Türkiye de ilaç sanayisinde çalışanların yaklaşık %1 i eczacıdır. Akademisyen sayısı ise 900 civarındadır (6).

Transkript

1 SAYISAL AÇIDAN TÜRKİYE DE ECZACILIK EĞİTİMİ TRENDİ: GERÇEKTEN İŞSİZ ECZACILAR OLACAK MI? Zekeriya AKTÜRK Eczacılık fakültelerine 28 yılında ilk 1 bine giren öğrenciler yerleştirilirken (1) 213 yılında bu rakam 2 bine gerilediği göze çarpmaktadır (2) döneminde kaydolan öğrencilerin ise 3 bininci sıradan yerleştikleri dikkati çekmektedir. Yine de eczacılık eğitiminin yükseköğretim programları arasında halen popülerliğini koruduğunu söyleyebiliriz; açılan tüm kontenjanlar dolmaya devam etmektedir. Her meslekte olduğu gibi eczacılıkta da mesleğin geleceğiyle ilgili tartışmalar süregelmektedir. Ancak özellikle 31 Mayıs 212 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan (3) kanun değişikliğinden sonra eczacılık fakültesi mezunlarının geleceğiyle ilgili tartışmalar daha da artmıştır. Bu yazıda eczacılık fakültesi öğrencilerinin ve mezunlarının sayılarıyla ilgili bir projeksiyon yapılarak öğrenci alımında acilen plan değişikliğine gidilmesinin gerekliliğine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır. ÖSYM tarafından eğitim öğretim yılında 25 eczacılık fakültesine 1886 öğrenci yerleştirilmiştir (2). Kurulumu tamamlanan ve altyapı çalışmaları devam edenlerle birlikte yakın gelecekte en az 2 yeni eczacılık fakültesinin daha öğrenci almaya başlayacağı tahmin ediliyor. Diğer taraftan, Türkiye de 22 de olan eczacı sayısı 212 yılı itibariyle e çıkmıştır (4). Serbest eczane ihtiyacının iste tamamlandığı anlaşılmaktadır. Türkiye de 2446 eczane bulunduğu, bunlardan 5499 unun yeni yasaya göre fazlalık olduğu ve dolayısıyla zaman içerisinde kapanacağı, çoğu ilçelerde olmak üzere 222 eczaneye ise ihtiyaç olduğu bildirilmiştir (5). Türkiye de ilaç sanayisinde çalışanların yaklaşık %1 i eczacıdır. Akademisyen sayısı ise 9 civarındadır (6). Türkiye nin nüfus artışının yavaşlaması nedeniyle 8 milyon civarınsa sabitleneceği tahmin edilmektedir. Türkiye de kaba ölüm hızının binde 4,9 olduğu (7) ve her yıl eczacıların yaklaşık binde 1 unun da başka sebeplerle (emeklilik, hastalık, göç vb.) mesleği bıraktıkları hesaba katılırsa Türkiye de eczacı sayısı ve iş yeri dağılımları için önümüzdeki 1 yıl içerisinde Tablo 1 deki şekilde bir değişim projeksiyonu yapılabilir. Grafik 1 ve 2 de görüldüğü üzere, mevcut trendin devam etmesi halinde önümüzdeki 1 yıl içerisinde eczacılık fakültesi öğrenci sayıları 15 bin, çalışan eczacı sayıları ise 4 bin civarında olacaktır. Sanayi ve kamu sektörlerinde tahmin edilen istihdamlar gerçekleşse dahi yakın gelecekte binlerce eczacının sektör dışında iş arayışına gitmesi veya işsiz olması söz konusudur eğitim öğretim döneminden itibaren eczacılık öğrencisi kontenjanlarını yarı

2 yarıya azaltıp 22 yılından itibaren her yıl 1 mezun verilecek şekilde bir planlama yapılsa dahi mevcut öğrencilerin mezuniyeti devam edeceğinden sektörde bir birikim ve eczacı fazlası olmaya devam edecektir (Grafik 3). Diğer sektörlerde olduğu gibi Türkiye nin eczacı ihtiyacının planlanmasında da Sağlık Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler, eczacı odaları, ilaç sanayisi ve serbest eczacıları da içine alan bir planlama yapılmalı ve uygulanmalıdır. Görünen o ki, öğrenci alım politikalarının mevcut trendle devam etmesi halinde yakın gelecekte işsiz eczacıların ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Eczacılık fakültelerinin eğitim alt yapıları, öğretim elemanı sayıları ve eğitimi etkileyen diğer faktörlerin durumunu ise ayrıca tartışmak gerekmektedir. 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5, Toplam Öğrenci Çalışan Eczacı Grafik 1: Yıllara göre toplam öğrenci ve çalışan eczacı projeksiyonu. 6, 5, 4, 3, 2, 1, Grafik 2: Yıllara göre sektör dışında çalışan veya işsiz eczacı tahmini.

3 3, 2,5 2, 1,5 1, 5 Grafik 3: döneminden itibaren eczacılık öğrenci kontenjanlarının %5 civarında azaltılması halinde yıllar içerisindeki işsiz eczacı tahmini.

4 Tablo 1: yılları arasında eczacılık öğrencileri, mezunları ve iş alanı dağılımlarının projeksiyonu. Yıl Fakülte Toplam Sayısı 1 Yeni Kayıt 2 Öğrenci Yeni Mezun Çalışan Eczacı 4 Serbest Eczacı Sayısı 4 Akademik Eczacı Sayısı 5 Sanayide Çalışan 6 Kamu Eczacısı 6 Diğer / İşsiz yılında 17 eczacılık fakültesi öğrenci alırken 214 yılında bu sayı 25 e çıkmıştır. Bu projeksiyon çalışmasında her yıl bir yeni fakültenin öğrenci alması öngörülmüş olmakla birlikte, gerçekte daha fazla olabilir. 2 Mevcut fakültelerin kontenjanları dekanlıkların azaltılma talebine rağmen değişmemekte, hatta artmaktadır. Yeni kurulacak fakültelere de başlangıçta 5 şe öğrenci alınacağı varsayılmıştır yılındaki toplam öğrenci ve yeni mezun sayıları Sağlık Bakanlığı nın ilgili raporundan (8) alınmış, sonraki yıllar için projeksiyon yapılmıştır yılındaki toplam çalışan ve serbest eczacı sayıları Sağlık Bakanlığı nın ilgili raporundan (8) alınmış, sonraki yıllar için projeksiyon yapılmıştır. Serbest eczacı sayılarının ilgili yasa gereği artmayacağı, hatta azalacağı beklenmektedir. 5 Akademik eczacı sayısının her yeni fakülte için 5 adet artacağı tahmin edilmiştir. 6 Her yıl sanayide 5, kamu hastanelerinde ise 3 eczacı istihdamının sağlanacağı tahmin edilmiştir.

5 Kaynaklar ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi - ÖSYM; [ ]. Available from: AVUZU/6_tablo4excel.xls ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi - ÖSYM; [ ]. Available from: %C3%96SYS KONT KILAVUZU BASKI (Tablo 4)_KB.pdf. 3. Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun İle Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü Resmi Gazete. 212 (2839). 4. Marakoğlu K. Türkiye de tıp bilimleri alanında insan gücü durumu. Genel Tıp Dergisi. 213;23(Ek1): Nüfusa göre eczane dağılımı ve açılabilecek eczane sayıları İstanbul Üniversitesi Eczacılık Öğrencileri Birliği; [ ]. Available from: content/uploads/213/7/eczane- say%c4%b1s%c4%b1.pdf. 6. Eğilmez MV. İlaç Sanayisinde Gelecek : Eczacı Semineri [ ]. Available from: b7fb1a1e2e58ea5faf499d32d377cc.ppt. 7. Ölüm İstatistikleri, 213: Türkiye İStatistik Kurumu - TUİK; [ ]. Available from: 8. Solak M. Türkiye de Sağlık Eğitimi ve Sağlık İnsangücü Durum Raporu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 214.