı olan bir ekonomik yapının gerektirdiği bir risk yönetim sistemi olmak zorunda. Türkiye tabi, dünyanın önemli tarım ekonomilerinden birisi. Bu sene, %3,5 büyüdük tarım sektöründe. Türkiye genel ekonomisi % 2,2 büyüdü, tarım %3,5 büyüdü. 62,5 milyar dolar tarım hasılamız var, 62,5 milyar dolar, Türkiye nin tarım hasılası. Ve bununla dünyanın en önemli ülkeleri arasında. 7. sırada dünyada şu anda. Avrupa nın da en büyük, 1 numaralı tarım ekonomisine sahip, en büyük gücü. 24 milyon hektar arazide, Türkiye de bir şekilde üretim yapılıyor. Bizim için önemli. Bunu iyi yönetmek, özellikle, birbirinden farklı ekolojik yapıya sahip bölgelerde, Türkiye nin tarım yapıyor olması, yani yüksek yaylalarda da, sahildeki ovalarda da, platoda da, değişik yerlerde, değişik ekolojik şartlara, özelliklere sahip yerlerde biz üretim yapıyoruz. Bunun için, bizim bunlara, bütün bu çiftçilerimize destek vermemiz lazım. Devlet Destekli Tarım Sigortası uygulamasına, biz başlangıçta sınırlı birkaç riskle başladık. Dolu, deprem, vs. Don, meyvelerde başlangıçta %10 u kapsıyordu, sınırlı bir alandaydı. Müteakip yıl, bütün Türkiye sathına bunu yaydık, sonra baktık ki; sel problem oluyor, onu da kapsam içerisine aldık. Her sene bu riskleri, biraz daha iyi bir noktaya, daha ileri bir noktaya taşıdık ve daha çok riski sigorta kapsamına almaya başladık. Bitkilerde, meyvelerde özellikle, meyvelerde çiçek safhası, don sigortası kapsamında değildi. Biz onu da, iyileştirmeler yaparak, %66,7 ye çıkarmak suretiyle kapsama aldık ve bu sistemi her gün biraz daha ıslah eder hale geldik. Şimdi, biraz önce de söylendi, yaklaşık %8, ekili alanlarımızın %8 i hala sigorta kapsamında. Hayvancılıkta oran daha düşük. Bunu bizim geliştirmemiz lazım, daha iyi bir noktaya taşımamız lazım. Önündeki engeller ne ise, hangi faktör bunun ileriye gitmesini engelliyor? Yani, %8 i, %80 e çıkarmanın önündeki engeller ne? İşte bu Çalıştay, bu sorunun cevabını arayacak. Nasıl biz bunu ileriye taşırız, nasıl yaygınlaştırırız, hayvancılıkta %3 lerde ise, biz bunu, %60 lara, 70 lere, 10 yıl içerisinde nasıl taşırız? Temel sorunları biz biliyoruz. Türkiye de, 24 milyon hektar tarım arazisi var, maalesef Türk tarımının en büyük, en acil, en önemli sorunu şu: Arazilerin miras yoluyla sürekli bir şekilde bölünmesi. Ortalama işletme büyüklüğü 6 hektar, yani 60 dönüm ve Türkiye de bu 24 milyon hektar tarım arazisi, 30 milyon parsele bölünmüş durumda. Yakında biz bunu çıkardık, bütün haritalarını sayısallaştırdık. Türkiye deki 30 milyon parsel tarım arazisinin tamamı sayısallaştırıldı Bakanlığımız tarafından. Hepsinin bir numarası var, bir kimlik numarası var, kimlik numarasını bilgisayara girdiğimizde, bize o parsel, Türkiye nin neresindeyse, o parselin topoğrafyası, toprak özellikleri, eğimi, bakısı, yöneyi, iklim özellikleri, her neyse, sulumu, kurumu, hepsi önümüze geliyor. Uydu fotoğraflarıyla da orada, onu tespit de ediyoruz. 8

9 Şimdi bunu, mesela sigorta uygulamalarında, bizim bu veri tabanından istifade etmemiz mümkün. Meseleyi, sadece artık bir mülkiyet meselesi olmaktan çıkarmak lazım. Sigorta işini, mülkiyet meselesi ile bağını bir şekilde artık koparabiliriz. Zorunlu değil aradaki bağ, neden, çünkü bütün parseller dijital ortama aktarıldı, sayısallaştırıldı. Bir kişi, eğer ben şu parselde ürün ekiyorum, dikiyorum, bunu sigorta yaptırmak istiyorum dediğinde, bunun mevzuatı gözden geçirilmek suretiyle, buna ait bizim bütün bilgileri, veri tabanını kullanmamız lazım. Bu Çalıştay dan bizim beklediğimiz, beklentimiz, birkaç husus; - Sigorta uygulamasını nasıl yaygınlaştırırız, nasıl etkinleştiririz, nasıl geliştiririz? Bize bu soruların cevabını verecek. - Destekleme ödemeleriyle, bunun ilişkisi kurulabilir mi? Bu sorunun da cevabını burada araştırmak lazım. - ÇKS meselesinde; şu anda, mesela sadece ÇKS ile çalışıyoruz, halbuki yaptığımız araştırma sonucunda, elde ettiğimiz veri tabanı, artık böyle bir ihtiyacın da olmadığını gösteriyor. Sonuçta, bir üretim yapıyorsa çiftçi, bir yerde, kiradır, ecrimisildir, her neyse bir şekilde, dijital ortama aktarılmış, sayısallaştırılmış, parseline ait veriler var elimizde, onu takip edebiliyoruz. Dolayısıyla bunu da biz sigorta kapsamına nasıl alırız? Bunların da cevabını bizim, yine buradaki Çalıştay da bulmamız gerekiyor. - Kuraklıkla ilgili dünyadaki gelişmeler, bildiğimiz şu, dünyada çok az örneği var, çok sınırlı ama Türkiye nin uygulaması nasıl olabilir? Çünkü bu Çalıştay, sadece dünü ve bugünü değil, dünden ve bugünden yola çıkıp geleceği planlamamıza yardımcı olacak kararlar oluşturacak, öneriler geliştirecek. Bu da, yine son derece önemli, bizim beklentilerimizin içerisinde. Kuşkusuz, eğitimin bütün kuruluşların, bütün kurumların, hepimizin, Ziraat Odalarının da burada, bizim de Ziraat Odalarımızdan, çiftçilerimizden beklentilerimiz var. Bakanlığımızın sahada çalışan şu anda, köylerde istihdam edilen 10 bin elemanı var. Türkiye nin 10 bin köyünde, bizim şu anda, Tarım Bakanlığı nın ücretini ödediği, eğitimden geçirdiği, köylerde çalıştırdığımız, istihdam ettirdiğimiz tarım danışmanımız var. Bu arkadaşlarımız mesela, sigortanın yaygınlaştırılmasıyla ilgili daha iyi fonksiyon üstlenebilirler eğitimde, ama Ziraat Odalarımızın da, diğer meslek kuruluşlarımızın, meslek odalarımızın da, diğer kuruluşlarımızın da burada, yine ciddi bir etkisi, katkısı olabilir, bunu da bekliyoruz. Çünkü bilgilenme ve enformasyon, çağımızda bütün sektörlerde olduğu gibi, tarımda da artık bilgi ve teknoloji, giderek önemi artan, en önemli girdi hükmündedir, en önemli girdi haline geldi. Bizim, buradan da istifade etmemiz lazım, bunu da geliştirmemiz lazım. Tabi, TARSİM uygulaması esnasında, sigorta havuzunun, sigorta eksperlerinin, sigorta uygulamalarının, vatandaşla karşı karşıya gelirken, ölçüm yaparken, hasar tespiti yaparken, rapor düzenlerken, vatandaştan prim tahsil ederken veya ödeme yaparken, keza bu konularda da, bizim bir kendimizi gözden geçirmemiz lazım. Günün ihtiyaçlarına göre, bizim eksiklerimiz karşılanıyor mu, ihtiyaçlarımız karşılanıyor mu, günün taleplerine göre bizim kendimizi de burada yenilememiz gerekiyor. Ve önemli bir şey, 2013 yılında, 1 dekar buğday tarlası için ortalama, 1 dönüm buğday için ortalama 1,9 lira, 1 dekar ayçiçeği için 1,7 lira, 1 dekar üzüm için ortalama 48 lira, don riski dahil, 1 dekar fındık için ortalama 24 lira, sigorta primi ödemektedir çiftçi. Şimdi, bizim tabi buna karşı, yani 1,9 lira, 1,7 liraya karşı bütün o risk kapsamındaki, bütün afetle karşı karşıya kalındığında ürün kaybı karşılanıyor. Bu bizim için önemli bir husus. Uygulamaya geldiğimizde, 81 il, 892 ilçede, tarihleri arasında, 2,5 milyon poliçe sayısı, 740 milyon prim desteği ödemesi, 673 milyon üretici prim ödemesi ve 863 milyon da hasar ödemesi yapıldı, ama burada sigortalanan tarımsal varlık 27 milyar liranın üzerinde. Bunu pekala, keza hayvancılıkta, 1,2 milyon büyükbaş hayvan sigortalandı ama, Türkiye de büyükbaş hayvan sayısı 14 milyonun üzerinde. 14 milyonun üzerinde hayvan varlığı var, bunun sadece, 1,2 milyonu sigortalanıyor. Bunu da, bizim daha ileri bir noktaya getirmemiz lazım. Bunu niye söylüyorum, şu anda Türkiye de orta ve büyük işletme sayısı giderek artıyor, bunlar profesyonel işletmeler, o profesyonel işletmelerin muhakkak surette, risklere karşı sigortalanması önemli. Bunu da nasıl, ne kadar artırırsak, milli ekonomiye de, sektöre de o kadar büyük bizim karımız olur. Poliçe sayılarında, primde, sigorta bedelinde, sigortalanan alanda çok ciddi artışlar var ama, doğrusu geldiğimiz nokta, yani oransal olarak artış, önemli görünse de, toplamda, bizim arzu ettiğimiz düzeyde değil. Onun için, zaten bu Çalıştay a büyük önem atfediyoruz. Bunun gelişmesini arzu ediyoruz. Değerli katılımcılar, Sayın Başbakan Yardımcım, tabi tarımla ilgili dünya, giderek daha çok stratejik değer atfediyor tarıma ve Türkiye de, bu manada, agrostratejik değeri yüksek bir ülke. Bu agrostratejik değeri belirleyen en önemli faktör de, Türkiye nin biyoçeşitliliği. Biz eğer, bu agroçeşitliliği, bu agrostratejik değeri, iyi tahlil eder, buna uygun hem verimimizi, hem üretim politikalarımızı, hem dünya ile ilişkilerimizi buna göre kurgularsak, işte sigorta uygulaması da bunun bir parçası, Türkiye nin bu sektördeki etkinliğini daha sürdürülebilir, daha kalıcı ve daha iyi bir noktaya taşımamız mümkündür. O nedenle, biz, tarım sigortası uygulamalarının gelişmesinden, önemli bir beklenti içerisindeyiz. Bu Çalıştay ın yine önemli olduğunu düşünüyorum. Hem kurumsal olarak, hem şahsen, bu konuda çok yüksek beklentimiz var. Çünkü, bundan sonraki süreçte, Türkiye, dünya ile entegre, rekabet gücü yüksek bir tarım sektörü oluşturmak mecburiyetinde, hem ticari manada, hem üretim manasında hem bunların pazarlanması ve bu sistemin sürdürülebilir kılınması manasında, bunlar son derecede değerli. Bu Çalıştay ın, bu yönüyle de, Türkiye de tarım sektörüne, sigortacılık sektörüne, büyük katkı sağlayacağını düşünüyorum. Emeği geçen herkese, bütün kuruluşlarımıza, Sigortalar Birliği ne, TARSİM e, Ziraat Odaları na, Hazine Müsteşarlığımıza, bu işi yürüten, arkasında duran kamu otoritesi adına ve Bakanlığımız çalışanlarına, herkese, emeği geçen herkese, tüm saygıdeğer misafirlerimize, dışarıdan gelen hepinize çok teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum. 9

10 Ş. ŞEMSİ BAYRAKTAR Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Sayın Başbakan Yardımcım, Sayın Bakanım, Değerli Konuklar, Medyamızın Değerli Temsilcileri, Ülkemizde önemli bir istihdam alanı olan ve nüfusumuzun dörtte birinin geçimini sağladığı tarım, diğer sektörleri de büyük ölçüde etkileyen, sosyal ve ekonomik bakımdan en önemli sektörlerin başında gelmektedir. Dünyada nüfusun artması, bazı ülkelerde gelir düzeyindeki yükseliş ve buna bağlı olarak beslenme alışkanlıklarının değişmesi, gıdaya olan talebi artırmaktadır. Ayrıca son yıllarda artan biyoenerji üretimi de, tarımsal ürünlere olan talebi daha da yükseltmiştir. Buna karşılık; iklim değişikliğinin bir sonucu olarak kuraklık, aşırı yağış, sel, hortum, don, dolu gibi tabii afetlerin daha sık yaşanması, çevre kirliliği, tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı gibi nedenler, tarımsal üretimi olumsuz etkilemekte, üretim artışını gittikçe zorlaştırmaktadır. Bundan dolayı, tarımsal üretimin sürdürülebilir olması ve artırılması daha da önemli hale gelmiştir. Sonuç olarak, tarım ürünleri spekülasyona açık bir emtia haline dönüşmüştür. Değerli Katılımcılar, Dünya gıda fiyatları, küresel etkiler, fiyat manipülasyonları, iklim değişikliği ve talep artışları nedeniyle, son dönemde rekor yükselişler göstermekte; dünyada yaşanan gelişmeler ülkemizi de etkilemektedir. Şu bir gerçektir ki; tarımsal üretimde verimliliği ve kaliteyi artırabilmek için ne kadar yoğun ve son teknoloji kullanırsak kullanalım, tarım, doğal risklerden en çok etkilenen sektördür. Tarımda, teknik tedbirlerle önlenmesi mümkün olmayan riskler sık sık görülmekte, çiftçiler için her yıl büyük felaketlere neden olmaktadır. Üretimde meydana gelebilecek miktar kayıpları ve kalitenin düşmesi, gerek ülke ekonomisinde, gerekse üretici gelirinde istikrarsızlığa sebep olmaktadır. Tarımsal üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması bakımından, üretici gelirlerindeki istikrarın korunması, ülkelerin öne çıkan en temel tarım politikasıdır. Üretici gelirlerinde meydana gelebilecek ani düşüşler, ülkelerin makro ekonomik dengelerini de etkileyecek düzeyde olmaktadır. Ülkemizde son yıllarda iklimdeki değişimlerden dolayı, kuraklık, aşırı yağış, sel, hortum, don, dolu gibi doğal afetler daha fazla yaşanmakta, bundan en çok, tarım ürünleri etkilenmektedir. Üreticilerimiz her yıl, ekim döneminin başlangıcından hasada kadar, doğal afetlerle karşı karşıya kalmaktadır. Son yıllarda tarımsal üretime en fazla etki eden afet, 2007 yılında gerçekleşmiştir yılında yeterli yağışın olmaması sebebiyle kuraklık, ülke geneline yayılmış, çiftçilerimiz birçok üründe, çok büyük zararlarla karşı karşıya kalmıştır. Birliğimizce, Ziraat Odalarımızdan alınan bilgilere göre yapılan çalışmada, kuraklığın, çiftçilerimize zararının yaklaşık 5 milyar lirayı bulduğu sonucuna varılmıştır. Aynı yıl, kuraklığın etkisiyle, tarımda önemli oranda bir küçülme meydana gelmiştir. Sonraki yıllara baktığımızda, afetler 2007 yılındaki gibi ülke genelinde görülmemekle birlikte, her yıl bazı bölgelerimizde devam etmiştir. Aşırı ve zamansız gerçekleşen yağışlar, verim ve kaliteyi etkilerken, aşırı yağışların neden olduğu sel, can ve mal kayıplarına yol açmıştır. Artık, tarımsal üretimi doğal afetlerden koruma, üreticinin zararını en aza indirme daha önemli hale gelmiştir. Bütün gelişmiş ve birçok gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi, bu felaketlerin neden olduğu zararlar, ancak tarım sigortaları uygulamasıyla karşılanabilmektedir. Bu konuda, ülkemizde de 2005 yılında yasalaşan 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu ile önemli bir adım atılmıştır. Çiftçilerimizin uzun yıllar beklediği Tarım Sigortaları Kanunu, 2006 yılından bu yana uygulanmaktadır. Tarım sigortaları uygulamasının başladığı ilk yıl, kapsamdaki konular yetersiz kalmış, bizim de girişimlerimiz doğrultusunda her yıl kapsama alınan riskler ve konular genişletilmiş, sigorta kapsamı artırılmıştır. Şöyle ki; tarım sigortaları, 2006 yılında hayvansal üretimde, süt sığırları ve kümes hayvanları kapsama alınarak başlamış, 2013 yılına gelindiğinde, erkek besi sığırları, manda ve küçükbaş hayvanlar ve su ürünleri de kapsama dâhil edilmiştir. Yine 2006 yılında bitkisel ürünlerde ve seralarda dolu ana riskiyle birlikte, yangın, heyelan, fırtına, hortum ek teminatları ülke genelinde, don ise, 90 ilçede uygulanmaya başlamıştır yılına gelindiğinde, deprem, sel ve su baskını eklenmiş, ülke genelinde meyvelerde çiçeklenme döneminde görülen don da kapsama alınmıştır. 10

11 Değerli konuklar, Son yıllarda sık görülen sel ve su baskınının ve meyvelerde çiçeklenme döneminde yaşanan zirai donun kapsama dâhil edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Ülkemizde tarım sigortaları, devlet, sigorta sektörü ve çiftçi temsilcisi olarak Birliğimizin işbirliğiyle kısa zamanda, oldukça iyi bir duruma gelmiştir. Tarım sigortalarının hızlı bir şekilde gelişmesinde, büyük katkıları olan Tarım Sigortaları Havuz Yönetimi ne ve TARSİM e, gerçekleştirdiği çalışmalardan dolayı teşekkür ediyorum yılından bu yana, sigorta yaptıran üretici sayısı, sigortalanan alan miktarı hızlı bir şekilde artmakla birlikte, henüz yeterli değildir. Ülkemizde, toplam ekilen tarım alanı dikkate alındığında, sigortalanma oranı halen Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre %7,9, sigortalanan büyükbaş hayvan sayısı %3 tür. Ülke genelinde, üreticilerin afetlerden korunma düzeyi dikkate alındığında, bu oranlar oldukça düşüktür. Gelecek on yılda, sigortalanan alan oranı ve hayvan sayısını artırmak, üreticilerimizi risklere karşı korumak için, eksikleri bugünden ortaya koymak, dünyada gelişmiş ülkelerin uygulamalarını incelemek ve bu konularda çalışmak hepimizin görevidir. Yeri gelmişken, bir kez daha vurgulamak isterim ki, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, sigortalanma oranını artıracak her türlü desteği vermeye hazırız. Tarımsal üretimde, çiftçilerimizi mağdur eden kuraklık, tarla ürünlerinde don riski henüz uygulamada değildir. Bu konuda çalışmalar yapıldığını biliyoruz. Yapılan çalışmalar bir an önce tamamlanmalı, ülke genelini etkileyen kuraklık ve tarla ürünlerinde don riski kapsama alınmalıdır. Bunun gerçekleştirilmesi, tarım sigortalarının ilk on yılındaki başarısı olacaktır. Tarımda sigortalanma oranının artmasında, en önemli konulardan biri eğitimdir. Üreticileri tarım sigortaları hakkında bilgilendirme ve bilinçlendirme konusunda, TARSİM tarafından eğitim çalışmaları yapılmasına rağmen, halen üreticilerimiz Tarım Sigortaları konusunda yeterli bilince sahip değildir. Çiftçilerimiz, devlet destekli tarım sigortası uygulamasını genel anlamda biliyor, ancak, teknik ayrıntı konusunda bilgilendirmeye ihtiyaç bulunuyor. Bu konuda, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, biz de eğitim çalışmalarına destek vermek istiyoruz. Bilindiği üzere, tarım sigortalarında genel olarak primlerin yarısı, çiçeklenme dönemindeki meyvelerin don riskine karşı sigortalanmasında ise, sigorta priminin üçte ikisi desteklenmektedir. Verilen desteğe rağmen ödenen sigorta bedelleri, üreticilerimize yüksek gelmektedir. Üreticilerimiz hayvancılıkta, kapsamdaki hastalıkları yeterli bulmamakta, bu nedenle, sigorta yaptırma konusunda istekli davranmamaktadır. Kapsama alınabilecek hayvan hastalıkları konusunda çalışma yapılmalıdır. Bilindiği üzere, 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamına girmeyen risklere karşı çiftçilerimiz, 2090 Sayılı Kanun dan faydalanabilmektedir. Ancak, 2090 Sayılı Kanun un uygulanabilirliğinin yetersiz olması, söz konusu kanun kapsamındaki riskler için ödenek ayrılmaması nedenleriyle, tarım sigortaları uygulamaları kapsamı dışında kalan risklerle karşılaşan üreticilerimiz mağdur olmaktadır Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu ile 2090 Sayılı Kanun, üreticilerin karşılaştığı tarımsal risklere karşı korunmasına yönelik birbirini tamamlayıcı kanunlardır. Bu amaçla, 2090 Sayılı Kanun yeniden gözden geçirilerek, ihtiyacı karşılayabilir hale getirilmelidir. Tarımsal üretimin, her yıl yaşanan doğal risklerden korunması ve yaşanabilecek kayıpların en aza indirilmesi amacıyla, başta kuraklık olmak üzere, mümkün olan en geniş kapsamlı sigorta güvencesini sağlayan uygulamaları bekliyoruz. Tarım sigortalarının yaygınlaştırılması ve üreticilerimizde sigorta bilincinin artırılması amacıyla, Birlik olarak elimizden gelen her türlü desteği vermeye hazırız. Çalıştay ın, tarım ve sigorta sektörlerimize büyük katkı sağlayacağı inancımla, hepinize sevgi ve saygılarımı sunuyorum. 11

12 Recep KOÇAK Türkiye Sigorta Birliği Başkanı Sayın Başbakan Yardımcım, Sayın Bakanım, Değerli Katılımcılar, Sigorta sektörü, tüm ekonomiler için son derece önemli bir fonksiyona sahip olup, ülkemiz gibi sermaye birikiminin uzun yıllara dayalı olduğu, gelişmiş ekonomilerin vazgeçilmez unsurudur. Ülkemizde birçok alanda olduğu üzere, sigortacılık alanında da, son yıllarda önemli gelişmeler meydana gelmiş olmakla birlikte, sigortalılık oranı, halen son derece düşük seviyelerdedir. Ekonomi için; tüm ülke için, sigortacılık alanında gerçekleşebilecek en önemli gelişme, bu sigortalılık oranının yukarı çekilmesidir Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu nun önemli bir hareket getirmiş olduğu tarım sigortaları için de, bu tespit geçerlidir yılında düşük olan sigortalılık oranı, her geçen yıl artmış, tarım sigortaları alanında devletin yapmış olduğu prim desteğinin de etkisiyle, önemli gelişmeler yaşanmıştır ve de yaşanmaktadır. Bu gelişmelerde emeği geçen herkese huzurlarınızda teşekkür ediyorum. Sigorta sektörü açısından, tarım sigortalarının yeri, önemi ve fonksiyonu son derece önemlidir. Biraz evvel de belirtmiş olduğum üzere, sigortalılık alanındaki en önemli sorun, sigortalılık oranının düşük olmasıdır. Bunu aşabilmenin en etkin çözümü, sigortacılık anlamında ulaşılamayan kesime ulaşmak ve bu kesimi sigortayla tanıştırmaktır. Tarım sektörünün temel taşı çiftçimize de, maalesef bugüne kadar ulaşılamamış, çiftçimiz sigortayla tanıştırılamamıştır. İşte bu noktada, TARSİM devreye girmekte ve çiftçimizi sigorta ile tanıştırmaktadır. Nitekim, bugüne kadar sigorta vasıtasıyla, 756 milyon TL tutarında tazminat ödemesi gerçekleştirilmiş ve tarım sektöründe meydana gelebilecek dalgalanmaların önüne geçilmiştir. Gerek tarım sektöründe sigortalılık oranının artması ve gerek burada oluşan sinerjinin diğer sigorta ürünlerine de aktarılabilmesi amacıyla, sisteme bugüne kadar olduğu gibi, yarın da, sigorta sektörü olarak tüm desteğimizi vermeye devam edeceğiz. Sigorta sektörü olarak, sistemin başlangıç aşamasında verdiğimiz desteğin yanı sıra, pazarlama tarafında da, sigorta şirketleri olarak tarım sigortalarının yaygınlaşması, tabana yayılması için çaba göstermekteyiz. Ayrıca, bugün yazılan poliçelerle ilgili olarak tahsilat yapılamadığında, sigorta şirketleri olarak, sigortalı tarafından ödenemeyen primi ödemeyi taahhüt ediyoruz. Ayrıca, TARSİM tarafından teminat sağlanan poliçelerden pay alarak, bir anlamda TARSİM in reasürans alanında, sektör olarak elini rahatlatmakta; primi ve hasarı paylaşarak, kapasitesini artırmaktayız. Böylelikle, tarım sigortası sisteminin de, sigorta sektörü olarak yanında durarak, bir anlamda sistemin de sigortası olmuş oluyoruz. Tüm bu birliktelik neticesinde, en büyük arzumuz, tarım sigortasını satın alan kesimin sağlıklı bir sigortacılıkla tanışması ve tarım sigortası ile başlayan bu birlikteliğin, zaman içerisinde diğer ürünlere de yayılmasıdır. Bu anlamda, pazarlama ayağında sigorta şirketleri ile aracılarına; sonrasında da TARSİM çalışanları ve eksperlerine, sağlıklı bir sürecin devam ettirilmesinde önemli vazifeler düşmektedir. Bu zincirde ortaya çıkacak gelişmeler, sadece tarım sigortacılığının değil, sigorta sektörünün geleceğine menfi veya müspet etkide bulunacaktır. Bu çerçevede, her geçen gün, daha da iyiye giden tarım sigortaları uygulamalarının, düzenlenen bu Çalıştay ile bir kademe daha ilerleyeceğini düşünüyorum. Bu vesile ile böyle güzide bir topluluğun bir araya gelmesinde, emeği geçenlere teşekkür eder, Çalıştay ın sigortacılık alanında hayırlara vesile olmasını temenni ederim. 12

13 Dr. Ramazan KADAK Tarım Sigortaları Havuzu Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Ba bakan Yardımcım, Sayın Bakanım, Saygıde er Milletvekilleri, Kamu, Özel Sektör ve Sivil Toplum Kurulu larının De erli Temsilcileri, Çalı tayımıza, Çe itli Ülkelerden ve Yurt çinden Te rif Eden De erli Misafirlerimiz, Çok De erli Hanımefendiler ve Beyefendiler, De erli Basın Mensupları, Saygıde er Katılımcılar, Devlet Destekli Tarım Sigortalarının Gelecek 10 Yılı Çalı tayı na te riflerinizle, bizlere büyük onur verdiniz. Bu vesileyle, ba ta Sayın Ba bakan Yardımcımız ve Sayın Bakanımız ile tüm katılımcılara, Havuz Yönetim Kurulu adına, ho geldiniz diyor, ükranlarımı arz ediyorum. De erli Katılımcılar, Türkiye de, tarım sektörünü tehdit eden risklerin, bugüne kadar sigortalanamayan önemli bir kısmını teminat altına alabilmek; tarımda, sürdürülebilirli i sa lamak ve Devlet deste iyle tarım sigortalarını yaygınla tırmak ve geli tirmek amacıyla, 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu, TBMM de kabul edilerek, 21 Haziran 2005 tarihinde, Resmi Gazete de yayımlanmı ve yürürlü e girmi tir. Böylesine önemli bir Kanun un, Tarım sektörüne kazandırılmasında, eme i geçen herkese, ükranlarımızı arz ediyorum. Kanun un getirdi i yeniliklerden birisi ve en önemlisi, Havuz Modeli dir. Kanun kapsamındaki risklerin; teminat altına alınması, tazminat ödemelerinin yapılması ve hizmetlerin yürütülmesi amacıyla, bir Kamu Havuzu olan Tarım Sigortaları Havuzu, kısa adıyla (TARS M) kurulmu tur. Yine, bu Kanunla getirilen bir di er yenilik de, Devlet in Prim Deste i ile Hasar Fazlası Deste i sa lamasıdır. Bu uygulamayla, Devlet; tarım sigortası yaptıran çiftçilere, prim deste i; sisteme de, gerektiğinde, hasar fazlası deste i vermektedir. Kanun kapsamındaki risklerin teminat altına alınması, hasarların tespit edilmesi, tazminat ödemelerinin yapılması ve hizmetlerin yürütülebilmesi amacıyla; Havuz un ilk Yönetim Kurulu Üyeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanımız tarafından atanarak, 16 Ocak 2006 tarihinde göreve ba lamı tır. Havuz Sistemi, ilgili tarafların i birli i ile yürütülmekte; kamu, özel sektör ve sivil toplum kurulu larının, uyumlu ve organize çalı masının ba arılı bir örne i sergilenmektedir. Havuz un tek organı olan Yönetim Kurulu, yapılacak i ve i lemlerle ilgili olarak; Bakanlık, Hazine Müste arlı ı ve İşletici Şirket teknik personelinin çalı maları sonucu, ortaya konan teknik raporlar do rultusunda, sistemin geli imi ve i leyi i konularında, oy birli i ile kararlar almaktadır. Havuz; yürüttü ü i ve i lemleri konusunda da; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlı ı ile Hazine Müste arlı ı tarafından, her yıl, rutin olarak denetlenmektedir. Devlet Destekli Tarım Sigortaları Sistemi nin; ülkemizde, yeni uygulanmaya ba lamı olması nedeniyle, kapsama alınacak risklerin belirlenmesinde; kalıcı ve sa lıklı bir sistemin in a edilmesinin yanı sıra; sistemin sürdürülebilirli i, eldeki mevcut veriler, bütçe imkanları, dünyadaki benzer uygulamalar ve uluslararası reasürans imkanları gibi hususlar dikkate alınmaktadır. Tarım Sigortaları nın hedefi ile Havuz un kurulma nedeni; daha önce sigorta edilemeyen ve ülke genelinde, büyük hasarlara neden olan ve katastrofik risk özelli i ta ıyan do al afet risklerinin, sigortalanmasını sa layarak; hem riskleri yönetilebilir kılmak, hem de Devlet in; bu risklerin, neden oldu u zararları kar ılamadaki yükünü azaltmaktır. Devlet Destekli Tarım Sigortaları bran ında, ilk poliçenin kesildi i 01 Haziran 2006 tarihinden bu yana; geçen yakla ık 7 yıllık süreçte, gelinen noktanın, istikrarlı ve hızlı bir geli me trendi gösterdi i görülmektedir. Bu durum, bizim için sevindirici olmakla beraber yeterli bulunmamaktadır. 13

14 Nitekim, tarımsal üretimde ve hayvancılıkta; kapsama alınması gereken, daha çok riskler ve ürünler bulunmaktadır. Uygulamanın; sürdürülebilir ve sa lıklı bir ekilde büyümesi ilkesinden sapmamak artıyla; ürün, risk ve bölgeler bazında, kapsamın geni letilmesi çalı malarına devam etmekteyiz. Tarım sigortaları uygulamaları konusunda; bugüne kadar yapılanlar ve yapılamayanların de erlendirilmesi, önümüzdeki 10 yıl içerisinde, tarım sigortaları konusunda nelerin yapılabilece i hususunda, ya anan sorunlar ve çözüm önerilerinin tartı ılması ile bir strateji ve yol haritası belirlenmesi amacıyla, bu Çalı tay ın düzenlenmesine ihtiyaç duyulmu tur. Yapılan bu Çalı tay ın; gelecekte, yapaca ımız çalı malara ı ık tutmasını ve yön vermesini, Türk tarımına ve sigorta sektörüne yararlar sa lamasını temenni ediyorum. Bu vesileyle; kuruldu umuz ilk günden bu yana, bizlere hep destek veren, yakın ilgi ve alakalarını esirgemeyen, yapılan toplantılarımızı, te rifleriyle onurlandıran, Sayın Ba bakan Yardımcımıza ve Sayın Bakanımıza ükranlarımı arz ediyor ve bütün katılımcılara tekrar ho geldiniz diyor, saygılar sunuyorum. A. Bülent BORA Tarım Sigortaları Havuzu İşletici Şirketi Genel Müdürü Sayın Başbakan Yardımcım, Sayın Bakanım, Değerli Katılımcılar, Hoşgeldiniz. Sinevizyonda da ifade edildiği gibi, kamu - özel sektör iş birliğinin en başarılı örneklerinden biri olan, Devlet Destekli Tarım Sigortaları Sistemi nin, özel sektör ayağı olarak, İşletici Şirketimiz e görev ve sorumlulukları, Tarım Sigortaları Kanunu ile verilmiştir. Sizlere kısaca bunu özetlemek istiyorum. Tarım Sigortaları Havuzu nun, ki sistemin ana unsurudur, Tarım Sigortaları Havuzu nun sekretaryasını ve tüm iş ve işlemlerini yürütmek, çiftçilerin ve Devlet in ödeyeceği primlerin, Havuz adına tahsil edilmesini sağlamak, tazminat ödemelerine esas teşkil edecek hasar tespit işlemlerine ilişkin, her türlü çalışma ve organizasyonları yapmak ve hasar tespit işlemlerini yürütmek, tazminat ödemelerinin zamanında yapılmasını sağlamak, üreticileri tarım sigortaları hakkında bilgilendirmek, halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyaları yürütmek, tarım sigortaları ile ilgili istatistikler yürütmek, veriler toplamak, raporlar hazırlamak ve işlerin sağlıklı yürütülmesi bakımından önerilerde bulunmak. Bu görev ve sorumlukları yerine getirirken, Tarım Sigortaları Kanunu, Bakanlar Kurulu Kararları, yönetmelikler, sözleşmeler ve Tarım Sigortaları Havuzu Yönetim Kurulu nun kararları doğrultusunda hareket etmekteyiz. Kendi başına, sigorta uygulamaları konusunda karar alma yetkimiz yoktur. Az önce saydığım görevleri dışında, başka herhangi bir işle iştigal etmemekteyiz, ticari bir amacımız yoktur, ortaklarımızın da şirketten bir kar beklentisi bulunmamaktadır. Konulmuş kuralları, biz değiştiremiyoruz, sadece, onları sigortacılık ilkeleri ve sigortacılık tekniğine uygun olarak yürütmekle görevliyiz. Bunun karşılığında, belirli bir ücret almaktayız, hizmet alımı yoluyla çalışmaktayız. Sistem e böyle bir modelin monte edilmesinin amacı, işlerin özel sektör mantığı ile hızlı ve rasyonel bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Böylece, amaca daha etkin bir şekilde ulaşılacağı düşünülmektedir. Şirketimizin merkezi İstanbul da olup, Ankara, Adana, Antalya, Bursa, Giresun, Manisa, Malatya ve Tekirdağ olmak üzere sekiz ilde bölge müdürlüğümüz mevcuttur. Uzman personelimizce, bu üç günlük Çalıştay boyunca, yapılacak oturumlarda, tüm paydaşlara çalışmalarımızın ayrıntıları aktarılacak, sorulan sorulara cevap verilecektir. Tarım sigortaları uygulamaları konusunda, bugüne kadar yapılan çalışmaların değerlendirilmesi, eksiklerin irdelenmesi ve 2023 yılına ışık tutulması amacıyla düzenlenen bu Çalıştay ın, Tarım Sigortaları Sistemi ne ve Türk tarımına yararlı olması dileklerimle, tüm katılımcıları selamlar, saygılarımı sunarım. 14

15 KONUŞMACILAR Andrés LORENZANA Leon ve Madrid de ekonomi eğitimini tamamladıktan sonra, 1983 yılında Swiss Re firmasında mühendislik departmanında göreve başlamıştır.1991 yılında yine Swiss Re nin Arjantin ofisinin başına geçmiştir.1988 de İsviçre ye dönmüş ve görevinde yükselerek, Latin Amerika dan sorumlu olmuştur yılının Temmuz ayında, Endüstri Uygulamaları ve Finansal Hizmetler Direktörü olmuştur yılından bu yana, Mapfre Re firmasında kıdemli Bölge Müdürü olarak görev yapmakta olup; şu anda,tarım Sigortaları Dünya Portföyü nden sorumludur. Barry K. GOODWIN Barry K. Goodwin, Kuzey Carolina Üniversitesi Ekonomi, Tarım ve Kaynak Ekonomisi Anabilim Dalında William Neal Reynolds Seçkin Profesör ünvanlı bir profesör olup, yine aynı üniversitede, ekonomi üzerine doktorasını tamamlamıştır. Kansas ve Ohaio Üniversiteleri nde öğretim görevlerinde bulunmuştur. Goodwin in, öğretim, araştırma ve sosyal yardımlaşma çabaları sigorta, poliçe, ticaret risk yönetimi, fiyat analizleri ve ekonometri gibi konular da dâhil olmak üzere, tarım alanındaki sorunlara cevap olmuştur. Çok sayıda yayın kurulunda yer almış ve tarım ekonomisi mesleğinin ilerlemesi için çeşitli faaliyetlerde bulunmuştur. 150 den fazla makalesi ve 3 kitabı mevcuttur. AAEA, WAEA ve CAEA dan olağanüstü makale ödülü de dâhil olmak üzere, çok sayıda araştırma ödülü almıştır yılları arasında, AAEA yönetim kurulunda görev yapmış olup, Uluslararası Tarımsal Araştırma Konsorsiyumu (IATRC) nin İcra Kurulu nda yer almaktadır. USDA, Dünya Bankası, OECD, Oxfam, AEI gibi çok sayıda tarımsal sigorta ve teknoloji şirketlerine, tarım sigortaları ve poliçeleşme ile ilgili danışmanlık yapmış ve ilgili yasal işlemlerin çalışmalarında yer almıştır. Brigitte ENGELHARD Hohenheim Üniversitesi Tarımsal Biyoloji bölümünü bitirdikten sonra; 1990 dan bu yana, farklı bölgelerden sorumlu olduğu Munich Re Tarım Departmanı nda çalışmaktadır. Engelhard, tarımsal sigortalar alanında geniş bir tecrübeye sahiptir. Ayrıca, Türkiye Piyasası tarım sigortalarını 90 lı yılların ortalarından beri tanımakta olan Engelhard, Tarım Sigortaları Havuzu nun kuruluşundan bu yana, Munich Re firmasındaki reasüransdan sorumlu olan kişidir. Dr. Ebru Güven SOLAKOĞLU Bilkent Üniversitesi Bankacılık ve Finans bölümünde öğretim üyesidir yılında TED Ankara Koleji nden ve 1991 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi Ekonomi Bölümü nden mezun olmuş ve akademik hayatına Amerika da North Carolina State Üniversitesi nde devam etmiştir yılında, istatistik yan dalı olmak üzere, Ekonomi doktorasını almış ve Arizona da American Express kurumunda, uluslararası risk yönetimi departmanında üst düzey yöneticilik görevinde bulunmuş, kredi riski üzerine modellemeler yapmış ve eğitim vermiştir yılında Türkiye ye dönmüş, İstanbul Fatih Üniversitesi nde ekonomi bölümünde öğretim üyeliği ve bölüm başkan yardımcılığı görevlerinde bulunmuştur yılından itibaren Bilkent Üniversitesi nde görevine devam eden Ebru Güven Solakoğlu, YÖK ten doçentliğini 2008 yılında almıştır. Elsa Sánchez ELİZO 2002 yılında Madrid de işletme eğitimini tamamlayan Elsa Sánchez Elizo, 2011 yılında Entegre Yönetim Kontrolü konusunda master programını bitirmiştir yılından bu yana, Agroseguro da Danışmanlık ve Dış İlişkiler Departmanı nda çalışmakta olup, Avrupa ve Latin Amerika ülkelerinde tarım sigortaları sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulamaları konularıyla ilgili projelerde, uzman danışman olarak görev almaktadır. 15

16 José María GARCIA DE FRANCISCO Tarım, Gıda ve Çevre Bakanlığı na bağlı özerk bir kurum olan, İspanyol Tarım Sigortaları Kurumu nun direktörüdür. Daha önce aynı Bakanlıkta, Genel Analiz ve Koordinasyon Bölümü nde, Tarımsal Sektörün Desteklenmesinde Finansal Stratejilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı görevinde bulunmuş olup, aynı zamanda da, Olumsuz Hava Olayları ofisinin de yöneticiliğini yapmıştır. Bu dönemde, departmanın araştırma programıyla ilgili koordinasyonun sağlanmasından sorumlu olmuştur. Bu kapsamda, ekonomik konularla ilgili çalışma gruplarında aktif olarak yer almıştır. Kırsal alanda finans, tarım sigortaları ve tarımda risk yönetimi gibi birçok uluslararası toplantılarda yer almıştır. Veteriner olan Garcia de Francisco, hayvan hastalıklarının kontrol edilmesi ve yok edilmesi konularını içeren birçok programı koordine etmiştir. Ayrıca, özel sektörde de Seçilmiş Retinto Damızlık Sığır Yetiştiricileri Ulusal Birliği Sekreterliği ve Tarımsal Dönüşüm Sığır Derneği Yöneticiliği görevlerinde bulunmuştur. K. Can KANTAR Çalışma hayatına 1979 yılında Hürriyet Dergi Grubu GONG Dergisi nde, muhabir olarak başlamıştır. Sonra sırasıyla, SES, Hayat, Günaydın, Ekonomik Bülten, Posta Alışveriş, Milliyet İş Yaşamı, Finansal Forum, Sigortacı, Best, Dünya, Para-Şemsiye gibi yayınlarda, 2011 yılından bu yana ise, sahibi olduğu Sigortalı Dergisi nde Genel Yayın Yönetmeni olarak görev almaktadır. Ayrıca, yıllarında TRT GAP ta yayınlanan Üretimden Kalkınmaya Programı nda yayın danışmanı olarak görev almış, TV8 de yayınlanan Fazla Mesai Programı nda, Söyleşi Köşesi ni hazırlamıştır yılında, 13 bölüm olarak, Business Channel için Sigortacının Gündemi programını hazırlayarak sunmuş, 2008 yılında yine, 13 bölüm olarak Star TV de yayınlanan Sigortacı programını, yılları arasında TRT 2 de yayınlanan Hayatımız Sigortalı programını hazırlamıştır yılları arasında, TRT 2 de yayınlanan Ekonomi Ajandası programında, danışman olarak çalışmıştır. Son olarak, Dünya Ekonomi TV için, Hayatımız Sigortalı programını hazırlamaktadır. Kantar, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi nde Öğretim Görevlisi dir. Dr. Kurt WEINBERGER Viyana da Tarım Ekonomisi ve Hukuk okuduktan sonra, 1986 yılında doktorasını tamamlamış, yılları arasında, Avusturya da, il müdürlüğünde görev almıştır yılında Brüksel de Avrupa Tarım Komisyonu Merkez Ofisinde çalışan Weinberger, 1993 yılında Avusturya Dolu Sigortası şirketinde çalışmaya başlamış olup, Ekim 2002 den bu yana, şirketin CEO su olarak görev yapmaktadır. Ayrıca, 2011 den itibaren, Uluslararası Tarım Sigortacıları Birliği (AIAG) ın başkanlığını yürütmektedir. Dr. Mikdat KADIOĞLU 1980 yılında İstanbul İnşaat Teknik Lisesi nden, 1984 yılında ise, İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü nden mezun olmuştur. Atmosfer Bilimleri konusunda, 1987 yılında Master ını ve 1991 yılında ise, doktorasını ABD nin Missouri-Columbia Üniversitesi nden almıştır. Afet ve Acil Durum Yönetimi konusunda, ABD de FEMA, Japonya da JICA ve İngiltere nin Bournemouth Üniversitesi nden çeşitli eğitimler ve sertifikalar almıştır. TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Marmara Bölge Temsilcisi; Türk Deniz Araştırmalar Vakfı ve Trabzon Eğitim, Kültür ve Sanat Derneği nin üyesidir. Atmosfer Bilimleri ve Afet Yönetimi konusunda, Türkçe ve İngilizce yayınları vardır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM), İstanbul Valiliği Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi nde (İstanbul AFAD) ile birlikte Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Başkan danışmanlıklarını yapmıştır. Ayrıca, birçok sanayi tesisi ve kurumda afet acil yardım planlaması konusunda, yöneticilik ve danışmanlık hizmetleri vermiştir. Dr. Sevtap KESTEL Orta Doğu Teknik Üniversitesi İstatistik Bölümü nden lisans, yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan Kestel, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı bursu ile devam ettiği St. John s University The College of Insurance den Aktüerya Bilimleri üzerine M.B.A derecesine sahiptir. Aktüer siciline kayıtlıdır, Aktüerler Derneği, International Statistics Institute üyesidir ve Türk İstatistik Derneği Başkan Yardımcısı dır. Darmstadt Technical University Matematik Bölümü, Albert Ludwigs University Freiburg Ekonomi Fakültesi, Illinois State University Matematik Bölümü nde öğretim üyesi olarak, zaman serileri, ekonometri, hayat ve elementer sigorta matematiği, afet sigortaları üzerine dersler vererek, araştırma yapmıştır. ODTÜ, Uygulamalı Matematik Enstitüsü Aktüerya Bilimleri Programı Başkanlığı ve Enstitü Müdür Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. 16

17 17

18 18

19 TARIM SİGORTALARININ GELECEK 10 YILI ÇALIŞTAYI ( ) SONUÇ RAPORU İçindekiler 1. Giriş 2. Dünyada Tarım Sigortaları Uygulamaları ve Son Gelişmelere Genel Bakış 3. Tarım Sigortaları Sistemi nin (TARSİM) Amacı, Temel Özellikleri ve Yararları 4. Tarım Sigortaları nın Tarihsel Gelişimi 5. Tarım Sigortaları Sistemi nde (TARSİM) Elde Edilen Sonuçlar 6. Tarım Sigortaları Sistemi nin (TARSİM) Güçlü ve Zayıf Tarafları ile Tehdit ve Fırsatlar; GZTF Analizi 7. Tarım Sigortaları nın Gelecek 10 Yılı Yol Haritası (Sorunlar, Hedefler ve Çözüm Önerileri) 19

20 1. GİRİŞ Tarım; ülkelerin beslenme, istihdam ve kalkınması için önemli ve stratejik bir sektördür. Aynı zamanda tarım, tabiat şartlarına bağlı üretim yapılması sebebiyle, dünyanın her yerinde, hassas ve stratejik bir sektör olarak ele alınmaktadır. Gelişmiş ülkelerin tamamı, tarımsal faaliyetler ile uğraşan kesime büyük önem vermekte ve bu kesimin gelir seviyesini koruyucu çeşitli önlemler almaktadır. Bu önlemlerin en başında da, tarımsal risklerin transferi, yani tarım sigortaları gelmektedir. Sigorta, kişilerin karşılaşabilecekleri, zarara ve gelir kaybına yol açan olayların, ekonomik sonuçlarından kendilerini korumak için, risklerini, belli bir prim karşılığında transfer etme sistemidir. Bu sistem sayesinde kişiler, karşı karşıya bulundukları tehlikelerin neden olabileceği parayla ölçülebilen zararlarını, küçük miktarlarda ödedikleri primler karşılığında, teminat altına almaktadırlar. Sigortanın temel işlevi, kişilerin, uğradığı zarardan, ekonomik açıdan olumsuz yönde etkilenmemesini sağlamaktır. Sigorta yapılabilmesi için, sigortalı/sigorta ettiren ve sigortacı arasında, sigorta sözleşmesi düzenlenmelidir. Bu sözleşmeye dayanılarak sigortalanana ait bilgileri, sigortanın başlangıç ve bitiş tarihlerini, teminat tutarlarını, sözleşmenin koşullarını ve ödenecek primi gösteren yazılı bir belge niteliğindeki sigorta poliçesi düzenlenmektedir. Sigortacının organizasyonu altında bir araya gelen sigortalılar, gelecekteki hasarların karşılanması için prim adı verilen ücreti öderler. Prim tutarına, hasarlar için yapılacak hasar ödemelerinin yanı sıra, sigortacının işletme masrafları, risk inceleme ve hasar tespit masrafları ve satış kanallarının komisyonları gibi kalemler de dâhildir. Sigorta sistemi, Büyük Sayılar Kanunu na göre çalışmaktadır. Yani ne kadar fazla sigortalıya ulaşılabilirse, daha sağlıklı veriler temin edilebileceğinden, risk o kadar kolay yönetilebilir olacağından, prim fiyatları da, sigortalı sayısı arttıkça azalacaktır. Sigorta sisteminde reasürans da (mükerrer sigorta), sigorta edilmiş riskin, belli bir kısmının veya tamamının yeniden sigorta edilmesidir. Sigorta şirketleri, teminat verdikleri rizikolarda, büyük hasarların aynı zamanda gerçekleşme ihtimaline karşı, hasar ödemelerinde zorlanmamak için sigortacılık sisteminin bir gereği olarak reasürans yaptırmaktadırlar. Sigortacılık uygulamaları, tarım sektöründe geniş bir uygulama alanı bulmaktadır. Dünyada, gelişmiş ülkeler arasında gösterilen birçok ülke, sigortacılık konusunda ve dolayısıyla, tarım sigortaları açısından gerekli alt yapı çalışmalarını tamamlayıp, tarım sigortalarını çeşitli alternatiflerle uygulamaya almıştır. Gelişmişlik açısından, genel olarak, tüm sektörlerde önemli bir aşama kaydeden ülkemizde ise, tarım sektörünü tehdit eden risklerin teminat altına alınabilmesi amacıyla, Devlet prim desteği olan sigorta sistemine geçilmesi ön görülmüş ve bu amaçla, tarih ve 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu çıkarılmıştır. Kanun kapsamına alınan riskler ile ilgili olarak, yapılacak sigorta sözleşmelerinde standardın sağlanması, riskin en iyi koşullarda transferi için uygun ortam oluşturulması, oluşacak hasarlarda tazminatın tek merkezden ödenmesi, tarım sigortalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacına yönelik olmak üzere, bir Kamu Havuzu olan Tarım Sigortaları Havuzu kurulmuştur. Tarım Sigortaları Havuzu na ilişkin tüm iş ve işlemler, Havuz a katılan sigorta şirketlerinin eşit hisselerle ortak oldukları Tarım Sigortaları Havuzu İşletici Şirketi tarafından yürütülmektedir. Başlangıçta Bitkisel Ürün Sigortası, Sera Sigortası, Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortası ve Kümes Hayvanları Hayat Sigortası olarak 4 branşta faaliyet gösteren Havuz, tarihinden itibaren Su Ürünleri Hayat Sigortası, tarihinden itibaren Küçükbaş Hayvan Hayat branşlarının da ilave edilmesi ile 6 branşta faaliyetine devam etmektedir. Türkiye de ilk Devlet Prim Desteği olan Tarım Sigortası Poliçesi tarihinde düzenlenmiştir. Günümüzde Planlama tüm kurum ve kuruluşlarda, uzun soluklu, sürdürülebilir başarıyı sağlamada en önemli faktör haline gelmiştir. Kamu kuruluşlarında veya özel sektörde, her kuruluşun, misyonunu, vizyonunu oluşturması ve geleceğini planlaması, bu doğrultuda kısa ve uzun dönemli hedefleri ile gidecekleri yolu belirlemesi gerekmektedir. Belirlenen hedeflere ulaşılması ise; tüm paydaşların, bu hedeflerden haberdar olması ve bu hedefler için ortaklaşa çalışması ile mümkün olabilmektedir. Ülkemizde Tarım Sigortaları penetrasyonunun (Tarım sigortalarında penetrasyon, tarım sigortaları prim hacminin, tarımsal gelire oranı şeklinde ifade edilmektedir.) geçmiş 7 yıl itibariyle %1 den %8 ler seviyesine geldiği ve Devlet Destekli Tarım Sigortaları performansının, tüm taraflar açısından başarılı olarak nitelendirilebileceği düşünülse bile henüz, Ülkemizde sigortalanmayan %92 lik bir tarımsal varlık mevcut olduğu ve diğer dünya ülkelerindeki sigorta penetrasyonu göz önüne alındığında, elde edilen başarının yeterli olmadığı, alınacak daha çok mesafenin olduğu ortaya çıkmaktadır. Çalıştay da, bu konuların ana hatlarıyla ele alınması, tüm paydaşlar tarafından ortak hedeflerin belirlenmesi ve benimsenmesi, bu hedeflere yönelik süreçlerin ve görevlerin ilgililer tarafından yerine getirilmesi amaçlanmıştır. Katılımcılar, yapılan grup çalışmaları ile bu konulara dair, somut öneriler üzerinde çalışma fırsatı bulmuşlardır. 20

21 2. DÜNYADA TARIM SİGORTALARI UYGULAMALARI VE SON GELİŞMELERE GENEL BAKIŞ 1990 lı yıllarda, gelişmekte olan ülkelerin çoğunda, tarım sigortalarında, kamudan özel sektöre bir geçiş görülmektedir. Kamu sektörünün gerçekleştirdiği verim sigortası programları, özellikle Latin Amerika ve Asya da döneminde, önemli bir artış göstermiş; ancak, başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu nedenle, 1990 lı yıllardan itibaren hükümetler, tarım sigortalarının özel sigorta sektörü vasıtasıyla, kamu-özel sektör işbirliği şeklinde uygulanmasını teşvik etmektedirler. Tarım Sigortaları konusunda, 2008 yılında Dünya Bankası tarafından gerçekleştirilen araştırmada, ülkelerin yarısından fazlasında (104 ülkede) tarım sigortası yapıldığı belirtilmektedir yılı itibariyle, tarım sigortaları; 56 ülkede özel sigorta şirketleri tarafından yürütülmüş, 48 ülkede ise kamu-özel sektör işbirliği şeklinde gerçekleşmiştir. Özel sigorta sektörünün gelişmişliği, ülkenin gelişmişlik düzeyi ile paralel olarak artmaktadır. Tarım sigortalarının gelişmesini desteklemek için özellikle, orta-gelir grubu ülkelerde, genellikle kamu-özel sektör işbirliğine dayanan koasürans havuzu kurulmuştur. Küresel tarım sigortaları prim hacmi yılları arasında, çarpıcı biçimde artarak, 8 Milyar $ dan 24 Milyar $ a yükselmiştir. Bu şaşırtıcı artış, sigorta bedelinin bir bileşeni olan tarım ürünlerinin fiyatındaki yükselişten, Çin, Brezilya, Hindistan ve Doğu Avrupa da tarım sigortalarının büyümesinden ve Brezilya, Çin, Güney Kore Cumhuriyeti, ABD ve Türkiye gibi belli başlı ülkelerde, Devlet desteği uygulanmasından kaynaklanmıştır. Bu büyümeye rağmen, ülkelerin büyük bir kısmında, tarım sigortalarında penetrasyon, çok düşüktür. Ülkenin gelişmişlik düzeyi arttıkça, sigorta penetrasyonu da artmaktadır. Aşağıdaki grafikte görüldüğü üzere, tarım sigortalarında penetrasyon oranı, ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre %1,99 dan %0,01 e kadar değişim göstermektedir. Benzer durum, diğer Hayat Dışı sigorta branşlarında da görülmektedir (%3,15-0,69). Ülkemizde, 2011 yılı verilerine göre Tarım Sigortaları penetrasyon oranı %0,42 ile Orta Yüksek Gelir Grubu ülkelerin üzerinde gerçekleşmiştir. Ülkelerin hepsinde tarım sigortaları penetrasyon oranı, diğer hayat-dışı branşlara göre daha düşük gerçekleşmiştir. Ülkelerin Gelişmişlik Durumuna Göre Tarım Sigortalarının ve Hayat Dışı Sigorta Branşlarının Penetrasyon Oranları 3,50% 3,00% 3,15% 2,50% 2,00% 1,99% 1,89% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% 0,29% 0,16% 1,14% 0,01% 0,69% 0,42% 1,06% Yüksek Gelir Grubu Ülkeler Orta Yüksek Gelir Grubu Ülkeler Orta Düşük Gelir Grubu Ülkeler Düşük Gelir Grubu Ülkeler Hayat Dış Primler/GSMH Türkiye Tarım Sigortaları Primleri/Tarımsal Gelir Kaynak: Cummins and Mahul 2009; World Bank Survey Türkiye: GSMH 2011 TUİK, Prim Üretimi: TARSİM 2011, Türkiye Sigorta Birliği Tarım sigortalarının gelişmesi ve büyümesi, uzun zaman almaktadır. ABD ve birçok Avrupa ülkesinin, tarım ve hayvancılık sigortası geçmişi yüz yıldan daha fazla olup, yüksek penetrasyona sahip, gelişmiş sigorta piyasaları bulunmaktadır. Buna karşılık, çok sayıdaki gelişmekte olan ülkede ise, tarım sigortalarının tarihsel geçmişi çok azdır. Dünya Tarım Sigortaları priminin yaklaşık %90 ı, yüksek gelir düzeyli ülkeler tarafından üretilmektedir yılı verilerine göre; Dünya tarım sigortalarında, yaklaşık 24 Milyar $ olan toplam prim hacminin %56 sını ABD ve Kanada, %23 ünü Asya ve %16 sını Avrupa gerçekleştirmektedir. 21

22 DÜNYA DA, TARIM SİGORTALARININ PRİM ÜRETİMİ YÖNÜNDEN COĞRAFİ DAĞILIMI (2011) Dünya Tarım Sigortaları Toplam Prim Üretimi: 24 Milyar $ ABD & Kanada (% 56) Avrupa (% 16) Asya (% 23) Latin Amerika (% 3) Afrika (% 1) Avusturalya & Y. Zelanda (% 1) Geleneksel Bitkisel Ürün Sigortalarında uygulanan sigorta programları, Tanımlanmış Risk Sigortası ve Verim Sigortası şeklinde, iki ana gruba ayrılmaktadır. Dolu Sigortası gibi Tanımlanmış Risk Sigortası, gelişmiş ülkelerin tümünde uygulanırken, gelişmekte olan ülkelerin ise yarısından daha azında uygulanmaktadır. Hasar maliyetinin düşüklüğü, hasar bazlı tazminat sistemi, parsel bazındaki hasar tespitinin kolaylığı ve primlerin ödenebilir düzeyde olması, Tanımlanmış Risk Sigortası nın önemli avantajlarını oluşturmaktadır. Yüksek gelir grubu ülkelerin yaklaşık yarısında, orta gelir grubu ülkelerin yaklaşık %80 inde ve Latin Amerika da, bireysel Verim Sigortası uygulanmaktadır. Verim Sigortası programında tazminat, hasar yerine, verim miktarı esas alınarak hesaplanmakta olup, çok komplekstir. Genel olarak, tüm riskleri kapsaması ve arazide risk inceleme, hasar tespitinin yapılması zorunluluğu nedeniyle, sigorta maliyeti ve dolayısıyla prim fiyatları çok yüksektir. Uluslararası deneyimler, Verim Sigortası programında, moral riskin ve anti-seleksiyonun yüksek olduğunu göstermektedir. Bu sigorta programları dışında, özellikle son yıllarda gündemde olan bir diğer sigorta programı İndeks Sigortası dır. Bu programda tazminat hesabı, bölgesel (il-ilçe) yağış veya verim gibi indeks değerleri esas alınarak yapılmaktadır. Araştırma yapılan ülkelerin 1/3 ünde İndeks Sigortası mevcut olup, çok büyük bir kısmı pilot uygulama aşamasındadır. Araştırma yapılan ülkelerin %85 inde, Hayvan Hayat Sigortası mevcut olup; genellikle, kazalar ve hayvan ölümleri teminat kapsamındadır. Hayvan Hayat Sigorta programları çok kısıtlı olup, sigorta talebi ve sigorta penetrasyonu genellikle düşüktür. Bunun sonucu olarak, prim hacmi bitkisel ürün sigortasına oranla çok düşüktür. Salgın hastalıklar, esas itibariyle, yüksek gelir grubu ülkelerde teminat kapsamındadır (Çin, Almanya, Meksika, İspanya). Moğolistan da 2006 yılından itibaren, indeks bazlı hayvan hayat sigortası, pilot olarak uygulamaya konulmuş bulunmaktadır. DÜNYA DA BRANŞ BAZINDA TARIM SİGORTALARI (2011) Hayvan Hayat Sigortası % 4 At Sigortası % 2 Bitkisel Ürün Sigortaları % 90 Sera Sigortası % 2 Su Ürünleri Sigortası % 1 Özel Orman Sigortası % yılı, Dünya da tarım sigortalarının, branş bazında dağılım oranlarına bakıldığında, toplam portföyün %90 ını Bitkisel Ürün Sigortaları, %4 ünü Hayvan Hayat Sigortası, %2 sini Sera Sigort ası ve %1 ini Su Ürünleri Sigortasının oluşturduğu görülmektedir. Tarım sigortalarında satış kanalları, özel sigorta sektörünün gelişmişlik düzeyine bağlıdır. Yüksek gelir ve orta-üst gelir grubu ülkelerde sigorta satışı, geleneksel olarak, sigorta şirketlerinin acenteleri veya brokerler tarafından yapılmaktadır. Sigorta piyasasının az gelişmiş olduğu düşük gelir grubundaki ülkelerde ise tarım sigortası, esas itibariyle kooperatifler ve üretici grupları tarafından yapılmaktadır. Asya ve Afrika da birçok girişim olsa da, mikrofinans kuruluşlarının da dâhil olduğu, tarım bankacılığı tarafından yapılan sigorta satışı henüz çok sınırlıdır. 22

23 Tarım Sigortası Programlarının %80 inde, gönüllülük esası bulunmaktadır. Orta-Düşük ve Düşük Gelir Grubundaki ülkelerde, tarım kredileri alanlar için zorunlu sigorta uygulamaları, sıkça görülmektedir. Bu şekilde, kredi bağlantılı sigorta, orta ve düşük gelir grubundaki ülkelerde, tarım sigortalarının gelişmesi için bir fırsat olabilmektedir. Tarım sigortaları, esas itibariyle, konusunda uzman özel reasürans firmalarına reasüre edilmektedir. Büyük doğal afetler için yeterli risk sermayesinin bulunması, çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Tarımsal reasürans; araştırma yapılan ülkelerin %66 sında, özel reasürörler tarafından, %22 sinde ise özel ve kamu kurumları tarafından sağlanmaktadır. Kosta Rika, İran, Japonya ve Kazakistan da ise; tamamen kamu reasüransı bulunmaktadır. Tarım sigortalarında prim desteği, ülkelerin yaklaşık 2/3 ünde sigorta priminin %50 si kadardır. Bazı ülkeler, çeşitli kriterlere bağlı olarak, değişken prim desteği uygulamaktadır. Aşağıdaki tabloda çeşitli ülkelerde uygulanan prim desteği oranları görülmektedir. Bitkisel Ürün Sigortasında Uygulanan Devlet Prim Desteği Oranları Prim Desteği Yapılmayan Ülkeler Prim Desteği Yapılan Ülkeler Prim Desteğinin Tipi Sabit Prim Desteği (%) Değişken Prim Desteği (%) Avustralya Avusturya Sabit 50 Almanya Kanada Değişken Yunanistan Kıbrıs Sabit 50 Macaristan Çek Cumhuriyeti Değişken Yüksek Gelir Grubu Hollanda Yeni Zelanda İsveç Fransa İsrail İtalya Sabit ve Değişken Değişken Sabit Japonya Sabit 50 Portekiz Değişken Slovenya Değişken Kore Cum. Sabit 50 İspanya Değişken 4-75 ABD Değişken Arjantin Brezilya Değişken Orta Yüksek Gelir Grubu Bulgaristan Jamaika Romanya Güney Afrika Şili Kosta Rika Meksika Polonya Sabit Değişken Değişken Sabit Uruguay Rusya Sabit 50 66,7 Venezuela Türkiye Değişken 50-66,7 Kaynak: World Bank Survey, Bazı ülkelerde ise; hükümetler, tarım sigortalarında idari ve operasyon masrafları (%16) ve hasar tespitleri (%6) için de, kamu desteği sağlamaktadır. Kamu desteği, hasar fazlası (excess of loss) olarak da yapılabilmektedir. Finans dışında, Devlet in tarım sigortalarına desteği yasal düzenlemeler, araştırma-geliştirme ve eğitim şeklinde de olmaktadır. Araştırmaya katılan ülkelerin sadece %11 inde, küçük çiftçiler için ilave prim desteğinin verildiği, özel programlar geliştirilmiştir. Tarım Sigortaları nın toplam kamu maliyetinin, 2007 yılında, toplam prim tutarının %68 i olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Araştırma yapılan ülkelerde, tarım sigortası desteğinin kamuya maliyeti, üreticinin ödediği prim tutarının % ü arasında gerçekleşmiştir. Tarım Sigortaları nda finansal performansın göstergesi, hasar-prim oranıdır. Özel sektör tarafından, kamu desteği ile yürütülen sigorta programlarında, hasar-prim oranları daha düşüktür, yani finansal performansı daha yüksektir. Bunun nedeni, sigorta prensiplerinin ve aktüeryal tekniklerin uygulanması ile daha düşük işletme masrafları ve özel sigorta sektörünün finansal disiplinidir. 23

24 Tarımda Risk Katmanları Hasar Büyüklüğü Devlet Reasürörler Risk Transferi Sigorta Şirketleri Kooperatifler ve Mutual Şİrketler Risk Havuzu Riskin Şiddeti Çok Düşük Düşük Orta Büyük Katastrofik Üretici Risk Tutma Kaynak: Mahul and Stutley 2010, The World Bank Report no LAC. Çok düşük, düşük, orta, büyük ve katastrofik olarak gruplandırılan tarımsal risklerin şiddetine göre, Devlet ten üreticiye kadar tüm tarafların, risk yönetim şekilleri yukarıdaki grafikte ortaya konmuştur. Örneğin; çok düşük olarak adlandırılan risk katmanındaki hasarların, üreticilerin üzerinde tutulmaları ve ancak, ortanın üzerinde yer alan risk katmanlarındaki hasarların, sigorta şirketlerine transferi öngörülmektedir. Tarım Sigortaları nda Devletlerin Rolü Devletlerin, tarım sigortalarının geliştirilmesindeki rolleri, şu şekilde sayılabilir: Yasal çerçevenin belirlenmesi, Tarım sektörünün alt yapısının geliştirilmesi, Tarımsal, meteorolojik, coğrafi, topografik ve toprak veri alt yapısının oluşturulması, Tarım sigortasının geliştirilmesi için gerekli olan, yüksek başlangıç maliyetinin karşılanması, Katastrofik riskler için reasürans kapasitesinin bulunmasındaki sıkıntının giderilmesi, Tarım sigortalarının yüksek işletim masrafının, kısmen de olsa karşılanması, Yüksek sigorta maliyeti dolayısıyla, primlerin üreticiler tarafından ödenmesindeki güçlüğün giderilmesi, Sigorta bilinci ve bilgisinin artırılması amacıyla, üreticilerin eğitilmesi, Risk önleme ve azaltma tedbirlerinin alınması. Bir Sigorta Programının Sürdürülebilirliği Genel giderler, istihsal masrafları, risk inceleme ve hasar tespit masrafları ile birlikte, orta vadede (5-10 yıl) hasar-prim oranı ortalaması %100 ü aşan sigorta programlarının, finansal olarak sürdürülmesi mümkün görünmemektedir. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, bazı ülkelerde geçmiş dönemlerde, hasar prim oranı %429 a kadar çıkmıştır. Bazı Ülkelerde Kamu Sigorta Programının Finansal Performansı Ülke Analiz Edilen Dönem Hasar - Prim Oranı (%) (Masraf + Hasar) / Prim (%) Brezilya Kosta Rika Japonya Japonya Meksika ABD Filipinler Kaynak: Hazell

25 1950 ler ile 1980 ler arasında, birçok Latin Amerika ülkesinde (Meksika, Kosta Rika, Venezuela, Ekvator, Brezilya) kamu sigorta şirketleriyle Verim Sigortası (MPCI) programları uygulanmış, ancak; zayıf yönetim, yüksek operasyonel masrafları, düşük prim fiyatları ve sonuç olarak, tabloda görüldüğü gibi yüksek hasar-prim oranları nedeniyle, sigorta programlarının büyük bir kısmı, finansman bakımından sürdürülebilir olmamaları dolayısıyla sonlandırılmıştır. 3. TARIM SİGORTALARI SİSTEMİ NİN (TARSİM) AMACI, TEMEL ÖZELLİKLERİ VE YARARLARI 3.1 KURULUŞ AMACI VE GEREKÇESİ Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini etkileyen nedenlerin başında, üreticilerin doğal afetler yüzünden yaşadıkları gelir kayıpları gelmektedir. Zarar gören üreticiler desteklenmediği takdirde, tarımdan kopuş, yeni gelir kaynaklarına yöneliş ve şehre göç başlamaktadır. Bunun önlenmesi için üreticinin taşıdığı bu risklerin transfer edilmesi gerekmektedir. Dünyada kabul edilen, en çağdaş risk transfer sistemi sigortadır. Tarım ve hayvancılıkta, doğal afetlerin büyüklüğü nedeniyle, özel sigortacılık, tek başına çözüm üretememektedir. Tarımsal ürünlerin sigortalanabilmesi ancak, risklerin oluşturacağı yükün paylaşılması ile mümkündür. Bu yükün, büyük kısmı sigorta sistemi ve Devlet tarafından üstlenilirken, küçük bir kısmının da üretici tarafından karşılanması gerekmektedir. Ayrıca; primlerin, riske paralel olarak yüksek olması nedeniyle, üreticilerin sigorta yaptırabilmelerini kolaylaştırmak için Devlet katkısı şarttır. Kaynakların verimli kullanımının sağlanması için bu sistemin tek elden yönetilmesi gereklidir. İşte tüm bu gerekçelerle, kar amacı olmayan bir sigorta sisteminin yönetilmesi için bir kamu havuzu olan Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) kurulmuştur. Tarım Sigortaları Havuzu nun Misyonu Tarım Sigortaları Kanunu ile amaçlanan, Tarım Sigortaları nın tanıtılması ve yaygınlaştırılmasının sağlanması ile üreticilerin, doğal afetlerden ve diğer oluşabilecek risklerden korunması amacına yönelik, gerekli uygulamaları, tam ve hızlı bir şekilde yürütmektir. Tarım Sigortaları Havuzu nun Vizyonu Ülkemizin, tarımsal üretim yapılan her yöresine, tarımı yapılan her ürüne, mümkün olan en geniş kapsamlı sigorta güvencesini sağlayabilen, çiftçimizin güvenini kazanmış, örnek gösterilen bir kurum olmaktır. 3.2 SİSTEM İN TEMEL ÖZELLİKLERİ Sigorta Sistemi nin Temel İlkeleri TARSİM; sigorta prensipleri ve teknikleri çerçevesinde; doğruluk, şeffaflık, hesap verebilirlik, sürdürülebilirlik ve güvenilirlik ilkeleri ile Tarım ve Hayvancılık sektörüne hizmet vermeyi esas alan ve kar amacı olmayan bir sigorta sistemidir. Bu sigorta sistemine girmek zorunlu olmayıp, isteğe bağlıdır. Sadece; sigorta yaptıran üreticilere, prim desteği sağlanan ve teminat kapsamındaki bir risk nedeniyle, hasar olması durumunda da, sigorta prensipleri ve teknikleri çerçevesinde, hasar tazminatı ödemesi havuz modeli ile yapılan bir sistemdir. Kayıtlılık Üreticilerin, diğer tarımsal desteklerde olduğu gibi; tarım sigortasındaki prim desteğinden, tarım sigortası poliçesinden ve sonrasında hasar meydana geldiğinde de, hasar tazminatından yararlanabilmesi için kayıtlılık yasal bir zorunluluktur (Tarım Kanunu Madde 20/d, Tarım Sigortaları Kanunu Madde 13). Sigorta konusu ile ilgili olarak Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS), Veteriner Bilgi Sistemi (TÜRKVET), Örtü Altı Kayıt Sistemi (ÖKS) veya Su Ürünleri Kayıt Sistemi ne (SKS) kayıt yaptırması ve bu kaydını, her yıl güncellemesi gerekmektedir. Denetim Tarım Sigortaları Havuzu ve İşletici Şirket in; Sigortacılık uygulamaları yönüyle denetimi, Hazine Müsteşarlığınca, Diğer tüm işlemlerinin (idari ve mali) denetimi ise; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Devlet in denetim mekanizmasının varlığı; şeffaflığın sağlanması ve sürdürülebilirlik açısından, sisteme olan güveni artırmaktadır. Bu yapısıyla TARSİM, Devlet in; organizasyonu, koordinasyonu, denetimi, gözetimi ve garantisinde olan, bir sigorta sistemidir. Sigorta Şirketleri İle Acentelerinin Sistemdeki Rolü ve Sorumluluğu; Tarım Sigortaları Havuzu ndan aldıkları komisyon ücreti karşılığında, aracılık hizmeti yapmak, Tarım Sigortaları Havuzu adına, standart poliçe düzenlemek ve bir suretini sigortalıya vermek, 25

26 Poliçe düzenlerken; Tarım Sigortaları Sistemi ni; üreticiye tam ve doğru bir şekilde anlatmak, Sigortalıdan alınacak poliçe prim bedellerini tahsil ederek, kanuni süresi içinde, Havuz hesabına aktarmak, Sigortalının hasar ihbarlarını, Havuz un İstanbul daki merkezine iletmektir. Sigorta şirketleri, retrosesyon yoluyla Havuz dan pay almaları durumunda, payları oranında sorumluluk üstlenmekte; ayrıca, gerektiğinde Havuz ile birlikte müştereken teminat verebilmektedir. Devlet in Prim Desteği Doğal afet risklerinin; frekans ve şiddetinin yüksek olması sonucunun, prim fiyatlarını artırması nedeniyle, üreticilerin sigorta yaptırabilmesini kolaylaştırmak için, üreticiler tarafından ödenmesi gereken sigorta priminin bir kısmı, Devlet tarafından destek olarak karşılanmaktadır. Ürünler, riskler, bölgeler ve işletme ölçekleri itibariyle, Devlet tarafından, sağlanacak prim desteği miktarları, her yıl Havuz Yönetim Kurulu nun kararı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmektedir. Amaç; üreticileri sigorta yaptırmaya teşvik etmektir. Sigorta Prim Desteği; Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve AB kriterlerine uygun, dolaylı bir destektir. Değişen destekleme yöntemleri, Tarımsal Desteklerin, rekabet açısından, önem ve zorunluluğu nedeniyle, dolaylı destekler olması istenmekte ve önerilmektedir. Çiftçinin de, belirli bir ücret/bedel ödeyerek, riske ortak olması yani sigorta yaptırması, destekler için öngörülen ve istenen, genel bir destekleme şeklidir. Bitkisel ürünlerini, seralarını, büyük ve küçükbaş hayvanlarını, kümes hayvanlarını ve su ürünlerini sigortalatan üreticilerin, sigorta prim miktarlarının yüzde ellisi (%50 si) Devlet tarafından ödenmektedir. Açık alanda yetiştirilen meyvelerde, çiçeklenme evresindeki don riskinin sigorta kapsamına alınması nedeniyle, sigorta paketindeki diğer riskler hariç, sadece don riski priminin 2/3 ü oranında Devlet prim desteği verilmektedir. Devlet in Hasar Fazlası Desteği (Devlet Garantisi) Ulusal ve uluslararası piyasalardan sağlanan korumanın (Reasürans ın) yeterli olmaması halinde, Bakanlar Kurulu nca belirlenecek kısım, Devlet tarafından taahhüt edilmektedir. Olağanüstü hallerde ve beklenenden fazla hasar olması durumlarında da; ihtiyaç duyulan ilave ödenek miktarının, yukarıda belirtilen çerçevede, Devlet tarafından, Hasar Fazlası Desteği şeklinde, Havuz a aktarılması ile hasarların tazmin edilmesi mümkün olmaktadır. Bu da, her koşulda zarar gören sigortalı üreticinin hasar tazminatının ödenmesinin Devlet in garantisi altında olduğunu göstermektedir. İşletici Şirket in Görev ve Sorumluluğu 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu ile kurulan; Tarım branşında lisans almış, Özel/Ticari Sigorta Şirketlerinin (24 sigorta şirketi) eşit payla/sermayeyle ortak oldukları, Tarım Sigortaları Havuzu nun, sekreteryası ile iş ve işlemlerini yapmakla görevli bir Şirket olarak kurulan, Belirli bir ücret karşılığında, hizmet alımı yolu ile çalışan ve tazminat ödeme sorumluluğu ile sigorta uygulamaları konusunda, karar alma ve karar verme yetkisi bulunmayan, 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu, Bakanlar Kurulu Kararları, Yönetmelikler, Sözleşmeler ve Tarım Sigortaları Havuzu Yönetim Kurulu kararları doğrultusunda hareket eden/çalışan, Kâr amacı, ticari başka bir faaliyeti ve sigorta işi dışında da, başka herhangi bir işi ve faaliyeti olmayan, Sigorta prensipleri ve sigorta tekniklerine göre işlem yapan bir Anonim Şirket tir. Hasar/Tazminat Ödemeleri Tazminat ödemeleri; sadece, bir Kamu Havuzu olan Tarım Sigortaları Havuzu nun yetkisi ve sorumluluğunda olup; Havuz kaynaklarından yapılmaktadır. Havuz dışında; hiç bir resmi ve özel kurum, kuruluş ve kişinin, Havuz adına tazminat ödemesi yapması mümkün değildir. Sivil Toplum Kuruluşları ile Sigorta Şirketi ve Acentelerinin de, tazminat ödeme yetkisi ve sorumluluğu bulunmamaktadır. İşletici Şirket, kanuni görevi ve sorumluluğu gereğince; tazminat ödemelerini, hasar dosyalarıyla ilgili çalışmaları ve eksikliklerin ikmal edilmesini sağladıktan sonra; Havuz dan, ilgililerin/ hak edenlerin/ sigortalıların adına bankaya, yasal süre içerisinde aktarmaktadır. 26

27 Herhangi Bir Doğal Afet Riskinin, Sigorta Kapsamına Alınabilmesi Kullanılabilir nitelikteki istatistiki verilerin varlığına ve elde edilmesine, Söz konusu riskin, üretici tarafından kontrol edilebilirliğine ve risk önleme tedbirlerinin alınabilirliğine, Gerekli analizlerin ve aktüeryal hesaplamaların yapılmasına, Hasar tespitlerinin yapılabilirliğine, Sistem e getireceği yüklere, Bütçe imkânlarına (ödenecek Devlet desteği ve hasar fazlası desteği hesaplamaları yapılarak), Reasürans imkânlarına, Eksperlerin sayısının ve niteliğinin yeterliliğine, söz konusu risk ile ilgili eğitimlerine, Bakanlar Kurulu Kararı na, bağlıdır. Teminat Kapsamındaki Bir Riskin Sigortalanabilmesi Sigorta konusu ürünün/parselin/işletmenin, sigorta için gerekli kriterleri taşımasına, Sigortaya konu olan yerde, riskin gerçekleşmesinin mutlak/beklenen nitelikte olmamasına, Sigorta Ettirenin/Sigortalının gerekli bilgi ve belgeleri vermesine, bağlıdır. Teminat Kapsamı Tarım Sigortaları nın temel amacı; geniş üretici kitleleri etkileyen, yönetilmesi zor ve katastrofik nitelikli hasarlarda, üreticilerin karşılaştığı büyük mağduriyetleri azaltarak, üretim faaliyetlerine devam edebilmelerini sağlamaktır. Teminat kapsamına alınacak riskler, bölgeler ve ürünler; 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu çerçevesinde; Havuz Yönetim Kurulu nun Kararı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın teklifi ve Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararlar doğrultusunda, her yıl için yeniden belirlenmektedir. Doğal risk/afet niteliğinde olmayan, sosyal içerikli riskler, Tarım Sigortaları kapsamında değildir. Bu tür riskler, istenirse, diğer sigorta branşları çerçevesinde, özel sigorta şirketleri tarafından sigorta edilebilmektedir. Ayrıca; teknik ve ekonomik olarak, koruma ve önleme tedbirleri alınabilen hastalık ve zararlılar da, Tarım Sigortaları nın teminatı kapsamında değildir. Sistem in Sürdürülebilir Olması İçin; Tarım Sigortaları için bütçeden yeterli miktarda kaynak aktarılarak, sigorta primine, Devlet in prim ve hasar fazlası desteğinin devam etmesi, Sağlıklı veri tabanlarının oluşturularak, prim fiyatlarının, üretici tarafından ödenebilecek düzeyde tespit edilebilmesi, Orta vadede toplanan primlerin, ödenen tazminatlar ile yapılan masrafları (genel giderler, istihsal masrafları, risk inceleme ve hasar tespit masrafları) karşılaması gerekmektedir. Tarımsal risklerin maliyetlerinin, çok yüksek olduğu dikkate alınarak, sigortacılık prensipleri çerçevesinde, meydana gelme sıklığı fazla olan ve çiftçi tarafından finansal olarak karşılanabilecek, küçük çaplı hasarların tazminat konusu edilmemesi ile mümkündür. Ancak, bütün bunların sağlanabilmesi, muafiyet ve müşterek sigorta uygulamalarının devam etmesine bağlıdır. 27

28 Eksperler ve Eğitim Çalışmaları Tarım Sigortaları Havuzu eksperlerinin temel eğitimi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda, Hazine Müsteşarlığı ve İşletici Şirket işbirliği ile yapılmaktadır. Bugüne kadar, risk incelemesi ve hasar tespiti yapacak olan Havuz Eksperleri nin yetiştirilmesi için 14 dönem eksper eğitimi gerçekleştirilmiştir. Bitkisel ürün sigortalarının hasar tespitleri ziraat mühendisi, ziraat teknikeri ve ziraat teknisyenleri; çiftlik hayvanları sigortalarının risk inceleme işlemleri veteriner hekimler ve zooteknist ziraat mühendisleri, hasar tespitleri ise veteriner hekimler tarafından, Su ürünleri sigortalarının risk incelemeleri, su ürünleri mühendisi, su ürünleri bölümü mezunu ziraat mühendisleri, balıkçılık teknoloji mühendisi ve veteriner hekimler; hasar tespitleri ise, veteriner hekimle birlikte, su ürünleri mühendisi, su ürünleri bölümü mezunu ziraat mühendisleri, balıkçılık teknoloji mühendislerinden birisi tarafından yapılmaktadır. Bitkisel Ürün Sigortaları eksperliği için 104 saat süreli, Hayvan Hayat ve Su Ürünleri Sigortaları eksperliği için 40 saat süreli, yoğun, teorik ve uygulamalı bir eğitim verilerek, temel eğitimleri takiben yapılan sınavda başarılı olan, Bitkisel Ürün/Sera Sigortalarında Hayvan Hayat Sigortalarında Su Ürünleri Sigortasında : 839 kişi : 857 kişi : 14 kişi olmak üzere, Toplam kursiyer, Tarım Sigortaları Havuzu Eksper Eğitim Belgesi almış, Hazine Müsteşarlığı eksper siciline kayıt yaptırarak eksper olmaya hak kazanmıştır Tarım Sigortaları Havuzu eksperleri; Hazine Müsteşarlığı nezdinde, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından tutulan sicile kayıt edilmektedir. 3.3 HAVUZ MODELİNİN YARARLARI Tarım Sigortaları Kanunu nun getirmiş olduğu en önemli yenilik olan Tarım Sigortaları Havuz modelinin; a. Bütünsellik: Tek bir organizasyon şeklinde işlerin yürütülmesi, b. Standardizasyon: Sistemin standart ve bir bütün olarak, güvenilir ve sürdürülebilir olması ile TARSİM e ait standart poliçenin düzenlenmesi, c. Verimlilik ve Ölçek Ekonomisi: Üreticilerin, daha düşük prim fiyatları ile sigorta yaptırabilmesine imkan sağlaması, d. Yüksek Güvence: Üreticilerin çeşitli sigorta ihtiyaçlarının (paket sigorta uygulaması ile) büyük ölçüde karşılanması yönüyle; yüksek güvence sağlaması, e. Sürdürülebilirlik: Sigorta sisteminin en önemli unsuru olan sürdürülebilirlik ve güvenilirlik özelliğine sahip olması, f. İstikrar: Üretici gelirinde ve bütçede istikrar sağlanması, gibi yararları bulunmaktadır. Devlet-özel sektör-sivil toplum kuruluşları işbirliği modelinde; teminat kapsamı, sigortalılık oranı ve sürdürülebilirlik birlikte artmaktadır. Teminat Kapsamı Devlet Devlet, Özel Sektör, Sivil Toplum Kuruluşları İşbirliği Özel Sektör Finansman Bakımından Sürdürülebilirlik 28

29 4. TARIM SİGORTALARI NIN TARİHSEL GELİŞİMİ Türkiye de ilk olarak 1957 yılında, özel sigorta şirketleri tarafından yapılmaya başlayan tarım sigortalarının tarihsel gelişimi aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir. 1957: Bitkisel Ürün Dolu Sigortası, 1960: Hayvan Hayat Sigortası, 1984: Kümes Hayvanları Sigortası, 1990: Su Ürünleri Sigortası, 1991: Üzüm bağları için Don Sigortası yapılmıştır yılından itibaren Tarım Sigortaları Sistemi (TARSİM) devreye girinceye kadar yapılabilen ve geleneksel tarım sigortaları sistemi ile sigortalanan alan, sigortalanabilecek arazi miktarının %0,5 ine ulaşamamıştır. Tarım Sigortaları Sistemi nin (TARSİM) kronolojik gelişmesi aşağıda özetlenmiştir : 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kabul edilmiştir : Tarım Sigortaları Kanunu, Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir : Kanun kapsamındaki risklerin teminat altına alınması, hasarların tespit edilmesi, tazminat ödemelerinin yapılması ve hizmetlerin yürütülebilmesi amacıyla, ilk Yönetim Kurulu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı tarafından atanmış ve göreve başlamıştır Tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile İlk Devlet Destekli Tarım Sigortaları Kararnamesi yayınlanmıştır. Bu Kararname ile; - Bitkisel ürünler ve seralar için, ülke genelinde dolu ana sigortası teminatına ilave olarak; yangın, heyelan, fırtına, hortum ek teminatları sigorta kapsamına alınmıştır. - Soy kütüğü ve önsoy kütüğüne kayıtlı olan süt sığırları için ölüm riski, Hayvan Hayat Sigortası Genel Şartları ile teminat kapsamına alınmıştır. - Kapalı sistemde üretim yapan, bio-güvenlik ve hijyen tedbirlerini almış tesislerde yetiştirilen kümes hayvanları için ölüm riski, Kümes Hayvanları Hayat Sigortası Genel Şartları ile teminat kapsamına alınmıştır. - Meyveler için don sigortası uygulaması, ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre, az gelişmişlik düzeyinde 90 ilçede, pilot olarak uygulanması kararı alınmıştır yılında, sigorta priminin %50 si oranında prim desteği sağlanacağı kararı uygulanmıştır : Tarım Sigortaları Sistemi (TARSİM) kapsamında ilk poliçe düzenlenmiştir. Böylelikle Bitkisel Ürün Sigortası ve Hayvan Hayat Sigortası uygulamaları başlamıştır : Sera Sigortası ve Kümes Hayvanları Sigortası uygulamaları başlamıştır : Bitkisel Ürün Sigortalarında, açık alanda yetiştiriler tüm meyveler için Don riski, tüm Türkiye de teminat altına alınmıştır : Hayvan Hayat Sigortalarında, Yavru Atma teminatı verilmeye başlanmıştır : Su Ürünleri Sigortası uygulamaları başlamıştır : Bitkisel ürünler için deprem riski, seralar için mevcut risklere ilave olarak Deprem ve Taşıt Çarpması riskleri, Bakanlar Kurulu Kararı ile teminat kapsamına alınmıştır : Seralar için, risk incelemesi sonucunda, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından sigortalanması uygun görülmeyen ürünler ve riskler sigorta edilmez maddesi eklenmiştir : Seralar için mevcut risklere ilave olarak Kar ve Dolu Ağırlığı riskleri Bakanlar Kurulu Kararı ile teminat kapsamına alınmıştır : Tüm branşlarda; başlangıç indirimi, yenileme indirimi, hasarsızlık indirimi uygulamaları başlamıştır : Bitkisel Ürün Sigortaları ve Seralar için mevcut risklere ilave olarak, Sel ve Su Baskını riski, Bakanlar Kurulu Kararı ile teminat kapsamına alınmıştır : Bitkisel Ürün Sigortalarında, meyvelerde don riski için çiçeklenme dönemi teminat kapsamına alınmıştır. 29

30 : Sera Sigortasında, yüksek tüneller için ürün ve plastik örtü teminat kapsamına alınmıştır : Hayvan Hayat Sigortalarında, erkek besi sığırları teminat kapsamına alınmıştır : Hayvan Hayat Sigortalarında, damızlık küçükbaş hayvanlar (koyun, keçi, koç ve teke) teminat altına alınmıştır : Hayvan Hayat Sigortalarında, damızlık mandalar teminat altına alınmıştır : Meyvelerde, teminat kapsamındaki tüm diğer riskler (Dolu, Fırtına, Yangın, Hortum, Deprem, Sel ve Su Baskını) için ürünün çiçeklenme evresinde meydana gelen hasarlar, teminat kapsamına alınmıştır : Dolu riski nedeni ile yaş meyveler, sebzeler ve kesme çiçeklerde meydana gelen kalite kaybı hasarlarını teminat kapsamına alan ve isteğe bağlı olarak verilen Kalite Kaybı teminatı pakete dâhil edilmiştir : Hayvan Hayat Sigortalarında, damızlık olmayan mandalar ile damızlık olmayan koyun ve keçiler de teminat altına alınmıştır. 5. TARIM SİGORTALARI SİSTEMİ NDE (TARSİM) ELDE EDİLEN SONUÇLAR TÜRKİYE DE BRANŞ BAZINDA TARIM SİGORTALARI PRİM DAĞILIMI (2012) Büyükbaş Hayvan Hayat % 34 Bitkisel Ürünler % 55 Kümes Hayvanları Hayat % 0,2 Küçükbaş Hayvan Hayat % 5 Sera % 3 Su Ürünleri Hayat % 2,8 POLİÇE SAYISI (Adet) % % % % % PRİM ÜRETİMİ (Bin TL) % % % % %

31 SİGORTA BEDELİ (Bin TL) % % %50 % % ÖDENEN TAZMİNAT TUTARI (Bin TL) % %84 % % SİGORTALI ALAN (da) %31 %26 % %40 %

32 SİGORTALI BÜYÜKBAŞ HAYVAN SAYISI (Adet) SİGORTALI KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYISI (Adet) % HASAR İHBAR DOSYA SAYISI (Adet) %66 % % Tarım Sigortaları Sistemi nde (TARSİM) Gerçekleşen Sigorta Verileri ( ) TOPLAM ALT BRANŞLAR POLİÇE SAYISI SİGORTA BEDELİ (TL) PRİM (TL) SİGORTALI ALAN (da) SİGORTALI HAYVAN SAYISI ÖDENEN HASAR (TL) BİTKİSEL ÜRÜNLER SERA BÜYÜKBAŞ HAYVAN HAYAT KÜÇÜKBAŞ HAYVAN HAYAT KÜMES SU ÜRÜNLERİ GENEL TOPLAM Kaynak: TARSİM

33 YILLARI HASAR / PRİM DENGESİ (MİLYON TL) Kaynak: TARSİM İdari ve işletme masrafları ile risk inceleme ve hasar tespit masraflarına bağlı olarak, orta vadede (5-10 yıl) hasar-prim oranı %80 in altında gerçekleşen sigorta programları finansal performans açısından, başarılı olarak değerlendirilmektedir. TARSİM in uygulama sonuçları incelendiğinde, orta vadede gerçekleşen hasar prim oranının %70 in altında gerçekleşmiş olması, sistemin aktüeryal olarak, başarılı olduğunun göstergesidir. Esas itibariyle, sistemin sürdürülebilir olması için; yine, orta vadede; yapılan genel giderler, hasar tespit masrafları ile tazminat ve sigorta şirketlerine ödenen komisyon tutarlarının toplamının, prim toplamını geçmemesi gerekir ki, sadece 7 yıllık bir geçmişi olan TARSİM bunu başarmış durumdadır. ÜRETİCİNİN ÖDEDİĞİ PRİMLER VE TAZMİNAT TUTARI - MİLYON TL ( ) HAYVAN HAYAT SİGORTASI BİTKİSEL ÜRÜN SİGORTALARI ÜRETİCİNİN ÖDEDİĞİ PRİM (MİLYON TL) TOPLAM TAZMİNAT (MİLYON TL) Kaynak: TARSİM Orta vadede, üreticinin ödediği primler ile üreticiye ödenen tazminatlar incelendiğinde, üreticilerin ödediği primden daha fazlasını sistemden, tazminat olarak aldıkları görülmektedir. 33

34 Avrupa nın Önde Gelen Tarım Sigortası Kuruluşlarının Prim Üretimi* (Milyon ) ÜLKE Kurum/Şirket Artış Oranı (%) İSPANYA Agroseguro % FRANSA Groupama % TÜRKİYE TARSİM % ALMANYA Vereinigte Hagel 80 98,5 23% AVUSTURYA Österreichische Hagel 56 89,5 60% İTALYA Generali % İSVİÇRE Schweizer Hagel % * Merkez Bankası 1 = 2008: 1,91 TL 2012: 2,315 TL) Kaynak: Munich Re. TARSİM, 2007 yılından itibaren düzenli, sağlıklı bir büyüme ve gelişme göstermiştir yılı ile 2012 yılı arasındaki büyüme oranları analiz edildiğinde; Avrupa nın önde gelen sigorta kuruluşları arasında, açık farkla önde olduğu görülmektedir. TARSİM, 2008 yılında 51 Milyon tutarında prim üretimi ile Avrupa da 6 ncı sırada iken, 2012 yılında gerçekleştirmiş olduğu 216 Milyon tutarındaki prim üretimi ile %323 gibi çok yüksek bir oranda artış göstererek, 3 üncü sıraya yükselmiştir. İspanya da Devlet desteği miktarının toplam sigorta bedeline oranı %3,5 iken, ABD de ise bu oran %6,03 dır. Türkiye de ise bu oran %2,76 dır. 34

35 6. TARIM SİGORTALARI SİSTEMİ NİN (TARSİM) GÜÇLÜ VE ZAYIF TARAFLARI İLE TEHDİT VE FIRSATLAR - GZTF ANALİZİ SİSTEM İN GÜÇLÜ YÖNLERİ 1. Teminat Kapsamı Tüm risklerin kapsama alınabilmesine imkan verecek bir Havuz sisteminin olması, Mevcut teminatların, ekonomik öneme sahip tüm ürünleri ve hayvanları içermesi, Mevcut teminatların, kuraklık ve yağış dışında hemen hemen tüm doğal riskleri kapsaması, Teminat kapsamının, elde edilen verilerin analiz edilmesiyle, kademeli olarak genişletilmesi, Sistem in özel sektör, kamu ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde, tüm tarafların katkısı ile yürütülmesi, 7 yıllık veri ve tecrübeye sahip olunması. 2. Devlet in Rolü Yasal dayanak olarak, Tarım Sigortaları Kanunu nun bulunması, Üreticilerin sigorta yaptırabilmesi için primin önemli bir kısmının, Devlet tarafından prim desteği olarak karşılanması, Ulusal ve uluslararası piyasalardan sağlanan korumanın yeterli olmaması halinde, Bakanlar Kurulu nca belirlenecek kısmın, Devlet tarafından taahhüt edilerek, hasar fazlası desteği şeklinde, Havuz a aktarılması ile hasarların tazmin edilmesinin mümkün olması, Sistemin denetiminin; sigortacılık uygulamaları yönüyle Hazine Müsteşarlığı tarafından, diğer tüm işlemlerinin ise; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılıyor olması, Bu yapısıyla, sigorta sisteminin Devlet in denetimi, gözetimi ve garantisi altında olması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve taşra teşkilatları ile Hazine Müsteşarlığı nın işin içinde olmaları, çiftçinin sigorta kavramının algılanmasına ve güven duygusuna olumlu etki etmesi. 3. Eksper - Ekspertiz Eksperlerin tarafsız ve bağımsız olması, Hasar operasyonunun, belirlenen hasar tespit esasları çerçevesinde, İşletici Şirket Merkez ve Bölge Müdürlüklerinin koordinasyonu ile mevcut şartlarda, en etkin bir şekilde yürütülmesi, Hasar Tespit Formlarının, ürün bazında ayrı ayrı hazırlanması ve hasar tespiti uygulama esaslarının, ülke çapında standart olması, Her yıl temel eğitim ile sisteme dahil edilen eksper sayısı artırılırken, uygulamalı tekamül eğitimleriyle, eksperlerin ve ekspertiz kalitesinin artırılması, Sistemde deneyimli eksper sayısının giderek artması. 35

36 4. Hasar - Tazminat Tazminat ödemelerinin, belirlenen prosedür doğrultusunda, güçlü teknolojik alt yapı ile aksamadan ve mümkün olan en kısa süre içinde gerçekleştirilmesi. 5. Eğitim - Tanıtım Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve taşra teşkilatlarının, çiftçiye yönelik eğitim ve yayım faaliyetlerinde bulunması, Tarım Sigortaları Sistemi nin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla, TARSİM tarafından ülke çapında, aktif bir şekilde çiftçi ve acente eğitimlerinin yapılması, Tarım sigortalarının tanıtılması amacıyla, yazılı, sesli ve görsel medyanın kullanılması. 6. Poliçe Üretimi Poliçe üretimlerinin, özel sigorta şirketlerine ait dağıtım kanalları tarafından gerçekleştirilmesi, Bazı sigorta şirketlerinin, tarım sigortaları konusunda organize olması ve ülke genelinde, yaygın dağıtım kanallarına sahip olması, Poliçe üretiminin, TARSİM in sağladığı web servisi üzerinden, standart bir şekilde yapılıyor olması. Bu sayede, şirketten şirkete veya acenteden acenteye değişen bir poliçe olmayıp, poliçe nereden düzenlenirse düzenlensin, standart tek bir poliçenin oluşması. 7. Prim Fiyatları Prim fiyatlarının, aktüeryal prensipler çerçevesinde belirlenmesi, Prim fiyatlarının, her yıl gerçekleşen sonuçlara göre revize edilebilir, parametrik bir yapıda olması, Prim fiyatları oluşturulurken, sistemin geliştirilmesinin, sürdürülebilirliğinin ve çiftçiler tarafından ödenebilirliğinin dikkate alınması, Tarım Sigortaları Havuzu nun, kar amacı olmaması dolayısıyla, primlerin en makul düzeyde belirlenme amacının olması. 8. Ar-Ge Tarım Sigortaları uygulamalarında, araştırma enstitüleriyle (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü -TAGEM) ile işbirliğinin yapılmaya başlanması, Ar-Ge çalışmalarının 2012 yılından itibaren, İşletici Şirket bünyesindeki Teknik Müdürlük tarafından sistematik olarak yürütülmeye başlanması. 36

37 SİSTEM İN ZAYIF YÖNLERİ 1. Teminat Kapsamı Bitkisel Ürün Sigortasında, kuraklık ve aşırı yağış gibi bazı risklerin teminat kapsamı içinde bulunmaması, Hayvan Hayat Sigortasında, epidemik/salgın hastalıkların teminat kapsamında olmaması. 2. Eksper - Ekspertiz Bazı illerde, aktif eksper sayısının yetersiz olması, Ürünler bazında, bilgi ve deneyim sahibi eksper sayısının yetersiz olması, Ekspertizin vazgeçilmez ve önemli bir unsuru olan verim tespiti konusunda, uygulamalı eğitimlerin yeterince yapılmaması, Eksper ücretlerinin, sisteme girmek isteyecek nitelikli adaylar için cazip olmaması. 3. Hasar - Tazminat Tazminatın belirlenmesinde esas alınan, muafiyet ve müşterek sigorta oranları ile diğer esasların, yeterince anlatılmaması veya üreticiler tarafından yanlış algılanması. 4. Eğitim - Tanıtım Tarım Sigortaları konusunda, eğitim ve tanıtımların yeterince yapılmaması, Tanıtımların yapıldığı kesime ve lokasyona, ulaşma zorluklarının olması. 5. Poliçe Üretimi Özel sigorta şirketlerinin, satış ve pazarlama konusunda etkin olmaması, Poliçe satışı aşamasında, bazı acenteler tarafından, gerekli bilgilerin üreticilere ya verilmemesi ya da doğru ve tam anlatılmaması, Üreticilerin, sadece daha çok riskli gördüğü parseller için sigorta yaptırması. 6. Prim Fiyatları Bazı ürünlerde prim fiyatlarının, üreticiler tarafından yüksek bulunması. 7. Ar-Ge Tarım Sigortaları uygulamalarında, ulusal ve uluslararası düzeyde kuruluşlar, üniversiteler ve araştırma kurumları ile işbirliğinin yeterli olmaması, Tarım Sigortaları Havuzu İşletici Şirketi içerisinde, Teknik Müdürlük tarafından yürütülen Ar-Ge çalışmaları için yeterli sayıda, deneyimli teknik eleman bulunamaması. 37

38 FIRSATLAR 1. Teminat Kapsamı Bitkisel ürünlerde, gerekli şartların sağlanabilmesi halinde, kuraklık ve diğer teminatların önümüzdeki yıllarda verilebilir olması. Sigortacılık prensipleri gereği yapılan uygulamalar, orta-uzun vadede, Türkiye tarım kompozisyonunda, belirleyici unsurlarından biri olacaktır (Havza modeli vb. uygulamaları ile paralel olarak). 2. Devlet in Rolü Devlet in, tarım sigortaları konusuna büyük önem vermesi ve bu konuları destekleyen politikaları, Sistem in mali ve yönetim/idari yönüyle, Devlet tarafından desteklenmesi, Devlet/Kamu kurum ve kuruluşlarının, veri imkânlarına erişilebilmesi, Sigorta konusunda, çiftçilerin eğitimi için kurumsal alt yapının mevcut olması. 3. Eksper - Ekspertiz Hasar operasyonunun, Merkezi ve Bölgesel olarak koordine edilmesi, Hasar tespit uygulamalarının standart olması, Sayısal olarak, istihdam edilebilecek eksper adayı potansiyelinin yüksek olması, İyi yetişmiş, deneyimli, çekirdek eksper kadrosunun olması, Eksper adaylarının, ön yeterlilik sınavı ile seçilmesi. 4. Hasar - Tazminat Bitkisel Ürün Sigortasında don, sel ve su baskını gibi teminatlarda, muafiyet oranlarının düşük belirlenerek, göreceli olarak küçük hasarlarda, üreticilerin tazminat alabilmesi imkânının sağlanması, Tazminat ödemelerinin, merkezi olarak, bürokrasi olmadan ve hızla gerçekleştirilmesi. 5. Eğitim - Tanıtım Sigorta konusunda, tanıtım ve çiftçi eğitimi için Bakanlığın il ve ilçe teşkilatının, yeterli bir alt yapıya sahip olması. 6. Poliçe Üretimi Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında, düşük faizli kredi kullandırılmasında, krediye konu ürünler için sigorta zorunluluğunun olması, Sigorta şirketlerinin, tarım sigortaları konusuna, gittikçe daha çok önem vermesi ve alt yapılarını buna göre geliştirmesi, Sigortalanabilir tarımsal alanların çok büyük bir kısmının, henüz sigortalanmamış olması. 7. Prim Fiyatları Sigortalılık oranı arttıkça, sigorta prensiplerinin genel bir sonucu olarak, prim fiyatlarının düşme eğilimine girecek olması. 8. Ar-Ge Ar-Ge çalışmalarına başlanması ve büyük önem verilmesi, Ar-Ge ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü-TAGEM) bağının kurulması, Ar-Ge çalışmaları ile referans işletmelerin belirlenebilir olması. 38

39 TEHDİTLER 1. Teminat Kapsamı Yeterli veriler elde edilmeden ve gerekli fizibilite çalışmaları yapılamadan, yeni risklerin sigorta kapsamına alınmasının, sistemin sürdürülebilirliğine zarar verebilecek olması, Yeni teminatlar için gerekli olacak tarım sigortası prim desteği miktarının, bütçeden, yeterince ayrılmaması olasığı. 2. Eksper - Ekspertiz Olağanüstü hasar durumları için eksper sayısının yetersizliği, Olağanüstü hasar durumları için eksper açığını giderecek, uygulanabilir acil eylem planının, şu anda mevcut olmaması. 3. Hasar - Tazminat Muafiyet ve müşterek sigorta oranları ile diğer esasların, üreticilere tam anlatılmaması. 4. Eğitim - Tanıtım Tarım Sigortaları nda, poliçeleşme aşamasındaki, bilgi alışverişindeki hatalar ve algılama yanlışlıkları. 5. Poliçe Üretimi Poliçe üretimi konusunda, Özel Sigorta Şirketlerinin gerekli özeni göstermemeleri, Bazı özel sigorta şirketlerinin, indirimli banka kredisi kullanımındaki dezavantajlı konumu nedeniyle, sistemden çekilme olasılığı, Poliçe üretiminin, ağırlıklı olarak, banka kanalı ile yapılması ve sigortalı tarafında, işin niteliği yönünde şikâyetlerin artması, Poliçe satışı aşamasında, bazı acenteler tarafından gerekli bilgilerin çiftçilere ya verilmemesi ya da doğru anlatılmaması, Seraların bir kısmının, gerekli kriterleri taşımaması, Su ürünleri çiftliklerinin bir kısmının, gerekli kriterleri taşımaması. 6. Prim Fiyatları Devlet in prim desteğindeki değişiklik. 39

40 7. TARIM SİGORTALARI NIN GELECEK 10 YILI ( ) YOL HARİTASI (SORUNLAR, HEDEFLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ) 7.1. BİTKİSEL ÜRÜNLERDE TEMİNAT KAPSAMININ GENİŞLETİLEREK TARIM SİGORTALARININ GENİŞ TABANA YAYILMASI Parsel Bazlı Risk Primi Hesaplama Modeli Projesinin Uygulanması Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; Tarım Bilgi Sistemi-TARBİL projesi kapsamında, tarım parselleri sayısallaştırılarak, parsel bazlı tanımlama sistemi devreye girmiştir. Mevcut uygulamasında, prim fiyatları, köy bazlı yapılmaktadır. Bu da, riski farklı olan parsellerde, aynı prim fiyatı uygulaması sonucunu doğurmaktadır. Bu proje ile birlikte, TARBİL projesi kapsamında, parsel bilgileri (yükseklik, bakı, toprak verileri) ile TARSİM in geçmiş yıllardaki istatistiklerine göre afet sınırları haritalanarak ve modelleme yapılarak, çok riskli ve az riskli parsellerin belirlenmesi ile en adaletli prim fiyatı hesaplanabilecektir. Böylece, riski daha az olan parsellerde prim fiyatı düşeceği için, sigortalanma oranında artış olacaktır. Ürün ve risklere göre değişkenlik gösterecek programların geliştirilmesi; hatta, Devlet prim desteği oranlarının da buna göre değişkenlik göstermesi yönünde modellerin geliştirilmesinin, üreticilerin taleplerini yerine getirmede, önemli bir araç olacağı düşünülmektedir. Çiftçilerin Aynı Ürünle İlgili Tüm Parsellerinin Sigortalatılmasının Teşvik Edilmesine Yönelik Alternatiflerin Geliştirilmesi Türkiye Tarım Sigortaları Sistemi, gönüllülük esası ile çalışmaktadır. Tarım alanlarında, afet riski yüksek parsellerin, çiftçiler tarafından bilinmesi ve sadece, bu parsellerin sigortalanarak, riski düşük parsellerin sigorta ettirilmemesi sonucu, oluşan yüksek hasar ödemeleri, hasar/prim dengesini bozarak, prim fiyatının yükselmesine sebep olmaktadır. Bu da, çiftçilerin sigorta yaptırmalarını güçleştirmektedir. Aynı ürünle ilgili, tüm parsellerini sigortalatması konusunun teşvik edilmesi ile anti-seleksiyonun (kötü riziko seçimi) önlenmesi ve çiftçinin, önce kendi riskine ortak olması sağlanarak, hasar/prim dengesinin olumlu yönde değişeceği, prim fiyatlarının düşeceği ve sigortalılık oranının artacağı düşünülmektedir. Büyük Sayılar Kanunu na göre çalışan sigorta sisteminde, ne kadar fazla sigorta yapılırsa, elde edilen veriler itibarıyla, risk o kadar kolay yönetilebilir olacağından, prim fiyatları da, sigortalı sayısı arttıkça azalacaktır. Tarım Sigortaları Kapsamında Kuraklık Riskine Yönelik Ön Çalışma Yapılması Tarımsal kuraklık riski, katastrofik bir risk olması nedeniyle, dünyada pek fazla sigortalanamamaktadır. Bu riskin sigortalanabilmesinde, ürünlerle ilgili verim, fenolojik, meteorolojik ve bitkilerin su istekleri gibi verilere ulaşılmasında, zorluklar bulunmaktadır. Bu risk için dünyada, iklim değişikliğine paralel, reasürans imkanları da sınırlıdır. Bu yüzden, ülkemizde öncelikle, kuru şartlarda yetişen Serin İklim Tahıllarında (buğday, arpa, çavdar, yulaf) kuraklık teminatının verilebilmesi için, gerekli veri tabanının hazırlanması ve elde edilecek bu veriler çerçevesinde; öncelikle, belirlenecek pilot illerde olmak üzere, en uygun Tarım Sigortaları Kuraklık Programı na yönelik ön çalışmalara devam edilmesi gerekmektedir. Kuru şartlarda yetiştirilen serin iklim tahıllarında, kuraklık teminatının devreye girmesi ve uygulama sonuçlarının değerlendirilmesinden sonra, kuru şartlarda yetişen diğer tarla ürünlerine de kuraklık teminatının verilebilmesi için gerekli veri tabanının hazırlanması ve elde edilecek bu veriler çerçevesinde, öncelikle belirlenecek pilot illerde uygulanmaya başlanmalıdır. Tarım Havzaları Modeli Kapsamındaki Ürünlerin Sigorta Prim Desteklerinin Değişkenliğinin Sağlanmasına Yönelik Çalışma Yapılması Türkiye nin Tarım Havzaları Modeli politikası çerçevesinde, üretim potansiyeli yüksek havzalarda, ekolojik olarak, üretimi çok riskli olmayan ve verimli ürün tür ve/veya çeşitlerinde, tarım sigortalarını teşvik edici uygulamaların geliştirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Meyvelerde, aşırı yağış riskinin teminat kapsamına alınması çalışmalarının yapılması uygun olacaktır. Sigorta Teminatı Başlangıcı ve Bitiş Tarihlerinin Yeniden Düzenlenmesi Teminat başlangıcından itibaren, uygulanan bekleme süresinin gözden geçirilmesi, Teminatın bitiş tarihlerinin, hasat tarihleri ile uyumlu hale getirilmesi için çalışma yapılması gerekmektedir. 40

41 7.2. SERA SİGORTASINDA ÖRTÜALTI KAYIT SİSTEMİ NE KAYITLI VE SİGORTALANABİLİR SERALARIN SİGORTALILIK ORANININ ARTIRILMASI Seraların ve yüksek tünellerin, TARSİM Sistemi dahilinde, sigorta teminatı kapsamına alınabilmesi için öncelikle, Örtüaltı Kayıt Sistemi ne kayıt olmalarının sağlanması gerekmektedir. Kredi veren kuruluşlar tarafından, yeni sera yapımı için kredi verilirken, sigorta için gerekli olan kriterlere uyulması gerekliliği, sigortalılık oranını artıracaktır. Ön ekspertiz sonucunda, sera risk inceleme kriterlerine uymayan sigorta taleplerinin, tamamının reddedilmesi yerine, sigortalanabilecek risklerin sınıflandırılmasını da kapsayacak şekilde, alternatif sigorta paketlerinin oluşturulması gerektiği düşünülmektedir. Seralarda, risk inceleme kategorisine göre muafiyet ve müşterek sigorta oranlarının farklılaşması için çalışma yapılmalıdır. Sera işletmesinde, danışman olarak Ziraat Mühendisi çalıştıranların, prim fiyatlarına yönelik teşvik yapılabilirliği araştırılmalıdır. Sera Sigortalarında; genel ve teknik şartların, poliçeleşme aşamasında, çiftçinin anlayabileceği şekilde basitleştirilerek anlatılması sağlanmalıdır. Sera Sigortalarında, teknik donanım adı altında teminat verilen unsurların, poliçe üzerine yazılması gerekmektedir HAYVAN HAYAT SİGORTALARINDA SİGORTALILIK ORANININ ARTIRILMASI Hayvancılık ile ilgili tüm veri tabanı sistemlerinin (TÜRKVET, DSYMB, vb.), TARSİM kayıt sistemi ile entegre ve eş zamanlı, daha hızlı çalışabilmesinin sağlanması, Hayvansal üretimde, ihbarı mecburi salgın hastalıkları, teminat kapsamına alacak Sigorta Programının hazırlanması için çalışmalara başlanması, Teminat kapsamında ölen hayvanların, çiftliklerden uzaklaştırılması ve imha edilmesi için teminatın genişletilmesi ve uygulanması (asistans hizmeti) çalışmasına başlanması planlanmalıdır. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan hayat sigortalarında, muafiyet ve müşterek sigorta oranlarının, branş bazında, hasar/prim oranları dikkate alınarak, yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Kulak küpelerinin düşme problemine karşılık, hayvanlarda çip uygulamasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Arıcılık sigortası konusunda, çalışma yapılmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Risk derecelendirilmesinde, illere göre farklı sigorta fiyatı uygulanması yerine, işletme düzeyinde risklerin belirlenerek, sigorta fiyatlarının, riziko bazında yeniden düzenlenmesi konusunda çalışma yapılması gerekmektedir. Sigortalama oranlarının artırılmasında, sürdürülebilir bir artış öngörülerek, planlamanın yapılması gerekmektedir SU ÜRÜNLERİ SİGORTALARINDA SİGORTALILIK ORANININ ARTIRILMASI Kredi veren kuruluşlar tarafından, yeni su ürünleri tesisleri için kredi verilirken, sigorta için gerekli olan kriterlere uyulmasının sağlanması, Ön ekspertiz sonucunda, su ürünleri risk inceleme kriterlerine uymayan sigorta taleplerinin, tamamının reddedilmesi yerine, sigortalanabilecek risklerin sınıflandırılmasını da kapsayacak şekilde, alternatif sigorta paketlerinin oluşturulması, Su Ürünleri Sigortalarında, teminat başlama ve bitiş tarihleri ile üretim periyodu arasında uyumun sağlanabilirliği konusunda çalışma yapılması, Su ürünleri işletmelerindeki ekipmanların, sigorta teminatı kapsamına alınması konusunda çalışma yapılması, Hasar/prim dengesi gözetilerek, muafiyet oranları ve prim fiyatlarının yeniden değerlendirilmesi, önerilmektedir EKSPER SAYISININ VE EKSPERTİZ KALİTESİNİN ARTIRILMASI Ekspertiz kalitesinin ve yeknesaklığının artırılması için, teorik ve pratik eğitim faaliyetlerinin yoğunlaştırılması, Eksper eğitiminde, biogüvenlik ve hijyen konusuna ağırlık verilmesi, 41

42 Eksper adaylarının, belirlenecek kriterlerle (Örneğin: Ön sınavla aday adayları arasından) seçilmesi için, Sigortacılık Eğitim Merkezi (SEGEM) tarafından, aday belirleme sınavı yapılması, Eksperleri/ekspertizi, sistemde kontrol etme amacıyla, kurulmuş olan kontrol ekiplerince, denetim etkinliğinin daha da artırılarak geliştirilmesi, Eksperlerde kademe sistemi getirilerek, performans esaslı görevlendirme ve ücret modeline geçilmesi, Veteriner Fakülteleri, Ziraat Fakülteleri ve Su Ürünleri Fakülteleri öğrencilerine, TARSİM in hasar organizasyonunda staj imkânının verilmesi, Üniversitelerin, Aktüerya ve Sigortacılık bölümü öğrencilerine staj imkanı verilmesi, Veteriner Fakülteleri ve Su Ürünleri Fakültelerinde ders müfredatında, risk yönetimi ve hayvancılık sigortaları konularının yer alması, Periyodik olarak, eksperlerin yazım teknikleri konusunda, dil uzmanlarından eğitim almalarının sağlanması, Eksperlerin çalışma koşullarının, daha iyileştirilmesine yönelik çalışma yapılması, önerilmektedir TARIM SİGORTALARI KONUSUNDA ÜRETİCİLERİN BİLGİ VE BİLİNÇ DÜZEYİNİN ARTIRILMASI Tarım sigortalarının tanıtımı ve eğitimi konusunda, tüm üreticilere ulaşılması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın, taşra teşkilatındaki teknik elemanları ile TARGEL kapsamında, köylerde istihdam edilen 10 bin teknik elemanın, belirlenecek bir program çerçevesinde, sigorta konusunda eğitilmesi, üniversitelerde eğitim faaliyetlerine katkı sağlanması, Eğitilen; teknik elemanların, hazırlanacak bir program çerçevesinde, 5 yıllık bir kampanya şeklinde, tüm köylerde, üreticilerin sigorta konusunda, bilinçlendirmesi ve tarım sigortalarının yaygınlaştırılması konusunda, daha çok çalışma yapmalarının sağlanması gerekmektedir AR-GE FAALİYETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Araştırma geliştirme faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması amacıyla; Üniversitelerin, Tarım Sigortaları nı ilgilendiren akademisyenlerinden Tarım Sigortaları Bilimsel Danışma Kurulu nun oluşturulması ve oluşturulacak Tarım Sigortaları Bilimsel Danışma Kurulu nun her yıl, Nisan sonuna kadar Yıllık Değerlendirme Raporu hazırlaması için usul ve esasların belirlenmesi, Üniversiteler ve Tarımsal Araştırma Enstitüleri ile ortak projeler yürütülmesi ve Havuz tarafından, finansman yönüyle desteklenmesi, Ulusal ve Uluslararası kuruluşlarla işbirliği, bilgi ve paylaşım ziyaretleri yapılması ve dünyadaki, sigorta örneklerinin, yerinde incelenmesi (AIAG, AGROSEGURO, CEIGRAM, vb.), Tarım Sigortaları Sistemi nin 10 uncu yılında; Türkiye de, Uluslararası Tarım Sigortaları Sempozyumu düzenlenmesi, TARSİM tarafından desteklenecek, Doktora ve Master konularının ve öğrencilerinin belirlenmesi, Kuraklık riskini kapsama almış olan ülke deneyimlerinin (Meksika, Kanada, ABD, vb.) yerinde incelenmesi, çalışmalarının yapılması gerekmektedir SİGORTA İŞLEMLERİNDE KAYIT SİSTEMLERİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTIRILMASI Kayıt sistemlerinden alınan verilerin, TARSİM sistemine daha iyi entegrasyonun sağlanmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. TARBİL kapsamında sayısallaştırılan parsellerin tamamının, Çiftçi Kayıt Sistemi ne entegre edilmesi sağlanmalıdır. 42

43 7.9. SİGORTA ŞİRKETİ ve SİGORTA ARACILARININ SİSTEME OLAN OLUMLU ETKİLERİNİN ARTIRILMASI Sigorta acenteleri ve brokerleri, 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu na göre, aracılık hizmeti yaparak, düzenlenen poliçedeki yazılı prim nispetinde, komisyon almaktadırlar. Ancak, toplum nezdinde, acenteler, riski yüklenen ve hasar durumunda da, direkt sorumlu olarak görülmektedir. Bu konuda, sigortalılara doğru bilgi ulaştırılması çalışmaları yapılmalıdır. Acentelerin ve brokerlerin, üretici ile ilk karşılaşan birim/kişi olmaları nedeniyle; Genel ve Teknik Şartlar konusunda, poliçe düzenlenme aşamasında, üreticiyi detaylı bir şekilde aydınlatmaları, büyük önem arz etmektedir. Özellikle, ticari kaygılarla, poliçe düzenlenirken verilen yanlış bilgiler dolayısıyla, çiftçilerde yanlış beklentiler oluşmaktadır. Bunun önlenmesi için, sürekli eğitim çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Tarım sigortası poliçesi düzenleyen sigorta şirketlerinin; tarım sigortaları konusunda, ayrı bir birim oluşturmalarının uygun olacağı düşünülmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın koordinasyonunda, İşletici Şirket ve sigorta şirketleri temsilcileri ile 3 ayda bir, tarım sigortalarında sorunların ve çözüm önerilerinin konuşulacağı toplantılar organize edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Sigortalanan ürünler itibariyle, komisyonlarda farklılaştırmaya gidilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Sigorta şirketlerinin, poliçe satışında, engel teşkil eden tahsilat sorunlarına, çözüm oluşturabilecek uygulamaları geliştirmesi gerekmektedir. Sigorta şirketlerinin, bankalar ile işbirliği yaparak, kredi kartı ile tahsilat sistemine geçmelerinin faydalı olacağı düşünülmektedir RİSK TRANSFER MEKANİZMALARINA ÖNEM VERİLMESİ Tarımsal risklerin birçoğunun, sistemik olması ve büyük hasarlara yol açması, havuz açısından ek bir sermaye riskinin oluşmasına sebep olacaktır. Tüm sigorta sistemlerinin vazgeçilmez unsurlarından biri olan reasürans, risklerin yönetiminde, transfer mekanizması yolu ile paylaşım yapılarak, büyük ölçekli risklerin karşılanmasında kaynak oluşturulmasını sağlamaktadır. Kuraklık ve epidemik hastalıklar gibi çok fazla sayıda çiftçiyi aynı anda etkileyen, bu tip sistemik risklerin teminat kapsamına alınması ve finansman bakımından sürdürülebilirliği, reasürans desteği olmadan mümkün görünmemektedir. Reasürans desteği bulmanın çok zor olduğu kuraklık riskinin, teminat kapsamına alınabilmesi için gerekli olan sağlıklı veri tabanlarının oluşturulması, risk modelleme çalışmaları ve sigorta programlarının tasarımında reasürans şirketleri ile teknik işbirliğinin geliştirilmesi gerekmektedir. Havuz un üstlendiği risklerin, kendi üzerinde tuttuğu kısmı dışında kalan bölümü, branş ayrımı yapılmadan, paket halinde reasürans yoluyla transfer edilmektedir. İleride, bu imkanın bulunamaması durumunda, özellikle su ürünleri hayat sigortasında olmak üzere, branş bazında, farklı reasürans modelleri üzerinde çalışma yapılmasında yarar görülmemektedir TARIM SİGORTALARI NDA YILLARINI KAPSAYAN STRATEJİK EYLEM PLANININ HAZIRLANMASI 2023 yılında, tarım sigortaları konusunda, hedeflenen noktalara ulaşılması doğrultusunda, yol haritası oluşturacak şekilde, Stratejik Eylem Planı hazırlanması, Eylem Planı nın , yıllarını kapsayacak şekilde, beşer yıllık ve iki dönem olarak planlanması, önerilmektedir DEVLET İN PRİM VE HASAR FAZLASI DESTEĞİNİN DEVAMLILIĞI Sistem in gelişmesinde en önemli payı olan Devlet in, prim ve hasar fazlası desteğinin, sürekli olarak yer alması gerekmektedir. 43

44 7.13. DEĞERLENDİRME Öncelikle, Sayın Prof. Dr. Gamze Saner başkanlığındaki Değerlendirme Komitesi ne teşekkür ederek sözlerime başlıyorum. Çok güzel bir değerlendirme raporu hazırlanmış, oldukça detaylı ve kapsamlı bir rapor. Emeği geçen, Değerlendirme Komitesi nin bütün üyelerine teşekkür ediyorum. Bu tespitler inşallah gelecekte, bizim için de bir yol haritası oluşturulmasında, bir yön belirlemede işimize yarayacak. Değerli Katılımcılar, Hepinizin de malumu olduğu üzere, sigortacılık açısından çok da fazla uzun geçmişi olan bir yapı değiliz, henüz oldukça yeniyiz. Dolayısıyla, bu kısa süre içerisinde gücümüz yettiğince, hep doğruları yapmaya gayret ettik ve sanıyorum geldiğimiz nokta da, gösterdiğimiz bu hassasiyetle orantılı olarak, hem yurt için de hem de yurt dışında dikkatlerin TARSİM üzerine çevrilmesine yol açtı. Bu, gerçekten önemliydi bizim içinde, biz hep kalıcı bir sistemin kurulması için gayret gösterdik, hassasiyetlerimizi de hep bu noktaya odaklanmak suretiyle göstermeye çalıştık. Bu noktada, ben, özellikle Yönetim Kurulu muzda görev alan bütün arkadaşlara huzurlarınızda teşekkür ediyorum. Bizim şöyle bir özelliğimiz var, bu, birçok yönetim kurulu üyeliklerinde, belki olması gereken bir şey ama, bizde çok net bir şekilde bir özellik olarak tezahür ettiğini gördük, o da şu; bugüne kadar sigortacılık prensipleri ve uygulamaları konusunda Yönetim Kurulu olarak konsensüs sağlamadığımız hiçbir karara, hiçbir Yönetim Kurulu üyemiz imza atmadı, hep oy birliği ile karar verdik. Yani bir arkadaşımızın en ufak bir endişesi, en ufak bir itirazı olduğunda, biz hep bunu göz önünde bulundurarak, böyle netleşmeyen veya herkesin mutabakatının sağlanamadığı hiçbir kararın altına imza atmadık. Bence, bizim başarımızın temelinde, bu hassasiyetin olduğu kesin. Yani, bunu siz değerli komisyon üyelerinin bilmesinde yarar var. Tabi yönetim kurullarında farklı görüşler olmaz mı, olur, bizde de oluyor nitekim zaman zaman ama, biz bunların netleşmesine kadar o görüştüğümüz konuları hep erteledik, ta ki hepimiz ikna oluncaya kadar. İkna olduğumuz konularda da, doğru bildiğimiz konularda da, bütün Yönetim Kurulu üyeleri, sağ olsunlar hep aynı dikkati, aynı hassasiyeti göstererek, bugüne kadar geldik ve tabi bu bizim için de, belki sistem için de, çok faydalı oldu, çünkü bu kadar kısa bir sürede böyle önemli bir gelişmenin olması mümkün olmazdı. Nitekim, 1957 yılından, 2005 yılına gelinceye kadar Türkiye de özel sigorta şirketleri aracılığıyla da sigortacılık yapılmış. Daha sonraki yıllarda da, işte 1960 da, 84 te, 90 lı yıllarda farklı branşlar ilave edilmek suretiyle değişik alanlarda tarımsal üretim ile ilgili sigorta uygulamaları yapılmış ama, biraz önce de değerli Komite üyelerimizin yapmış oldukları sunumda da gördük ki, bu binde beş seviyesine ulaşamamış, yani bu geçmiş 56 yıl içerisinde, ama, biz övünmek gibi olmasın, yaklaşık yedi yıllık bir süre içerisinde sigortalanabilir bitkisel üretimle ilgili, sigortalanabilir alanlarla ilgili sigorta oranına baktığımızda bu oranın %8,2 ve Hayvan Hayat Sigortalarında da % 6,7 ye geldiğini görüyoruz. Bu çok büyük bir rakam veya gelişme değil, tabi ki biz de bunun çok büyük bir rakam olmadığını ancak sigortalanması gereken daha çok alanların olduğu, daha çok işletmelerin olduğu, daha çok hayvanın olduğu da bir gerçek, ama, elde ettiğimiz gelişmelere ve sonuçlarına baktığımız zaman bu bizi gerçekten ümitlendiriyor. Dolayısıyla, bu çalışmaların bir şekilde daha üst seviyelere çıkarılması lazım, bu sadece biz Havuz Yönetim Kurulu üyelerinin dikkatiyle veya çalışmasıyla mı mümkün olacak, ben, bu noktada büyük bir hayır demek istiyorum, şöyle ki; biz eğer Türkiye olarak tarım sigortalarında başarılı olmak istiyorsak, ilk günkü toplantıya katılan herkesin, bu salonda, şu anda bulunan bütün paydaşların, en az bizim Yönetim Kurulu kadar belirli hassasiyetleri göstermesine ihtiyaç var, yani biz, ancak hep birlikte bu konu üzerinde, hep doğrulara oynarsak, o zaman gerçekten başarılı olabiliriz diye düşünüyorum. Şöyle ki; mesela bu salonda temsilci olarak, özellikle vatandaşlarla, üreticilerle birebir, yüz yüze gelen eksperlerimiz ve acentelerimiz var. Bu iki paydaş grup, bizim doğrudan elemanımız değil, biz bunlardan bir şekilde istifade ederek, yararlanarak bu sahadaki operasyonları düzenlemeye çalışıyoruz, ama, gelin görün ki bütün vatandaşlar, karşılaştıkları bu ilk insanları, TARSİM diye biliyor. Halbuki ne eksperlerin bizimle organik bir bağı var ne de acentelerin. Bunların tabi statüleri belli, yani sadece eksperlerin eğitiminde, bizim Bakanlığımız, koordinasyon görevini yapıyor, onların en iyi şekilde eğitilmesini sağlamaya çalışıyor ve hangi illerde hangi tür ve kaç kişiye ihtiyacımız olduğunu belirlemeye çalışıyorlar, bu doğrultuda bir kadro oluşturmaya çalışıyoruz, bunun dışında bizim eksperle ilgili Bakanlık olarak veya TARSİM olarak çok ta doğrudan bir ilişkimiz yok. Onlar bir şekilde eksper olmaya karar verdiklerinde, Hazine Müsteşarlığı eksper sicil kaydına kayıtlı oluyorlar, daha sonra da, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nde, tabelaya kayıt olmak suretiyle resmi bir hüviyet kazanıyorlar. Hepinizin de bildiği gibi, sigortalıyla ilgili bütün iş ve işlemler bu eksperlerin yapmış olduğu raporlamalar sonrasında belirleniyor. Yani, hasar ödenecekse de ödenmeyecekse de bu raporlamalar sonrasında, yani, aynı meslekten olan ve eksper olmayan bir başka birinin yapmış olduğu raporlamanın sigorta açısından hiçbir geçerliliği söz konusu değil. Dolayısıyla, bazen üreticilerimiz bu tür hatalara da düşüyorlar. Diyor ki; o da ziraat mühendisi, bu da ziraat mühendisi, o da veteriner, bu da veteriner, ama öyle değil, bir resmi hüviyet kazanan bir eksper tarafından yapılan raporlama bizim için geçerli, dolayısıyla bu tür yanlışlıklara da üreticilerin düşmemesi lazım. Asıl geleceğim nokta şu; bu iki paydaş grup, sistemin uzun soluklu yaşatılmasında son derece önemli, gerçi biraz önce, Değerlendirme Komitesi Başkanımız ve üyeleri hazırlamış oldukları raporda, eğitimin çok önemli olduğunu dile getirdiler, bu kuşkusuz en önemli konu, ama, bizim sistem açısından, eksperler ve acenteler, brokerler son derecede önemli, niye önemli, çünkü bunlar doğrudan vatandaşla birebir, üreticiyle yüz yüze gelen insanlar, bu insanların kesinlikle yanlışlık yapmaması gerekiyor. Yapılan yanlışlıklar, daha sonra TARSİM ve bizlere fatura ediliyor, dolayısıyla, sunumda da o hususa vurgu yapılmış, yani burada hem acentelerin hem brokerlerin hem de eksperlerin kesinlikle yanlış yapmaması gerekiyor ve vatandaşa mutlaka doğruları anlatması gerekiyor. Yapmış oldukları işlerde de, biz, onları yaptığımız eğitim çalışmalarıyla hep, bir şekilde uyarıyoruz, sakın yanlış yapmayın, bizim sizden istediğimiz tek şey doğru raporlama yapın. 44

45 Yani, ne Devlet ten yana olun yani sistemden, ne de vatandaştan yana olun, doğru olan neyse onu yapın, eğer doğrular yapılmazsa bütün işler altüst oluyor, bütün hesaplamalar yanlış çıkıyor, sonuçlar yanlış olunca da, sistem hep yanlışa doğru gidiyor. Dolayısıyla da; burada mutlaka bu hassasiyetin, ben, özellikle gösterilmesini arzu ediyorum yani sadece eksperler, acenteler ve brokerlar değil, bunlar vatandaşla yüz yüze gelen ilk paydaşlarımız olduğu için ben bunları öne aldım, ama, bu salondaki herkesin, bu sistemi doğru bir şekilde bulunduğu konum itibariyle etrafındaki insanlara anlatmasına ihtiyacımız var, bu sadece bizim tek başımıza, bunu yapmaya gücümüzün yetmeyeceğini de biliyoruz. Ben, Yönetim Kurulu Başkanı olarak, aşağı yukarı bütün vilayetlerimizin üçte ikisini veya biraz daha fazlasını tek tek dolaştım ama, bu arada il müdürlüklerimize de çok büyük görevler düşüyor, ilçe müdürlüklerimize de çok büyük görevler düşüyor, bizim, bu sistemi çok doğru ve yanlışsız bir şekilde vatandaşımıza anlatmamız gerekiyor. Bu faaliyetler ta kurulduğumuzdan beri yapılıyor, yani, ilk defa düşünülen bir çalışma şekli değil, kurulduğumuzdan beri, biz hep bunun bir ihtiyaç olacağını, olduğunu biliyoruz ve bu doğrultuda da kamuoyunu bilgilendirmek için üzerimize düşeni yapıyoruz. Tabi il ve ilçe müdürlüklerimiz bugüne kadar oldukça faydalı çalışmalar yaptılar, bazı iller çok başarılı konuma geldi, özellikle gece eğitimlerinde köy köy, kahve kahve dolaşmak suretiyle, vatandaşlarımızı, tarım sigortaları konusunda bilinçlendirmeye çalıştılar. Ben bu vesile ile, burada bulunan il müdürlerinin nezdinde, bütün il müdürlüklerimize teşekkür ediyorum, bütün ilçe müdürlüklerimize teşekkür ediyorum. Tabi bu arada, bizim, sekiz bölgede de, İşletici Şirketimiz in Bölge Müdürlükleri var, bu Bölge Müdürlükleri de, aynı şekilde eğitim çalışmalarına devam ediyorlar, katılıyorlar, köy köy, kahve kahve dolaşmak suretiyle bu bilinci daha yukarılara çıkarmaya gayret ediyorlar. Ben, bu vesile ile, İşletici Şirketimiz çalışanlarına da huzurlarınızda burada teşekkür ediyorum. Tabi dediğim gibi, ama bu sadece, il müdürlüklerinin ya da ilçe müdürlüklerinin, TARSİM Yönetim Kurulu nun sırtında götürülecek bir yük değil, oldukça ağır bir yük. Herkesin bir sorumluluk alması gerekiyor özellikle bu salondaki bütün arkadaşların, bütün paydaşların. Biz, gerçekten bu sektöre hizmet etmek istiyorsak, aslında, hizmet ettiğimizde de, bir noktada kendimize hizmet etmiş olacağız, çünkü sektör, son derece önemli bir sektör ve dünya kurulduğundan beri, insanların gıda ihtiyacı, hep bu sektörden sağlanmış ve yerine başka bir alternatif koyma şansımız yok. Dolayısıyla, bu sektörde üretimin aksamaması gerekiyor ama, gelin görün ki hep açık alanlarda üretim yapıyoruz ve bu küresel ısınma ve iklim değişiklikleri nedeniyle de artık, bütün dünyada, bu doğal afet olarak nitelendirdiğimiz afet sayıları, frekansı giderek artış gösteriyor. Dolayısıyla, bizim bir şekilde, bu sektörde sürdürülebilir bir üretim sağlamamız gerekiyor, tabi burada da, insanların bu sektörden kopmaması için de mutlaka desteklenmesi lazım. İşte bu sigorta, hem Hükümetimizin hem de Bakanlığımızın, bu sektöre sunmuş olduğu bir sosyal sorumluluk projesi, dolayısıyla, hepimiz bu projenin başarılı olması için elimizden geleni mutlaka yapmalıyız. Burada bütün paydaşlara ve siz değerli katılımcılara, herkese mutlaka bir yük düşüyor. Yani, ben, Sivil Toplum Kuruluşu temsilcisiyim veya ben acenteyim, alacağım paraya bakarım veya ben eksperim, raporumu tutar geçer giderim, falan şeklinde değil. Bizim bir yandan, işimizi yaparken bir yandan da, mutlaka vatandaşı bu yönde teşvik etmeye ihtiyacımız var. Yani, çünkü tek başına, bizim Yönetim Kurulu olarak, bu yükün altından kalkma şansımız yok, eğer başarılı olacaksak, hep birlikte, el ele vererek başarılı olacağız. Eğer başarısız olacaksak da, bu çok fazla sürdürülebilir olmayacak, nitekim bazı ülkelerde başlıyor, dolayısıyla, akabinde de çeşitli yanlışlıklar yapılıyor ve sistem mecburen inkıtaya uğruyor veya tamamen iş göremez hale geliyor, öncelikle bizim, sistemi korumaya ve bunu doğru anlatmaya ihtiyacımız var. Ben, bu noktada, bütün paydaşların, gerekli hassasiyeti göstereceğine inanıyorum ve biz de üzerimize düşeni bundan önce yaptığımız gibi, bundan sonra da yapmaya devam edeceğiz, bu sistemin Türkiye de mutlaka kalıcı olması lazım, uzun soluklu olması lazım, sürdürülebilir olması lazım, dolayısıyla, sistem gönüllülük esasına dayanıyor ve ticari hiçbir amacı yok. Sadece, bu sorumluluk projesinin amacı bu sektörde üretimi sürdürülebilir kılmak, burada yaşayan insanları mutlu kılmak. Yoksa mesela bazı insanlar, ferdi olan şikayetlerini, sanki genelde oluyormuş gibi anlatıyorlar, buradan istifade edenlerin de, faydalananların da, en azından o ferdi şikayetlerini öne çıkarmaya çalışanlar kadar aktif olması gerekiyor. Onların da, eğer sistem gerçekten faydalıysa, bunu köy köy, kahve kahve dolaşıp, karşılaştıkları her insana anlatmaları gerekiyor. Yanlışsa, tamam hepimiz bırakalım, ama doğruysa bunun yaşatılması lazım ve tek tük yapılan yanlışlıkları da çok fazla öne çıkarmadan herkesin sistemi korumaya çalışması lazım. Peki burada, üreticilere, çiftçilere herhangi bir şey düşmüyor mu? Onlara da çok büyük işler düşüyor. Onlar da, bu sisteme kendileri için sahip çıkmalı, Türkiye için sahip çıkmalı, yapmış oldukları üretim için sahip çıkmalılar, herhangi bir yanlış olduğunda da, mutlaka o yanlışlığı düzeltmek yönünde davranışlar sergilemeliler. Bazen mesela, ben, büyük çoğunluğu kesinlikle tenzih ediyorum, zaman zaman böyle haksız kazanç edinmeye çalışanlar olduğunu da görüyoruz, tespit ediyoruz, onlar hakkında işlem de yapıyoruz. Çok ağır yaptırımlar da var. Mesela, her yıl, Bakanlar Kurulu Kararı nda yanlışlık yapan üreticilere, çiftçilere çok büyük bir ceza da var. O da şu, bu bir Devlet desteği, burası bir Kamu Havuzu ve 75 milyon insana ait bir yer burası, burada bir yanlışlık yapılmaması lazım, yapılınca da Kanun koyucular, yöneticiler, idareciler tedbir düşünmüşler, konan tedbir de şu, her yılki Bakanlar Kurulu Kararı nda var bu, eğer bir vatandaşımız, bu şekilde hak etmediği bir yola tevessül eder ve bu destekten hak etmediği halde yaralanır ve bu tespit edilirse beş yıl süre ile hiçbir Devlet desteğinden yararlanmama gibi bir cezası var, bu çok ağır bir ceza. Mesela, vilayetimizin birinde, vatandaşımızın biri, bir hata yapmış, çok basit bir örnek olduğu için hemen verip geçmek istiyorum; bir haftayı geçen buzağı ölümlerinde biz, anne sigorta bedelinin %10 unu yani, buzağısını kaybettiği için, aslında, sigortalı anne, ama buzağı da o işletme için önemli bir ekonomik kayıp olduğu için, bir haftalık ölümleri, bu şekilde tolere etmeye çalışıyoruz, bir şekilde vatandaşımızı, %10 unu vererek rahatlatmaya çalışıyoruz. Ölüm tarihini bir haftanın içine çekmek suretiyle, bir şekilde oradan, diyelim; 3 bin liralık bir hayvanda, 300 liralık bir gelir elde edecek, ona tevessül ediyor, ama işletmede 300 tane hayvan var. Düşünün şimdi yani, o 300 lirayı almak için, beş yıllık alacağı desteklere değer mi bu, değmez ama bilemiyor tabi, onu bir şekilde almaya gayret ediyor veya teşebbüs ediyor. Biz, bunu tabi tespit ettik, uyardık, herhangi bir ceza vermedik ama herhangi bir ödeme de gerçekleşmediği için bir şekilde uyarı seviyesinde bırakmak suretiyle, ama daha sonra o vatandaşımızın bize geriye dönüşünde şunu gördük, çok büyük bir hata yapacakmışım diye, başına gelebilecek felaketi maalesef işin başında fark etmemiş böyle bir şey olabileceğini, dolayısıyla, vatandaşımızın da haksız olan kazanç edinme noktasında, belirli hassasiyetleri göstermesini temenni ediyoruz, arzu ediyoruz. 45

46 Çünkü, burası gerçekten çok hassas bir nokta, yani, siz mesela oradan lira alıp da çok fazla bir şey kazanmayacak olursunuz, ama kaybedilen çok şey olur, niye? Yani, o tür kazançlar bizim dinimizce de helal sayılamayan kazançlardan olduğu için, yani düşünün bir kere, ömrü boyunca o, 75 milyon kişiyi dolaşıp helallik istemesi lazım, bu mümkün mü, bir insan ömrüne sığabilir mi bu? Dolayısıyla, vatandaşlarımızın da bu noktada, bu hassasiyeti göstermesi ve sisteme en azından sahip çıkma adına, hak ediyorsa hakkını sonuna kadar aramalı, bunu ben söylüyorum, yani bir haksızlık söz konusu ise, zaten bizim sistemde itiraz etme mekanizmaları var, hakkınızı arayın kesinlikle çekinmeyin, her türlü yola başvurabilirsiniz bu noktada, sistem ikinci eksper görevlendirmeyi yapıyor, adli mercilere şikayet edebilirsiniz, dava açabilirsiniz, bunların hepsi mümkün, sistemde bunlar var, ama bunun karşılığında da, hak etmediğiniz noktada da, aynı hassasiyeti sizlerden göstermenizi istirham ediyorum. Biz, bu Çalıştay da, bir noktada, bir kantara çıkmayı hedefledik. Yani, ne yaptık, neler yapabildik, yapamadıklarımızı niye yapamadık, bunları bir görmemiz gerekiyordu. Çünkü bugüne kadar, belirli düzenlemelerle bu seviyeye geldik ama bundan sonra, daha sağlıklı bir büyümenin olması gerekiyor, dolayısıyla da, bir yol haritasının, bir stratejik belgenin ortaya çıkması lazım ve bundan sonra daha bilimsel ve uluslararası evrensel sigortacılık prensiplerinin öne çıkması gerekiyor. Bunları öne çıkaracak bir Çalıştay yapmayı hedefledik ve bu Çalıştay ı yapmamızın da amacı buydu. Bu vesile ile, sizleri de buraya kadar, Ankara ya kadar yorduk, özellikle, yurt dışından ve yurt içinden gelen misafirlerimiz var. Ben, onların hepsine, tek tek, tekrar hoşgeldiniz diyorum ve zahmetlerinden dolayı hepsine tek tek teşekkür ediyorum. Önemli bir destek verdiniz, önemli bir çalışmaya imza attınız. Bu vesile ile, bütün katkı veren paydaşlarımıza, Havuz Yönetim Kurulu adına teşekkür ediyorum. Ümit ediyorum ki, önümüzdeki on yıl, TARSİM açısından daha güzel olacak ve Türkiye gerçekten giderek büyüyor. Dolayısıyla da, artık orta gelişmiş ülke sınıfından, belki gelişmiş ülke sınıfına doğru atlama yapmamız gerekecek, bunun tarım sektöründe de olması gerekiyor, tarım sektöründe de sigorta son derece önemli, burada da bizim gelecekle ilgili bazı tedbirler almamız, bazı adımlar atmamız gerekiyordu, işte bu Çalıştay, bunun için yapıldı. Sizler teşrif ettiniz, bizleri onurlandırdınız. Ben, hepinize tek tek teşekkür ediyor ve bu çalışmanın, hem Türkiye mize hem de tarım sektörümüze hayırlar getirmesini temenni ediyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Dr. Ramazan KADAK Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) Yönetim Kurulu Başkanı 46

47 ÇALIŞTAY DAN KARELER 47

48 48

49 49

50

51 51