Dünya Hidrografi Günü 21 Haziran Denizlerimiz ve su yollarımız henüz hepsi haritalandırılmamış ve keşfedilmemiş

Transkript

1 Dünya Hidrografi Günü 21 Haziran 2015 Denizlerimiz ve su yollarımız henüz hepsi haritalandırılmamış ve keşfedilmemiş Uluslararası Hidrografi Teşkilatı her yıl 21 Haziran da Dünya Hidrografi Günü nü kutlamaktadır. Dünya Hidrografi Günü, hidrografinin herkesin hayatında oynadığı hayati rol konusunda halkın farkındalığını arttırmak için bir fırsattır. IHO nun kuruluşunun 94. yıldönümü de olan bu seneki Dünya Hidrografi Günü nün teması şudur: Denizlerimiz ve su yollarımız henüz hepsi haritalandırılmamış ve keşfedilmemiş 2015 Dünya Hidrografi Günü nün teması dünya denizlerinin, okyanuslarının ve seyredilebilir sularının büyük bir kısmının mesahasının yapılmamış olmasına odaklanmış olup, örnek olarak Ay ve Mars ın bile denizlerimiz ve kıyı sularımızın çoğu kısmından daha yüksek çözünürlüklü haritaya sahip olduğu konusunda farkındalığı artırmayı amaçlamaktadır. Bu senenin teması ayrıca daha faydalı derinlik verisi sağlamak için yenilikçi bütünleyici verileri toplama girişimlerini destekleme fırsatını da sağlamaktadır. Bu, mevcut gemileri ve gemi donanımlarını kullanarak çeşitli kaynaklı çalışmayı ve suyun yeterince berrak olduğu alanlarda uydu görüntülerinin analizindeki gelişmeleri içerir. Bu yöntemler, özel gemiler ve donanımlar kullanan kesin doğruluğa sahip ve kusursuz hidrografik mesahaların yerini alamaz fakat hiç bilgi alamayacağımız durumlarda faydalı derinlik bilgisi verebilir. Hidrografi Gelgit ve akıntıların anlaşılmasının yanında deniz dibinin derinliğini ve şeklini ölçmek ve deniz dibinde var olabilecek tehlikeleri belirlemek hidrograf olarak da bilinen hidrografik mesahacıların görevidir. İşleri denizlerin, okyanusların, kıyısal alanların, göllerin ve nehirlerin emniyetli ve etkin kullanımını sağlayan her şeyin en temelidir. Ölçümleri denizin içinde, üstünde ya da altında olan hemen hemen bütün faaliyetleri desteklemektedir. Hidrografik verinin en yaygın kullanımı deniz haritalarının üretimidir. Deniz haritaları, denizcilerin gemileri ile hedeflerindeki rota boyunca bilinen tüm tehlikelerden kaçınarak emniyetli seyir yapmalarını sağlamaktadır. Fakat hidrografik verinin aşağıdakileri içeren ancak bunlarla sınırlı olmayan daha pek çok faydası vardır: Su ürünleri Biyolojik tıp Gemiler ve tersanecilik Kablolar ve hatlar Kıyı bölgesi yönetimi Savunma ve güvenlik 1

2 Su arıtma Sahil dinlenme tesisleri Okyanus enerjisi ve mineralleri Okyanus bilimleri ve gözlemi Liman faaliyetleri Robot teknolojisi ve denizaltılar Kıyı hattı gelişimi Telekomünikasyon Turizm Çok büyük yüzer platformlar Hava ve İklim Bilimleri Denizin derinliğini bilmek neden önemlidir? İnsanoğlu kaynak yaratmak için giderek daha fazla denizlere ve okyanuslara yönelmektedir. Denizler ve okyanuslar şu anda dünya ekonomisi ve refahının en temel katkı sağlayan unsuru olarak kabul edilmektedir. Dünya ticaret rotalarının % 90 ı denizlerden geçmektedir. Ayrıca deniz yatağı ve altı da dahil edildiğinde denizler ve okyanuslar; yiyecek, mineral kaynakları, enerji, su, biyolojik tıp ve altyapı için geniş bir kaynak sunmaktadır. Okyanuslar ve suların taşınma ve hareket şekli hava ve iklimi en çok etkileyen faktörlerdir. Deniz dibinin şekli ve derinliği deniz seviyesinin yükselmesinde, fırtınaların ve tsunamilerin kıyı hattını değiştirmesinde belirgin bir etkiye sahiptir. Mavi adı verilen ekonominin hızla gelişmesi ve büyümesi denizlerin ve okyanusların derinliğini bilmeyi her zamankinden daha önemli kılmıştır. Fakat, dünya okyanuslarının % 10 undan daha azının sistematik olarak mesahası yapılmıştır ve yaptığımız derinlik ölçümleri genellikle onlarca ya da yüzlerce kilometre uzaklıktadır. Okyanusta kaybolan uçak için yapılan son aramalar bu durumun altını çizmiştir. Çoğu kıyı boyunca durumlar pek iyi değildir. Gemiler yeni rotalar kullanamamakta ve yeni yerleri ziyaret edememektedirler. Mesahası yapılmamış alanlarda sürdürülebilir deniz faaliyetlerini yapmaya çalışmak işe yaramayacaktır. Hidrografinin Faydaları: - Hidrografi, eğer mesahası yapılmış yeni rotalar varsa yolculukların daha kısa sürmesini sağlayarak deniz taşımacılığının etkinliğini artırmaya doğrudan katkı sağlar ve kritik alanların en sığ yerleri bilinirse gemilerin uygun şekilde yüklenmesi sağlanmış olur. Güvenilir hidrografik bilgi ayrıca yolcu gemileri sanayisini ve eğlence amaçlı gemiciliğin gelişimini de etkilemektedir. 2

3 - Hidrografi, balıkçılar için emniyetli seyir sağlamanın yanı sıra balıkçılık tertibatının haritada görünmeyen engellerde kaybolmasını engelleyip, avlanma sahalarının ayırt edilmesini ve balıkçılığın sınırlandırıldığı ya da yasaklandığı alanlardan kaçınılmasını sağlar. - Hidrografi, deniz canlılarının uygun yerleşiminin yanı sıra balık yetişme ortamlarının da tanımlanması ve nitelenmesinde kritik bir unsurdur. - Hidrografi, arama kurtarma harekâtlarını ve suüstü, denizaltı, denizaltı savunma, amfibi, mayın avlama ve deniz havacılık gibi deniz harekât nevileri için manevra kolaylığı sağlayarak deniz savunma ve güvenliğine destek olur. - Hidrografi, limanlar ve diğer kıyı altyapılarının inşaası ve geliştirilmesinin, limanlara erişimin devamlılığı için tarama faaliyetlerinin ve kıyı erozyonunun gözlenmesi ve kontrolünün de dahil olduğu kıyı bölgesi yönetimi ve gelişimi için birincil öneme sahip veriyi sağlar. - Hidrografi, denizdeki mineral kaynaklarının belirlenmesi ve keşfedilmesine doğrudan katkı sağlar. Ayrıca deniz altındaki boru hatları ve kablolar için rotaların belirlenmesinde, rüzgar çiftlikleri ve uzak deniz petrol ve gaz platformları ile her tür su altı inşaatında yerlerin belirlenmesinde kritik rol oynar. - Hidrografi, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi nde belirtilmiş olan deniz sınırlarını destekler. - Hidrografi, okyanus dinamiklerinde temel bir kontrol parametresidir ve meteorolojik - oşinografik hava tahmininin yanında gel-gitler, deniz seviyesinin yükselmesi, okyanus akıntıları ve tsunami baskını gibi doğa olaylarını tahmin modellerine destek olur. Hidrografi, akaryakıt sızıntısına müdahale planlarının bir parçası olarak deniz yüzeyindeki muhtemel bir akaryakıt tabakası yayılımının tahminine destek olur. Dünya Hidrograflarının Rolü Hidrograflar hem özel sektörde hem de kamuda görev yaparlar. Devlet kurumlarında çalışan hidrograflar genellikle deniz haritalarının geliştirilmesi, savunma ve güvenlik ile bunun yanı sıra coğrafi bilgi sistemleri için nitelikli temel veri sağlama amaçlı yapılan mesahalarda görev alırlar. Özel sektörde çalışanlar genellikle deniz altı kablo ve boru hatları ya da rüzgar santralleri, petrol ve gaz platformları gibi uzak deniz yapılarının kurulması için yapılan yüksek çözünürlüklü mesahalar ve yeni liman yerleri için yapılan mesahaları içeren özel görevlerde çalışırlar. Ayrıca deniz haritalarının geliştirilmesi için devlet kurumlarıyla sözleşme yaparak mesahalar yaparlar. Hidrografik Sistemler Hidrograflar derinliğin net ve doğru bir şekilde ölçümünü sağlamak için bot ve gemilerde iskandillleri, yüksek çözünürlüklü sonarları, havadan uçak ile lazerleri ve bazen de uydu görüntülerini kullanırlar. Ayrıca kesin konumlandırma ve akıntı ile gel-git ölçümü üzerine uzman olmaları gerekmektedir. Deniz haritaları 3

4 Deniz kartografları, hidrografik mesahalar ve diğer kaynaklardan bilgileri alarak, bunları deniz haritaları ile diğer coğrafi ürünlere ve hizmetlere dönüştürürler. Haritalar geleneksel şekilde kâğıda basılır fakat son zamanlarda elektronik harita formatında üretim de giderek artmaktadır. Deniz haritaları, dünyanın her yerinde bütün denizciler tarafından kullanılmak ve anlaşılabilmek için IHO tarafından düzenlenen uluslararası standartlara uygun olarak üretilirler. Denizel- Mekansal Veri Altyapıları Hidrografik bilginin en iyi şekilde kullanımı için, bu bilginin internet tabanlı arayüzler aracılığıyla birbiriyle bağlantılı sayısal yer konumsal veri tabanları üzerinden kolayca erişilebilir hale getirilmeleri önemli bir husustur. IHO nun rolü Hidrografi, deniz haritaları ve ilgili diğer hususlar için hükümetlerarası bir teşkilat olarak IHO nun en önemli görevi; 82 üye ülkesinin toplu çabaları ile tüm dünya denizleri, okyanusları ve seyredilebilir sularının mesaha ve haritalarının yeterince yapılmasını sağlamaktır. IHO nun rolü, denizciler ve diğer hidrografik veri kullanıcılarının, verileri kolayca anlayıp kullanmalarını mümkün kılan uluslararası standartların devamlılığını sağlamayı da içermektedir. Kıyısı olan her ülkedeki resmi Hidrografi Daireleri ya da benzer yetkili kurumlar hidrografiden sorumludurlar. Bu kurumlar deniz harita üretimlerinin uygun şekilde yapılmasını sağlamakla yükümlüdürler. Denize kıyısı olan pek çok devletin öncelikleri ve bazı durumlarda da kaynak ve verilerin eksikliği sebebiyle bu bir mücadeleye dönüşür. Standartlar IHO standartları, verinin toplanması ve haritalarda gösterimi için minimum standartlar üzerinden hidrograflar ve deniz kartografları için gerekli olan eğitim ve deneyimlerinin tanımlanmasından deniz emniyeti bilgisinin denizdeki gemilere hızlı bir şekilde ulaştırılmasına varana kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Denizel-Mekansal Veri Altyapılarının oluşturulması Kılavuzu ve Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Teknik Hususlar Rehberi gibi hidrografik bilginin seyir ile ilgili olmayan uygulamalarına yönelik referanslar da IHO tarafından yayımlanır. Hidrografik verinin mümkün olduğunca geniş kullanımını amaçlayan bir parçası olan IHO pek çok veri standardına sahiptir. En sonuncusu S-100- IHO Evrensel Hidrografik Veri Modeli olarak bilinmektedir. S-100, ISO coğrafi veri standartlarıyla uyumlu ve hidrografik verinin özellikle mekânsal bilgi sistemlerinde olduğu gibi diğer hidrografik olmayan coğrafi veri ile birleştirilmesine ve birlikte kullanılmasına izin verir. Uluslararası Seyir Yardımcıları ve Fenerler Otoriteleri Birliği (IALA), Dünya Meteoroloji Teşkilatı Oşinografi ve Deniz Meteorolojisi Ortak Teknik Komisyonu (JCOMM) ve UNESCO Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu (IOC) gibi IHO ya benzeyen denizle ilgili farklı amaçları olan artan sayıda teşkilat S-100 ü veri değişim standardı olarak kabul etmektedir. IHO, üç dilde Hidrografi Sözlüğü ve uluslararası bir referans olan Hidrografi El Kitabı gibi hidrografiyle ilgili farklı referanslar da sunmaktadır. 4

5 Standartlar oluşturarak,bu standartların tanınmalarını ve kullanımlarını sağlamak, geniş uluslararası işbirliği ve farklı diğer teşkilatların katılımını gerektirir. Bölgelerarası İşbirliği IHO, denizcilere ve karar mercilerine tutarlı ve güvenli hizmetler verebilmek için bölgeler arasında ve bölgesel temelde ülkeler arasındaki hidrografik faaliyetlerin işbirliğini koordine etmekte ve genişletmektedir. Bu iş öncelikle dünya üzerindeki her bir ana deniz havzasındaki harita üretimlerini koordine eden 16 bölgesel Hidrografi Komisyonunu çalıştıran IHO üye ülkeleri tarafından yapılmaktadır. Kapasite Artırma IHO, gelişmelerini ve hidrografik kabiliyetlerini artırmaları için ülkelere destek veren aktif bir kapasite artırma programına sahiptir. Kapasite artırma projeleri diğer uluslar arası organizasyonlarla ve artan sanayi katılımı ile işbirliği içinde yürütülmektedir. Daha fazla derinlik verisi için Çeşitli Kaynaklı Çalışma IHO DCDB Deniz bilgimizi geliştirmeye yardımın bir parçası olarak IHO bir Sayısal Batimetri için Veri Merkezi (IHO DCDB) kullanmaktadır. IHO DCDB, mevcut okyanus derinlik ölçümlerinin çoğuna erişim sağlayan internete dayalı birincil veri merkezidir. Bu verinin bir kısmı kullanım için den doğrudan indirebilir; diğer veri ve veriyle ilgili bilgiler belirlenebilir ve daha sonra diğer kaynaklardan temin edilebilir. IHO DCDB şimdilerde Çeşitli Kaynaklı Batimetri (CSB) nin yüklenmesi ve indirilmesinde dünya portalı haline gelmek için bir güncellemeye gitmektedir. Herkes için bir kaynak olacaktır. CSB, denizde ve kıyı boyunca normal seyirleri sırasında gemiler ve botlar tarafından seyir iskandillerini kullanarak toplanan bir derinlik verisidir. Tüm denizcilerin toplam gücünü kullanmak, hiçbir verinin olmadığı ya da verinin belirsiz olduğu yerlerde derinlik verisi elde etmenin etkin bir yoludur. IHO ayrıca bilim adamlarını ve özel sektörü önceden toplamış oldukları ve DCDB deki dünya koleksiyonuna ekleyebilecekleri derinlik verisi için arşivlerine bakma konusunda teşvik etmektedir. CSB herkes için faydalı olacaktır. Hükümetlerin ve özel sektörün daha detaylı mesahası yapılması gereken kilit alanları daha iyi belirlemelerini sağlayacaktır. GEBCO IHO, UNESCO Hükümetler arası Oşinografi Komisyonu ile işbirliği içinde Genel Okyanus Batimetri Haritası (GEBCO) Projesini yönetmektedir. GEBCO, okyanusun en yetkin haritalarını geliştirmek için bilimsel gemi seferlerinden ve diğer gemilerden gelen çeşitli kaynaklı çalışmaya dayalı 100 yaşından büyük bir Okyanus Harita projesidir. GEBCO Projesi, pek çok yerde ölçülmüş derinlik verisi bulunmamasından dolayı okyanus derinliğinin ne olabileceğini tahmin için uydu görüntülerini kullanmaktadır. Bu bazen yüzlerce hatta binlerce metre yanlış olabilmekte ve deniz dağları ve kanyonlar gibi belirgin deniz altı özelliklerini kaçırabilmektedir. Fakat şimdilik Google Ocean da kullanılan GEBCO haritaları elimizdeki en detaylı okyanus haritalarından biridir. 5

6 Cezayir Arjantin Avustralya Bahreyn Bangladeş Belçika Brezilya Kamerun Kanada Şili Çin Kolombiya Hırvatistan Küba Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Demokratik Kongo Cumhuriyeti Danimarka Dominik Cumhuriyeti Ekvator Cumhuriyeti Mısır Estonya Fiji Finlandiya IHO Üyesi Ülkeler (Mart 2015) Guatemala İzlanda Hindistan İran İslam Cumhuriyeti İrlanda İtalya Jamaika Japonya Kuveyt Letonya Malezya Mauritius Meksika Monako Karadağ Fas Mozambik Myanmar Hollanda Yeni Zelanda Nijerya Norveç Umman Pakistan Portekiz Katar Kore Cumhuriyeti Romanya Rusya Federasyonu Suudi Arabistan Sırbistan Singapur Slovenya Güney Afrika İspanya Sri Lanka Surinam İsveç Suriye Tayland Tonga Trinidad ve Tobago Tunus Türkiye Ukrayna Birleşik Arap Emirlikleri İngiltere ABD 6

7 Fransa Almanya Yunanistan Papua Yeni Gine Peru Filipinler Polonya Uruguay Venezuela Üyelik bekleyenler: Brunei Derussalam, Bulgaristan, Gürcistan, Haiti, Malta, Moritanya, Sierra Leone, Vanuatu, Vietnam. 7