Suriyeli Göçmenler Özelinde Türkiye de Göçmenlerin Sağlık Gereksinimleri. Dr.Melikşah Ertem

Transkript

1 Suriyeli Göçmenler Özelinde Türkiye de Göçmenlerin Sağlık Gereksinimleri Dr.Melikşah Ertem

2 Göçmenler/sağlık hizmetleri ilkeler neler olmalı? Sağlık hizmetleri insan hakları temelinde değerlendirilmeli ve hakçalık/eşitlik ilkesine uyulmalı Ülkedeki yasal düzenlemeler göçmenlerin hak ve özgürlüklerini kısıtlamıyor olmalı Göçmenlere sağlık hizmeti sunulmasına ilişkin sağlık sisteminde ve sağlıkla ilgili mevzuatta düzenlemeler yapılmalı Ülkedeki yönetim kademelerinin göçmenlerle ilgili algıları, düşünce yapıları iyileştirilmeli. Sağlık örgütü sayı ve nitelik açısından göçmenlere uygun hale getirilmeli Sağlık personelinin kültürler arası iletişim, göçmenlerin sağlık gereksinimlerine duyarlı olması sağlanmalı Göçmenlerle ilgili sürveyans sistemi, bilgi sistemleri geliştirilmeli Göçmenlere sağlık hizmetlerine nasıl ulaşabilecekleri anlatılmalı Göçmenlere uygun sağlık hizmetleri planlanmalı ve sunulmalı

3 Amaç: Suriyeli göçmenler özelinde Türkiye de yaşayan göçmenlerin sağlık sorunlarını ve gereksinimlerini ortaya koymak.

4 Sunum planı Türkiye de Suriyeli göçmenler Göçmenlerin Türkiye deki sağlık riskleri Yaşam koşulları Mesleki riskleri Bulaşıcı hastalıklar Üreme sağlığı Türkiye deki sağlık örgütlenmesi göçmenlerin gereksinimlerine cevap verebilir mi?

5 Türkiye de 2 milyon Suriyeli göçmen olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye de 10 ilde 24 kamp bulunmaktadır Kamplarda 258 bin Kamp dışı 2 milyona yakın Kabaca bir hesapla 300 bin 0-4 yaş arası çocuk 60 bin 0-11 aylık Bebek 100 binin üzerinde 65 yaş üstü 150 bin civarında fiziksel-mental engelli

6 Tüm bu rakamlar kesin olmayabilir Kayıtların yetersizliği Giriş/çıkışlardaki düzensizlik Güvensizlik duygusuyla göçmenlerin kendilerini gizlemesi, yanlış/hatalı bilgi vermesi

7 Düzensiz göçmenlerin durumunu ortaya koymak amacıyla yapılan küçük bir çalışma Göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı İstanbul ve İzmir illerinde toplam 60 kişiyle görüşüldü. Yarı yapılandırılmış bir görüşme formuyla kişilere ait bilgiler toplandı ve analiz edildi. Tablo 1 da görüşme yapılan bireylerin demografik özellikleri sunulmuştur.

8 Tablo 1: Görüşme yapılan düzensiz göçmenlerin demograf,k özellikleri 2014 (Ertem M, Mardin D, Tülek N. Yayınlanmamış düzensiz göçmenler raporu) Cinsiyet Yaş grupları Sayı Yüzde Kadın 32 53,3 Erkek 28 46,7 19 ve altı 3 5, yaş 14 23, yaş 11 18, yaş 14 23, yaş 11 18,3 40 yaş ve üzeri 7 11,7 Eğitim Düzeyi Okur yazar değil 9 15,0 İlk okul mezunu 15 25,0 Orta-Lise 29 48,3 Üniversite 7 11,7 Kaç aydır Türkiye de yaşıyor (min:2 ay, max: 59 ay) 5 ay ve daha az 7 11, ay arası 20 33, ay arası 18 30,0 24 ay ve daha fazla 15 25,0 TOPLAM 60

9 Tablo 2: Düzensiz göçmenlerin çalışma ortamı ve şartları (Ertem M, Mardin D, Tülek N Yayınlanmamış düzensiz göçmen raporu, 2014) Sayı yüzde Çalıştığı yer Çalışmıyor yada ev hanımı 26 43,3 Geçici işlerde çalışıyor 14 23,3 Çanta tamir atölyesi, fabrika, tekstil atölyesi, 10 16,7 mobilya atölyesi gibi işler Çay ocağı, sokak satıcısı, fırın işçisi, terzi 10 16,7 Günde kaç saat çalıştığı (min:8, max:14) 8 ve daha az 1 1, saat 12 20,0 12 saatten çok 3 5,0 Cevap alınamamış 18 30,0 İşsiz yada ev hanımı 26 43,3 Haftalık kaç TL kazandıkları 250 TL altında 9 15,0 250 ve üzerinde 3 5,0 Cevap alınamamış 22 36,7 İşsiz yada ev hanımı 26 43,3

10 Suriyeli göçmenler 1. Ülkelerine dönmek için savaşın bitmesini bekleyenler 2. Avrupa ülkelerine gitmek için plan yapanlar 3. Türkiye de entegre olmayı planlayanlar

11 Sağlığın en önemli belirleyicisi yoksulluktur. Ülkelerinden yoksulluk, şiddet, baskı gibi nedenlerle ayrılan göçmenler sürecin başından itibaren sağlık riskleri taşımaktadır. İstanbul ve İzmir de görüşülen düzensiz göçmenlerin çoğunun ülkelerinde de dezavantajlı bir gruba dahil oldukları anlaşılmıştır. Yoksul Etnik minörite (farklı meshepler, romanlar vs) Şiddet ve baskı mağduru

12 Yaşam alanları Göçmen ailelerle yapılan görüşmelerde ailelerin çoğunlukla sağlıksız ve kalabalık evlerde kaldıkları anlaşılmıştır. Bir çoğu 8-9 kişinin ya da 1-2 ailenin aynı evi paylaşmak zorunda olduğunu belirtmiştir. Örneğin; Suriyeli bir göçmen kadın, «1,5 yıldır toplam 12 kişilik 3 aile ile 4 odalı bir evde yaşamak zorunda kaldıklarını» ifade etmiştir.

13 Sağlık hizmetlerini kullanım Düzensiz göçmenlerle yapılan görüşmelerde göçmenlerin, hastalandıklarında İstanbul da Şişli Etfal ve Haseki Hastanelerini, İzmir de Tepecik Eğitim Araştırma Hastanelerini tercih ettikleri anlaşılmıştır. Göçmen dostu hastane projesi oluşturulabilir mi?

14 Hastanelerde karşılaştıkları sorunlar İşlemler çok karışık anlayamıyoruz, bize yardımcı olacak kimse yok Hastane hizmetleri çok pahalı olabiliyor Rengimizden dolayı bize AIDS li olabiliriz önyargısıyla yaklaşıyorlar. Bizim kimliğimiz olmadığı için hastaneye gitmiyoruz. Param olmadığı için ameliyat olamadım Aile hekimi; siz bana kayıtlı değilsiniz bakamam dedi. Hastanede bize iyi davranmıyorlar, bizi hor görüyorlar.

15 Görüşme yapılan ailelerin bebeklerinin aşılanması konusunda aile hekimlerine gittikleri ve sorun yaşamadan aşılarını yaptırdıkları anlaşılmıştır. İstanbul da aile hekimlerinin bazıları iş yoğunluklarının fazlalığını öne sürerek aileleri reddettikleri de olduğu ancak özellikle Kumkapı ASM hekimlerinin kendilerine gelen tüm çocukların aşılarını ihmal etmeden yaptıkları ve bebek izlemlerini gerçekleştirdiklerini ifade etmişlerdir. İzmir de göçmenlerin yoğunlukla gittikleri Eşrefpaşa Aile Sağlığı Merkezinde de hekimler ayrım gözetmeden çocukların aşılarını yapmaktadırlar.

16 Tüberküloz hastalığı örneğinde sorunlar: Kayıtlı hasta sayısı yetersiz Tedaviyi terk sorunu yaygın Adresler yanlış yada sahte çıkabiliyor Temaslı araması olanaksız Dirençli olgu sayısında artış olabilir

17 Ruh sağlığı sorunları PTSD, depresyon, psikozlar, anksiyete yaygın sorunlar Toplum ruh sağlığı hizmetleri yetersiz Kültürel farklılıklar söz konusu

18 Kadına yönelik şiddet

19 Sosyal destek ağları Çok sınırlı sosyal destek mekanizmalarından söz edilebilir Gönüllü kuruluşların bütçeleri sınırlı GK lar sosyal yardıma odaklanıyor ve sorun temelli çalışıyor

20 Mülteci kamplarında sağlık hizmet gereksinimleri Endemik hastalıkların tanı ve tedavisi Bağışıklama hizmetleri Temiz içme suyu temini Güvenli ve yeterli beslenme Çocukların büyüme gelişmelerinin izlenmesi Kadın sağlığı Ağız diş sağlığı hizmetleri Kronik hastalıkların kontrolü Ruh sağlığı hizmetleri Çevre sağlığı hizmetleri

21 Kamplarda sunulan hizmetlerden bazıları Temiz içme suyu Temiz, güvenilir, kültüre uygun gıda Bağışıklama (rutin + polio kampanyaları) Bulaşıcı hastalık salgınlarına yönelik Sendromik sürveyans TB, Şark çıbanı, ishalli hastalık ve sıtma yönetimi Hijyen eğitimleri Çevre sağlığına yönelik Atıkların düzenli yok edilmesi Jit alanlarının kontrolü Suların mikrobiyolojik ve kimyasal izlemleri Banyo, tuvalet gibi alanların hijyeninin sağlanması Üreme sağlığı Güvenli annelik Çocuk sağlığı

22 MEVCUT DURUM KAMP İÇİ KAMPLARDA HİZMETİN VERİLİŞ ŞEKLİ SAĞLIK HİZMETİNİ VEREN KURUM HİZMETİN VERİLDİĞİ YER ALTINÖZÜ TEKEL TSM KONTEYNER BOYNUYOĞUN TSM KONTEYNER HATAY TEKEL TSM BİNA YAYLADAĞI YİBO TSM KONTEYNER ANTAKYA APAYDIN TSM PREFABRİK OSMANİYE MERKEZ CEVDETİYE TSM/HASTANE PREFABRİK HARRAN KÖKENLİ TSM/HASTANE PREFABRİK CEYLANPINAR TELHAMUT TSM/HASTANE BİNA ŞANLIURFA AKÇAKALE SÜLEYMANŞAH TSM/HASTANE BİNA VİRANŞEHİR VİRANŞEHİR TSM/HASTANE BİNA SURUÇ SURUÇ TSM/HASTANE ÇADIR, KONTEYNER KİLİS MERKEZ ÖNCÜPINAR TSM/HASTANE BİNA/PREFABRİK MERKEZ BEŞERİYE TSM/HASTANE PREFABRİK KARKAMIŞ KARKAMIŞ TSM/HASTANE KONTEYNER NİZİP NİZİP 1 TSM/HASTANE ÇADIR GAZİANTEP NİZİP NİZİP 2 TSM/HASTANE KONTEYNER ISLAHİYE ISLAHİYE 1 TSM/HASTANE AİT ÇADIR ISLAHİYE ISLAHİYE 2 TSM AİT ÇADIR K.MARAŞ MERKEZ K.MARAŞ TSM/HASTANE PREFABRİK ADIYAMAN MERKEZ ADIYAMAN TSM/HASTANE PREFABRİK ADANA SARIÇAM ADANA TSM/HASTANE ÇADIR MALATYA MERKEZ MABEK (BEYDAĞI KONAKLAMA) TSM KONTEYNER MİDYAT MİDYAT TSM/HASTANE ÇADIR MARDİN DERİK DERİK ÇADIRKENT TSM/HASTANE ÇADIR NUSAYBİN NUSAYBİN TSM/HASTANE ÇADIR Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Birimi

23 Kamp dışında Toplum sağlığı merkezlerine bağlı Göçmen sağlığı birimi 12 ilde 42 Göçmen Sağlığı Birimleri kurulmuş. (Amasya 1, Ankara 1, Bursa 2, Gaziantep 4, Mersin 9, İstanbul 13, İzmir 4, Kayseri 1, Kahramanmaraş 1, Kilis 1, Adana 4, Osmaniye 1) Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Birimi

24 SUNULAN HİZMETLER İSTASTİKLER KAMP İÇİ SUNULAN POLİKLİNİK HİZMETİ SAYILARININ YILLARA GÖRE SAYILARI Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Birimi

25 SUNULAN HİZMETLER KAMP İÇİ SUNULAN ANA-ÇOCUK, KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNE AİT SAYILARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI. Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Birimi

26 Poliomyelit eradikasyon kapsamında Sınır iller + İstanbul ve Mersin de 0-5 yaş arası tüm çocuklar poliomyelit aşısı yapılmış Toplam çocuğa aşı yapılmış. Bunun tanesi yabancı çocuklar. Diğer illerde de sadece Suriyeli çocuklar ve temaslılarına aşı yapılmış Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Birimi

27 sonuç Türkiye, Suriye vatandaşlarına yönelik açık kapı politikasını sürdürmektedir ve kamplarda yaşayan ve sayıları giderek artan Suriyeli sığınmacılara önemli ölçüde yardım sağlamaktadır. Kampların dışında kalan sığınmacıların durumuna önem verilmesi gerekmektedir. Yerlerinden olmuş kişilerin ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı bir ulusal strateji hazırlanmalıdır. Mülteci kamplarında bağışıklama, analık hizmetleri, çocuk izlemleri belli bir miktarda yapılabilmektedir. Bunun yanında ruh sağlığı, ağız diş sağlığı, kronik hastalıkların kontrolü gibi hizmetler daha iyi hale getirilmelidir.