TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI

Transkript

1 TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI Krizi Yönetmede Merkez Bankas n n Rolü ve Etkinli i Erdem Ba ç Ba kan Yard mc s stanbul Üniversitesi 22 May s

2 Sunum Plan I. Fiyat stikrar ve Finansal stikrar II. III. IV Y l Sonras nda Para Politikas Uygulamalar Merkez Bankas n n Ald ve Alabilece i Önlemler Deflasyon Riskine Kar Para Politikas V. Para Politikas n n Gelece i 2

3 I. Fiyat stikrar ve Finansal stikrar 3

4 Fiyat stikrar ve Finansal stikrar A r gev ek para politikas : ABD de 1970 ler Phillips E risi - ABD ( ) Enflasyon (ABD) sizlik (ABD) 4

5 Fiyat stikrar ve Finansal stikrar A r gev ek maliye politikas : Türkiye de 1990 lar Türkiye'de Kamu Borçlanma Gere i, Enflasyon ve Faiz KKBG Enflasyon Nominal Faiz % 16% 14% 12% % 8% 6% 4% 2% 0% -2% 5

6 Fiyat stikrar ve Finansal stikrar A r gev ek finansal sektör politikas : ABD de 2000 ler örne i ABD'de Toplam Hanehalk Kredilerindeki De i imin GSY H ya oran 12 GSY H nin yüzdesi, %

7 II Y l Sonras nda Para Politikas Uygulamalar 7

8 2001 Sonras Para Politikas Nas l ekillendi? Yükselen Enflasyon III Olumsuz Maliyet oku Ç Politika Tepkisi Hedef revizyonu, Ölçülü faiz artırımı II Yüksek Talep ve Olumsuz Maliyet oku Ç Politika Tepkisi Güçlü parasal sıkılaştırma Fiyat stikrar Dü en Enflasyon IV Dü ük Talep oku Ç Politika Tepkisi Faiz indirimleri HEDEF Olumlu Maliyet oku Politika Tepkisi İhtiyatlı Faiz İndirimi ve Faiz Dışı Araçlar: Düzenleme ve Denetlemelerin sıkılaştırılması I Dü en Milli Gelir Sürdürülebilir Büyüme A r H zl Artan Milli Gelir 8

9 2001 Sonras Para Politikas Nas l ekillendi? 2006 y l nda güçlü iç ve d talep ko ullar alt nda döviz kurlar ndaki yükseli, enflasyon bekleyi lerini ve enflasyonu orta vadede olumsuz etkileme potansiyeli ta d için Merkez Bankas kuvvetli bir parasal s k la t rmay gerekli görmü tür. TCMB Politika Faiz Oran ve Döviz Kuru* (Ocak 2005 May s 2009) TCMB Politika Faiz Oran ve Gösterge D BS Faiz Oran (1 Ocak Aral k 2006, bile ik, yüzde) 20 Politika Faiz Oran (sa eksen) Gösterge D BS Faiz Oran 15 Döviz Kurlar ndaki Ayl k De i im (sol eksen) Politika Faiz Oran * E it a rl kl ABD Dolar - Euro sepeti Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine Müste arl, TCMB

10 2001 Sonras Para Politikas Nas l ekillendi? Mevcut ortamda ise iktisadi geli meler, kontrollü ancak oldukça h zl bir faiz indirim sürecini gerekli ve mümkün k lm t r. 1 Türkiye de Ç kt Aç ( Ç Ç, yüzde) 25 Döviz Kurlar ndan Mal ve Hizmet Fiyatlar na Geçi kenlik (5 ayl k birikimli yüzde de i im) 0 20 May s Eylül Ekim ubat Mayıs-Haziran Ekim 2008 Sonrası Ç4 05-Ç4 06-Ç4 07-Ç4 08-Ç4 Kaynak: TCMB -5 Döviz Kuru Sepeti* Dayan kl Mal (Alt n hariç) * E it a rl kl ABD Dolar - Euro sepeti Kaynak: TÜ K, TCMB Mobilya Otomobil Hizmet

11 III. Merkez Bankas n n Ald ve Alabilece i Önlemler 11

12 Faiz ndirimleri 2008 y l Kas m ay ndan 2009 y l May s ay na kadar olan yedi ayl k süre içinde politika faiz oranlar 750 baz puan indirilmi tir TCMB Politika Faiz Oran ve Gösterge D BS Faiz Oran (1 Ocak May s 2009, bile ik, yüzde) Gösterge D BS Faiz Oran Politika Faiz Oran Kaynak: Hazine Müste arl, TCMB 12

13 TL Likiditesi Önlemleri Merkez Bankas n n likidite yönetimi genel çerçevesi oldukça esnektir ve bankac l k sisteminin likidite ihtiyac n etkin bir ekilde kar layabilecek yap dad r Politika Faiz Oran ve Repo-Ters Repo Piyasas Gecelik Faiz Oran (Ocak Nisan 2009 aras nda, yüzde) Gecelik Faiz Oran Merkezi Bankas nca Sa lanan TL Likiditesi (Ocak 2008 Nisan 2009, milyar TL) Sterilizasyon Fonlama Politika Faiz Oran Kaynak: MKB, TCMB Kaynak: TCMB 13

14 Döviz Likidite Önlemleri Martta döviz piyasas nda derinli in kaybolmas na ba l olarak günlük döviz sat m ihalelerine tekrar ba lanm, düzenlenen 18 ihalenin ard ndan 3 Nisanda döviz sat m ihalelerine son verilmi tir. 1.0 Vadesi Gelmemi Döviz Depo Toplam ve Döviz Depo Piyasas ndaki Faiz Oran (Ekim 2008 Nisan 2009) Vadesi Gelmemi Döviz Depo Toplam (milyar dolar, sol eksen) 5 Milyar ABD Dolar Faiz Oran (1 hafta, sa eksen) Faiz Oran (1 ay, sa eksen) Yüzde 1 0 Kaynak: TCMB 14

15 hracat Reeskont Kredileri Ya anan küresel krizin reel sektör üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amac yla, ihracat reeskont kredisi limiti 500 milyon ABD dolar ndan 2,5 milyar ABD Dolar na ç kar lm ve kullan m ko ullar kolayla t r lm t r. 600 hracat Reeskont Kredisi Kullan mlar (1992 Nisan 2009) * * 17 Nisan 2009 itibar yla Kaynak: TCMB 15

16 Al nabilecek Döviz Likiditesi Önlemleri Merkez Bankas, her zaman oldu u gibi bundan sonra da döviz piyasas n n sa l kl çal mas ve döviz likiditesinin desteklenmesi amac yla gerekti i takdirde ilave önlemleri imkanlar ölçüsünde ve basiretli bir ekilde almaya devam edecektir. Al nabilecek Önlemler: 1. Uluslararas piyasalardaki sorunlar n derinle mesi ve bu durumun ülkemizi de olumsuz yönde etkilemesi halinde, dalgal döviz kuru rejimi ile çeli meyecek ekilde döviz sat m ihalelerine ba lanmas veya döviz piyasas na do rudan müdahale edilmesi, 2. Bankalar n Döviz ve Efektif Piyasalar nda i lem yapma limitlerinin art r lmas, 3. Döviz Depo Piyasas nda borçlanma vadelerinin uzat lmas ve borç verme faiz oranlar n n dü ürülmesi, 4. Yabanc para zorunlu kar l k oranlar n n s n rl bir miktar daha indirilmesi gündeme gelebilecektir. 16

17 IV. Deflasyon Riskine Kar Para Politikas 17

18 Para Politikas Geleneksel para politikas n n yan s ra geleneksel olmayan para politikas uygulamalar geli mi ülke merkez bankalar taraf ndan yo un bir ekilde kullan lmaktad r. Enflasyon Oran (Ocak 2000 ubat 2009, y ll k yüzde de i im) Geleneksel Olmayan Para Politikas Uygulamalar Kaynak: IMF Geli mekte Olan Ülkeler Geli mi Ülkeler Ülke ABD ngiltere sviçre Tedbir 2009 y l içerisinde 1,25 trilyon ABD Dolar de erinde ipote e dayal menkul k ymetin sat n al nmas 6 ayl k dönem içerisinde 300 milyar ABD Dolar de erinde uzun vadeli hükümet tahvilinin sat n al nmas Bankalar n bilançolar nda bulunan toksik varl klar n sat n al nmas 75 milyar Sterlin de erinde özel sektör ka tlar ile orta ve uzun vadeli hükümet tahvilinin sat n al nmas sviçre Frang cinsinden özel sektörün ihraç etmi oldu u borçlanma araçlar n n sat n al nmas 18

19 Deflasyon Riskine Kar Para Politikas Önümüzdeki dönemde dünya ekonomilerinin ayr mas nda, deflasyonist bask lara kar ülkelerin ne ölçüde hareket esnekli ine sahip olduklar belirleyici olacakt r. Bu çerçevede, nominal ve reel faizlerin seviyesi önem ta maktad r Ukrayna ili srail Malezya G. Kore Rusya Çek Cum. Endonezya Polonya Kolombiya Meksika G. Afrika Peru zlanda Tayland Türkiye Romanya Brezilya Macaristan Çin Reel Politika Faiz Oranlar (Nisan 2009 itibar yla, yüzde) Kaynak: Merkez Bankalar, statistik Ofisleri, TCMB 19

20 Deflasyon Riskine Kar Para Politikas 2009, 20 ve 2011 y llar için, s ras yla, yüzde 7,5, yüzde 6,5 ve yüzde 5,5 olarak belirlenen enflasyon hedefleri, içinde bulundu umuz zorlu dönemde ülkemizi deflasyon riskinden uzak tutmaktad r. 14 Enflasyon Beklentileri (Ocak 2005 May s 2009, yüzde) Ay 8 24 Ay Enflasyon Hedefleri Kaynak: TCMB, TÜ K 20

21 Para Politikas n n Gelece i - Enflasyonun dü meye devam etmesi ve önümüzdeki üç y l boyunca y l sonu hedeflerinin alt nda seyretmesi öngörülmektedir. (Nisan 2009 Enflasyon Raporu) - Para Politikas n n a a yönlü esnekli ini uzunca bir süre korumas gerekebilecektir. (14 May s 2009 tarihli Para Politikas Kurulu Duyurusu) - Buna yan s ra Merkez Bankas önümüdeki aylarda önceden duyurdu u ilave Türk Liras ve Döviz likiditesi önlemlerini de ihtiyaç görüldü ünde devreye sokacakt r. (2009 Y l nda Para ve Kur Politikas, Aral k 2008) - Orta vadede mali disiplinin sürdürülecegine dair taahhütlerin ve yap sal reform sürecinin güçlendirilmesi, gerek beklenti yönetiminin etkinlestirilmesi gerekse para politikas kararlar n n olumlu etkilerinin desteklenmesi aç s ndan büyük önem arz etmektedir. (Para Politikas Kurulu Toplant Özetleri) 21

22 Te ekkürler. 22

23 TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI Krizi Yönetmede Merkez Bankas n n Rolü ve Etkinli i Erdem Ba ç Ba kan Yard mc s stanbul Üniversitesi 22 May s