SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE OSMANİYE 2013

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE OSMANİYE 2013 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE OSMANİYE 2013 Cebelibereket Konağı TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE OSMANİYE 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 OSMANİYE İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) 410 02 15-410 02 44 Faks: + (312) 417 04 32 Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi Tel: + (312) 425 34 23-410 05 96-410 02 85 Faks: + (312) 417 58 86 Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Hatay Bölge Müdürlüğü Tel: + (326) 225 44 00 Strl. Faks: + (326) 225 00 46 İnternet http://www.tuik.gov.tr E-posta bilgi@tuik.gov.tr Yayın No 4246 ISSN 1307-0894 Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: 114 06100 Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. ISBN 978-975-19-6217-1 Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) 387 09 25 * Faks: +(0312) 418 50 82 Eylül 2014 MTB: 2014-0441 - 25 Adet

Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yapısı ile ilgili idari kayıt, sayım ve araştırmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşları ve araştırmacılar olmak üzere kamuoyunun kullanımına sunmaktadır. Yayınlar, tutarlılık, zamanlılık, şeffaflık ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre hazırlanmaktadır. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyacın her geçen gün artmasına paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanması, bölgelerin sosyoekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması amacıyla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) tanımlanmış, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlarının güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyapı kurulmuştur. Yerel düzeyde kalkınma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacaktır. Bu yayında yer alan bölgesel veriler İBBS ye göre sınıflandırılmıştır. Bölgesel düzeyde ayrıntılı verilerin üretilmesi, kayıtlara dayalı verilerin geliştirilmesine bağlıdır. Ulusal kayıt sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK tarafından yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak hazırlanan bu yayın, değişik zamanlarda yayınlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar alıcı ve kullanıcılara kolaylık ve zaman tasarrufu sağlayacaktır. Aynı zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amacıyla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolaylık sağlayacak, İBBS ye göre Osmaniye ilinin bilgilerini içermektedir. Ayrıca yayında, kullanıcıların karşılaştırma yapabilmelerini sağlamak üzere TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir. Yayının tüm kullanıcılara kolaylık sağlamasını ve faydalı olmasını dilerim. Birol AYDEMİR Başkan Birol AYDEMİR Başkan III

İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz İçindekiler Açıklama Genel Bilgiler III V IX XI 1. Temel Göstergeler 1 İBBS 2. düzey (26 bölge) Grafik 1.1 Kişi başına gayri safi katma değer, 2011 7 1.2 TÜFE-Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%), 2013 7 1.3 Çalışan sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı, 2011 8 1.4 Maaş ve ücretlerin Türkiye toplamı içindeki payı, 2011 8 Tablo 1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi başına gayri safi katma değer, 2011 9 1.2 İBBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri, 2013 10 1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 11 İBBS 3. düzey (81 il) Grafik 1.5 Nüfus, 2013 12 1.6 İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı, 2013 13 1.7 Nüfus yoğunluğu, 2013 14 1.8 Yıllık nüfus artış hızı, 2012-2013 15 1.9 Toplam yaş bağımlılık oranı, 2013 16 1.10 Net göç hızı, 2012-2013 17 1.11 Kaba evlenme hızı, 2013 18 1.12 Kaba doğum hızı, 2013 19 1.13 Bebek ölüm hızı, 2013 20 1.14 İthalat, 2013 21 1.15 İhracat, 2013 22 1.16 Yüz bin kişi başına düşen hastane yatak sayısı, 2012 23 1.17 Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı (ilkokul), 2013/'14 24 1.18 İlkokulda net okullaşma oranı, 2013/'14 25 1.19 Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oranı, 2013/'14 26 1.20 Bitkisel üretim değeri, 2013 27 1.21 Canlı hayvanlar değeri, 2013 28 1.22 İşsizlik oranı, 2013 29 1.23 İstihdam oranı, 2013 30 1.24 Kişi başına toplam elektrik tüketimi, 2012 31 1.25 Belediyelerde kişi başına çekilen günlük su miktarı, 2012 32 1.26 Bin kişi başına otomobil sayısı, 2013 33 1.27 Onbin araç başına kaza sayısı, 2013 34 1.28 Isıtma sistemi kat kaloriferi olan hanehalkı oranı, 2011 35 1.29 İllere göre mutluluk düzeyi, 2013 36 1.30 İllere göre umut düzeyi, 2013 37 Tablo 1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, 2013 38 1.5 İBBS 3. Düzey (81 il) demografi göstergeleri, 2013 42 1.6 İBBS 3. Düzey (81 il) dış ticaret göstergeleri, 2013 46 V

İçindekiler 1.7 İBBS 3. Düzey (81 il) sağlık göstergeleri, 2012 48 1.8 İBBS 3. Düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/'14 50 1.9 İBBS 3. Düzey (81 il) tarım göstergeleri, 2013 52 1.10 İBBS 3. Düzey (81 il) işgücü göstergeleri, 2013 54 1.11 İBBS 3. Düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri, 2012 56 1.12 İBBS 3. Düzey (81 il) çevre göstergeleri, 2012 58 1.13 İBBS 3. Düzey (81 il) ulaştırma göstergeleri, 2013 60 1.14 İBBS 3. Düzey (81 il) Nüfus ve Konut Araştırması göstergeleri, 2011 62 1.15 İBBS 3. Düzey (81 il) konut satış göstergeleri 2013 66 1.16 İBBS 3. Düzey (81 il) mutluluk düzeyi, 2013 68 1.17 İBBS 3. Düzey (81 il) umut düzeyi, 2013 70 2. Ekonomik ve Sosyal Yapı 72 Tablo 2.1. Nüfus ve Demografi 2.1.1 İl ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2011-2013 82 2.1.2 İlçe, belediye ve köy sayısı, 2011-2013 82 2.1.3 Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2011-2013 83 2.1.4 Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus), 2011-2013 85 2.1.5 Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukarı yaştaki nüfus), 2011-2013 86 2.1.6 Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus), 2011-2013 87 2.1.7 İllerin aldığı göç, verdiği göç, net göç ve net göç hızı, 2008-2013 89 2.1.8 Annenin yaş grubuna göre doğumlar, 2009-2013 89 2.1.9 Cinsiyete göre doğumlar, 2009-2013 90 2.1.10 Ortalama evlenme yaşı ve ortalama ilk evlenme yaşı, 2009-2013 90 2.1.11 Yaş grubuna göre evlenmeler, 2009-2013 91 2.1.12 Yaş grubuna göre boşanmalar, 2009-2013 92 2.1.13 Evlilik süresine göre boşanmalar, 2009-2013 93 2.1.14 Yaş grubuna göre ölümler, 2009-2013 93 2.1.15 Daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağılımı, 2010-2013 94 2.1.16 Yaş grubu ve cinsiyete göre intiharlar, 2009-2013 95 2.1.17 İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2013 96 2.1.18 İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2013 97 2.1.19 İlçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ), 2013 99 2.1.20 İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ), 2013 100 2.1.21 İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), 2013 102 2.1.22 İlçelere göre ortalama hanehalkı büyüklüğü, 2013 103 2.1.23 İkamet edilen ilçeye göre nüfusa kayıtlı olunan il, 2013 104 2.1.24 İlçe ve cinsiyete göre doğumlar, 2013 106 2.1.25 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre evlenmeler, 2013 107 2.1.26 İlçe ve cinsiyete göre ölümler, 2013 107 2.1.27 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre ölümler, 2013 108 2.1.28 İlçe ve cinsiyete göre intiharlar, 2013 109 2.2. Milli Gelir 2.2.1 Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değer (iktisadi faaliyet kollarına göre temel fiyatlarla), 2007-2011 110 Sayfa 2.3. Fiyat ve Endeksler 2.3.1 Tüketici fiyatları değişim oranları (2003=100), 2011-2013 111 2.4. Dış Ticaret 2.4.1 Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC Rev.3), 2009-2013 112 2.4.2 Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC Rev.3), 2009-2013 113 VI

İçindekiler Sayfa 2.5. İş İstatistikleri 2.5.1 İş kayıtlarına göre girişim sayısı, 2013 114 2.5.2 Mali aracı kuruluş istatistikleri, 2008-2012 115 2.6. İnşaat 2.6.1 Kullanma amacına göre yapılacak yeni ve ilave yapılar, (Yapı ruhsatlarına göre), 2013 116 2.6.2 Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2013 117 (Yapı kullanma izin belgelerine göre) 2.7. Enerji 2.7.1 Kullanım yerlerine göre elektrik tüketimi, 2008-2012 118 2.8. Ulaştırma 2.8.1 Motorlu kara taşıtları, 2009-2013 119 2.8.2 Yıl içinde devri yapılan motorlu kara taşıt sayısı, 2011-2013 119 2.8.3 Trafik kazaları, 2009-2013 120 2.8.4 Yol uzunlukları, 2009-2013 121 2.8.5 Kullanılan yakıt türüne göre motorlu kara taşıt sayısı, 2009-2013 121 2.8.6 Hava meydanlarında iniş-kalkış yapan uçak sayısı ile iç ve dış hatlarda taşıma, 2009-2013 122 2.9. Eğitim 2.9.1 Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 2009/'10-2013/'14 123 2.9.2 Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, 2009/'10-2013/'14 124 2.9.3 Yükseköğretim kurumlarında kendi biriminde görevli öğretim elemanı sayısı, 2008/'09-2012/'13 124 2.9.4 Yükseköğretim kurumlarında önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci sayıları, 2008/'09-2012/'13 125 2.10. Sağlık 2.10.1 Hastane ve yatak sayısı, 2008-2012 126 2.10.2 Sağlık personeli sayısı, 2008-2012 127 2.11. İşgücü 2.11.1 Kurumsal olmayan nüfusun yıllara göre işgücü durumu (15+ yaş), 2011-2013 128 2.11.2 İstihdam edilenlerin sektörel dağılımı (15+ yaş), 2011-2013 128 2.11.3.İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), 2011-2013 129 2.11.4 Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), 2011-2013 129 2.11.5 İstihdam edilenlerin yıllara göre işteki durumu (15+ yaş), 2011-2013 130 2.11.6 İşgücüne dahil olmayanların yıllara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), 2011-2013 130 2.12. Tarım 2.12.1 Tarım alanı kullanımı, 2009-2013 131 2.12.2 Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanı, 2009-2013 132 2.12.3 Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarları, 2009-2013 133 2.12.4 Sebzelerin üretim miktarları, 2009-2013 134 2.12.5 Meyvelerin üretim miktarları, 2009-2013 135 2.12.6 Seçilmiş ürünlerde örtü altı sebze ve meyve üretim miktarları, 2009-2013 136 2.12.7 Niteliklerine göre örtü altı tarım alanları, 2009-2013 137 2.12.8 Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil), 2009-2013 137 2.12.9 Canlı hayvanlar, 2009-2013 138 2.12.10 Süt ve bal üretimi, 2009-2013 138 2.12.11 Tarımsal üretim değeri, 2009-2013 139 2.12.12 Seçilmiş tarımsal alet ve makine sayıları, 2009-2013 140 2.12.13 İlçelere göre tarım alanı kullanımı, 2013 141 VII

İçindekiler 2.12.14 İlçelere göre seçilmiş tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, 2013 142 2.12.15 İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, 2013 142 2.12.16 İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, 2013 143 2.12.17 İlçelere göre seçilmiş örtü altı ürünlerin üretimi, 2013 143 2.12.18 İlçelere ve niteliklerine göre örtü altı tarım alanları, 2013 144 2.12.19 İlçelere göre seçilmiş tarımsal alet ve makineler, 2013 144 2.12.20 İlçelere göre hayvansal üretim, 2013 145 2.13. Çevre 2.13.1 Belediye su istatistikleri, 2004-2012 146 2.13.2 Belediye atıksu istatistikleri, 2004-2012 146 2.13.3 Belediye atık istatistikleri, 2004-2012 147 2.13.4 Belediyelerin çevresel harcamaları, 2007-2012 147 2.13.5 İçme ve kullanma suyu şebekesi ve arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayısı ve 148 nüfusu, 2010-2012 2.13.6 Kaynaklarına göre belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere 148 çekilen su miktarı, 2010-2012 2.13.7 Belediyelerin içme ve kullanma suyu arıtma tesisi mevcut durumu, 2010-2012 149 2.13.8 Kanalizasyon şebekesi ve arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu, 2010-2012 149 2.13.9 Alıcı ortamlarına göre kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen atıksu miktarı, 2010-2012 150 2.13.10 Atıksu arıtma tesisleri, 2010-2012 150 2.13.11 Bertaraf yöntemine göre belediye atık miktarı, 2010-2012 151 2.13.12 İlçelere göre belediyelerin çevresel harcamaları, 2012 151 2.14. Kültür 2.14.1 Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma sayısı, 2008-2012 152 2.14.2 Sinema salonu, koltuk, gösteri ve seyirci sayısı, 2008-2012 152 2.14.3 Tiyatro salonu, koltuk, gösteri ve seyirci sayısı, 2007/'08-2011/'12 153 2.15. Seçim 2.15.1 Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, 2011 154 2.15.2 Yaş ve cinsiyete göre seçmen profili, 2014 155 2.15.3 İlçelere göre milletvekili genel seçimi sonucu, 2011 156 2.16. Adalet 2.16.1 Türlerine göre ceza infaz kurumu sayısı, 2008-2012 157 2.16.2 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 157 2008-2012 2.16.3 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2008-2012 158 2.16.4 Geliş nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 159 2.16.5 İsnat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 160 2.17. Hanehalkı Tüketim Harcamaları 2.17.1 Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı, 2008-2012 161 Ek 1. Veri Kaynakları 162 2. İlgili bilgilere ulaşmak için 163 Sayfa VIII

Açıklama AÇIKLAMA 1. Giriş Bölgesel düzeyde kullanıcı talebi dikkate alınarak seçilen belirli değişken ve göstergelerden oluşan bu çalışma,kullanıcıların bölgesel veriye daha kolay ulaşabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ayrıca grafiklerle verinin daha kolay anlaşılabilmesi amaçlanmıştır. 2. Kapsam En fazla mevcut son beş referans dönem verileri içerilmektedir.tr63 2. düzey bölgesi ve TR633 3. düzey ili olan Osmaniye nin yanında, İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktadır.verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014 tür. 3. Veri Kaynakları Verilerin önemli bir kısmı Türkiye İstatistik Kurumunun çalışmaları yada ilgili kurumlarla yapılan işbirliği ile elde edilmiştir. Bir bölümü ise ilgili kurumların yayınlarından olduğu gibi alınmıştır. İlk kısımda bu verilerden yararlanılarak göstergeler hesaplanmıştır. 4. Sınıflamalar Bölgesel istatistiklerin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun, karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması amacıyla ülke çapında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması tanımlanmıştır. Busınıflamada iller 3. Düzey olarak tanımlanmış; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalkınma planları ve nüfus büyüklükleri de dikkate alınarak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak gruplandırılmak suretiyle hiyerarşik İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması yapılmıştır. Buna göre: 1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin gruplandırılması sonucu tanımlanmış olup, 12 adettir. 2. Düzey: 3. Düzeydeki komşu illerin gruplandırılması sonucu tanımlanmış olup, 26 adettir. 3. Düzey: İl düzeyinde 81 adet İstatistiki Bölge Birimi yer almaktadır. Her il bir İstatistiki Bölge Birimini tanımlamaktadır. Sınıflamaya ilişkin ayrıntılı bilgi İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması tablosunda verilmektedir. Simge ve Kısaltmalar... Bilgi elde edilememiştir - Bilgi yoktur * Bilgi geçicidir c Gizli veri 0 Kullanılan birimin yarısından azdır TL Türk Lirası $ ABD Doları İBBS İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma Değer 2012/ 13 01/10/2012 ile 31/09/2013 arasındaki öğrenim dönemi 2010/ 11 2010 da başlayan ve 2011 de biten tiyatro sezon yılı NACE Rev. 2 Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması MWh 1 000 000 watt saate eşdeğer enerji birimi KWh 1 000 watt saate eşdeğer enerji birimi IX

Açıklama İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 İstanbul TR10 İstanbul TR100 İstanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak (Tekirdağ, TR211 Tekirdağ TR81 Karabük, TR812 Karabük TR21 Edirne, TR212 Edirne Bartın) TR813 Bartın TR2 Batı Kırklareli ) TR213 Kırklareli Batı (Kastamonu, TR821 Kastamonu Marmara ( Balıkesir, TR221 Balıkesir Karadeniz TR82 Çankırı, TR822 Çankırı TR22 TR8 Çanakkale ) TR222 Çanakkale Sinop) TR823 Sinop TR31 (İzmir) TR310 İzmir (Samsun, TR831 Samsun (Aydın, TR321 Aydın Tokat, TR832 Tokat TR32 Denizli, TR322 Denizli TR83 Çorum, TR833 Çorum Muğla) TR323 Muğla Amasya) TR834 Amasya TR3 Ege (Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu TR33 Kütahya, TR333 Kütahya Doğu Giresun, TR903 Giresun Uşak) TR334 Uşak TR9 Karadeniz TR90 Rize, TR904 Rize (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin TR41 Eskişehir, TR412 Eskişehir Gümüşhane) TR906 Gümüşhane Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum Doğu ( Kocaeli, TR421 Kocaeli TRA1 Erzincan, TRA12 Erzincan TR4 Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt TR42 Düzce TR423 Düzce TRA Kuzeydoğu (Ağrı, TRA21 Ağrı Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars Yalova ) TR425 Yalova TRA2 Iğdır, TRA23 Iğdır Batı TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya TR52 Karaman) TR522 Karaman Elazığ, TRB12 Elazığ TRB1 ( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl TR61 Isparta, TR612 Isparta Ortadoğu TRB Tunceli ) TRB14 Tunceli Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Muş, TRB22 Muş TR6 Akdeniz Mersin) TR622 Mersin TRB2 Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari Kahramanmaraş TR632 Kahramanmaraş (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye TRC1 Adıyaman, TRC12 Adıyaman TR71 (Kırıkkale, TR711 Kırıkkale Kilis ) TRC13 Kilis Aksaray, TR712 Aksaray (Şanlıurfa, TRC21 Şanlıurfa Niğde, TR713 Niğde TRC Güneydoğu TRC2 Diyarbakır ) TRC22 Diyarbakır Orta Nevşehir, TR714 Nevşehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin TR7 Anadolu Kırşehir) TR715 Kırşehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri TRC3 Şırnak, TRC33 Şırnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Toplam 12 26 81 X

Genel Bilgiler GENEL BİLGİLER Tarihçe Osmaniye kuruluşundan günümüze kadar Avrupa-Asya ve Afrika kıtalarına açılan, Adana-Gaziantep- Hatay yol kavşağında önemli bir yerde gelişmesini sürdürmüştür. Bu konumu nedeni ile önemli idari yapılanmalar görülmektedir. Türk lerin 1071 yılında Malazgirt Zaferi ile Anadolu ya yerleşmesine müteakip 1082 yılında Ulaşlılar Aşireti Toroslar ın güneyine inmişler, bugünkü Osmaniye nin Haraz mahallesi mevkisine yerleşmişlerdir. Bu olay Osmaniye nin kuruluşunun başlangıcı sayılmaktadır. 1097 yılında başlayan Haçlı Seferleri nedeniyle Çukurova bölgesine yerleşmiş olan Türkmen boyları Çukurova yı terk etmek zorunda kaldılar. I. Haçlı Seferi Ermenilerin Çukurova yı ele geçirmelerine sebep oldu. Ermeniler Çukurova da Sis (Kozan) merkezli bir devlet kurdular. Klikya Ermeni Prensliği XII. yy da kısmen Çukurova ya hâkim oldu. Bir süre sonra Mısır da hüküm süren Memluklular Türkmen güçlerin de desteği ile Çukurova topraklarını Ermenilerden geri alır. Böylece bölgenin yeni sahibi Memluklular olmuştur. 1256 Moğol saldırısı Anadolu da pek çok yaralar açtı. Ancak Moğolların önünden kaçan Türk nüfusu Anadolu daki Türk nüfus oranını artırması gibi faydalı bir olaya da sebep oldu. İşte Çukurova yı ebedi Türk yurdu yapanlar da bu kırk bin çadırlık Türkmenler oldu. Memluk Sultanı Baybars bunları Antakya ile Gazze arasında bulunan topraklara yerleştirdi; beylerine dirlikler verdi. Bu Türkmenlerden de yararlanan Sultan Baybars, 1266, 1273, 1275 yıllarında Çukurova ya büyük akınlar düzenledi. Türkmen nüfus Çukurova yı doldurmaya başladı. Memluklular döneminde Osmaniye ve çevresine büyük Türk göçleri olmuştur. Kınık, Bayat ve Yüreğir Aşiretleri Osmaniye ve çevresine yerleşmiştir. XII. yy ın sonlarında Oğuz Boylarından kırk bin Halep Türkmeni Osmaniye ye iskân edilmiştir. 1517 yılında Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim in Mısır Seferi sonucu Memluklu Devleti ne son verilerek Çukurova toprakları Osmanlı hâkimiyeti altına girmiştir. Bazı araştırmacılara göre; Kınık Nahiyesinin bugünkü Toprakkale ilçesi çevresinde olduğu yönünde önemli bulgular vardır. Kınık Nahiyesi Payas (Üzeyir) sancağına bağlı olarak 1490 1500 yılında kurulmuştur. Halkı Kınık boyundandır. Halkının tamamı Türk ve Müslüman dır. Kasabanın ilk kurulduğu yıllarda Kınık boyunun başlarında Göç Eri Hamza Bey boy beyi olarak bulunmaktadır. Kasabanın Kınık Nahiyesi adıyla birde ayrı bir kanunnamesi de vardır. 1522 yılında Maraş ta Zülkadiriye Eyaletine daha sonra Halep vilayetine bağlamıştır. XIX. yy da Osmanlı Devleti merkezi otoritesini yitirmeye başlamıştır. Bu dönemde Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa Osmanlı Padişahı II. Mahmut a karşı başlattığı mücadelede üstün gelmiş, Çukurova toprakları Mehmet Ali Paşa nın oğlu İbrahim Paşa ya bırakılmıştır(1833 1840). 1840 yılında imzalanan Londra Antlaşması ile bölge yeniden Osmanlı hâkimiyeti altına girmiştir. Osmanlı Devletinin XIX. yy.ın son çeyreğinde merkezi otoritesi tamamen bozulmuş Osmaniye ve çevresinde asayişi yeniden sağlamak ve aşiretleri itaat altına almak amacıyla Derviş Paşa komutasında Fırka- İslâhiye adı altında bir birlik görevlendirilmiştir. Derviş Paşa önce Hatay ve çevresini iskân etmiş daha sonra da Osmaniye ve çevresine gelerek yöredeki aşiretleri Hacı Osmanlı köyü ve civarına iskân etmiştir. Yeni Vilayetler Nizamannamesi ne XI

Genel Bilgiler göre 1866 yılında bu bölgedeki yerleşim birimi Osmaniye kazası olarak teşkilatlanmıştır. Bu kazaya Ulaşlı, Tecirli, Cerit, Karayiğit ve Ağyazı nahiyeleri bağlanmıştır. Osmaniye kazası bu şekilde Payas (Üzeyir) Cebel-i Bereket Sancağına ve o da Halep eyaletine bağlanmıştır. Payas Sancağı 1874 te Yarpuz a taşınmış ve Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı adını almıştır. Osmaniye-Payas-Hassa-Bulanık-Bahçe ve Yarpuz Kazaları Cebel-i Bereket sancağına bağlanmıştır. II. Meşrutiyet ile Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı Yarpuz dan Osmaniye merkeze taşınmıştır. Yukarıda adı geçen idari yapı 1924 yılına kadar devam etmiştir. Sancak merkezinin Osmaniye ye taşındığı sırada Osmaniye nüfusu 7 000 civarındadır. Osmaniye geçirdiği bütün dönemlerde değişik kavimlerin işgal ve istilasına uğramıştır. En son 1. Dünya Savaşında önce İngiliz sonrada Fransızların işgaline uğramış, çetelerimiz direnmiş Ankara antlaşmasından sonra Fransızlar 7 Ocak 1922 de Osmaniye den çekilmişlerdir. Cumhuriyetin ilanı ile idari yapılanma yeniden şekillenmiş ve Osmaniye kazası vilayet yapılmıştır. Bu tarihlerde Osmaniye nin nüfusu 10 000 dolaylarındadır. 1933 yılına kadar vilayet olan Osmaniye bu tarihte kazaya indirilmiştir. 24.10.1996 gün ve 4200 sayılı kanunla il statüsüne yeniden kavuşmuştur. Coğrafi Durum Osmaniye ili Akdeniz Bölgesi nin doğusunda yer almaktadır. Doğusunda Gaziantep, güneyinde Hatay, batısında Adana, kuzeyinde Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir. İlin yüzölçümü 3 215 kilometrekare olup, deniz seviyesinden 120 m. yükseklikte ve Akdeniz e 20 km. mesafededir. Osmaniye yüzey şekillerinden birçoğunu bünyesinde toplamış ender yerlerden biridir. Arazi güneyden, kuzeye ve doğuya doğru gittikçe yükselir. Osmaniye ili nin batı kesimlerinde Adana ovasının doğuya doğru olan düzlükleri uzanır. Güneyinde İskenderun körfezinden doğuya doğru uzanan Amanos dağları (Gavur dağları), kuzeybatı yönünde Toros dağları, doğusunda Dumanlı, Düldül ve Tırtıl dağları mevcuttur. Dağlar ile ovalar arasında hafif engebeli araziler mevcuttur. Ovalık arazi en çok Merkez, Toprakkale, Kadirli ve Düziçi ilçelerinde bulunmaktadır. Dağlar: Osmaniye doğu ve güneydoğusundaki Amanoslar ve batıdan kuzeye uzanan Toroslar ile çevrilidir. Osmaniye nin etrafını çeviren bazı dağ ve tepeler Düldül, Turna, Koyunmeleden, Daz tepe, Kösür, Büyük Kösür, Tozaklık, Hacıdağı, Honazin Gediği, Haçbel ve Boğatepe dir. Ovalar: Osmaniye Ovası, kuzeyinde Kozan, Kadirli, güneyinde Yumurtalık dağları, batısında ise Kırmıtlı beldesi ile sınırları olan, Ceyhan ovasının doğusunda 13 500 hektarlık alan kaplamakta olup, 10 km. genişliğinde, 27 km. uzunluğundadır. Denizden yüksekliği yaklaşık 100-150 m. arasındadır. Osmaniye ili, bu ova üzerinde kurulmuştur. Haruniye (Düziçi) ovası, Osmaniye ovasının kuzeyinde, Bahçe ilçesinin batısında yer almakta olan yüksek ve düz bir ovadır. Uzunluğu doğu-batı doğrultusunda 17 km., genişliği güney-kuzey yönünde 13 km. dir. Haruniye ovası 10 500 hektarlık bir alan kapsamaktadır. Denizden yüksekliği 250-400 m. arasında değişmektedir. XII

Genel Bilgiler Akarsular: Ceyhan Nehri Nurhak dağlarından doğar, 510 km lik akıştan sonra Akdeniz e dökülür. Osmaniye İli içerisindeki uzunluğu 75 km dir. Üzerinde Aslantaş Barajı, membasında da ÇEAŞ tarafından inşa edilip 2002 yılında işletmeye açılan Berke Barajı bulunmaktadır. Kalecik Deresi, Karaçay Deresi, Savrun Çayı, Kesiksuyu Deresi, Sabunsuyu Çayı, Yarpuz Çayı, Horu (Hamis) Çayı, Keşiş Çayı ilin akarsu kaynaklarıdır. Göller: Arıklıkaş köyü mevkiinde ve Buğdaycık Deresi üzerinde DSİ nce işletmeye açılmış Arıklıkaş göleti bulunmaktadır. İlde ayrıca Aslantaş, Mehmetli, Kalecik ve Berke baraj gölleri bulunmaktadır. Yeraltı suları: Karaçayın doğduğu ilin en önemli yeraltı su kaynağı olan Gürdük Kaynağı, Orta Amanosların Zorkun Yaylası ile Cebel Bucağı arasında bulunur. Kaynağın bir kısmı Osmaniye merkez ilçe içme suyu ihtiyacı için kaptajlara alınmıştır. Osmaniye nin iklimi, dağlık ve ovalık alanlarda farklılık göstermekle birlikte, Akdeniz iklimi karakteristiğindedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yağışlar genelde yağmur şeklinde ve buharlaşmanın en az olduğu kış aylarındadır. Ovalık alanlarda yazlar çok sıcak geçer. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Osmaniye de, yine Akdeniz bitkilerinin tamamına yakınını görmek mümkündür. Osmaniye ilinin tabii bitki örtüsü, ova tabanlarında kültür bitkileri, eşik sahalarda makiler, yüksek kısımlarda iğne yapraklı çam ormanları ile kaplıdır. İdari ve Sosyo-Ekonomik Durum İdari yapı: Osmaniye de merkez ilçe dâhil 7 ilçe, 13 belediye ve 160 köy bulunmaktadır. Nüfus: Osmaniye ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 498 981 dir. İl nüfus büyüklüğü açısından 42. sıradadır. Alan: Osmaniye 3 215 kilometrekare lik yüzölçümü (göl dâhil) ile yüzölçümü bakımından Türkiye de 77. sırada bulunmakta ve Türkiye yüzölçümünün %0,4 üne denk gelmektedir. İlçeler: İlçe toplam nüfuslarına göre büyüklük sıralaması Merkez, Kadirli, Düziçi, Bahçe, Toprakkale, Sumbas, Hasanbeyli şeklindedir. Osmaniye, ilçe sayısı bakımından Türkiye sıralamasında 61. sırada yer almaktadır. İlin öne çıkan özellikleri Ekonomik: Osmaniye de halk, geçimini öncelikle hayvancılık ve tarımdan sağlamaktadır. Tarım ürünlerinin başlıcaları ise yerfıstığı, portakal ve pamuktur. Osmaniye ilinde sanayinin temelini yerfıstığı oluşturmaktadır. Yapılan değerlendirmelere göre Türkiye de üretilen yerfıstığının yaklaşık %35 i Osmaniye den karşılanmasına rağmen, %90 nına yakın kısmı Osmaniye de pazarlanmaktadır. Osmaniye ilinde, yerfıstığı tarımı hasadının mekanize olmaması nedeniyle uzun yıllar aile ziraatının dışına çıkamamıştır. Özellikle hasat zamanının pamukla aynı döneme rastlaması, işçi temini bakımından, çiftçiler açısından önemli bir sorun oluşturmuştur. Son yıllarda, hasat makinelerinin bölgeye girmesiyle birlikte yerfıstığı ekim alanlarında önemli miktarda genişlemeler olmuştur. Ancak, halen bölgede kısmen de olsa yerfıstığı hasadı elle yapılmaktadır. XIII

Genel Bilgiler Osmaniye ili 2013 yılı işsizlik oranı %14,0 ile Türkiye sıralamasında 8. sırada, işgücüne katılma oranı %43,9 ile 74. sırada ve istihdam oranı %37,8 ile 75. sırada yer almaktadır. Osmaniye 2012 yılında, toplam elektrik tüketimi 2 682 629 MWh ile 18. sırada, kişi başına sanayi elektrik tüketimi ise 4 530 KWh ile 5. sırada yer almaktadır. 2013 yılı geçici verilerine göre, Osmaniye ili yaptığı 132,7 Milyon $ ihracat ile Türkiye sıralamasında 47. sırada yer almaktadır. Osmaniye ili, toplam işlenen tarım alanı bakımından Türkiye nin 59. ili konumundadır. Osmaniye nin 2013 yılında toplam işlenen tarım alanı 114 908 hektardır. Bu alanın 114 602 hektarı ekilen tarım alanı, 306 hektarı nadasa bırakılan tarım alanı, 3 661 hektarı ise sebzeye ayrılan tarım alanıdır. Sosyal: İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oranı %75,1 dir. Nüfusun 374 867 kişisi şehirlerde yaşarken, 124 114 kişisi belde ve köylerde yaşamaktadır. İl merkezi nüfusu toplam 244 195 tir. Osmaniye ilinde genç nüfusun ağırlığı dikkat çekicidir. 2013 yılında il nüfusunun %45 sı 25 yaşın altında olup, %41 olan Türkiye oranının üzerindedir. 25-65 yaş arası nüfus, toplam nüfusun %48 i olup %51 olan Türkiye oranının altında, 65 yaş üstü nüfus ise toplam nüfusun %7 si olup %8 olan Türkiye oranının altındadır. 2013 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 160 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğunun üstündedir. İl nüfus yoğunluğu bakımından Türkiye sıralamasında 12. sırada yer almaktadır. İlin nüfus artış hızı 13,8 dir. Aynı yılda 6 yaş üzeri nüfus için okuryazarlık oranı %93,7 olup Türkiye sıralamasında 59. sıradadır. 2012-2013 yılları için Osmaniye ilinin -0,5 net göç hızı ile göç verdiği anlaşılmaktadır. Osmaniye 2013 yılında; -Ortalama hanehalkı büyüklüğü 4,04 ile 20. sırada -Kaba evlenme hızı 8,5 ile 14. sıradadır. -İlkokulda öğretmen başına düşen 18 öğrenci sayısı ile 33. sırada bulunmaktadır. Kültürel: Osmaniye, Karatepe, Aslantaş Açık Hava Müzesi ve Antik kentleriyle önemli turizm merkezidir. M.Ö.312 yıllarında Selevkoslar tarafından kurulmuş olan ve Osmaniye İline 15 km uzaklıktaki Kesmeburun Köyü sınırları içinde kalan Bodrum Kalesi - Kastabala (Hierapolis) şehri, Osmaniye İlinin 20 km kuzeybatısında Gökçedam Köyü sınırları içinde Romalılardan kalma Hemite Kalesi, Osmaniyenin doğusunda, Kaypak yolu üzerinde Kaypak (Savranda) Kalesi, Toprakkale İlçesinde Toprakkale Kalesi bulunmaktadır. Kadirli İlçesinin güneydoğusunda bulunan Karatepe de son Hitit Çağından (M.Ö.7.yy) kalma taş kitabe ve heykeller bulunmaktadır. Bu bölgede Aslantaş Barajı yapılmış, Karatepe Göl Kenarı da bir açık hava müzesi şekline getirilmiştir. Osmaniye de 7 halk kütüphanesi, 7 sinema salonu, 2 tiyatro salonu ve 1 müze bulunmaktadır. XIV

Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki gelişmelere ait temel göstergeler İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3.düzey (81 il) ayrımında verilmiştir. Kişi başına göstergeler hesaplanırken her bir düzey için ilgili yıla ait Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçları kullanılmıştır. ADNKS ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfusları belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM) tarafından, ilgili mevzuat ve idari kayıtlar uyarınca Ulusal Adres Veri Tabanı'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yapılan idari bağlılık, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 sayılı kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarınca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağlılık ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 sayılı Yasa'nın 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alınan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve katılmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kaldırılmasına ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı'nın 421 sayılı Kararına istinaden, NVİGM tarafından 1 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Ulusal Adres Veri Tabanı'na yansıtıldığı için, 2013 ADNKS sonuçları belirtilen değişiklikleri içermektedir. Tanım ve Kavramlar Yıllık nüfus artış hızı: İki sayım tarihi arasındaki dönemde her 1000 nüfus için yıllık artan nüfustur. Yıllık nüfus artış hızı, doğal artış bağıntısı ile hesaplanmaktadır; P n+t = P n * e rt Burada; P n P n+t e r t : n tarihindeki (dönem başındaki) nüfusu, : n+t tarihindeki (t yıl sonra) nüfusu, : Logaritmayı, : Yıllık nüfus artış hızını, : İki tarih arasındaki süreyi (yıl olarak) göstermektedir. İki sayım yılı nüfuslarının birbirine oranlanması yoluyla elde edilen rakamsal değerler, oransal değerler olup, yıllık nüfus artış hızını ifade etmemektedir. Yıllık nüfus artış hızı Microsoft Excel programında aşağıdaki formül kullanılarak da hesaplanabilmektedir: = (LN (Sonraki Sayım / Önceki Sayım) / (iki sayım yılı arasındaki fark))*1 000 Örnek: = (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (İki ADNKS dönemi arasındaki yıl farkı))*1 000 = (LN(76 667 864 / 75 627 384)/(1))*1 000 = 13,7 Nüfus yoğunluğu: Bir kilometrekareye düşen nüfustur. Nüfus yoğunluğu hesaplanırken göller hariç yüzölçümü verileri kullanılmıştır. Net göç: Belirli bir ilin aldığı göç ile verdiği göç arasındaki farktır. Belirli bir ilin aldığı göç verdiğinden fazla ise net göç pozitif, verdiği göç aldığı göçten fazla ise göç negatiftir. 1

Temel Göstergeler Net göç hızı: Göç edebilecek her bin kişi için net göç sayısıdır. m (.i-i.) = [(M.i -M i. )/(P i,t+n -0,5*(M.i -M i. ))]*k m (.i-i.) M.i M i. : Net göç hızı : Aldığı göç : Verdiği göç M.i - M i. : Net göç P i,t+n : i'nin t+n zamandaki daimi ikametgah nüfusu i : Göçün incelendiği alan k : Sabit sayı (k=1 000) Örneğin; Osmaniye ilinin, 2012-2013 döneminde aldığı göç 17 338, verdiği göç 17 605, toplam nüfus 498 981 tür. 2012-2013 dönemine ilişkin net göç hızını hesaplamak için; m(osmaniye) = [(17 338-17 605)/(498 981-0,5*(17 338-17 605))]*1000 m(osmaniye) = -0,5 olarak bulunur. Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlamış) olduğu yaştır. Daha önceki yıllarda, kişilerin bitirmiş olduğu yaş bilgisi bir yıl 365 gün olarak dikkate alınarak hesaplanmıştır. 2013 ADNKS yaş hesabında ise, önceki yıllardan farklı olarak artık yıllar göz önünde bulundurulmuştur. Artık yıl, Miladi takvimde 366 gün olan, yani diğer yıllara göre bir gün uzun olan yıllara verilen addır. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak dört yılda bir uygulanır. Cinsiyet oranı: Her 100 kadın için erkek sayısıdır. Cinsiyet oranı= (P E /P K )*100 P E : Erkek nüfus P K : Kadın nüfus Toplam yaş bağımlılık oranı: 15-64 yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukarı yaş gruplarındaki kişi sayısıdır. (0-14 yaştaki nüfus) + (65 ve daha yukarı yaş grubundaki nüfus) Toplam yaş bağımlılık oranı= ------------------------------------------------------------------------------ * 100 (15-64) yaştaki nüfus Brüt okullaşma oranı: İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Toplam öğrenci sayısı B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Brüt okullaşma oranı = 100 B Net okullaşma oranı: İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Teorik yaş grubundaki öğrenci sayısı B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Net okullaşma oranı = 100 B 2

Temel Göstergeler Kaba evlenme hızı: Belli bir yıl içinde her bin nüfus başına düşen evlenme sayısıdır. KEH E = 1000 N KEH: Kaba evlenme hızı E : Evlenme sayısı N : Yıl ortası nüfus Kaba boşanma hızı: Belli bir yıl içinde her bin nüfus başına düşen boşanma sayısıdır. KBH B = 1000 N KBH: Kaba boşanma hızı B : Boşanma sayısı N : Yıl ortası nüfus Ortalama ilk evlenme yaşı: Belli bir yıl içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme yaşıdır. Ortalama ilk evlenme yaşı erkek ve kadın için ayrı hesaplanmaktadır. Y = N i= 1 N y i Y: Ortalama ilk evlenme yaşı y i : ilk kez evlenen i. kişinin yaşı N: ilk kez evlenen kişi sayısı Kaba doğum hızı: Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen doğum sayısıdır. KDH = N D 1000 KDH: Kaba doğum hızı D : Doğum sayısı N : Yıl ortası nüfus Toplam doğurganlık hızı: Bir kadının, doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) yaşayacağı ve belirli yaşa özel doğurganlık hızını takip edeceği varsayımı altında doğurabileceği ortalama canlı doğan çocuk sayısıdır. 45 49 = TDH i= 15 19 Di N i 5 3

Temel Göstergeler TDH: Toplam doğurganlık hızı D i N i : i. yaş grubundaki doğum sayısı : i. yaş grubundaki yıl ortası kadın nüfus Kaba ölüm hızı: Belli bir yıl içinde her 1 000 nüfus başına düşen ölüm sayısıdır. KÖH Ö = 1000 N KÖH: Kaba ölüm hızı Ö : Ölüm sayısı N : Yıl ortası nüfus Bebek ölüm hızı: Belli bir yıl içinde her 1 000 canlı doğum başına düşen bebek ölüm sayısıdır. BÖ BÖH = 1000 D BÖH: Bebek ölüm hızı BÖ : Bebek ölüm sayısı D : Canlı doğum sayısı İhracat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumların diğer ülkelere mal satmasıdır. İthalat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumların diğer ülkelerden mal satın almasıdır. Gayrisafi katma değer (GSKD): Bir bölgede yerleşik ekonomik birimlerin belli bir dönemde bu bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) üretim değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler (ara tüketim) değerinin çıkarılması sonucu elde edilen değerdir. GSKD (temel fiyatlarla) = Çıktı (temel fiyatlarla) - Ara Tüketim (alıcı fiyatlarıyla) Bölgesel kişi başı gayrisafi katma değer: Cari fiyatlarla bölgesel gayri safi katma değerin yıl ortası bölge nüfus tahminine bölünmesi ile elde edilen değerdir. Hesaplanan bu değerin ithalat ağırlıklı ortalama dolar kuruna bölünmesi ile dolar değeriyle kişi başı bölgesel gayri safi katma değere ulaşılmaktadır. Yerel birim: Coğrafi olarak tanımlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunların bir kısmını yürüten bir birimdir. Yerel birim, girişimin; büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağı, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi yerleşik olan bölümüdür. Yerel birim, bu yerde bir veya daha çok kişinin, tam süreli veya kısmi süreli olarak çalışması ile girişim için ekonomik faaliyet yürütür. Girişim merkezinin bulunduğu yer ile yardımcı faaliyet yürüten birimlerin her biri ayrı ayrı yerel birimdir. Çalışan sayısı: Ücretle çalışanların yıllık ortalama sayısına iş sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çalışan aile fertlerinin ve çırakların yıllık ortalama sayısının eklenmesi ile bulunur. İstihdam oranı: İstihdamın, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. İşgücüne katılma oranı: İşgücünün kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. 4

Temel Göstergeler İşsizlik oranı: İşsiz nüfusun toplam işgücü içindeki oranıdır. Maaş ve ücretler: Bir işveren tarafından, yanında ücret, maaş, yevmiye karşılığı çalışan kişiye, çalışması karşılığında yapılan nakdi (para) veya ayni (mal) ödemelerin toplamı olarak tanımlanır. Maddi mallara ilişkin brüt yatırım: Referans dönemi süresince tüm maddi mallara (arazi, makine ve teçhizat, mevcut bina ve yapılarda, inşaatlarda ve binalardaki büyük tadilatlar) yapılan yatırımdır. Trafik kazası: Kara yolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır. Belediyelerde kişi başına çekilen günlük su miktarı: Belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktarının, içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusuna oranıdır. İçme ve kullanma şebekesi ile dağıtılmak üzere çekilen yıllık toplam su miktarının (litre olarak) şebeke ile hizmet verilen nüfusa ve 365 e bölünerek kişi başı su miktarı hesaplanmaktadır. Örneğin; Toplam çekilen içme suyu miktarı (m 3 /yıl) İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu 930 825 055 13 710 512 ise, İçme suyu miktarı = [930 825 055 (m 3 /yıl) *1 000 (litre/m 3 ) / 365 (gün/yıl)] = 2 550 205 630 (litre/gün) Kişi başı çekilen günlük su miktarı = [2 550 205 630 (litre/gün)/13 710 512 (kişi)] = 186 litre/kişi-gün olarak hesaplanır. Nüfus ve Konut Araştırması: 2011 Nüfus ve Konut Araştırması, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi nden elde edilemeyen; hanehalkı özellikleri, işgücü, istihdam ve işsizlik, göç ve göç nedeni, engellilik ile bina ve konut nitelikleri gibi bilgileri sağlamak amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma; 2 Ekim 2011 tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim-31 Aralık 2011 tarihleri arasında, örnekleme yöntemiyle seçilmiş sayım bölgelerindeki yaklaşık 2,2 milyon hanenin yanı sıra kurumsal yerlerde bulunan kişilerle yapılmıştır. Araştırmada yaklaşık 9 milyon kişi ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile yabancı uyruklu kişiler kapsanmıştır. Ancak, altı aydan kısa süreli ülkemizde bulunan (örneğin yurt dışında ikamet edip, tatilini Türkiye de geçiren) T.C. vatandaşları kapsam dışında tutulmuştur. Hanehalkı: Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Konut dışında bir adres biriminde (işyeri, otel, pansiyon, misafirhane vb.) birlikte yaşayan kişiler de hanehalkı olarak değerlendirilmiştir. Nüfus Konut Araştırmasında "Bir konut bir hanehalkı teşkil eder." yaklaşımı kullanılmıştır. Aynı konutta yaşayan herkes (kiracı, çalışan, arkadaş vb.) aynı hanehalkının üyesi kabul edilmiştir. 5

Temel Göstergeler Bina: Bir veya birden fazla konut ya da işyeri birimini kapsayan bir tavan veya çatıyla örtülmüş temelden tavana kadar uzanan dış duvarlar ile kaplanmış, ikamet, sanayi, ticaret, eğitim ve diğer çeşitli kullanımlara tahsis edilen müstakil bir yapıdır. Binalar, ikamet amaçlı ve diğer (ikamet amaçlı olmayan) olarak iki kategoriye ayrılmaktadır. Net kullanım alanı bakımından en az yarısı ikamet amacıyla kullanılan binalar (boş konutlar, yazlık/mevsimlik konutlar, kapıcı daireleri dahil) ikamet amaçlı binalar olarak tanımlanır. Bina kat sayısı: Bodrum, zemin, normal ve çatı katları dahil toplam kat sayısıdır. Cadde seviyesinin altında yer alan katlar da toplam kat sayısına dahildir. Bina inşa yılı: Binanın nihai olarak bitirildiği veya fiilen ikamete açıldığı yıldır. Konut: Bir hanehalkının yaşayabilmesi için inşa edilmiş, düzenlenmiş veya dönüştürülmüş; binanın tamamını kapsayan veya binanın ayrı bir bölümünde bulunan, oda veya oda grubundan ve uzantılarından (koridor, giriş gibi) oluşan bir ev veya apartman dairesidir. Borulu su sistemi: Su şebekesi veya su deposu gibi özel bir sisteme boru ile bağlı olan ve akarsu sağlayan (çeşme, musluk gibi) sistemdir. Tuvalet: Dört tarafı kapalı, ayrı bir kapısı bulunan, insan dışkısının ve kirli suların plastik, beton, toprak vb. maddelerden yapılmış bir boru yoluyla ana kanala, foseptik çukura veya lağım borularına akıtıldığı yerdir. Banyo: Dört tarafı kapalı olan, ayrı bir kapısı bulunan, kirli suların akması için bir yolu (gideri) bulunan, yıkanmaya tahsis edilmiş ve tüm vücudun yıkanmasına uygun yerdir. Yaşam Memnuniyeti Araştırması: Mutluluk: Acı, keder ve ızdırabın yokluğu ve bunların yerine sevinç, neşe ve tatmin duygularının varlığıyla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir. Memnuniyet: İhtiyaçların ve isteklerin karşılanmasından doğan tatmin duygusudur. Umut düzeyi: Anket kapsamında görüşülen bireylerin çok umutlu, umutlu, umutlu değil ve hiç umutlu değil kategorileri itibariyle umut düzeylerinin derecelendirmeleridir. 6

Temel Göstergeler 7

Temel Göstergeler 8

Temel Göstergeler 1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi başına gayri safi katma değer, 2011 Kişi başına gayri safi katma değer ($) Sıra 9 244 - TR10 İstanbul 13 865 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 12 029 5 TR22 Balıkesir, Çanakkale 8 954 8 TR31 İzmir 11 443 6 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 8 668 9 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 8 283 11 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 12 126 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 13 138 2 TR51 Ankara 12 259 3 TR52 Konya, Karaman 7 118 13 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 10 122 7 TR62 Adana, Mersin 7 232 12 5 904 19 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 7 087 14 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 6 675 16 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 8 536 10 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 6 594 18 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 6 762 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 6 652 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 5 901 20 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 4 001 25 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 5 820 21 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 3 515 26 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 4 952 22 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 4 282 24 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 4 689 23 9

Temel Göstergeler 1.2 İBBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (Aralık 2013/Aralık 2012) 12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (2012-2013)/(2011-2012) (%) Sıra (%) Sıra 7,40-7,49 - TR10 İstanbul 7,48 13 7,89 5 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 7,50 12 8,24 2 TR22 Balıkesir, Çanakkale 7,46 14 7,86 6 TR31 İzmir 7,94 4 7,27 19 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 7,29 22 6,92 25 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 6,98 24 7,29 18 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 7,62 8 7,49 14 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,79 6 7,94 4 TR51 Ankara 7,54 11 7,74 9 TR52 Konya, Karaman 7,84 5 7,43 16 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,65 7 7,24 20 TR62 Adana, Mersin 7,45 15 7,72 10 7,36 18 6,92 25 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 8,44 2 7,80 7 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 7,40 16 7,45 15 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 7,60 9 7,67 11 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 7,33 20 6,97 24 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 7,33 20 7,39 17 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, 7,34 19 7,51 13 Gümüşhane TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 8,04 3 7,67 11 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 6,63 25 7,15 23 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 7,40 16 7,75 8 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 7,22 23 7,22 21 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 8,51 1 9,08 1 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 7,55 10 8,09 3 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 6,58 26 7,20 22 10

Temel Göstergeler 1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 Yerel birim sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı Çalışan sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı Maaş ve ücretlerin Türkiye toplamı içindeki payı Maddi mallara ilişkin brüt yatırımların Türkiye toplamı içindeki payı (%) Sıra (%) Sıra (%) Sıra (%) Sıra 100,0-100,0-100,0-100,0 - TR10 İstanbul 24,2 1 30,0 1 38,1 1 31,5 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 2,4 17 2,6 10 2,5 10 2,4 10 TR22 Balıkesir, Çanakkale 2,5 16 1,8 17 1,3 18 1,6 16 TR31 İzmir 6,1 3 6,4 3 6,7 3 4,6 6 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 5,0 4 3,9 8 2,7 8 2,2 11 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 3,9 9 3,3 9 2,6 9 2,4 9 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,8 6 5,9 4 6,4 5 6,7 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,4 8 5,3 5 6,4 4 7,1 3 TR51 Ankara 6,6 2 8,8 2 10,2 2 14,3 2 TR52 Konya, Karaman 2,9 13 2,3 14 1,6 14 1,6 14 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 4,9 5 4,3 6 3,4 6 3,6 7 TR62 Adana, Mersin 4,6 7 3,9 7 3,0 7 3,4 8 3,2 12 2,5 11 1,8 12 4,7 5 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 1,8 19 1,2 20 0,9 21 0,7 22 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 2,7 15 2,5 13 2,0 11 2,1 13 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 1,3 22 1,2 21 1,4 17 1,2 18 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 0,9 25 0,7 25 0,5 24 1,2 19 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,3 11 2,3 15 1,5 15 1,6 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 3,4 10 2,5 12 1,7 13 1,2 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,0 24 0,8 24 0,6 23 0,7 24 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 0,8 26 0,4 26 0,2 26 0,7 20 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 1,7 20 1,4 19 0,9 20 0,7 23 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,3 21 0,8 23 0,4 25 0,4 26 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 2,8 14 2,3 16 1,4 16 2,2 12 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 2,2 18 1,8 18 1,1 19 0,7 21 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 1,2 23 0,9 22 0,6 22 0,6 25 Not. 1. "Finans ve Sigorta faaliyetleri" ile "Bilgi ve iletişim faaliyetleri" içinde yer alan Programcılık ve yayıncılık faaliyetleri kapsam dışıdır. 2. Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 11

Temel Göstergeler 12

Temel Göstergeler 13

Temel Göstergeler 14

Temel Göstergeler 15

Temel Göstergeler 16

Temel Göstergeler 17

Temel Göstergeler 18

Temel Göstergeler 19

Temel Göstergeler 20

Temel Göstergeler 21

Temel Göstergeler 22

Temel Göstergeler 23

Temel Göstergeler 24

Temel Göstergeler 25

Temel Göstergeler 26

Temel Göstergeler 27

Temel Göstergeler 28

Temel Göstergeler 29

Temel Göstergeler 30

Temel Göstergeler 31

Temel Göstergeler 32

Temel Göstergeler 33

Temel Göstergeler 34

Temel Göstergeler 35

Temel Göstergeler 36

Temel Göstergeler 37

Temel Göstergeler 1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri Nüfus 2013 İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı 2013 Nüfus yoğunluğu 2013 Yıllık nüfus artış hızı 2012-2013 (%) Sıra (%) Sıra (kişi/km 2 ) Sıra ( ) Sıra 76 667 864 100,0-91,3-100 - 13,7 - TR100 İstanbul 14 160 467 18,5 1 100,0 1 2 725 1 21,8 13 TR211 Tekirdağ 874 475 1,1 23 100,0 1 139 15 25,7 6 TR212 Edirne 398 582 0,5 48 70,1 42 66 37-2,8 72 TR213 Kırklareli 340 559 0,4 54 68,2 46 54 48-1,9 68 TR221 Balıkesir 1 162 761 1,5 17 100,0 1 81 31 1,7 58 TR222 Çanakkale 502 328 0,7 41 57,5 64 51 53 17,3 18 TR310 İzmir 4 061 074 5,3 3 100,0 1 338 3 13,8 27 TR321 Aydın 1 020 957 1,3 20 100,0 1 130 17 14,2 25 TR322 Denizli 963 464 1,3 21 100,0 1 82 30 13,5 29 TR323 Muğla 866 665 1,1 24 100,0 1 67 34 18,1 16 TR331 Manisa 1 359 463 1,8 14 100,0 1 104 23 9,8 46 TR332 Afyonkarahisar 707 123 0,9 31 56,1 68 49 56 4,5 53 TR333 Kütahya 572 059 0,7 36 66,8 49 48 60-2,4 71 TR334 Uşak 346 508 0,5 52 68,8 45 65 38 12,3 36 TR411 Bursa 2 740 970 3,6 4 100,0 1 263 5 19,5 15 TR412 Eskişehir ş 799 724 1,0 25 100,0 1 58 43 12,6 34 TR413 Bilecik 208 888 0,3 71 77,0 32 49 57 23,1 9 TR421 Kocaeli 1 676 202 2,2 11 100,0 1 464 2 25,1 7 TR422 Sakarya 917 373 1,2 22 100,0 1 190 9 16,6 20 TR423 Düzce 351 509 0,5 51 59,8 59 137 16 14,4 24 TR424 Bolu 283 496 0,4 61 67,1 47 34 67 8,6 50 TR425 Yalova 220 122 0,3 69 70,4 41 260 6 38,5 2 TR510 Ankara 5 045 083 6,6 2 100,0 1 206 8 15,9 22 TR521 Konya 2 079 225 2,7 7 100,0 1 53 49 13,0 31 TR522 Karaman 237 939 0,3 66 70,9 39 27 73 10,6 42 TR611 Antalya 2 158 265 2,8 5 100,0 1 104 22 30,9 5 TR612 Isparta 417 774 0,5 46 69,2 44 50 55 2,7 57 TR613 Burdur 257 267 0,3 65 64,5 50 38 64 11,4 38 TR621 Adana 2 149 260 2,8 6 100,0 1 154 13 11,1 40 TR622 Mersin 1 705 774 2,2 10 100,0 1 110 20 13,5 28 TR631 Hatay 1 503 066 2,0 13 100,0 1 258 7 13,0 32 TR632 Kahramanmaraş 1 075 706 1,4 18 100,0 1 75 33 11,7 37 TR633 Osmaniye 498 981 0,7 42 75,1 34 160 12 13,8 26 TR711 Kırıkkale 274 658 0,4 62 84,4 31 61 41-0,3 64 TR712 Aksaray 382 806 0,5 49 62,6 51 51 54 7,6 52 TR713 Niğde 343 658 0,4 53 53,0 76 47 61 9,9 45 TR714 Nevşehir 285 460 0,4 60 59,1 63 53 51 0,9 59 TR715 Kırşehir 223 498 0,3 68 74,2 36 35 66 10,3 44 TR721 Kayseri 1 295 355 1,7 15 100,0 1 76 32 15,9 23 TR722 Sivas 623 824 0,8 32 70,5 40 22 77 0,5 60 Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013 Not. 1. Nüfus yoğunluğu için göller hariç alanlar kullanılmıştır. 2. Yıllık nüfus artış hızları hesaplanırken 2013 yılı idari bölünüş yapısı dikkate alınmıştır. 38