PNÖMATİK SİSTEMLERİN KULLANIM ALANLARI Pnömatik sistemler, Hızlı fakat küçük kuvvetlerin uygulanması istenen yerlerde; temizlik ve emniyet istenen tasarımlarda da kullanılır. Pnömatik sistemler aşağıda görülen alanlarda yoğun olarak kullanılmaktadır. Otomasyon sistemleri ve elektronik Tekstil sanayi sanayinde Gıda sektörü Dolum ve ambalaj makineleri Enerji dönüşüm santralleri Temizlik işlemleri Gemi ve denizcilik endüstrisi Boyama işlemleri İş makineleri ve motorlu araçlar Montaj hatları Takım tezgâhları ve el aletlerinde Vakum uygulamaları (tutma ve taşıma işlevi)
PNÖMATİK SİSTEMLER HAFTA#
HAFTA# ŞEMATİK HİDROLİK SİSTEMLER
Pnömatik Sistemin Temel Çalışma Prensibi Nedir? İlk aşama: Atmosferden aldığı havayı kompresör aracılığıyla sıkıştırarak basıncı yükseltilir., İkinci aşama: Basınçlandırılmış havayı hava tankı depo eder. Üçüncü aşama: Hava filtre ve kurutulma işleminden geçer. Çünkü basınçlandırılmış havanın içindeki yoğun nem miktarı, silindir ve valf gibi devre elamanlarının aşındırarak ömrünün kısalmasına yol açabileceği gibi sistem içindeki yağlayıcıların kimyasal yapısını da bozmaktadır. Filtrelenen hava şartlandırıcıya gönderilir, burada tekrar filtre edildiği gibi, basınç değeri ve yağlama işlemleri istenilen düzeye getirilir ve sistemdeki devre elemanlarına aktarılır.
PNÖMATİK SİSTEMLERİN AVANTAJLARI Pnömatik sistemlerde gerekli olan hava kolayca ve her yerde sınırsız ölçüde bulunabilir. Havanın sürtünme kayıpları azdır, uzak mesafelere taşınabilir. Basınçlı hava kullanılan ortamlar temizdir. Sistemde meydana gelebilecek sızıntılar çevreyi kirletmez. Pnömatik devre elemanlarının yapıları basit ve ucuzdur. Montaj ve bakımları kolaydır. Basınçlı havanın yanma ve patlama tehlikesi yoktur. Havanın sıcaklığa karşı duyarlılığı azdır. Hız ayarları sıcaklıkla değişmez. Basınçlı hava gerektiğinde kullanılmak üzere depo edilebilir. Yüksek çalışma hızları elde edilebilir. Piston hızı 3 m/sn ye ulaşabilir.
PNÖMATİK SİSTEMLERİN DEZAVANTAJLARI Havanın sıkıştırılabilirliği ve düşük basınçlar (Çoğu zaman 10 bar ın altında) pnomatiğin kullanımını sınırlamaktadır. Pnomatik silindirler sadece 1000N altında kuvvetler ve 2m. Kurs uzunluğunun altında kullanılır. Hızlar büyük ölçüde yüke bağlıdır. Düşük ve sabit piston hızları yada motor devir sayıları elde edilmesi mümkün değildir. Kompresör ve atık hava gürültüleri zahmetli ses yalıtımı gerektirir. Atık havada yağ sisleri çalışma yerinin çevresini kirletmektedir. Sızıntı kayıpları enerji maliyetlerini yükseltmektedir.
HİDROLİK SİSTEMLERİN OLUMLU YÖNLERİ: Yer ve ağırlıktan tasarruf sağlayan, büyük kuvvet aktarabilen yapı parçaları kullanılır. Yüksek yük altındayken hareket yönü çabuk değiştirilebilir Hız ve basınç kontrolü çok kolaydır. Yüke bağlı olmayan sabit hızlı hareket imkanı vardır Sistem kendi kendini yağlar ve soğutur, uzun ömürlüdür. Mekanik sistemlere göre daha az yer işgal ederler Düzgün ve darbesiz çalışma imkanı vardır Gaz yardımıyla nisbeten basit şekilde enerji depolanabilir.
HİDROLİK SİSTEMLERİN OLUMSUZ YÖNLERİ: Sistemde meydana gelebilecek yüksek basınçlardan dolayı kaçaklar artar, bu da sistemin verimini azaltır. Yağ sızıntısı, kayıp ve kirli ortam yaratır. Sistemde meydana gelen fazla ısı bazı devre elemanlarının düzenli çalışmasını bozar, ömrünü kısaltır Akışkan iyi seçilmemişse devre elemanlarını bozar Hidrolik devredeki eleman sayısı arttıkça ve kıvrımlar çoğaldıkça verim düşer Hidrolik elemanlar kirliliğe karşı çok duyarlıdır Hidrolik akışkanlardaki yüksek basınçlar nedeniyle kaza tehlikeleri artmaktadır. Bu nedenle tüm bağlantıların emniyetli ve sızdırmaz olmasına dikkat edilmelidir.
DİĞER SİSTEMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI Hidrolik yağlar sıkıştırılamaz kabul edilir. Ancak yüksek basınçlarda (350 Bar) çok az sıkışma olabilir. Pnömatikte ise hava sıkıştırılabilir. Pnömatikte sıcaklığın artması, yanma ve patlama tehlikesi oluşturmadığı gibi, sıcaklık değişimleri hızları da etkilemez. Hidrolikte ise, yağın yanıcı olması, yanma tehlikesi oluşturur. Ayrıca sistem ısısının değişmesi hidrolik akışkanı etkiler ve çalışma hızlarını değiştirir. Hidrolik sistemde kullanılan akışkan, çalışma elemanlarının aynı zamanda yağlanmasını sağlar. Pnömatikte ise ayrıca yağlama işlemi yapmak gerekir. Pnömatikte büyük kuvvetlerin elde edilmesi zor ve ekonomik değilken, hidrolikte büyük kuvvetler rahatlıkla elde edilir. Pnömatik elemanların çalışma hızları yüksektir. Hidrolikte ise çalışma hızları daha düşüktür.
Enerji Çeşitlerinin Karşılaştırılması Enerji Hidrolik Pnömatik Elektrik Mekanik İşçilik Gideri İletilen Kuvvet 8.10 10...12 1 100 10.000 Kg dan Max. 3000 Kg büyük 1200 Kg 10.000 Kg Hız l m/s 3 m/s 5 m/s 10 m/s Hareket şekli Doğrusal Ve Dairesel Doğrusal Ve Dairesel Doğrusal Ve Dairesel Doğrusal Ve Dairesel İletim Mesafesi 100 m 1000 m Sonsuz ------ Kullanılan Araç Yağ Hava Elektrik Akımı İnsan Gücü
KAYNAKLAR Hidrolik Pnömatik, Kemal DEMİREL, Birsen Yayınevi, İstanbul, 2013. Hidrolik ve Pnömatik, Faruk DEMİREL, Modül Eğitim Araçları, Manisa, 2013 FESTO Temel Seviye Hidrolik Eğitim Seti Kullanım Kılavuzu Akışkanlar Tekniğinin Temel Esasları ve Elemanları, Hidrolik Eğitim Cilt I, LANG A. Rudi, Akademi Matbaacılık, İstanbul (Bosch Rexroth)