G ünümüzde fazla mesai yapmayan iş yeri yok denecek kadar azdır. Zira ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. Fazla çalışmayı resmi bir şekilde yapan işletmelerin sıklıkla yapmayı unuttukları husus fazla çalışma izin yazısının personelden alınıp özlük dosyasına konulmasıdır. Her yıl Ocak ayının Sonuna Kadar Bu Yazı Alınmalıdır İş Kanununun 41. Maddesi hükmü gereğince, fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Söz konusu yazı onaylı bir şekilde işçinin imzasını içerecek şekilde tanzim edilmelidir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz. Fazla Çalışma Yazısının Alınmaması Halinde Her bir İşçi İçin İdari Para Cezası Vardır; ÇALIŞANLARINIZDAN FAZLA ÇALIŞMASI İÇİN ONAY YAZISI ALMANIZ GEREKLİDİR Kanununa göre; Fazla çalışma ücreti ödenmeyen, hak ettiği serbest zamanı altı ay içinde kullandırılmayan, onayı alınmadan fazla çalıştırılan her bir işçi için kurum tarafından idari para cezası kesilecektir. Kanuna Göre Fazla Çalışma Süreleri yıllık 270 Saati Aşamaz 4857 Sayılı İş Kanununun 41. Maddesi hükmüne göre fazla çalışmada maksimum süre her bir işçi için yıllık 270 saattir. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır.
İŞÇİ, FAZLA ÇALIŞTIĞI HER BİR SAATİ İZİN OLARAK DAHA SONRA KULLANABİLİR. BU DURUM KAZANILMIŞ HAKTIR!!! Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabileceği belirtilmiştir. ONAY YAZISI ALMAYAN İŞLETMELER, ÇALIŞANIN FAZLA ÇALIŞMALARA KATILMADIĞINI GEREKÇE GÖSTERMEK SURETİYLE İŞ AKDİNİ FESİH EDEMEZ. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. Fazla Çalışmanın Belgelenmesi İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. İşçilerin işlemiş olan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücretleri normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte, 4857 sayılı İş Kanununun 32 ve 34. maddeleri uyarınca ödenir. Bu ödemeler, ücret bordrolarında ve İş Kanununun 37. maddesi uyarınca işçiye verilmesi gereken ücret hesap pusulalarında açıkça gösterilir. Alınacak Yazı Örneği: Tarih: / / 20.. İş Kanunun 41 inci Maddesi gereğince.. yılında yapılacak olan Fazla Çalışma / Fazla Süreli Çalışmalara katılmam karşılığında ücret yada serbest zaman kullandırılmasını, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde ihtiyaç duyulması halinde Fazla Çalışma yapacağımı bugünlere karşılık olarak ücretimi 4857 / 47. Maddesine göre kabul ederim. İşçinin Ad ve Soyadı: İmzası : Tarih :
Brüt ücretten hesaplanır ( Fazla Mesai Hesaplama ) Normal Çalışma; İş Kanunu'na göre günde 7,5 saat, haftada 45 saat, ayda 225 saattir. Genel Tatil; Resmi, dini bayramlar ve yılbaşı tatilidir. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma brüt ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gereklidir. Örneğin, brüt saat ücreti 10 TL olan bir işçinin ay içinde 5 saat fazla çalışma yapması halinde normal ücretine ilave olarak 5 x 15 TL üzerinden 75 TL fazla çalışma ücreti alması gereklidir. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesi ile ödenecektir. Örneğin, iş sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlenen işçinin o hafta 45 saat çalışma yapması halinde fazla sürelerle çalışma söz konusu olacaktır. Bu durumda brüt saat ücreti 10 TL olan bu işçinin ay içinde 5 saat fazla sürelerle çalışma yapması halinde normal ücretine ilave olarak 5 x 12,5 TL üzerinden 62,5 TL fazla çalışma sürelerle çalışma ücreti alması gereklidir. Ulusal bayram ve genel tatil günleri ücreti nasıl ödenir? 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ilave ücret ödenir. Ulusal bayram ve genel tatil günleri hangi günlerdir? Bir takvim yılı içerisinde 14.5 gün ulusal bayram ve genel tatil günü vardır. Ulusal bayram günü 29 Ekim dir. Ulusal bayram 28 Ekim saat 13.00 dan itibaren başlar ve 1,5 gün dür. Genel tatil günleri ise, 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 3.5 gün ramazan bayramı ve 4.5 gün kurban bayramı olmak üzere toplam 13 gün dür. Hafta tatilinde çalışılması durumunda haftalık çalışma süresi 45 saati aşıyorsa aşan kısım için fazla çalışma ücreti ödenir.
DİKKAT EDİNİZ! Çalışan işçilere tatil gününden önceki iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi ve çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak işçiye ödenmelidir. İş Kanununda hafta tatilinin hangi gün olacağı belirtilmemiştir. Bu nedenle İş Kanunu bakımından hafta tatilinin Pazar günü kullandırılması zorunluluğu bulunmamaktadır. İşçi tatilden önce haftalık 45 saatlik çalışma süresini tamamlamışsa hafta tatilinde çalışması durumunda, çalışılan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 50 yükseltilmesi suretiyle zamlı olarak ödenecektir. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda ise ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma sayılacağından, fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesiyle ödenecektir. Pazar günü işe gelinmesi durumunda ayrıca daha fazla ücret verileceğine dair Kanuni bir düzenleme yoktur. ONAY YAZISI ALMAYAN İŞLETMELER, ÇALIŞANIN FAZLA ÇALIŞMALARA KATILMADIĞINI GEREKÇE GÖSTERMEK SURETİYLE İŞ AKDİNİ FESİH EDEMEZ. Konuyla ilgili örnek Yargıtay Kararı; Yargıtay 9.Hukuk Dairesi Esas No: 2010 / 2551 Davacı, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiğini belirterek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı işverenin normal mesai saatleri dışında davacıdan fazla mesai yapmasını istediği, davacının fazla mesai kalmaması üzerine, iş sözleşmesinin feshedildiği sabittir. Ancak işçinin fazla mesai yapması için öncelikle 41. Madde ve bu madde ile ilgili yönetmelik hükmü gereği davacının işçinin her yıl için yılbaşında onayının alınması gerekir. İşverenin fazla mesai konusunda işçinin yılbaşında onayını alıp almadığı araştırılmış değildir. Yapılacak araştırma sonunda fazla mesai yapılması konusunda davacının onayı alınmış ise fazla mesai kalmadığı için iş sözleşmesinin feshi geçerli nedene dayandığı kabul edilmeli ve davanın reddine karar verilmelidir. Aksi halde ise fesih geçerli nedene dayanmadığından, davanın kabulü gerekir. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine girişçıkışları gösteren belgeler, fazla mesai yapıldığına ilişkin işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, belge bulunmaması halinde mahkemeler tanık beyanlarıyla da karar vermektedirler. Oğuzhan GÜNGÖR S.M.Mali Müşavir