HABER BÜLTENİ 02.07.2014 Sayı 3 Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi Anketi, Türkiye nin, yerel düzeyde imalat sanayideki eğilimleri ölçen ilk gösterge oldu. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya da imalat sanayide faaliyet gösteren firmaların nabzı tutulacak ve imalat sanayideki gelişmeler izlenecek. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya daki imalat sanayinin Türkiye geneli ve Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması mümkün hale gelmiştir. Konya nın imalat sanayi artık gözlem altında: Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Anketi kapsamında Konya nın merkez ilçeleri olan Karatay, Meram ve Selçuklu da imalat sanayide faaliyet gösteren firmalara uygulanmaktadır. İmalat sanayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren 300 firma ile her ay yüz yüze anketler yapılmaktadır. Bu kapsamda firmalar ile 4. dönem görüşmeler Haziran ayında yapılmıştır. İmalat Sanayi Güven Endeksi sonuçları her ayın 2. iş günü Konya Sanayi Odası internet sayfasında kamuoyuna açıklanacaktır. İmalat sanayi güven endeksi nasıl hesaplanıyor: İmalat Sanayi Güven Endeksi; ankette yer alan Şu andaki toplam siparişleriniz için ne söyleyebilirsiniz?, Şu andaki mevcut stok düzeyiniz için ne söyleyebilirsiniz? ve Önümüzdeki 3 ayda üretiminizin ne yönde değişeceğini düşünüyorsunuz? sorularına verilen yanıtların balanslarının ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. Balans değeri, sorulara olumlu cevap verenler ile olumsuz cevap verenlerin farkı alınarak hesaplanmaktadır. www.kso.org.tr 1
Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi, yükselmeye devam ediyor: Mayıs 2014 te 20,4 puan değerini alan Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi, Haziran 2014 te 2 puan artarak 22,4 puan değerini aldı. Türkiye genelini temsil eden imalat sanayi güven endeksi Haziran 2014 te bir önceki aya göre 3,6 puan düşerek 4,2 puan değerini aldı. AB-28 imalat sanayi güven endeksi de bir önceki aya göre 1,9 puan düşerek -2,7 puan değerini aldı. İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen aya göre Konya da yükselirken, Türkiye de ve AB-28 de düştü. Konya imalat sanayi, Haziran 2014 te Türkiye genelinden ve AB-28 den daha iyi bir performans gösterdi. Şekil-1. İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırılması* (Haziran 2013 Haziran 2014) 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 *Mevsimsellikten arındırılmamış seriler Tablo-1. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi* % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2014 --- --- 19,6 20,2 20,4 22,4 www.kso.org.tr 2
Konya imalat sanayide genel gidişat geçen aya göre düştü: Konya imalat sanayinin yüzde 33,7 si, bir ay öncesine göre imalat sanayideki genel gidişatın daha iyi olduğunu düşünüyor. Daha kötü olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 31,3 olurken, aynı olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 35 düzeyinde. İmalat sanayideki genel gidişata bakılınca Konya nın son 1 ayda Türkiye geneline göre daha kötü durumda olduğu görüldü. Geçtiğimiz 3 aya göre üretimde ve ihracat siparişlerinde ve şuan ki toplam sipariş (iç piyasa ve ihracat) miktarlarında Mayıs 2014 e göre ciddi düşüş görüldü. Konya da faaliyet gösteren sanayicilerin yüzde 65,7 si önümüzdeki 3 ayda kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranının düşmesini bekliyor. Haziran ayının lideri ara malları sektörü oldu: Haziran ayında Konya da imalat sanayiye alt sektörler itibariyle bakıldığında madencilik ve taş ocakçılığı hariç ara malları sektörü en iyi performansı gösteren sektör oldu ve Haziran 2014 endeks değeri olan 22,4 puan değerinden daha yüksek değer aldı. Bu sektör dışındaki tüm alt sektörler endeks değerinin altında değerler aldı. Ara mallarını; gıda ve içecek hariç dayanıksız tüketim malları, dayanıklı tüketim malları, tüketim malları, dayanıksız tüketim malları, gıda ve içecek sanayi sektörleri takip etti. Alt sektör arasında en düşük değer alan sektör ise geçen ayın lideri olan yatırım malları sektörü oldu. Şekil-2. Alt Sektör Bazında İmalat Sanayi Güven Endeksi (Haziran 2014) Ara malları (Madencilik ve taş ocakçılığı hariç) Dayanıksız tüketim malları (Gıda ve içecek hariç) Dayanıklı tüketim malları Tüketim malları Dayanıksız tüketim malları Gıda ve içecek sanayi Yatırım malları 23,7 22,2 21,4 20,8 20,7 19,0 18,1 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 Endeks Değeri www.kso.org.tr 3
Konya sanayisinin önümüzdeki döneme ilişkin umudu artıyor: Haziran 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 31,3 ü geçtiğimiz 3 aya göre üretimin arttığını ifade ederken, yüzde 65,3 ü önümüzdeki 3 ayda üretimlerinin artacağını belirtti. Buna göre geçtiğimiz 3 aya göre üretim beklentisi geçen aya göre azalırken, önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi geçen aya göre arttı. İmalat sanayinin yüzde 79,7 si mevcut nihai ürün stok düzeyinin normal olduğunu ifade etti. Şekil-3. Konya da üretim ve stok durumu (%) (Haziran 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre üretim 31,3 42,0 26,7 Önümüzdeki 3 ayda üretim 65,3 32,0 2,7 Şu andaki mevcut stok düzeyi 0,7 79,7 19,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak Üretim ve stok durumunda Konya, Türkiye ve AB nin balans değerleri karşılaştırıldığında; Türkiye nin geçtiğimiz 3 aya göre üretimde Konya ve AB ye göre daha iyi bir performans izlediği görüldü. Önümüzdeki 3 aydaki üretimde ise Konya hem Türkiye nin hem de AB nin önünde yer aldı. Öte yandan Konya daki stok düzeyinin Türkiye ve AB ye göre normalin altında olduğu görüldü. Hem Türkiye hem de AB de stok düzeyi normalin üzerinde değer alırken Konya da normalin altında değer aldı. Tablo-2 1. Üretim ve stok durumu balans değerleri (Haziran 2014) Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) Konya Türkiye AB-28 Geçtiğimiz 3 aya göre üretim 4,7 18,8 7,2 Önümüzdeki 3 ayda üretim 62,7 26,2 9,5 Şu andaki mevcut stok düzeyi 2 19,0-4,9-5,2 1 Tablolardaki (-) değerler negatif beklentilerin pozitif beklentilerden fazla olduğunu ifade etmektedir. 2 Stok düzeyinde pozitif değer stok düzeyinin normalin altında olduğunu ifade etmektedir. www.kso.org.tr 4
Konya da kapasite kullanım oranı arttı: Mayıs 2014 te Konya da kapasite kullanım oranı yüzde 51,5 iken, Haziran 2014 te bir önceki aya göre 2 puan artarak yüzde 53,5 oldu. Kapasite kullanım oranı Konya da olduğu gibi Türkiye de de geçen aya göre 0,9 puan artarak yüzde 75,3 oldu. Siparişler geçen 3 aya göre arttı, önümüzde 3 ayda da artış beklentisi var: Haziran 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 40,3 ü geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişlerin arttığını ifade ederken, yüzde 66 sı önümüzdeki 3 ayda toplam siparişlerin artacağını belirtti. Konyalı üreticilerin yüzde 0,7 si şu anki siparişlerin normalin üzerinde olduğunu belirtirken, yüzde 84,3 ü normal seviyede olduğunu belirtti. Konyalı üreticinin gelecek dönemde siparişlerden umudunun geçtiğimiz dönemdeki sipariş artışlarından daha fazla olduğu görülüyor. Siparişlere iç piyasa ve ihracat detayında bakıldığında geçtiğimiz 3 aya ilişkin iç piyasa sipariş beklentisinin ihracat sipariş beklentisinden daha fazla görülüyorken, önümüzdeki 3 aya ilişkin ihracat sipariş beklentisinin iç piyasa sipariş beklentisinden biraz fazla olduğu görülüyor. Şu andaki sipariş durumunda ise ihracat siparişlerinin iç piyasa siparişlerine göre normalin üzerinde olduğu ifade ediliyor. Şekil-4. Konya da sipariş durumu (%) (Haziran 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri 38,0 37,3 24,7 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri 2,8 63,4 33,8 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler 40,3 34,7 25,0 Şu andaki toplam iç piyasa siparişleri 0,3 84,7 15,0 Şu andaki toplam ihracat siparişleri 1,4 63,4 35,2 Şu andaki toplam siparişler 0,7 84,3 15,0 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri 59,0 39,7 1,3 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri 59,2 40,8 0,0 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler 66,0 30,3 3,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak www.kso.org.tr 5
Sipariş durumunda Konya, Türkiye ve AB nin balans değerleri karşılaştırıldığında; geçtiğimiz 3 aya göre Türkiye nin toplam ve ihracat sipariş performansının Konya nın üzerinde olduğu, iç piyasa sipariş performansında ise Konya nın Türkiye genelinden önde olduğu görüldü. Mevcut sipariş düzeyinde ise iç piyasa siparişlerinde Türkiye nin AB den, ihracat ve toplam siparişlerinde Türkiye nin hem AB den hem de Konya dan daha iyi bir performans sergilediği görüldü. Önümüzdeki 3 aya yönelik siparişlerde ise Konya nın Türkiye genelinden daha iyi bir performans sergilediği görüldü. Tablo-3. Sipariş durumu balans değerleri (Haziran 2014) Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) Konya Türkiye AB-28 Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri 13,3 11,8 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri -31,0 10,5 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler 15,3 18,4 Şu andaki mevcut iç piyasa siparişleri -14,7-10,1 Şu andaki toplam ihracat siparişleri -33,8-8,4-13,8 Şu andaki toplam siparişler -14,3-8,6-12,5 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri 57,7 25,4 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri 59,2 24,1 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler 62,3 27,5 www.kso.org.tr 6
Konya imalat sanayi önümüzdeki yıl yeni yatırımlar hedefliyor: Haziran 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 41 i önümüzdeki 3 ayda istihdamını artıracağını ifade ederken, yüzde 82 si önümüzdeki 3 ayda sabit sermaye yatırım harcamalarının artacağını belirtti. Önümüzdeki döneme ilişkin istihdam beklentisinde geçen aya göre düşüş olurken, yatırım planlamasında geçen aya göre artış görüldü. Konyalı üreticilerin önümüzdeki döneme ilişkin üretim ve siparişlerdeki artış beklentisinin yanında istihdam ve yatırımda da artış beklentisine sahip olduğu görüldüğü ortaya çıktı. Şekil-5. Konya da istihdam ve yatırım (%) (Haziran 2014) Önümüzdeki 3 ayda firmanın istihdam düzeyi 41,0 57,7 1,3 Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcaması 82,0 16,3 1,7 Artacak Aynı kalacak Azalacak 0% 20% 40% 60% 80% 100% İstihdamda ve yatırımda Konya, Türkiye ve AB nin balans değerleri karşılaştırıldığında; önümüzdeki dönemdeki istihdamda Konya nın Türkiye ve AB den, yatırımda da Türkiye genelinden daha umutlu olduğu görülüyor. Tablo-4. İstihdam ve yatırım balans değerleri (Haziran 2014) Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) Konya Türkiye AB-28 Önümüzdeki 3 ayda firmanızın istihdam düzeyi Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcamanız 39,7 17,6-1,1 80,3 8,0 www.kso.org.tr 7
İmalat sanayide artan maliyetler üreticiler için fiyat baskısı oluşturuyor: Haziran 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 81 i geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyetin arttığını ifade ederken, yüzde 76 sı önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyetlerinin artacağını beklediğini ifade etti. Konyalı üreticilerin yüzde 20,7 si ise önümüzdeki 3 ayda satış fiyatlarının artacağını ifade etti. Şekil-6. Konya da maliyet ve satış fiyatı (%) (Haziran 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 81,0 18,3 0,7 Önümüzde 3 ayda ortalama birim maliyet 76,0 24,0 0,0 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları 21,7 77,0 1,3 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları 20,7 78,3 1,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Artacak Aynı kaldı/aynı kalacak Azaldı/Azalacak Maliyetlerde ve satış fiyatlarında Konya, Türkiye ve AB nin balans değerleri karşılaştırıldığında; geçtiğimiz 3 aya ve önümüzde 3 aya göre Konya da ortalama birim maliyetlerin Türkiye genelinden daha çok arttı ve artacağı ortaya çıkmıştır. Önümüzdeki 3 aydaki satış fiyatı beklentilerinde ise Konya nın Türkiye genelinden ve AB den daha çok fiyat artışı beklediği görüldü. Tablo-5. Maliyet ve satış fiyatı balans değerleri (Haziran 2014) Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) Konya Türkiye AB-28 Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 80,3 28,7 Önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyet 76,0 24,1 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları 20,3 13,9 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları 19,7 14,4-1,4 www.kso.org.tr 8
AB de imalat sanayi güven endeksi en çok İngiltere de arttı: AB-28 ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi değerlerine bakıldığında İngiltere nin geçen yıla göre en fazla artış yaşanan ülke olduğu görüldü. İngiltere yi Güney Kıbrıs, Yunanistan ve Bulgaristan takip etti. Geçen yıla göre Letonya, Malta, Estonya, Finlandiya, Litvanya ve Danimarka da düşüş yaşandı. AB-28 İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen yıla göre Euro Bölgesi ne ve Türkiye ye oranla daha iyi performans sergiledi. Tablo-6. AB-28 Ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırmaları (Haziran 2013 e göre) Ülkeler/ (Puan) Haziran 2013 e göre İmalat Sanayi Güven Endeksi ndeki Değişim İngiltere 20,8 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi 12,3 Yunanistan 11,4 Bulgaristan 10,8 Çek Cumhuriyet 9,7 Slovenya 9,1 İtalya 8,7 Portekiz 6,9 AB-28 6,3 Belçika 6,1 İspanya 5,8 Avusturya 5,7 İsveç 5,3 Hollanda 4,5 Euro Bölgesi-17 4,4 Polonya 4,4 Macaristan 4,3 Almanya 3,7 Slovakya 3,0 Lüksemburg 2,0 Romanya 1,4 Hırvatistan 1,1 Türkiye 0,5 Fransa 0,0 Letonya -1,0 Malta -1,2 Estonya -2,3 Finlandiya -2,3 Litvanya -7,2 Danimarka -8,6 www.kso.org.tr 9