İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

Transkript

1 İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

2 Canlının en küçük birimi Hücre

3 1665 yılında ilk olarak İngiliz bilim adamı Robert Hooke şişe mantarından kesit alıp mikroskopta inceledeğinde boş odacıklar şeklinde yapılar gördü. Hooke bu odacıklara hücre (cellula) adını verdi. Aslında onun gördüğü şeyler ölü hücre çeperleriydi. Yani ilk cansız hücreyi Robert Hooke incelemiştir.

4 Dil epitel hücreleri Spinal kord Beyaz ve gri madde Periodic Acid Schiff (PAS)

5 Goblet hücreleri (TEM) Elektron mikroskop Trakede mukus salgılayan yuvarlak goblet hücresi ve siller (Scanning elektron mikrograf).

6 Prokaryot hücre Ökaryot hücre Makrofaj(Ökaryot hücre) tarafından fagosite edilen bakteriler)

7 Prokaryot ve ökaryot arasındaki bazı belirgin farklar Prokaryotlar Organizmalar:Bakteriler Hücre boyutu: µm DNA nukleus içinde değil DNA sirküler yapıda Kromozom sadece DNA dan oluşur. Stoplazma homojen Hücre iskeleti yok. Doku oluşumu yoktur. Ökaryotlar Mantarlar,bitkiler ve hayvanlar µm DNA nukleus içinde DNA lineer yapıda Kromozom DNA ve proteinden oluşur. Stoplazma granül içerir. Protein flamanlardan kurulu h. İskeleti vardır. Doku oluşumu vardır

8 Ökaryot ve prokaryotlarda protein sentezi Ökaryotlar Prokaryotlar

9 Prokaryotik organizmalar Bakteriler Arkeler: patojen veya parait olan formları bilinmemmektedir Basit bir yapıya sahipler Biyokimyasal olarak kompleks yapıda canlılar

10 I-BAKTERİLER Çok farklı doğal çevrede yaşayabilen organizmalar Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, vb

11

12 BAKTERİLER Çok farklı doğal çevrede yaşayabilen organizmalar; Küresel, çubuk veya spiral şeklinde Büyüklükleri farklıdır Hücre organeli içermezler Ribozomları ökaryotik ribozomdan daha küçük DNA çember şeklinde ve hücre içi sıvısında çıplak olarak bulunur

13 Bakterilerin sınıflandırılması coccus vibrio bacilus spirillum spirochete

14 Bakteri şekilleri

15

16

17 Bacillus (çubuk) şekilli bakteriler Escherichia coli Mycobacterium tuberculosis

18

19 Salmonella Gram (-) Anaerob Patojen İlk kez Salmon tarafından 1886 da izole edildi Genellikle hayvan dışkısı bulaşmış gıdaların kullanımı ile

20 Mycobacterium tuberculosis Robert Koch (1882'de)Tüberküloz hastalığının Mycobacterium tuberculosis tarafından oluşturduğunu kanıtladı Asit- alkole dirençli Gram yöntemi il zor boyanırlar Basil, aktif bir tüberküloz hastasından öksürük, hapşırık ya da diğer yollarla tükürük içerisinde havaya saçılır (damlacık yolu), havada asılı kalan partiküllerin alınmasıyla enfeksiyon yayılır

21 II-VİRUSLER Işık mikroskopunda görülemezler Bakterileri tutan filitrelerden geçebilir Zorunlu hücre içi parazitidir. Bir çeşit nukleik asit molekülü ve onu saran protein kılıftan (kapsid veya kapsomer) ibarettir. Nukleik asit kapsid : nukleokapsid Zarflı virusler

22 VİRUSLER Kapsid yapılarına göre üç gruba ayrılırlar; I. Kübik simetrili virüsler (adenovirus, polyomavirus) II. Heliks simetrili viruslar (tütün mazoik virusu) III. Kompleks yapılı viruslar (Pox grubu viruslar) I II II III

23

24 VİRUSLER Virüs çeşitleri Konağa göre Bitkisel Hayvansal Bakteri virüsler (bakteriyofaj) Nükleik aside göre DNA virüsleri RNA virüsleri

25 Zorunlu hücre içi parazitidir.

26 Bakteri virusları (Bakteriofaj=faj) Her bakteri cinsinin kendine özgü bakteriofaj ı vardır.

27

28

29 Hayvan virusleri Nükleik asit tipi: RNA Grip Çocuk felci Kızamık Kızamıkçık Kabakulak Kuduz AIDS Nükleik asit tipi: Suçiçeği Çiçek Uçuk (herpes) DNA

30

31

32 Hastalık etkeni Bakteriler; Gıda zehirlenmeleri Difteri Tetanoz Tifo Verem Frengi Ülser Virüsler; Grip Uçuk Kızamık Su çiçeği Kabakulak Kuduz Antibiyotikler bakterileri etkiler viral hastalıklarda etkili değildirler

33

34 ÖKARYOTİK HÜCRELER DNA sının çoğu çekirdek içindedir Hücre büyüklüğü ait olduğu türün büyüklüğü ile orantılı değildir İnsandaki en büyük hücre yumurta hücresidir (200µm lik çap)

35 Hücre Şekli Hücrenin fonksiyonuna (eritrositler,sperm) Hücrenin bulunduğu yerdeki mekanik faktörlerin etkisine (lökositler) Hücreler arası ortamın şartlarına (kemik hücreleri) göre değişir.

36 Hücrelerin yaşam süreleri farklıdır Granülositler Eritrositler Karaciğer epitel hücreleri Nöronlar Vb.

37 İki hücre arasındaki /interstisiel sıvı(intercellular space)

38