REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

Transkript

1 REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Adem Aköl Sinan Özyavaş Hazırlama Komitesi Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü 1/5

2 1. AMAÇ Bu protokolün amacı ağız bakımı uygulamasında standart bir yöntem belirlemektir. 2. KAPSAM Bu protokol ağız bakımına yönelik faaliyetleri kapsar. 3. SORUMLULAR Bu protokolün uygulanmasından hekimler ve hemşireler sorumludur. 4. TANIMLAR Dudak: Ağzın, dişleri örten ve dışarıya doğru kıvrılan üst ve alt kenarlarından her biri. Dil: Ağzın içinde bulunan bir organdır. Acı, tatlı, tuzlu ve eksi lezzetleri ayırır. Besinlerin ağız içinde çevrilmesine yardımcı olur Diş: Sindirim sisteminin başlangıcı olan ağızda bulunan, ana işlevi besinlerin mekanik olarak parçalanması, sindirimini sağlamak olan organlardır. Tükürük Bezleri: Ağzı ıslak tutan, besinleri yumuşatarak sindirimi başlatan ve dişleri çürükten koruyan tükürüğü salgılarlar. Çürük: Diş sert dokularının madde kaybı ile birlikte ilerleyen hastalığına çürük denir. Mukozit: Ağız mukoz membran bütünlüğünde bozulma (eritem, ödem, kanama, ülserasyon, psödomembran oluşumu ile karakterize durum) Halitozis: Ağız kokusu Stomatizis: Ağız mukozası iltihabı Ginjivitis: Diş eti iltihabı Glossitis: Dil iltihabı Mukozit Sınıflandırma Skalası: Grade 0: Normal Grade 1: Ağrısız ülserler ya da hafif acıma hissi ile beraber eritem Grade 2: Ağrılı eritem, ödem ya da ülserler, ancak katı gıdalar yenebilmekte Grade 3: Ağrılı eritem, ödem ya da ülserler ve yalnızca sıvı gıdalar alınabilmekte Grade 4: Parenteral ya da enteral beslenme desteği gerekmektedir. 5. UYGULAMA 5.1. Temel İlkeler Ağız bakımı sıklığına ve yöntemine; hastanın mevcut hastalıkları ve tedavileri değerlendirilerek karar verilir (Nötropenik, entübe vb.). 2/5

3 Hasta mahremiyetine özen gösterilmelidir Ağız içindeki tüm yapıların (dişler, dişetleri, dudaklar, yanak mukozası, dil ve damak rengi, nemliliği, yapısı ve bütünlüğü ve herhangi bir lezyon, ağrı, kanama, yutkunma ve yemek yemede zorlanma, mukozit, stomatizis, ginjivitis, glossitis, halitozis olup olmadığı değerlendirilmelidir Hemşire, hasta kabulünde ve 24 saatte bir oral kaviteyi Dünya Sağlık Örgütü nün Mukozit Sınıflandırma Skalasını kullanarak değerlendirmelidir Hasta uygulanacak işlemler hakkında bilgilendirilir Hasta birey ve yakınının hastanın bağımlılık derecesine göre işleme katılması sağlanmalıdır Hasta kendi ağız bakımını yapabilecek durumda ise, dişlerini günde en az 4 kez fırçalaması konusunda hasta bilgilendirilmelidir Mukoz membranın irritasyonunu azaltmak için çok sıcak, soğuk ya da asitli sert kuru yiyecekler yenmemesi, sert diş fırçası kullanılmaması konusunda hasta bilgilendirilmelidir Ağzında kanama eğilimi olan ve trombositopenisi olan hastalarda diş fırçası ve ipi kullanılmalıdır Ağızda mantar enfeksiyonu veya viral bir enfeksiyon varsa doktor istemine göre antifungal veya antiviral solüsyolar kllanılarak ağız bakımı verilmelidir Gargara yapılıyorsa; (antimikrobiyal) gargara işleminin saniye sürmesi ve sonrasında da 15 dakika su dahil hiçbir şey tüketilmemesi gerekir TANILAMA Ağız Bakımının Uygulanması Gereken Durumlar Dehidratasyonu olan hastalar Ağızdan beslenemeyen hastalar Kemoterapi, radyoterapi alan hastalar O 2 tedavisi ve atropin gibi tedavileri alıp ağız kuruluğu olan hastalar Endotrakeal tüp/trakeotomisi olan hastalar Mental retarde ya da diğer nörolojik problemi olan hastalar Bilinci kapalı hastalar Sedasyon uygulanan hastalar Oral malignansisi olan hastalar Ventilatöre bağlı hastalar Yüksek ateşi olanlar Protein, vitamin ve kalori eksikliği olanlar 3/5

4 Sigara ve alkol kullanımı olanlar Kötü ağız içi hijyeni olan hastalar Ağız İçinin Değerlendirilmesi Dudaklar; Pürüzsüz, pembe, nemli Dil; Pembe nemli, papillalar mevcut, rahat hareket edebilir Tükürük; Akışkan, şeffaf Mukoza; Pembe ve nemli Diş etleri; Pembe ve sağlam Dişler; Parlak ve temiz 5.3. UYGULAMA Malzemeler Antiseptik solüsyon veya gargara (varsa ağız bakım seti) Abeslang Gazlı bez Böbrek küvet Bir bardak ılık su Kâğıt ya da bez havlu Yağlı bir pomad İşlem Öncesi Hasta ve yakınları yapılacak işlem hakkında bilgilendirilir. Hastanın bilinç durumuna göre bakıma katkısı değerlendirilir (ventilatöre bağlı hasta veya bilinci açık hasta vb.). Ağız bakım seti kullanılır ya da işlemden önce abeslang ucuna gazlı bez sarılarak flasterle tespit edilir. Tümü hazır konuma getirilir. Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar için kullanılacak solüsyon, solüsyonun koyulacağı kap ve gazlı bez steril olmalıdır. Yatağın başı yükseltilerek hastaya yarı oturur pozisyon verilir, başı yana çevrilir (başın yükseltilemediği durumlarda sadece yana çevrilir). El Hijyeni Talimatı na göre el hijyeni sağlanır İşlem Bilinci Açık Hasta (Nötropenik vb.) Hastanın çenesinin altına havlu ve böbrek küvet yerleştirilir. Yumuşak diş fırçası ile günde en az 4 kez Enfeksiyon Kontrol Kurulu nun önerilieri doğrultusunda (SF veya diş macunu ile) fırçalanır. 4/5

5 Gargara (% 0,9 NaCl, sodyumbikarbonat) her 3-4 saatte bir yapılır. Dudaklara yağlı bir pomad sürülerek nemlendirilir Bilinci Kapalı Hasta (Entübe vb.) Eldiven giyilir. Hastanın çenesinin altına havlu ve böbrek küvet yerleştirilir. Hastanın ağzı kapalı ise mandibulaya bastırılarak hastanın ağzı açılır ve tekrar kapanmasını önlemek için abeslangın ucu azı dişlerin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Hastanın alt ve üst dişleri gaz spançla tutularak açılır. Gazlı bez sarılmış abeslang, solüsyon ile ıslatılır ve ağzın içi temizlenir. Dişlerin iç, dış, birbirine bakan yüzleri, dil, yanak içi ve diğer yumuşak dokular sırasıyla temizlenir. Ağız bakım seti ile ağız bakımı sağlanacak ise ağız bakım çubuğu; solüsyonu ile ıslatılarak aynı işlem uygulanır. Dudaklara yağlı bir pomad sürülerek nemlendirilir İşlem Sonrası Malzemeler Atık Yönetimi Prosedürü ne göre ortamdan uzaklaştırılır. El Hijyeni Talimatı na göre el hijyeni sağlanır. Hastaya rahat bir pozisyon verilir. Yapılan işlem Hemşire İzlem Formu na kaydedilir. 6. İLGİLİ DÖKÜMANLAR 6.1. Hemşire İzlem Formu 6.2. Atık Yönetimi Prosedürü 6.3. El Hijyeni Talimatı 5/5