PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE KONTROL SÜREKLİLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE KONTROL SÜREKLİLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI"

Nilüfer Öcalan
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kriz Dergisi 3 (1-2): PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE KONTROL SÜREKLİLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI Ayça GÜRDAL*, Hasa MIRSAL" GİRİŞ VE AMAÇ Ayakta tedavi sürekliliği, diğer tıp dallarıda özellikle hastalık ve kurum ile ilgili faktörler tarafıda etkileirke, Psikiyatri'de bu faktörlerle birlikte; sosyokültürel özellikler ve hastaı doğruda hastalığı ile ilgili tutumu tarafıda da oldukça öemli bir düzeyde etkilemektedir. Bular dışıda hastahekim ilişkisi başta olmak üzere birçok faktör kotrol sürekliliğii belirleyebilmektedir. Bu çalışmaı amacı, psikiyatri polikliiğide kotrol sürekliliğii etkileye sosyokültürel faktörleri araştırmak, polikliiğe devamı etkileyeceğii düşüdüğümüz bazı özelliklere göre oluşturduğumuz dört ayrı hasta grubuda bu sürekliliği değerledirmek ve yaş, cisiyet, iş, köke, ikamet edile yer, eğitim durumu, ekoomik durum gibi sosyokültürelsosyodemografik faktörler çerçeveside bu kotrol sürekliliğii tartışmaktır. MATERYAL VE METOD Bu çalışmada, 1994 yılıda İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Polikliiği'e ilk kez başvura hastalar prospektif bir çalışma ile değerledirilmiştir. Her hasta çalışmaı başıda soua kadar ayı hekim tarafıda izlemiş ve tüm hastalar, ilk görüşmede daha öcede hazırlamış kliik görüşme formu ile değerledirilmiştir. Bu kliik görüşme formu; sosyodemografik verileri, soygeçmiş özelliklerii, yakımaları, hastalık öyküsüü, psiko- * Dr., ** Dr., İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Psikiyatri A.B.D. sosyal stres faktörlerii, ayrıtılı yaşam olaylarıı sorgulaya bilgileri içermektedir. Çalışmaya katıla iki hekim de taı içi ICD (Iteratioal Classificatio of Diseases-Ruhsal ve Davraışsal Bozukluklar Sııfladırması) sistemii kullamış ve bütü dosyalar çalışma souda her iki hekim tarafıda da değerledirilmiştir. Çalışmaya, 1994 yılı içide Psikiyatri polikliiğie ilk kez başvura 1300 hasta arasıda öreklem yolu ile seçile 360 hasta alımıştır. Hastalar polikliiğe devamı etkileyeceğii ögördüğümüz faktörlere göre 4 gruba ayrılmıştır. Bular: Tablo 1: Hastaları gruplara göre dağılımı 1- Somatik yakımalarla psikiyatri dışı kliiklere başvura ve yakımasıı açıklayacak fiziksel hiçbir rahatsızlığı olmaya hastalar (:60, Kadı: 42; Erkek:18) 2- Fiziksel bir hastalığı ola ve psikiyatrik yardım ögörüle hastalar (:36,Kadı:2;Erkek:11) 3- Kedi isteği ile psikiyatriye başvura ve psikotik olmaya hastalar (:224, Kadı:144; Erkek:80) 4- Psikotik hastalar (:40, Kadı:14; Erkek:26) 149

da oldukça öemli bir düzeyde etkilemektedir. Bular dışıda hastahekim ilişkisi başta olmak üzere birçok faktör kotrol sürekliliğii belirleyebilmektedir.

2 Çalışma gruplarıdaki hasta sayısı; geel populasyodaki söz kousu hasta gruplarıı oralarıa göre seçilmiştir. Gruplardaki kadı erkek oraı geel populasyodaki grupları kadı erkek oralarıı yasıtmaktadır. Hastaları polikliiğe kotrol sürekliliğii değerledirmek içi ilk muayeede sora e az iki aylık bir sürei geçmiş olması koşulu komuştur. Hastaları kotrol sürekliliğii varlığı ilk iki aylık süre hariç, geçe süre dikkate alımaksızı 2 ve üzerideki başvurular içi olumlu olarak değerledirilmiştir. SONUÇLAR Çalışmaya toplam 360 hasta alımıştır. Kadı:22; Erkek:13 tir. Hastaları seçile gruplara göre dağılımı Tablo 1'de görülmektedir. Hastalar 1-60 yaş arasıda olup, yaş ortalaması 34.6 dır. Hastaları yaş gruplarıa göre dağı- ıımı şu şekiıat îdir. Tablo 4: İstabul'da oturma durumu İstabul içi İstabul dışı Hastaları ikamet ettikleri yer dağılımı Tablo : Hastaları İkamet ettikleri yer Köy Ket Hastaları köke dağılımı Tablo 6: Köke durumu Yaş grubu Tablo 2: Yaş dağılımı Hastaları çoğuluç ju ev haımı olup, meslek dağılımı şu şe (kildedir. Meslek Ev Haımı İşçi-Memur Öğreci Serbest Mesl( k İşsiz Tablo 3: Meslek Dağılımı Hastaları İstabul içide ve dışıda oturma durumları şu şekildedir. Köy Ket Yurtdışı Eğitim Durumu Okuma yazma yok ilkokul Orta öğretim Yüksekokul Bekar Evli Dul Medei durumu 2 14 Tablo 7: : Eğitim durumu Tablo 8: Meder ıi durumu

Hastaları kotrol sürekliliğii varlığı ilk iki aylık süre hariç, geçe süre dikkate alımaksızı 2 ve üzerideki başvurular içi olumlu olarak değerledirilmiştir.

3 Ekoomik durum Tablo 9: Ekoomik durum Tablo 13: Taı dağılımı ICD TANILARI Kod Taı Kötü F Alkol kullaıma bağlı ruhsal Orta ve davraışsal bozukluklar İyi 39-8 F20 Şizofrei F22 iatçı sarılı bozukluklar Hastaları şikayet ağırlıkları şu şekildedir F23 Akut VQ geçid psiko{ik 2 Q Tablo : Hastaları şikayet ağırlıkları bozukluklar F2 Şizoaffektif bozukluklar F31 Bipolar duygulaım bozukluğu Somatik şikayetler ağırlıkta F32.. Depresif öbet Psişik şikayetler ağırlıkta (somatik belirti yok) Şikayet yok Hastaları kotrole gelme sürekliliğii dağılımı F32.. Depresif öbet (somatik belirti var) F34.1 Distimi Tablo 11: Kotrol sürekliliği F40 Fobik bualtı bozuklukları 2.8 Kotrole gelme yok Kotrole gelme var F41.0 F41.1 F41.2 Paik bozukluğu Yaygı bualtı bozukluğu Karışık tip bualtı ve depresyo bozukluğu Hastaları kotrole gelme sayıları ise şu şekildedir. Tablo 12: Kotrole gelme sayısıı dağılımı F42 F43 F44 Obsesif kompulsif bozukluk Ağır stres tepkisi ve uyum bozuklukları Disosiyatif bozukluklar (koversiyo bozuklukları) kez 2 veya 3 kez 4 veya daha fazla Hastaları 37, i öcede psikiyatriye başvurmuş, 62. i ise psikiyatriye ilk defa başvurmaktadır. Ayrıca hastaları 7.2 si evrakla, 42.8 i ise polikliiğe evraksız olarak başvurmuştur. Bu iki değişkele kotrol sürekliliği arasıda fark saptaamamıştır. F4.0 F4.2 F4.3 Somatizasyo bozukluğu Hipokodriyak bozukluk iatçı somatoform ağrı bozukluğu Diğer Taılar Hasta grupları ile kotrole gelme sürekliliği arasıda alamlı istatistiki bir farklılık buluamamıştır. Bu dağılımı göstere tablo şu şekildedir. 11

6 F31 Bipolar duygulaım bozukluğu 8 2.2 Somatik şikayetler ağırlıkta 128 3.6 F32.. Depresif öbet 30 8.3 Psişik şikayetler ağırlıkta 220 61.

4 Tablo 14: Hasta grupları ve kotrol sürekliliği Dış kliiklerde göderile hastalar Psikiyatriye direkt başvura hastalar Fiziksel hastalığı olalar Psikotik hastalar Kotrol Sürekliliği yok () var () Kotrol sürekliliği, cisiyet değişkei ile karşılaştırıldığıda, alamlı bir farklılık vardır (p<0.01). Psikiyatri polikliiğie; erkekler kadılara göre belirgi ölçüde daha az devam etmektedir. Yaş dilimi ile kotrol sürekliliği arasıda alamlı bir fark yoktur. Ayrıca meslek ile devamlılık arasıda da alamlı bir fark buluamamıştır. istabul dışıda oturmak psikiyatri polikliiğie devam etmeyi olumsuz yöde etkilemektedir (p<0.01). Ayrıca ket kökeli olmak kotrol sürekliliği içi olumlu bir faktör olarak görülmektedir. Eğitim durumu ile kotrol sürekliliği arasıda bir fark buluamamıştır. Bu dağılım aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablo 1: Eğitim durumu ve kotrol sürekliliği Eğitim Durumu Okuma-yazma yok İlkokul Orta öğreim Yüksekokul Kotrol Sürekliliği yok () var () Medei durum ve ekoomik düzey ile kotrol sürekliliği arasıda alamlı bir fark gözlememiştir. Yakımaları iteliği ve kotrol sürekliliği arasıda alamlı bir fark vardır (p<0.0). Somatik yakımaları (baş ağrısı, çarpıtı vs...) ağırlıkta ola hastaları psişik yakımaları (sıkıtı, moral bozukluğu vs...) ağırlıkta olalara göre polikliiğe daha az devam ettikleri saptamıştır. Bu dağılım Tablo- 16'da verilmiştir. Tablo 16: Yakıma iteliği ve kotrol sürekliliği Yakıma Niteliği Somatik Psişik Şikayet yok Kotrol Sürekliliği yok () var () Psikiyatrik hastalığı süresii kotrol sürekliliğie yasımadığı gözlemektedir. Hastalık süresii altı ayda kısa ya da uzu oluşu ile kotrol sürekliliği arasıda fark yoktur. Kotrol sürekliliği ile ICD taıları karşılaştırıldığıda istatistiki olarak alamlı bir fark vardır (p<0.0). Bu dağılımda; depresyo grubuu (F32.00, F32., F32.01, F32.11, F32.2) kotrol sürekliliğii daha iyi olduğu, bu grup içide de somatik belirti olmaya depresyo grubuu (F32.00, F32.) somatik belirtili depresyo grubua (F32.01, F32.11) göre daha devamlı olduğu görülmektedir. Buu yaıda, somatoform bozukluklar grubuda (F4.0, F4.2, F4.4) kotrol sürekliliği düşüktür. Psikoz grubu (F20, F22, F2), Distimi (F34.1), Akut stres tepkisi ve uyum bozuklukları grubu (F43), Dissosiyatif bozukluklar grubu (F44), Bipolar duygulaım bozukluğu (F31), Bualtı bozukları (F41), Fobik bualtı bozuklukları (F40) gruplarıda kotrol sürekliliği eşit olma eğilimi göstermektedir. ICD taıları grupladığıda, yie duygudurum (duygulaım) bozuklukları grubuda kotrol sürekliliğii daha iyi olduğu görülmektedir (p<0.0). Bu dağılım aşağıda gösterilmiştir. Tablo 17: Taı grubu ve kotrol sürekliliği Taı grubu F-19 F20-29 F30-39 F40-49 F60-69 Kotrol Sürekliliği yok () var ()

Yaş dilimi ile kotrol sürekliliği arasıda alamlı bir fark yoktur. Ayrıca meslek ile devamlılık arasıda da alamlı bir fark buluamamıştır.

5 () () co < i>; «,Q 40»o?o 0 ' "W - «^ 1 7 \ rr! ir* r:ı <) Tablo 18 Yakıma iteliği 1=Somatık, 2=Psışık, 3=Şıkayet yok Tablo 20: ICD taı gruplarıı dağılımıı göstermektedir 1=F-19, 2=F20-29, 3=30-39, 4=F40-49, =F60-69 () i < _ «S <0! 0 S «L, r $., \\ p a r" k Lr. - J _ _^-1 Tablo 19: Yaş grubu 1=1-; 24 yaş, 2=2-34 yaş, 3=3-44 yaş, 4=4-60 yaş Ayrıca stres faktörü varlığı ve hastaı evraklı olması ile kotrol sürekliliği arasıda ıstatıstıkı fark yoktur TARTIŞMA Tablo 21: Eğitim durumu 0=Okuma-yazma yok, 1 =llkokul, 2=Orta öğreim, 3=Yuksekokul Somatik yakımaları ağırlıkta ola hastaları kotrol sürekliliği az ike, psişik yakımaları ağırlıkta ola hastaları kotrol sürekliliği daha iyidir Kotrol sureklılığıdekı bu fark taı gruplarıda da ortaya çıkmakta ve somatik belirtisiz depresyo grubuu diğer gruplara göre kotrol sürekliliğii daha iyi olduğu görülmektedir Bu farklılığı hastaları psikiyatrik tedaviye karşı taleplerii varlığıda kayaklaabileceği düşüülmektedir Bu olgu, psikiyatrı polikliiğie doğruda başvura hastaları yakımalarıda da ortaya çıkmaktadır Bu hastalar, diğer kliiklerde gele hastalara göre daha çok psişik yakıma dile getirmekte ve polikliiğe daha devamlı görülmektedir Ayrıca psikiyatriye doğruda başvura hastalara, diğer gruplara göre daha az "eşlik" edildiği gözlemektedir Bu bulgu da, bu hastaları psikiyatrik tedaviye karşı taleplerii daha iyi formüle ettiklerii göstermektedir 13

$0 S «L, r $., \\ p a r" k Lr.$

Benzer belgeler

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin Psikopatolojisi Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin psikopatolojisi içerik: Sınıflandırma sistemleri Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları