TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2006 TARİHİ İTİBARİYLE ABD DE GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE KONSOLİDE MALİ TABLOLAR
BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulu Başkanlığı na 1. Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı nın ( Şirket ) tarihi itibariyle konsolide bilançosunu ve bu tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir, özsermaye değişim ve nakit akım tablolarını incelemiş bulunuyoruz. Hazırlanan bu konsolide mali tablolardan Şirket yönetimi sorumludur. Bizim sorumluluğumuz, yaptığımız denetime dayanarak bu konsolide mali tablolar üzerinde görüş bildirmektir. 2. Denetimimizi, Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları na göre gerçekleştirdik. Bu standartlar, denetimin mali tablolarda önemli bir yanlışlığın olup olmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanmasını ve yapılmasını gerektirmektedir. Bir denetim, mali tablolardaki tutarlara ve açıklamalara baz olan kanıtların, test usulü incelenmesini içerir. Denetim, aynı zamanda, uygulanan muhasebe ilkelerinin ve yönetim tarafından yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve genel olarak, mali tabloların sunumunun değerlendirilmesini de içerir. Denetimimizin, beyan ettiğimiz görüşümüze makul bir baz teşkil ettiği kanısındayız. 3. Söz konusu yıl sonu konsolide mali tablolarda, Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları na uygun olmayan önemli bir hususa rastlanmamıştır. Can Uluslararası Bağımsız Denetim ve S.M.M.M. A.Ş. A Member Firm of INPACT International İsmail USLU, SMMM Sorumlu Ortak, Başdenetçi 20 Nisan 2007, İstanbul, Türkiye
31 ARALIK 2006 ve 2005 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR VARLIKLAR Not Nakit ve Nakit Benzeri Kalemler 5 259,717 359,898 Ticari Alacaklar (net) 6 194,507 142,791 İlişkili Kuruluşlardan Kısa Vadeli Alacaklar 7 15,167 723 Stoklar 8 96,419 62,780 Peşin Ödenen Vergi 21 3,715 9,960 Kısa Vadeli Ertelenmiş Vergi Alacakları 21 17,276 47,272 Diğer Alacaklar ve Kısa Vadeli Varlıklar 9 40,167 39,185 Dönen Varlıklar 626,968 662,609 İlişkili Kuruluşlardan Uzun Vadeli Alacaklar 7 10,538 - Özkaynaktan Pay Alma Metoduna Göre Değerlenen İştirak 10 16,278 13,035 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar (net) 10 4,122 14,321 Maddi Varlıklar (net) 11 2,045,808 1,473,905 Maddi Olmayan Varlıklar (net) 11 5,035 3,833 Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar 12 258,075 427,165 Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklar 13 16,831 8,614 Duran Varlıklar 2,356,687 1,940,873 Toplam Varlıklar 2,983,655 2,603,482 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 4
31 ARALIK 2006 ve 2005 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR YÜKÜMLÜLÜKLER Not Bankalara Borçlar 14 3,454 270,708 Kısa Vadeli Finansal Kiralama Borçları 15 155,606 133,472 Ticari Borçlar 223,225 188,016 İlişkili Kuruluşlara Borçlar 16 10,578 5,979 Diğer Kısa Vadeli Borçlar 17 32,421 27,108 Alınan Depozito ve Teminatlar 18 35,685 41,458 Yolcu Uçuş Yükümlülükleri 19 186,679 143,197 Diğer Gider Tahakkukları 20 85,143 68,719 Kısa Vadeli Yükümlülükler 732,791 878,657 Bankalara Borçlar 14 25,897 - Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borçları 15 1,027,272 638,494 Alınan Depozito ve Teminatlar 18 6,395 5,309 Hibe Krediler (net) 22 19,065 2,602 Uzun Vadeli Ertelenmiş Vergi Borçları 21 79,182 102,926 Kıdem Tazminatı Karşılığı 23 83,455 84,693 Uzun Vadeli Yükümlülükler 1,241,266 834,024 ÖZSERMAYE Sermaye 24 775,381 775,381 Yedekler 24 86,003 55,327 Birikmiş Kar 148,214 60,093 TOPLAM ÖZSERMAYE 1,009,598 890,801 Toplam Özsermaye ve Yükümlülükler 2,983,655 2,603,482 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 5
31 ARALIK 2006 ve 2005 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE GELİR TABLOLARI 2006 2005 Not Faaliyet Gelirleri 28 2,809,161 2,316,327 Faaliyet Giderleri 29 (2,729,256) (2,176,118) FAALİYET KARI 79,905 140,209 Diğer Faaliyetlerden Gelirler 31 64,283 72,619 Diğer Faaliyetlerden Giderler 32 (35,332) (24,871) FİNANSMAN GİDERLERİ VE VERGİ ÖNCESİ KAR 108,856 187,957 Finansman Giderleri (Net)(Çevirim Farkı Sonrası) 30 (13,855) (24,558) VERGİ ÖNCESİ KAR 95,001 163,399 Vergi 21 (6,880) (32,469) NET DÖNEM KARI 88,121 130,930 Hisse Başına Kar (ABD Doları, Tam Tutar) 4.16 0.0005 0.0007 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 6
31 ARALIK 2006 ve 2005 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE ÖZSERMAYE DEĞİŞİM TABLOLARI Sermaye Yasal Yedekler Birikmiş Kar / Zarar Toplam 31 Aralık 2004 Bakiyesi 775,381 55,327 (70,837) 759,871 Dönem Karı - - 130,930 130,930 Bakiyesi 775,381 55,327 60,093 890,801 Dönem Karı - 30,676 88,121 118,797 Bakiyesi 775,381 86,003 148,214 1,009,598 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 7
31 ARALIK 2006 ve 2005 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOLARI FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI Vergi Öncesi Net Dönem Karı 95,001 163,399 Faaliyetlerde Kullanılan Nakit Akımına Ulaşmak İçin Yapılan Düzeltmeler: Amortisman 207,827 151,502 Kıdem Tazminatı Karşılığı 14,189 15,465 Faiz Geliri (18,293) (31,564) Sabit Kıymet Satış (Karı) / Zararı 163 (600) Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğünden Doğan Çevirim Farkı 280 (15,469) Değer Düşüklüğü Karşılığı 5,018 (36,527) Özkaynaktan Pay Alma Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen İştirak Geliri (3,243) (587) Faiz Giderleri 50,899 43,076 Satılmaya Hazır Finansal Varlık Değer Düşüş Karşılığındaki Değişim 1,476 3,773 Hibe Kredilerdeki Değişim 16,463 817 USAŞ Hisse Transferi Ertelenmiş Gelir İtfası (2,742) (990) Şüpheli Alacak Karşılığındaki Değişim 816 (109) Önceki Dönem Peşin Ödenen Verginin Giderleştirilen Kısmı - 1,773 İşletme Sermayesindeki Değişikliklerden Önceki Faaliyet Karı 367,854 293,959 Ticari Alacaklardaki Değişim (52,532) (24,520) İlişkili Kuruluşlardan Alacaklardaki Değişim (24,982) (117) Stoklardaki Değişim (33,639) (20,062) Diğer Kısa ve Uzun Vadeli Alacaklardaki Değişim (9,199) (11,499) Ticari Borçlardaki Değişim 35,209 49,018 İlişkili Kuruluşlara Borçlardaki Değişim 4,599 1,130 Gider Tahakkukları ve Diğer Borçlardaki Değişim 24,479 15,345 Alınan Depozito ve Teminatlardaki Değişim (4,687) 11,575 Yolcu Uçuş Yükümlülüklerindeki Değişim 43,482 26,684 Ödenen Kıdem Tazminatları (15,427) (5,116) Ödenen Faizler (50,899) (43,076) Peşin Ödenen Vergiler 3,715 (9,960) Önceki Dönem Peşin Ödenen Verginin Geri Alınması - 36,455 Faaliyetlerden Elde Edilen Net Nakit 287,973 319,816 YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI Finansal Varlık Alımında Kullanılan Nakit 8,723 672 Maddi Varlık Satışından Elde Edilen Nakit 6,956 44,827 Alınan Faiz 18,293 31,564 Maddi Varlık Alımı (760,771) (355,810) Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar 169,090 (131,426) Yatırım Faaliyetlerinde (Kullanılan) / Elde Edilen Net Nakit (557,709) (410,173) Finansal Kiralama Borcu Geri Ödemeleri 410,912 (92,680) Bankaya Borçlardaki Değişim (241,357) 270,498 Finansman Faaliyetlerinde Kullanılan Net Nakit 169,555 177,818 NAKİT DEĞERLERDEKİ NET (AZALIŞ) / ARTIŞ (100,181) 87,461 DÖNEM BAŞINDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 359,898 272,437 DÖNEM SONUNDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 259,717 359,898 8
1 ŞİRKET İN FAALİYET ALANI Türk Hava Yolları A.O. ( Şirket veya THY ) 1933 yılında Türkiye de kurulmuştur. Şirket in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt dışında yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır. tarihi itibariyle Şirket in hissedarları ve hisse dağılımı aşağıdaki gibidir: T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı % 49,12 Diğer % 50,88 Toplam % 100,00 tarihi itibariyle Türk Hava Yolları A.O. ile Bağlı Ortaklığında çalışan toplam personel sayısı 12,807 dir (: 11,121). ve 2005 dönemleri içinde çalışan ortalama personel sayısı sırasıyla 12,778 ve 11,151 dir. 2 MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR Şirket yasal kayıtlarını ve mali tablolarını Türk Ticaret Kanunu ( TTK ), vergi mevzuatı ve Sermaye Piyasası Kurulu ( SPK ) esaslarına uygun olarak düzenlemektedir. Ekte sunulan mali tablolar, Şirket in baz alınan yasal kayıtları üzerine Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları na ( US GAAP ) göre gerçek durumunu göstermek amacıyla yapılan sınıflama ve düzeltmeleri içermektedir. Mali Tabloların ABD Dolarına Çevirim İlkeleri: Yeni Türk Lirası finansal tabloların ABD Doları na çevirimi, enflasyonist ülkeleri kapsadığı için Finansal Muhasebe Standartları Komitesi nin kurallarını belirlediği 52 numaralı Finansal Muhasebe Standardı olan Yabancı Para Çevirimi ( SFAS 52 ) ne göre yapılmıştır. Bu çevirimin amacı yasal kayıtların ABD Doları cinsinden tutulması durumunda ortaya çıkacak sonuçlara ulaşmaktır. Finansal Muhasebe Standartları (SFAS 52), hiperenflasyonist ekonomiyi, üç yıllık kümülatif enflasyon oranının yaklaşık %100 veya üzerinde olduğu ekonomi olarak tanımlamaktadır. Türkiye de, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan toptan eşya fiyat endeksi baz alındığında söz konusu kümülatif oran, tarihinde sona eren üç yıllık dönem için % 32.8 olmuştur. (: % 35.6). Fiyat endekslerinde yukarıda belirtilen düzeyde artış olmamakla beraber, halkın tasarruflarını yabancı para cinsinden tutması, mal ve hizmet fiyatlarının yabancı para birimi üzerinden belirlenmesi, fazi oranlarının, ücret ve fiyatların genel fiyat endekslerine bağlanması, kısa vadeli işlemler de dahil satın alma gücündeki kayıpları karşılamak için fiyatların vade farkı konularak belirlenmesi gibi yüksek enflasyon emarelerinin mevcut bulunması nedeniyle ekteki mali tablolarda SFAS 52 uygulanmıştır. Parasal olmayan aktif ve pasifler ve parasal olmayan aktif ve pasiflerle ilgili gelir ve giderler işlem tarihindeki kurlar kullanılarak ABD Doları na çevrilmiştir. Parasal olan aktif ve pasifler ise bilanço tarihindeki kurlar kullanılarak çevrilmiştir. ABD Doları cinsinden olmayan parasal aktif ve pasiflerin çeviriminden doğan kayıp ve kazançlar çevirim geliri veya gideri olarak gelir tablosuna kaydedilmiştir. Yeni Türk Lirası nın Amerikan Doları karşısındaki dönemsel değişiminin, Türkiye deki toptan eşya fiyat endeksiyle ( TEFE ) karşılaştırılması aşağıdaki gibidir: Yıllar: 2006 2005 2004 2003 2002 ABD Doları devalüasyon oranı %4.75 %(0.02) %(3.8) %(14.6) %13.5 TEFE enflasyon oranı %11.6 %4.5 %13.8 %13.9 %30.8 6
2 MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR (devamı) Yeni Türk Lirası 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren Türkiye Cumhuriyeti nin yeni para birimi Yeni Türk Lirası (YTL) ve alt birimi ise Yeni Kuruş (YKr) olarak tanımlanmıştır. Konsolidasyon Esasları: a) Konsolide mali tablolar, aşağıda (b), (c) ve (d) paragraflarında yer alan hususlar kapsamında, ana ortaklık olan Türk Hava Yolları A.O. ile Bağlı Ortaklık ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklarının mali tablolarını içermektedir. Konsolidasyon kapsamı içinde yer alan şirketlerin mali tabloları, konsolide mali tabloların tarihi itibariyle ve yeknesak muhasebe ilke ve uygulamaları gözetilerek ABD de Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları na uygun olarak hazırlanmıştır. İştiraklerin, Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıkların ve Bağlı Ortaklıkların faaliyet sonuçları, satın alma veya elden çıkarma işlemlerine uygun olarak söz konusu işlemlerin geçerlilik tarihlerinde dahil edilmiş veya hariç bırakılmışlardır. b) Bağlı Ortaklık, Şirket in doğrudan ve/veya dolaylı olarak kendisine ait olan hisselerle ilgili oy kullanma hakkının %50 den fazlasını kullanma yetkisi kanalıyla mali ve işletme politikalarını Şirket in menfaatleri doğrultusunda kontrol etme yetkisi ve gücüne sahip olduğu grubu ifade eder. Aşağıdaki tabloda tarihi itibariyle Bağlı Ortaklık, sahip olunan pay ve ortaklık oranı gösterilmiştir: Doğrudan Dolaylı Kayıtlı Şirket ünvanı Faaliyet konusu iştirak oranı iştirak oranı olduğu ülke Türk Hava Yolları Teknik A.Ş. Teknik Bakım % 100 - Türkiye Bağlı Ortaklığa ait bilanço ve gelir tablosu, tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiştir. Şirket in sahip olduğu Bağlı Ortaklığın kayıtlı değeri ile öz sermayesi karşılıklı olarak netleştirilmiştir. Şirket ile Bağlı Ortaklık arasındaki grup içi işlemler ve bakiyeler konsolidasyon sırasında silinmiştir. c) Şirket in müşterek yönetimine sahip olduğu iki adet işletmesi vardır. İştirak oranı % 50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen bu işletmeler, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir. Aşağıdaki tabloda tarihi itibariyle Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar ve ortaklık oranları gösterilmiştir: Doğrudan Dolaylı Kayıtlı Şirket ünvanı Faaliyet konusu iştirak oranı iştirak oranı olduğu ülke Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. Hava taşımacılığı % 50 - Türkiye THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. İkram hizmetleri % 50 - Türkiye Özkaynak yönteminde iştirak net varlık tutarıyla bilançoda gösterilir ve dönem faaliyeti sonucunda ortaya çıkan Şirket payı gelir tablosunda gösterilmektedir. d) Şirket in doğrudan ve dolaylı pay toplamı %20 nin altında olan, veya %20 nin üzerinde olmakla birlikte Şirket in önemli bir etkiye sahip olmadığı veya konsolide mali tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen; teşkilatlanmış piyasalarda işlem görmeyen ve makul değerleri güvenilir bir şekilde belirlenemeyen satılmaya hazır finansal varlıklar, değer kaybı ile ilgili karşılık düşüldükten sonra, maliyet bedelleri ile konsolide mali tablolara yansıtılmıştır. Teşkilatlanmış piyasalarda işlem gören ve makul değeri güvenilir bir şekilde belirlenebilen satılmaya hazır finansal varlıklar makul değerleri ile muhasebeleştirilmektedirler. 7
3 BÖLGESEL RAPORLAMA 3.1 Faaliyet Alanları Şirket, tarihi itibariyle ağırlıklı olarak tek bir endüstride faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alanı yurt içinde ve dışında Türkiye bağlantılı yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmak ve uçaklar için teknik bakım hizmeti sağlamaktır. 3.2. Coğrafi Alanlar Gelir analizi, Şirket in hizmet verdiği uçuş hatları baz alınarak yapılmaktadır. Türkiye de yapılan yolcu ve kargo taşıma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtdışı uçuş gelirleri uçuşun yapıldığı coğrafi bölgelere göre kaydedilmektedir. 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ İlişikteki mali tabloların hazırlanması sırasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıdaki gibi açıklanmıştır: 4.1 Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri Yolcu ve kargo taşıma gelirleri, taşıma hizmeti tamamlandığında faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Satılan ancak henüz kullanılmayan (uçulmayan) biletler, yolcu uçuş yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir. Grup tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerliliğini yitirmiş biletler hakkında tahmini hesaplamalar yapabilmektedir. Kullanılmayacağı tahmin edilen biletler, faaliyet geliri içerisinde kaydedilmiştir. Yolcu gelirlerine ilişkin olarak acentelere verilecek komisyonlar taşımacılık hizmeti gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. 4.2 Stok Değerlemesi Stoklar maliyet ya da net gerçekleşebilir değerinin düşük olanı ile hareketli ağırlıklı ortalama maliyet metodu kullanılarak değerlenmektedir. 4.3 Finansal Yatırımlar Şirket, SFAS 115 e ( Hisse ve Borçlanma Senetlerine Yapılan Yatırımların Muhasebeleştirilmesi ) uygun olarak finansal yatırımlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır: Alım satım amaçlı menkul kıymetler: Alım satım amaçlı menkul kıymetler, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar etmek amacıyla portföye alınan kıymetlerdir. Kayıtlara alındıktan sonra ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetler güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla rayiç değerleriyle değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul kıymetlere ilişkin kar veya zararlar, ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir. 8
4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.3 Finansal Yatırımlar (devamı) Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar: Vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler, belirli bir vade yapısı ve belirli tutardaki ödemeleri içeren ve Şirket in vadesine kadar elde tutma niyeti ve gücü olan kıymetlerdir. Satılmaya hazır yatırımlar: Satılmaya hazır yatırımlar, iştirak oranı %20 den az olan ve alım satım amaçlı elde tutulmayan yatırımlardan oluşmaktadır. Kayıtlara alındıktan sonra satılmaya hazır amaçla elde tutulan yatırımlardan borsada işlem görenler, bilanço tarihindeki piyasa değerleriyle değerlenmektedir. Özkaynaktan pay alma yöntemine göre değerlenen yatırımlar: İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir. 4.4 Maddi ve Maddi Olmayan Varlıklar Şirket, SFAS 144 ün ( Uzun Vadeli Aktiflerin ve Elden Çıkarılacak Uzun Vadeli Aktiflerin Değer Düşüklüğü ) gereklerini uygulamaktadır. Maddi varlıklar ve maddi olmayan varlıklar makul değerlerine göre düzeltilmiş tutarlar üzerinden gösterilmiştir. Bir varlığın makul değeri kayıtlı değerinin altına düştüğünde, kayıtlı değeri değer düşüklüğünü yansıtacak şekilde düzeltilir. Makul değer tespitinde, varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeriyle net satış fiyatının büyük olanı kullanılmıştır. Net satış fiyatı şirket yönetiminin uluslararası uçak fiyat kataloğuna göre geliştirdiği tahminlere dayanmaktadır. Kayıtlı değerdeki düşüş faaliyet giderlerine değer düşüş gideri olarak kaydedilmektedir. Maddi ve maddi olmayan varlıklar, kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır. Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda değerleri aşağıda belirtilmiştir: Ekonomik Ömür (yıl) Hurda Değeri - Bina 25-50 - - Uçak 15 %30 - Motorlar 15 %30 - Komponentler 4-10 - - Tamir edilebilen yedek parçalar 2-3 - - Simülatör 10-15 - - Makina ve ekipman 3-15 - - Döşeme ve demirbaşlar 3-15 - - Taşıtlar 4-7 - - Diğer maddi varlıklar 4-15 - 4.5 Hibe Krediler Hibe krediler, uçak ve motorların satın alımlarında veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde alınmaktadır. Şirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düşmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince itfa etmektedir. Faaliyet kiralamasına ilişkin hibe krediler, ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve kiralama süresince itfa edilmektedir. 9
4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.6 Bakım ve Onarım Giderleri Maddi varlıkların ve kiralanan varlıkların düzenli bakımı ve onarımı için yapılan harcamalar, ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Sahip olunan veya finansal kiralama ile alınan uçakların büyük bakımları yapıldıkça gider olarak kaydedilmekte; operasyonel kiralanan uçakların teslim bakımları ise periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir. 4.7 Sık Uçuş Programı Şirket, üyelerine Miles and Smiles adında bir Sık Uçuş Programı (Frequent Flyer Program) dahilinde birikmiş mesafe üzerinden ücretsiz uçuş ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti yükümlülük olarak kaydedilmektedir. Şirket, aynı zamanda Shop & Miles Programı dahilinde katılımcılara mil kredisi satmaktadır. Bu gelirin bir kısmı ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sağlandıkça gelir olarak kaydedilmektedir. 4.8 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler Şirket in dönem faaliyeti sonucuna ilişkin kurumlar vergisi yükümlülüğü için mali tablolarında karşılık ayrılmaktadır. Cari dönem vergi gideri cari dönem faaliyet sonuçlarının kanunen kabul edilmeyen giderlere ve istisnalara göre düzeltilmesine göre hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi, ilişikteki finansal tablolarda kayıtlı olan varlık ve borçların vergi hesaplamasına baz olan benzer kalemler ile arasındaki zamanlama farklarının ve devreden zararların yükümlülük metoduna göre muhasebeleştirilmesinden oluşmuştur. Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi, ilgili geçici farklar ortadan kalktığında geçerli olacak olan vergi oranları kullanılarak hesaplanmıştır. Vergi oranlarındaki değişmelerin ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi üzerindeki etkisi, vergi oranının değiştiği tarihte kayıtlara alınmaktadır. Finansal Muhasebe Standartları No: 109 a ( Kurumlar Vergisi Muhasebesi ) ( SFAS 109 ) göre, mali tabloların diğer para birimine işlem tarihindeki kurlar kullanılarak SFAS 52 ye göre çeviriminden ve kurlardaki değişimden veya vergi amaçlı endekslemeden kaynaklanan varlık ve yükümlülüklerle ilgili farklılıklar, ertelenmiş vergi hesaplamasında dikkate alınmaz. Ayrıca, Şirket in ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri SFAS 109 a göre Amerikan Doları na çevrilerek yeniden değerlenmiştir ve bu çevirimden doğan kayıp ve kazançlar finansal tablolardaki vergi gideri hesaplamasında dikkate alınmıştır. Ertelenmiş vergi gelir tablosunda gelir veya gider olarak muhasebeleştirilmektedir. 4.9 Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Provizyonu Türkiye deki iş kanunları gereği emeklilik ve kıdem tazminatı provizyonları ilişikteki finansal tablolarda gerçekleştikçe provizyon olarak ayrılmaktadır. SFAS 106 ya ( İşverenlerin Emeklilik Fonları Dışındaki Emeklilik Sonrası Yükümlülüklerinin Muhasebeleştirilmesi ) uygun olarak gelecek yıllarda ödenecek emeklilik tazminatının bilanço tarihindeki değerinin hesaplanması için enflasyon oranından arındırılmış uygun faiz oranı ile iskonto edilmiştir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlarında faiz gideri olarak gösterilmektedir. 4.10 İlişkili Kuruluşlar İlişikteki mali tablolarda, THY nin ortakları, üst düzey yöneticileri, Yönetim Kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortalıklar ilişkili kuruluş olarak adlandırılmışlardır. 10
4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.11 Yabancı Para İşlemleri Dönem içerisinde gerçekleşen döviz işlemleri işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı varlık ve borçlar bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmişlerdir. Bu çevirimden ve dövizli işlemlerin tahsil / tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karları / zararları gelir tablosunda yer almaktadır. 4.12 Finansal Kiralama Şirket, finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipmanı ve taşıt araçları kiralamaktadır. Şirket, finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü değerine eşit olarak kaydetmektedir. Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayrılmaktadır. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. 4.13 Finansal Enstrümanlar Gerçeğe uygun değer, istekli alıcı ve satıcıların bir araya geldiği piyasalarda, bir aktifin başka bir varlıkla değiştirilebileceği veya bir taahhütün yerine getirilebileceği değerdir. Bir finansal enstrümanın piyasa değeri, aktif bir pazarın mevcudiyeti durumunda, satıştan elde edilebilecek tutara veya satın almadan doğabilecek borca eşittir. Finansal enstrümanların gerçeğe uygun tahmini değeri, Şirket tarafından piyasalara ilişkin bilgiler ve gerekli değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değerin belirlenmesinde kullanılan piyasa verilerinin yorumlanmasına gerek duyulmaktadır. Bu nedenle, bu raporda sunulan tahminler, Şirket in varlıklarını elden çıkarması durumunda cari piyasa koşullarında elde edebileceği değerler olmayabilir. Banka mevduatları, alacaklar, teminat mektupları ve akreditifler gibi şarta bağlı taahhütler karşı tarafın anlaşmanın şartlarını yerine getirememesi durumunda, Şirket in finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilecek önemli finansal enstrümanlardır. Bazı finansal varlıkların maliyet değerine eşit olan kayıtlı değerlerinin, kısa vadeli nitelikleri nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine eşit olduğu varsayılmaktadır. Şirket in temel finansal varlıkları nakit ve nakit benzeri kalemler, ticari alacaklar, ilişkili kuruluşlardan alacaklar ve satılmaya hazır varlıklardır. Ticari alacaklar ve ilişkili şirketlerden alacakların defter değerlerinin, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karşılıklar ayrıldıktan sonra, alacakların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir. Şirket, Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) ve THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. (THY DO&CO) üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu için bu iştirakleri özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) satılmaya hazır yatırım olarak sınıflandırılmakta ve makul değerdeki değişim gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Sun Express, THY DO&CO ve USAŞ dışındaki satılmaya hazır yatırımlar, makul değerleri güvenilir bir biçimde ölçülemediklerinden maliyet değerinden gösterilmişlerdir. Mali Borçlar Şirket in mali borçları ilgili anlaşmaların özüne göre sınıflandırılmıştır. Faize tabi banka kredileri, ticari borçlar ve finansal kiralama borçları önemli mali borçları oluşturmaktadır. Finansal giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmektedir. Ticari ve diğer borçlar ile bağlı şirketlere borçlar pazar değerine yaklaşık olan nominal değerlerinden gösterilmektedir. 11
4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.13 Finansal Enstrümanlar (devamı) Kredi Riski Şirket in kredi riski temel olarak ticari alacaklarına ilişkindir. Bilançoda gösterilen tutar Şirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik şartlara bağlı olarak tahmin ettiği şüpheli alacaklar düşüldükten sonraki net tutardan oluşmaktadır. Şirket in kredi riski çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı dağılmış olup önemli bir kredi risk yoğunlaşması yoktur. Fiyat Riski Döviz Kuru Riski Şirket, işinin özelliğinden dolayı yabancı paralar ile Yeni Türk Lirası arasındaki kur değişiminden etkilenmektedir. Şirket in gelirlerinin çoğunluğu Euro, Amerikan Doları ve Yeni Türk Lirası ndan, giderlerinin çoğunluğu ise Amerikan Doları ve Yeni Türk Lirası ndan oluşmaktadır. Faiz Riski Leasing (Finansal Kiralama) işlemlerine bağlı faiz oranlarının bir kısmı LIBOR a bağlıdır, dolayısıyla Şirket uluslararası pazardaki faiz oranlarındaki değişimden etkilenmektedir. Şirket faiz oranlarına ve kur değişimine karşı risklerini sınırlandırmaya yönelik hedging (koruma) anlaşmaları yapmamıştır. Piyasa Riski Şirket, kısa vadeli repo sözleşmelerine dayalı hazine bonosu işlemleri ve günlük banka mevduatı plasmanı yapmak suretiyle yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Bu yatırımlar, piyasa koşullarından dolayı meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle değişiklik göstermektedir. Nakit Riski Genel olarak biletler önceden satılmakta ve taşımacılık sonradan gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla Şirket, gelirlerini önceden tahsil edip taşımacılık maliyetine sonradan katlandığından dolayı avantaj elde etmektedir. Şirket, alacaklarının tahsil süresinin, borçlarının geri ödeme süresinden daha kısa olmasından dolayı da avantaj elde etmektedir. 4.14 Netleştirme Finansal varlık ve yükümlülükler, tanımlanan tutarların netleştirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varlık yükümlülük ile denkleşiyorsa, netleştirilmiş ve bilançoda net olarak gösterilmiştir. 4.15 Tahmin Uygulaması Finansal tabloların US GAAP a uygun olarak hazırlanabilmesi, yönetimin raporlanan varlık ve yükümlülükleri, koşullu borçları, gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmasını gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farklı olabilir. 12
4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.16 Hisse Başına Kar SFAS 128 ( Hisse Başına Kar ) standardı halka açık veya açılmakta olan şirketler için hisse başına karın veya karı azaltıcı etkisi bulunan kalemlerden sonraki hisse başına karın (dilutive profit veya sulandırılmış kar) dipnotlarda belirtilmesini öngörmektedir. Hisse başına karı azaltıcı etkisi bulunan (dilutive equity instruments) özkaynak kalemi bulunmamaktadır. Toplam hisse adedinin ve 2005 tarihindeki ağırlıklı ortalaması ve hisse başına karın hesaplaması aşağıda gösterildiği gibidir: 2006 2005 1 Ocak tarihi itibariyle toplam hisse adedi (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000 Çıkarılan yeni hisseler (nakit artışı) (tam adet) - - tarihi itibariyle hisse adedi (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000 Toplam hisse adedinin dönem içerisindeki ağırlıkl ortalaması (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000 Dönem net karı (Bin ABD Doları) 88,121 130,930 Hisse başına kar (ABD Doları, tam tutar) 0.0005 0.0007 5 NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER Nakit ve nakit benzeri değerlerin dökümü aşağıdaki gibidir: Banka 251,987 355,542 Kasa 359 146 Alınan çekler 220 103 Diğer hazır değerler 7,151 4,107 259,717 359,898 tarihi itibariyle yabancı para banka bakiyeleri 225,636,144 ABD Doları dır (31 Aralık 2005: 220,308,579 ABD Doları). Vadeli Mevduatlar: Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade 33,582,312 YTL 04.12.2006 29.12.2006 04.01.2007 23,892 7,443,256 ABD Doları 29.12.2006 04.01.2007 7,443 112,392,082 Euro 11.12.2006 29.12.2006 04.01.2007 12.01.2007 148,043 179,378 Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade 170,390,000 YTL 22.07.2005-30.12.2005 02.01.2006-30.01.2006 126,986 149,163,000 ABD Doları 27.12.2005-30.12.2005 02.01.2006-30.01.2006 149,163 31,653,000 Euro 30.12.2005 02.01.2006 37,449 313,598 13
6 TİCARİ ALACAKLAR (NET) Ticari alacaklar 210,024 156,840 Alacak reeskontu (-) (2,392) (1,740) Şüpheli alacaklar karşılığı (13,125) (12,309) 194,507 142,791 7 İLİŞKİLİ KURULUŞLARDAN ALACAKLAR İlişkili kuruluşlardan kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. 14,110 - Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 1,057 723 15,167 723 İlişkili kuruluşlardan uzun vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. 10,538-10,538 - Şirket in THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. den olan alacağının 10.700.000 Euro kısmı kısa vadeli, 8.000.000 Euro kısmı ise uzun vadeli olmak üzere toplam 18.700.000 Euro kullandırılan krediden kaynaklanmaktadır. 8 STOKLAR Yedek parça, uçuş ekipmanı 84,756 51,903 Diğer stoklar 11,663 10,877 96,419 62,780 9 DİĞER ALACAKLAR VE KISA VADELİ VARLIKLAR Diğer alacaklar ve kısa vadeli varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: Peşin ödenmiş satış komisyonları 9,975 8,125 Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri 8,080 3,960 Geri alınacak vergi 4,998 2,210 Teknik bakım gelir tahakkuku 4,121 7,547 Interline yolcu geliri tahakkukları 2,765 2,864 Sigorta şirketlerinden alacaklar 2,624 2,379 Peşin ödenen diğer giderler 1,585 7,659 Gelir tahakkukları 965 - Personelden alacaklar 618 488 İş avansları 549 72 Peşin ödenmiş kira giderleri 474 428 Peşin ödenen uçak finansman gideri 301 - Sita depozito sertifikalarından alacaklar 134 116 İndirilecek KDV 20 326 Diğer alacaklar 2,958 3,011 40,167 39,185 14
10 FİNANSAL VARLIKLAR i) Özkaynaktan pay alma metoduna göre değerlenen iştirakler aşağıdaki gibidir: THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. 10,813 - Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 5,465 13,035 16,278 13,035 ii) Satılmaya hazır finansal varlıklar aşağıdaki gibidir: Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 5,217 4,429 USAŞ değer (düşüklüğü) / kazancı (1,844) 4,108 Sita Inc. 737 737 Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. 12 12 France Telecom hisseleri - 8,723 France Telecom değer düşüklüğü - (3,688) 4,122 14,321 Şirket in açmış olduğu 5 yıllık ikram ihalesi Uçak Servis A.Ş. (USAŞ) tarafından kazanılmış ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaşması imzalanmıştır. Yapılan anlaşma çerçevesinde, USAŞ ın ana ortağı Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Şirket arasında yapılan hisse devir sözleşmesine istinaden GGH USAŞ ın toplam sermayesinin %15 ine tekabül eden B grup hisseleri bedelsiz olarak Şirket e devredilecektir. Yine sözleşme gereği, 21 Eylül 2002 tarihinde ilk %10 hissenin, 2 Ocak 2003 tarihinde % 1.25 lik hissenin, 2 Ocak 2004 tarihinde %1.25 lik hissenin, 3 Ocak 2005 tarihinde % 1.25 lik hissenin ve 2 Ocak 2006 tarihinde de %1.25 lik hissenin mülkiyeti devralınarak %15 e tamamlanmıştır. Bu çerçevede USAŞ sermayesinin %15 kısmına tekabül eden ve teslim alınan 1,567,500,000 adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 11,981,860 ABD Doları, karşılıklı olarak finansal varlıklar ve sonraki yıllara ait gelirler hesaplarına alınmıştır. Sonraki yıllara ait gelir tutarı beş yıllık ikram anlaşması süresince gelir olarak kaydedilmektedir. Şirket sahip olduğu USAŞ hisselerinden 342,000,000 adedini 2003 yılında, 1,026,000,000 adedini 2005 yılında, 1,026,000,000 adedini de 2006 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda satmıştır. USAŞ, 8 Aralık 2004 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu nda almış olduğu sermayenin endekslenmesinden kaynaklanan enflasyon farkının sermayeye ilavesi kararına istinaden Şirket e 1,852,500,000 adet bedelsiz hisse vermiştir. Sun Express in hesap dönemine ait varlıkları ve özkaynakları toplamı sırasıyla 35,063,772 ABD Doları ve 6,299,727 ABD Doları dir. (: 37,075,480 ABD Doları ve 17,855,634 ABD Doları). THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. 27 Eylül 2006 tarihinde 39,556,962 ABD Doları sermaye ile kurulmuştur. THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. nin hesap dönemine ait varlıkları ve özkaynakları toplamı sırasıyla 76,775,555 ABD Doları ve 21,626,393 ABD Doları dır. 15
10 FİNANSAL VARLIKLAR Şirket in finansal varlıklarının itibariyle detayları aşağıdaki gibidir: Şirketin ve Faaliyetin Yeri Sahip Olunan Oy Hakkı Ana Faaliyet Alanı Şirket in Ünvanı Sahiplik Oranı Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) Türkiye %50 %50 Hava Taşımacılığı THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. Türkiye %50 %50 İkram Hizmeti Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) Türkiye %3 (*) %3 (*) Yemek Servisi Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. Türkiye %0,3 %0,3 İnşaat Sita Inc. Hollanda %0,1 den az %0,1 den az Bilgi ve Telekomünikasyon Hizm. (*) tarihi itibariyle % 4,75 tir. 11 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR (NET) Maddi varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: Maddi varlıklar (net) 2,041,033 1,466,843 Diğer maddi varlıklara ilişkin verilen avanslar 4,775 7,062 2,045,808 1,473,905 16
11 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR (NET) (devamı) Maliyet Arsa, Yerüstü Düzenlemeleri & Binalar Teknik Ekipman, Simülatör ve Taşıtlar Diğer Ekipmanlar, Demirbaşlar Uçaklar ve Yedek Motorlar Komponent ve Tamir Edilebilir Yedek Parçalar Yapılmakta Olan Yatırımlar Sahip Olunan Toplam Varlıklar Finansal Kiralama ile Alınan Uçaklar Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Diğer Sabit Kıymetler ve Simülatörler Toplam Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Varlıklar Toplam Açılış bakiyesi 1 Ocak 2006 66,834 130,801 93,229 866,123 194,554 1,214 1,352,755 1,347,273 7,588 1,354,861 2,707,616 Finansal kiralamadan transfer - 1,872-219,026 - - 220,898 (213,310) (7,588) (220,898) - İlaveler 1,150 22,183 5,652 30,102 100,840 286 160,213 594,661-594,661 754,874 Çıkışlar (277) (11,700) (10,510) - (64,759) (1,010) (88,256) - - - (88,256) Yeniden Değerleme 32,297 - - - - - 32,297 - - - 32,297 kapanış bakiyesi 100,004 143,156 88,371 1,115,251 230,635 490 1,677,907 1,728,624-1,728,624 3,406,531 Birikmiş Amortisman Açılış bakiyesi 1 Ocak 2006 19,704 113,793 82,977 430,921 84,625-732,020 370,446 2,756 373,202 1,105,222 Finansal kiralamadan transfer - 1,683-99,573 - - 101,256 (98,500) (2,756) (101,256) - Cari dönem amortismanı 1,164 5,565 3,659 39,553 88,787-138,728 67,113-67,113 205,841 Çıkışlar (172) (11,371) (9,830) - (64,759) - (86,132) - - - (86,132) kapanış bakiyesi 20,696 109,670 76,806 570,047 108,653-885,872 339,059-339,059 1,224,931 Birikmiş değer düşüklüğü - - - 119,783 - - 119,783 20,784-20,784 140,567 net defter değeri 79,308 33,486 11,565 425,421 121,982 490 672,252 1,363,781-1,368,781 2,041,033 net defter değeri 47,130 17,008 10,252 328,927 109,929 1,214 514,460 947,551 4,832 952,383 1,466,843 17
11 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR (NET) (devamı) Maddi olmayan varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: Haklar Özel Maliyetler Toplam Maliyet Açılış bakiyesi 1 Ocak 2006 29,306 9,906 39,212 İlaveler 2,763 425 3,188 Çıkışlar (3) - (3) kapanış bakiyesi 32,066 10,331 42,397 Birikmiş Amortisman Açılış bakiyesi 1 Ocak 2006 25,873 9,506 35,379 Cari dönem amortismanı 1,691 295 1,986 Çıkışlar (3) - (3) kapanış bakiyesi 27,561 9,801 37,362 net defter değeri 4,505 530 5,035 net defter değeri 3,432 401 3,833 12 UÇAKLARA İLİŞKİN VERİLEN AVANSLAR Uçak alımları için yapılan ön ödemeler 254,934 425,199 Faaliyet tipi kiralamalar için verilen avanslar 3,141 1,966 258,075 427,165 13 DİĞER UZUN VADELİ ALACAKLAR VE VARLIKLAR Diğer uzun vadeli alacaklar ve varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: Motor bakım rezervi 4,061 - Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 3,413 4,389 Gelir tahakkukları 2,666 - Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri 2,612 279 Verilen depozitolar 1,450 988 Peşin ödenen uçak finansman giderleri 1,226 1,541 Personelden alacaklar 702 750 Sita depozito sertifikasından alacaklar 701 599 Diğer alacaklar - 68 16,831 8,614 14 BANKALARA BORÇLAR Bankalara kısa vadeli borçlar aşağıdaki gibidir: Banka kredileri (*) 3,188 270,460 Diğer (**) 266 248 3,454 270,708 Bankalara uzun vadeli borçlar aşağıdaki gibidir: Banka kredileri (*) 25,897-25,897-18
14 BANKALARA BORÇLAR (devamı) (*) tarihi itibariyle uzun vadeli banka kredilerinin kısa vadeli kısımları aşağıdaki gibidir: Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku Akbank 15.08.2009 2,959,707 USD 228,368 USD tarihi itibariyle uzun vadeli banka kredileri aşağıdaki gibidir: Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku Akbank 15.08.2009 25,897,440 USD - tarihi itibariyle kısa vadeli banka kredileri aşağıdaki gibidir: Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku T.İş Bankası / Citibank NA London 31.03.2006 270,000,000 USD 459,998 USD (**)Bankalara diğer borçlar ay sonu vergi ve SSK ödemeleri için bankalar tarafından faizsiz olarak kullandırılan gecelik borçların tutarıdır. 15 FİNANSAL KİRALAMA BORÇLARI Gelecek yıllara ait finansal kiralama ödemeleri aşağıdaki gibidir: 1 yıldan az 208,626 164,745 1 5 yıl arası 732,433 521,294 5 yıldan fazla 516,227 223,436 1,457,286 909,475 Eksi: Gelecek yıllara ait faiz gideri (274,408) (137,509) Mali tablolarda gösterilen finansal kiralama borçlarının bugünkü değeri 1,182,878 771,966 Gösterimi : Kısa vadeli borçlar 155,606 133,472 Uzun vadeli borçlar 1,027,272 638,494 1,182,878 771,966 Faiz aralığı: Değişken oranlı borçlar 1,088,790 732,006 Sabit oranlı borçlar 94,088 39,960 1,182,878 771,966 tarihi itibariyle, ABD Doları ve Euro cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlarının faiz oranları, sabit oranlı borçlar için %4.075 ile %5.59 (: %7.12 ile %7.70); değişken oranlı borçlar için ise EURIBOR eksi %0.01 ve LIBOR eksi %0.057 ile LIBOR artı %3.00 (: LIBOR eksi %0.05 ile LIBOR artı %3.00) arasındadır. 16 İLİŞKİLİ KURULUŞLARA BORÇLAR İlişkili kuruluşlara borçlar aşağıdaki gibidir: Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 8,179 5,637 Sun Express 2,399 342 10,578 5,979 19
17 DİĞER KISA VE UZUN VADELİ BORÇLAR Diğer kısa vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir: Ödenecek vergi ve fonlar 18,208 12,077 Ödenecek SSK primleri 12,022 11,060 Personele borçlar 267 206 USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir - 2,742 Diğer borçlar 1,924 1,023 32,421 27,108 18 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR Kısa vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: Mil kredi satışları için alınan avanslar 13,088 16,135 MCO avansları 13,603 11,536 Operasyonel ve finansal kiralamalar için alınan avanslar 3,322 858 Alınan depozito ve teminatlar 3,094 2,769 Özel kira avansları 1,485 2,544 Sanal pos bilet avansları 499 7,211 Diğer alınan avanslar 594 405 35,685 41,458 Uzun vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: Alınan depozito ve teminatlar 6,395 5,309 6,395 5,309 19 YOLCU UÇUŞ YÜKÜMLÜLÜKLERİ Bilet satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 152,244 115,023 Mil satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 34,435 28,174 186,679 143,197 20 DİĞER GİDER TAHAKKUKLARI Diğer gider tahakkuklarının dökümü aşağıdaki gibidir: Sık uçuş programı gider tahakkukları 30,083 22,788 Maaş tahakkukları 15,491 13,410 Teşvik primi tahakkuku 13,679 4,982 Bakım onarım gider tahakkukları 9,442 9,380 Sigorta primleri gider tahakkuku 7,551 - Diğer gider tahakkukları 4,916 - Yasal yükümlülük karşılığı 3,945 6,859 Diğer yükümlülükler 36 11,300 85,143 68,719 20
21 VERGİ Ödenecek kurumlar vergisi aşağıdaki gibidir: Ödenecek kurumlar vergisi karşılığı 5,104 - Peşin ödenen vergi ve fonlar (3,715) (9,960) 1,389 (9,960) Vergi gideri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır: Ertelenmiş vergi gideri - - Cari dönem vergi gideri 6,880 32,469 Vergi gideri 6,880 32,469 Türk vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin bağlı ortaklıkları ve iştiraklerini konsolide ettiği mali tabloları üzerinden vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple bu konsolide mali tablolara yansıtılan vergi karşılıkları, tam konsolidasyon kapsamına alınan tüm şirketler için ayrı ayrı hesaplanmıştır. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 21 Haziran 2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. Türkiye de Kurumlar Vergisi oranı 2006 yılı için %20 dir (Yatırım indiriminden yararlanmayı tercih edenler için %30 dur.) (2005: %30). Kurumlar vergisi oranı, kurumların ticari kazancına vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisna ve indirimlerin sonucu bulunacak safi kurum kazancına uygulanır. Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın 25 inci günü akşamına kadar verilir ve ayın sonuna kadar ödenir. Gelir Vergisi Kanunu nun Geçici 69 uncu maddesi çerçevesinde tarihi itibariyle mevcut olup kazancın yetersiz olması nedeniyle 2005 yılı kazançlarından indirilemeyen ve sonraki döneme devreden yatırım indirimi istisnası tutarları mükellefin tercihine bağlı olarak 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlardan indirilebilecektir. Sonraki yıllara taşınan yatırım indirimi istisnası tutarları TEFE oranında arttırılmaktadır. Yatırım indirimi istisnasından yararlanılması halinde kurum kazançlarına uygulanacak Kurumlar Vergisi oranı %20 yerine %30 olacaktır. Mükellefler yatırım indirimi istisnasından yararlanma tercihlerini 2006, 2007 ve 2008 yıllarının tamamı için kullanabilecekleri gibi bu yılların herhangi biri için de kullanabileceklerdir. Ana ortaklık, 2005 Yılından devreden yatırım indirimi istisnası tutarlarını 2006 Yılı kazancından indirmeyi tercih etmiştir. Bu nedenle 2006 Yılı için uygulanan kurumlar vergisi oranı %30 dur. Ancak ana ortaklık, 2007 Yılı ve sonrasında yatırım indirimi istisnasından yararlanmayacağını öngördüğünden ve ertelenen vergi varlıkları ve yükümlülükleri uzun vadeli olduğundan ertelenen vergi oranını %20 olarak dikkate almıştır. Şirketler üçer aylık mali karları üzerinden geçerli kurumlar vergisi oranında geçici vergi hesaplar ve o dönemi izleyen ikinci ayın 14 üncü gününe kadar beyan edip 17 inci günü akşamına kadar öderler. Yıl içinde ödenen geçici vergi o yıla ait olup izleyen yıl verilecek kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsuba rağmen ödenmiş geçici vergi tutarı kalmış ise bu tutar nakden iade alınabileceği gibi devlete karşı olan herhangi bir başka mali borca da mahsup edilebilir. 21
21 VERGİ (devamı) Türk vergi mevzuatına göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönem kurum kazancından indirilebilirler. Ancak, mali zararlar, geçmiş yıl karlarından mahsup edilemez. Türkiye de ödenecek vergiler konusunda vergi otoritesi ile mutabakat sağlamak gibi bir uygulama bulunmamaktadır. Kurumlar vergisi beyannameleri hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 25 inci günü akşamına kadar bağlı bulunulan vergi dairesine verilir. Bununla beraber, vergi incelemesine yetkili makamlar beş yıl zarfında muhasebe kayıtlarını inceleyebilir ve hatalı işlem tespit edilirse ödenecek vergi miktarları değişebilir. Tam mükellef kurumlar tarafından, Türkiye de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kar payı elde edenler hariç olmak üzere dar mükellef kurumlara veya kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan ve Gelir Vergisi Kanunu nun 75 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde sayılan kar payları üzerinden %15 oranında vergi kesintisi yapılır. Aynı fıkranın parantez içi hükmüyle karın sermayeye eklenmesinin kar dağıtımı sayılmayarak stopaja tabi tutulmayacağı belirtilmiştir. Ertelenmiş Vergi: Grup vergiye esas yasal mali tabloları ile US GAAP a göre hazırlanmış mali tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi aktifini ve yükümlülüğünü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar, genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile US GAAP a göre hesaplanan tutarların mali tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup sabit kıymet, kıdem tazminatı, şüpheli alacak karşılığı gibi kalemler üzerinden hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi oranı % 20 dir. Geçici Zamanlama Farkları: Ertelenmiş Vergi Aktifi / (Yükümlülüğü) Kısa vadeli finansal kiralama borcu 17,914 27,105 Gider tahakkukları 7,268 13,211 Alacak reeskontu 478 576 Finansal varlıklar değer kazancı 447 349 Şüpheli alacaklar karşılığı 352 - Gelecek aylara ait gelir ve giderler 157 - Bilet satış avans karşılığı (8,637) (9,252) Borç reeskontu (703) (605) Peşin ödenen giderler - 340 Şüpheli banka alacağı karşılığı - 172 Stoklarda yapılan değişiklik - (36) Kullanılmamış yatırım indirimi - 14,942 Devreden mali zarar - 470 Kısa vadeli ertelenmiş vergi aktifi 17,276 47,272 Uzun vadeli finansal kiralama borcu 71,352 138,073 Kıdem tazminatı karşılığı 16,691 25,408 Sabit kıymetlerde faydalı ömür ve finansal kiralama düzeltmesi (167,505) (268,267) Hibe kredilere yapılan değişiklik - 1,038 Ertelenmiş gelir - 822 Diğer 280 - Uzun vadeli ertelenmiş vergi yükümlülüğü (79,182) (102,926) Toplam ertelenmiş vergi yükümlülüğü (61,906) (55,654) 22
21 VERGİ (devamı) Bilançodaki ertelenmiş vergi yükümlülüğü hareketinin gelir tablosundaki net ertelenmiş vergi kazancı ile mutabakatı aşağıdaki gibidir: Geçici zamanlama farklarından kaynaklanan net ertelenmiş vergi gideri 6,880 32,469 Net ertelenmiş vergi gideri 6,880 32,469 Ertelenmiş vergi çevirim kaybı / kazancı (628) (15,469) Ertelenmiş vergi yükümlülüğündeki net artış 6,252 17,000 22 HİBE KREDİLER (NET) Hibe kredilerin dökümü aşağıdaki gibidir: Hibe krediler 20,201 14,675 Birikmiş itfa payı (1,136) (12,073) 19,065 2,602 23 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI Türkiye de geçerli iş kanunları çerçevesinde, en az bir yıllık hizmeti olan çalışanlar iş akitleri sebepsiz yere sona erdirildiğinde, askerlik hizmeti için çağrılduklarında, vefat ettiklerinde veya 25 yıllık hizmetlerini tamamlayarak (kadınlar için 20 yıl) emekli olduklarında toplu para almaya hak kazanırlar. Ödenecek miktar tamamlanan her hizmet yılı için bir brüt maaştır. Brüt maaş iş akdinin bittiği tarihteki brüt maaş olup ancak tarihi itibariyle üst limit 1,857 YTL (1,321 ABD Doları) dir (: 1,727 YTL 1,287 ABD Doları). Emeklilik öncesi gerekli olan çalışma süresi 1999 da yürürlüğe giren yeni yasaya dayanan değişken bir skalaya göre (erkekler için 60 yaş, kadınlar için 58 yaş) artmaktadır. Kıdem tazminatı karşılığı herhangi bir fonlamaya tabi değildir ve herhangi bir fonlama şartı bulunmamaktadır. Finansal tablolardaki karşılık, kazanılmış emeklilik ikramiyelerinin tahmini bugünkü değerlerini yansıtmaktadır. Gelir tablosunda kayda alınan kıdem tazminatı yükümlülüğü aşağıdaki gibidir: Cari hizmet maliyeti 9,569 11,295 Faiz maliyeti 4,620 4,170 14,189 15,465 Bilançoda kayda alınan kıdem tazminatı yükümlülüğündeki değişim aşağıdaki gibidir: Dönem başı ayrılmış karşılık 84,693 74,344 Cari dönem gideri 14,189 15,465 Ödemeler (15,427) (5,116) Dönem sonu ayrılan karşılık 83,455 84,693 Ödenecek yükümlülüğün ve ilgili limitin gelecekteki artış etkileri düşünülerek, tahmini kazanılmış kıdem tazminatı yükümlülüğü (Yeni Türk Lirası olarak) yıllık yaklaşık 5.71% (31 Aralık 2005: 5.61%) oranında iskonto edilmiştir. 23
24 SERMAYE VE YASAL YEDEKLER Şirket in sermaye yapısı aşağıdaki gibidir: Grup % % T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (*) A, C 49,12(**) 380,867 75,18 582,854 Diğer A 50,88(**) 394,514 24,82 192,527 775,381 775,381 Nominal sermaye (YTL) 175,000,000 175,000,000 (*) Özel şahıslara ait 1,644 adet hisse THY 1984 yılında özelleştirme programına alındığı sırada dikkate alınmamıştır. Bilahare, THY nın Yüksek Planlama Kurulu nun 30 Ekim 1990 tarihli kararıyla onaylanan ana sözleşmesi gereği söz konusu hisseler T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı adına kaydedilmiştir. (**) T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nın sahibi bulunduğu ve SPK nın 12.05.2006 tarih ve 22/569 sayılı izni ile 16-18.05.2006 tarihleri arasında halka arz edilen, Şirket in 175,000,000 YTL olan çıkarılmış sermayesinin %25 ine tekabül eden 43,750,000 YTL ile ek satışa konu olan ve halka arz tutarının %15 ine ve çıkarılmış sermayesinin %3.75 ine tekabül eden 6,562,500 YTL nominal değerli toplam 50,312,500 YTL tutarındaki (çıkarılmış sermayenin %28,75 i) A Grubu nama yazılı hisse senetlerinin 1 YTL nominal değerli beher hisse senedi için yatırımcı gruplarına satışı Toptan Satış Pazarı nda 24.05.2006 tarihinde gerçekleşmiştir. Taksitli satışlardan iade olan toplam 212.254 adet THY hissesinin, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı na geçmesiyle Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nın sermayedeki payı %49,12 olmuştur. tarihi itibariyle Şirket in çıkarılmış ve ödenmiş sermayesi her biri 0.1 Ykr nominal değerli 174,999,999,999 adet A grubu hisse ve 0.1 Ykr nominal değerli 1 adet C grubu hisseden oluşmaktadır. Bu hisseler nama yazılıdır. C grubu hisse ÖİB ye ait olup aşağıda belirtilen imtiyazlara sahiptir: Ana Sözleşme Madde 7: Nama yazılı hisselerin devrinde Yönetim Kurulu onayı ile beraber C grubu hisseyi temsilen seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oyunun bulunması şarttır. Ana Sözleşme Madde 10: Yönetim Kurulu 7 üyeden oluşur, 7 üyeden birinin C grubu hissedarın göstereceği adaydan seçilmesi zorunludur. Ana Sözleşme Madde 14: Aşağıdaki konularda Yönetim Kurulu nun alacağı kararların geçerliliği C grubu hisseyi temsilen seçilen üyenin olumlu oy kullanmasına bağlıdır: a) Ana Sözleşmenin 3.1. maddesinde belirtilen Şirket misyonunu açıkça olumsuz etkileyecek kararların alınması, b) Genel kurula ana sözleşme değişikliği önerilmesi, c) Sermaye artırılması, d) Nama yazılı hisselerin devrinin onaylanması ve devrin pay defterine işlenmesi, e) Şirket in Sermaye Piyasası Kurulu na sunduğu son yıllık bilançosunda yer alan aktif toplamının beher sözleşme bazında %5 ini geçen ve Şirket i doğrudan veya dolaylı olarak bağlayan her türlü işlem yapması, taahhüt altına sokacak her türlü kararın alınması (şöyle ki kamu payının Şirket sermayesindeki payı %20 nin altına düştüğünde bu bent hükmü kendiliğinden ortadan kalkacaktır), f) Şirket in başka şirketlerle birleşmesi, feshi veya tasfiyesi, g) Münhasıran pazar şartları dahilinde veya diğer kaynaklarla operasyon giderini dahi karşılayamayan hatlar haricinde, herhangi bir uçuş hattının kaldırılması veya sefer sayısının belirgin bir şekilde azaltılmasına ilişkin kararların alınması, 24