İZMİR TİCARET ODASI GANA CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2018 Hazırlayan: Zeynep Küheylan Uluslararasılaştırma ve Dış Ticaret Şefliği
TEMEL BİLGİLER Ülke Adı: Gana Cumhuriyeti Yüzölçümü: 238 533 km² Yönetim Biçimi: Cumhuriyet, Başkanlık Sistemi Devlet Başkanı: Nana Addo Dankwa AKUFO-ADDO (2017 den beri) Devlet Başkan Yardımcısı: Mahamudu BAWUMIA (2017 den beri) Bağımsızlık Tarihi: 6 Mart 1957 tarihinde Birleşik Krallık tan bağımsızlığı kazanmıştır. Başkent: Akra Başlıca Şehirler: Kumasi, Sekondi, Tamale, Takoradi Din: Hristiyan % 71.2, Müslüman % 17.6 Dil: İngilizce (resmi dil), Asanta, Fante ve benzeri çeşitli yerel diller DEMOGRAFİK VERİLER Nüfus: 27.4 milyon Nüfus Artış Oranı: % 2.17 Nüfus Yapısı 0-14 yaş % 38.9 15-64 yaş % 57.1 65 yaş ve üstü % 4 DİPLOMATİK TEMSİLCİLER T.C Akra Büyükelçisi: Penbe Nesrin BAYAZIT Gana Ankara Büyükelçisi: Salma Frances MANCELL-EGALA Gana İstanbul Başkonsolosu: Mohammed Nurudeem ISMAILA * Gana Cumhuriyeti İzmir Fahri Konsolosu bulunmamaktadır. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Para Birimi: Cedi GSYİH: 47.03 milyar dolar Reel Ekonomik Büyüme: % 8.4 Enflasyon Oranı: % 12.4 Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 4 700 dolar İşgücü: 12.4 milyon İşsizlik Oranı: % 11.9 İhracat: 13.7 milyar dolar İthalat: 12.6 milyar dolar 2
GENEL EKONOMİK DURUM Gana, Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı 2018 listesinde 190 ülke arasında 120 inci sırada yer almaktadır. Ülke ekonomisinde öne çıkan başlıca sektörler tarım ve madenciliktir. Ülkenin ihracat kalemlerinin büyük kısmını kakao ve altın oluşturmaktadır. Gana dünyanın en büyük ikinci kakao üreticisi olup yetiştirilen diğer tarım ürünleri pirinç, yer fıstığı, mısır ve muzdur. Zengin doğal kaynaklara sahip olan Gana, ürettiği yıllık 75 ton altınla, yılda 475 ton altın üreten Güney Afrika Cumhuriyeti nin ardından Afrika nın ikinci büyük altın üreticisi konumundadır. 2010 yılı sonlarına doğru ülkede off-shore petrol üretimi de başlamış olup, Gana da yaklaşık 700 milyon varillik petrolün mevcut olduğu tahmin edilmektedir. Ülkede çıkarılan diğer madenler elmas, doğalgaz, manganez ve boksittir. Gana da sanayi işletmeleri başlangıçta devletçe kurulmuş olup, zamanla çoğunluğu özelleştirilmiştir. Sanayi sektörleri arasında madencilik, kereste, hafif imalat, gıda işleme, çimento ve tekstil öne çıkmaktadır. GSYİH IN SEKTÖREL DAĞILIMI (2017) TARIM % 18.3 SANAYİ % 24.5 HİZMETLER % 57.2 İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI (2013) TARIM % 44.7 SANAYİ % 14.4 HİZMETLER % 40.9 FIRSATLAR VE ZORLUKLAR Fırsatlar Resmi dili İngilizce dir. Politik istikrara sahip barışçıl bir ülke olup coğrafi olarak stratejik bir konumdadır. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri ile vergisiz ihracat kolaylığı bulunmaktadır. Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) üyesi olması özelliği, 340 milyon nüfuslu ve 750 milyar dolar ekonomik hacme sahip bir pazara doğrudan erişim imkanı sunmaktadır. 3
Zorluklar Gana ile Türkiye arasında ticari ilişkilerin altyapısını oluşturan Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Serbest Ticaret gibi anlaşmaların henüz imzalanmamış olması ticari faaliyetlerde dezavantaj oluşturmaktadır. Gana gümrük mevzuatında sık yapılan değişiklikler ve gümrük oranlarının yüksek olması ticari faaliyetleri yavaşlatmaktadır. Altyapı eksiklikleri enerji sorunu, depolama zorlukları, liman imkanlarının yetersiz oluşu ticari faaliyetlerin önünde engel oluşturmaktadır. GANA NIN DIŞ TİCARETİ BAŞLICA İHRACAT YAPTIĞI ÜLKELER (2017) HİNDİSTAN % 23.8 Başlıca İhraç Ürünleri B.A.E. % 13.4 ÇİN % 10.8 İSVİÇRE % 10.1 Petrol, altın, elmas Alüminyum, manganez, boksit Kakao, palm yağı Kereste Tonbalığı Bahçecilik ürünleri BAŞLICA İTHALAT YAPTIĞI ÜLKELER (2017) ÇİN % 16.8 Başlıca İthal Ürünleri A.B.D. % 8 BİRLEŞİK KRALLIK % 6.2 BELÇİKA % 5.9 Gıda ürünleri Sermaye malları Rafine petrol ürünleri 4
GANA İLE TÜRKİYE ARASINDAKİ İLİŞKİLER Türkiye ile Gana Arasında İmzalanmış Başlıca Anlaşmalar Ticari, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması Askeri İşbirliği Çerçeve Anlaşması Hava Ulaştırma Anlaşması Turizm İşbirliği Anlaşması Tarım Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı Diplomatik Pasaport Hamillerine Vizelerin Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanlarında İşbirliğine Dair Anlaşma Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Gençlik ve Spor Alanında İşbirliği Anlaşması Enerji Alanında İşbirliği Anlaşması * Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Serbest Ticaret Anlaşmalarının imzalanmasına yönelik müzakereler devam etmektedir. TÜRKİYE - GANA ARASI İHRACAT-İTHALAT GENEL VERİLER (000 $) YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET DENGESİ DIŞ TİCARET HACMİ 2018 / 6 128 677 45 576 83 101 174 254 2017 224 551 128 019 96 532 352 570 2016 298 469 180 478 117 991 478 946 2015 219 599 168 907 50 692 388 506 2014 175 355 157 925 17 430 333 280 2013 179 018 202 209-23 191 381 227 2012 223 502 303 476-79 974 526 978 2011 218 560 292 273-71 831 512 715 2010 96 484 194 358-97 874 290 842 Kaynak: TÜİK 5
İZMİR - GANA ARASI İHRACAT-İTHALAT VERİLERİ ($) YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET HACMİ 2017 14 277 702 13 274 14 290 976 2016 8 909 756 52 761 8 962 517 2015 13 372 461 1 502 421 14 874 882 2014 11 328 659 13 592 11 342 251 2013 14 465 600 655 700 15 121 300 2012 12 832 844 1 258 906 14 091 750 2011 11 574 157 435 357 12 009 514 2010 7 014 027-7 014 027 Kaynak: TÜİK TÜRKİYE NİN GANA YA İHRAÇ ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER TÜRKİYE NİN GANA DAN İTHAL ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER Elektrikli makinalar ve parçaları Plastik, plastik ürünler Tuz, kükürt, alçı, çimento Demir çelik, demir-çelikten eşya Motorlu kara taşıtları Değirmencilik ürünleri, hububat Kakao, kakao ürünleri Kıymetli, yarı kıymetli taşlar Gıda kalıntıları, kaba yemler Yağlı tohum ve meyveler Suda yüzen taşıtlar TÜRKİYE DE FAALİYET GÖSTEREN GANA SERMAYELİ FİRMALAR 31.12.2017 tarihi itibariyle Türkiye de 3 adet Gana sermayeli firma faaliyet göstermektedir. İzmir de Gana sermayeli firma bulunmamaktadır. NOTLAR * THY nin Gana nın başkenti Akra ya direkt uçuşu bulunmaktadır. KAYNAKÇA Cental Intelligence Agency (https://www.cia.gov/library/) Türkiye İstatistik Kurumu (http://www.tuik.gov.tr/) T.C. Dışişleri Bakanlığı (http://www.mfa.gov.tr/) T.C. Ticaret Bakanlığı (http://www.ticaret.gov.tr/) 6