Tematik Yaklaşımla Çocuklarda Sosyal Becerilerin Kazandırılması

Transkript

1 Tematik Yaklaşımla Çocuklarda Sosyal Becerilerin Kazandırılması Prof. Dr. Esra ÖMEROĞLU Arş. Gör. Osman BASĠT Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi A.B.D

2 Tematik Yaklaşım Tematik yaklaşım, seçilen temalar çerçevesinde farklı disiplinleri bir araya getirip ilişkilendirerek kavramları bir bütünün içinde ele alır. Tematik yaklaşım bir temanın, konunun, ünitenin veya bir kavramın tüm etkinlikler içerisinde öğrenilmesini esas alır. Tematik öğrenme modeli çocuğun bireysel özelliklerini ön planda tutmaya çalıştığı için bir konuyu, tüm etkinlikler içerisinde vermeye çalışmaktadır. Bu etkinliklerden birisi çocuğun mutlaka ilgi alanına girer ve ilgili konuyu o etkinlikle öğrenebilir. Çocuk için matematik etkinliğinde oldukça soyut gelen bir konu belki de müzik etkinliğinde zevkli olacaktır.

3 Tematik Yaklaşım Çocuğun bireysel öğrenme stilinin ön planda tutulması demek bireysel öğrenme demek değildir. Tematik yaklaşım süreci, birlikte öğrenme, birlikte üretme ve paylaşma sürecidir. Bu nedenle çocukların yarıştırmalarına yer verilmez. çocuklar arasında eleme yapılmaz. Tematik öğrenme bilimsel ve araştırmacı düşünceyi çocuklarda davranışa dönüştürmekte de önemli bir yoldur. Program etkin öğrenme yöntemleri ve proje bazlı çalışmalarla yapılandırılmıştır. Etkin öğrenme yöntemleri tüm duyuların aktif olarak kullanılmasını gerektirir ki bu da çocuğun edindiği deneyimler yoluyla kalıcı ve gerçek bir öğrenmeyi gerçekleştirir.

4 Tematik Yaklaşım Saygı sabır ve net kuralların olduğu besleyici bir çevrede kabul görmek sosyal duygusal becerileri ve özgüvenlerini geliştirir.

5 Tematik yaklaşım sayesinde çocuklar, pozitif iletişim ve işbirliğini temel alan bir atmosferde kendilerini daha rahat ifade ederler. Olumlu sosyal iletişim becerilerini kolayca öğrenirler.

6 Sosyal Becerilerin Önemi Çocuğa erken yaşlarda sağlanacak deneyimlerle elde edilecek temel bilgi, beceri ve alışkanlıklar, çocuğun daha sonraki öğrenim yaşamının yanı sıra, sosyal ve duygusal yaşamını da bilinçlendirecek güçtedir. Bu nedenle kazanılan yaşam deneyimlerinin, çevre ve eğitim olanaklarının, erken yaşlarda çocuğun sosyal becerilerinin gelişimini destekleyecek nitelikte olması çok önemlidir. Sosyal etkileşimi sağlamaya yönelik davranışları kapsayan sosyal beceriler; çocuğun akranları, öğretmenleri ve ailesi ile olumlu sosyal ilişkiler kurması ve sürdürmesini desteklediği gibi akran kabulü ve sosyal uyumu da kolaylaştırır

7 Sosyal Becerilerin Önemi Okul öncesi dönemde çok sayıda sosyal becerilerin öğrenilmesi, bu becerilerin gerektiğinde, sıklıkla kullanılmasının kısa ve uzun vadede olumlu sonuçları bulunmaktadır. Okul öncesi dönemde sosyal yeterliğe ulaşamamış çocuklar okul yaşamının ilk yıllarında davranışsal, duygusal (depresyon, kaygı, içe kapanıklık), akademik problemler (okul başarısızlığı, okulu bırakma), akranlarıyla, ebeveynleriyle ve yetişkinlerle ilişkilerinde problemler yaşayabilmektedirler.

8 Sosyal Becerilerin Önemi Saldırgan, baskıcı davranışlar gösterdikleri için akranları tarafından reddedilip, dışlanabilmektedirler.

9 Yaşam boyu devam eden sosyal gelişim içerisinde sosyal becerilerin öğrenilmesinin kısa ve uzun dönemdeki sonuçları, özellikle okul öncesi dönemde sosyal becerilerin kazanılmasının önemini ortaya koymaktadır.

10 Sosyal Beceri Gelişimi Dünyaya geldiğinde ve ilk çocukluk yıllarında ben merkezli bir düşünce ve yaşam biçimine sahip olan çocuk büyümeye başlamasıyla birlikte daha sosyal bir varlık haline gelmektedir.

11 Sosyal Beceri Gelişimi İlk başlarda sadece anne ve babasıyla ilişki içerisindeyken başka insanların varlığını fark etmekte ve yeni sosyal ortamlara girmektedir.

12 Sosyal Beceri Gelişimi Sosyal etkileşim insan yaşamının vazgeçilmez bir parçasıdır. Yaşamını ilişkiler ağı içinde sürdüren insanın uyumunda ve mutlu olmasında sağlıklı sosyal etkileşimin payı büyüktür.

13 Sosyal Beceri Gelişimi Yaşamın ilerleyen yıllarında çocukların akranlarıyla olan ilişkileri giderek önem kazanır.

14 Sosyal Beceri Gelişimi Çocuklar sosyal olarak kabul gören davranışlarını akranlarıyla olan iletişiminde akranlarının kendilerine verdikleri tepkilerden öğrenirler. Sosyal beceriler iste çevre ile etkileşimler sonucunda gelişir.

15 Sosyal Beceri Gelişimi Sosyal yeterlilik; belirli bir ortamda toplumsal olarak kabul görecek ve hem kişinin kendisi hem de karşısındaki için yararlı olacak şekilde davranabilme becerisi olarak tanımlanabilir Başka bir tanımda ise; çevreye uyum ve uygun iletişim yolları kullanarak başkalarıyla yaşanabilecek sözel ya da sözsüz çatışmalarla başa çıkabilme becerisi olarak vurgulanmaktadır

16 Sosyal Beceri Gelişimi Sosyal beceri mikro ve makro olmak üzere iki düzeyde incelenmiştir; Göz göze gelme, beden duruşu ve mesafesi, ses tonu, yüz ifadesi gibi sözsüz iletişim ögeleri mikro beceriler arasındadır. Gruba katılmak, hayır diyebilmek, alayla baş etmek, öfke gibi olumsuz duyguları ifade etmek bir konuşmayı başlatmak sürdürmek ve sonlandırmak ise makro düzey becerilerdir.

17 Sosyal Beceri Gelişimi - Prososyal Davranışlar Prososyal davranışlar, insanların toplum içinde yaşamalarını kolaylaştıran, birbirleriyle etkileşime girmeleri için insanları motive eden özelliklerdir.

18 Sosyal Beceri Gelişimi -Prososyal Davranışlar En bilinen tanımıyla prososyal davranışlar, başka bir insanın ya da bir grup insanın yararına olabilecek, kişinin baskı altında olmadan ve kendi isteğiyle sergilediği davranışlardır.

19 Sosyal Beceri Gelişimi - Prososyal Davranışlar Prososyal davranış yaklaşık olarak 2 yaş civarında sergilenmeye başlar. Anne babalar ve kardeşler prososyal davranışların gelişiminde çok önemli bir rol üstlenirler. Çevresindekilerle ve kendilerine bakan kişilerle güvenli ilişkileri olan okul öncesi dönem çocukları, olumsuz ilişkileri olan çocuklara oranla kardeşlerini teselli etmede daha girişkendirler. Küçük çocukların paylaşma ve iş birliği kapasiteleri sınırlıdır; bu nedenle prososyal davranışların gelişimi ergenlik ve ötesine kadar sürer.

20 Sosyal Beceri Gelişimi - Prososyal Davranışlar Prososyal davranışların kazandırılması için; Birbirlerinin farkında olma ve işbirliğine yönelik oyunlar oynatılmalıdır. Yarışmalı oyunlara çok sık yer verilmemelidir. Çocuklara günlük yaşamlarında hem ev hem okul ortamında yardım etme, işbirliği yapma fırsatı sağlanmalıdır.

21 Sosyal Beceri Gelişimi - Prososyal Davranışlar Çocukların kendiliğinden sergiledikleri prososyal davranışlar hakkında konuşulmalıdır. Sonucu bir yarışmaya dayanmayan, grup olarak yapabilecekleri projeler, görevler verilmelidir.

22 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Sosyal becerilerin sınıflandırılmasıyla ilgili olarak birbirinden farklı yaklaşımların olduğu görülmektedir. Calderalla ve Merrel sosyal becerileri; akranlarla ilişkili beceriler, kendini kontrol etme becerileri, akademik beceriler, uyma becerileri ve atılganlık becerileri olmak üzere beş boyutta toplamıştır.

23 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Akranlarla Ġlişkili Beceriler; Arkadaşlarını takdir etme, ihtiyaç duyduğu zaman arkadaşlarından yardım isteme, onlara yardım etme, oyuna ve etkileşime arkadaşlarını davet etme, arkadaşlarıyla konuşma ve tartışmalara katılma, arkadaşlarının haklarını savunma, arkadaşlarının duygularına duyarlı olma, arkadaşlarıyla yaptığı çalışmalarda liderlik rolü üstlenme, kolaylıkla arkadaşlık kurma, espri anlayışına sahip olma davranışlarını içerir.

24 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Kendini Kontrol Etme Becerileri; Kızgınlığını kontrol etme, kurallara uyma, sırasını bekleme, problem ortaya çıktığında serinkanlı olma, uygun düşmeyen durumlarda başkalarıyla uzlaşma, başkalarının eleştirilerini kabul etme şeklindeki davranışlardır.

25 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Akademik Beceriler; Bağımsız olarak çalışma, yönergelere uyma, boş zamanlarını uygun bir şekilde kullanma, ihtiyaç duyduğunda uygun bir şekilde yardım isteme akademik becerileri kapsar.

26 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Uyma Becerileri; Talimatlara uyma, kuralları takip etme, paylaşma, sorumluluklarını yerine getirme ve yapıcı eleştiriye uygun şekilde tepkide bulunma davranışları bulunmaktadır.

27 Sosyal Becerilerin Sınıflandırılması Atılganlık Becerileri; Başkalarıyla konuşmak için girişimde bulunma, oyuna arkadaşlarını davet etme, kendisi için güzel şeyler yapma ve söyleme, aşina olmadığı kurallara uyma, karşı cins ile rahat olma, yeni insanlara kendini tanıtma, duygularını ifade etme, çalışmalara ve gruba uygun şekilde katılma davranışları, atılganlık becerileri kapsamaktadır.

28 Sosyal Becerilerin Özellikleri Öncelikli olarak öğrenme (gözlemleme, örnek alma, canlandırma, geri bildirim) yoluyla kazanılır. Belirli sözel ve sözsüz davranışlardan oluşur. Etkin ve uygun tepkileri örnek alınan davranışları içerir. Sosyal çevreden gelen olumlu tepkilerin artmasını sağlayarak, var olan becerilerin pekişmesinde olanak tanır. Çevrenin özelliklerinden etkilenir. Sosyal başarıdaki yetersizlikler belirlenebilir ve duruma uygun eğitim programları hazırlanabilir.

29 Sosyal Becerilerin Özellikleri Sosyal becerisi olan çocuklar katıldıkları etkinliklerden daha çok zevk alır ve kendi kararlarını verirler. Oysa sosyal becerisi yeterince gelişmemiş olanlar akranları tarafından dışlanabilir, ihmal görebilir ve yetişkinlerin ihmaliyle istismarı ile karşılaşabilirler. Prososyal davranışlar olumlu kişiler arası ilişkiler olarak da adlandırılmaktadır. Bunlar; empati, işbirliği, paylaşma gibi diğer insanların mutluluğu ile ilgili ve diğer insanların yararına olan duygular olarak düşünülmektedir.

30 Sosyal Becerilerin Kazandırılmasında Tematik Yaklaşım Tematik yaklaşım çocukların birbiri ile olan iletişimi güçlendirdiğinden sosyal gelişimlerine katkı sağlar. Tematik yaklaşımda çocukların bir amaç için işbirliği halinde çalışması esas alındığından yardımlaşma ve iş bölümü yapmalarına vesile olur. Tematik yaklaşım sayesinde çocuklar gün içerisinde farklı boyutlarıyla temaları ele aldıklarından başarı ve özgüven duygusu gelişir.

31 Sosyal Becerilerin Kazandırılmasında Tematik Yaklaşım Sınıf içerisi etkinliklerde tematik yaklaşımın kullanılması iletişim başlatmakta ve sürdürmekte bir konuda çözüm yolu önermekte gelişim göstermeleri sağlanır. Temaların farklı etkinliklerle ele alınması kalıcı öğrenmeyi kolaylaştırır.