TÜRKİYE NİN AB PERSPEKTİFİ: AB PAZARI VE TÜRKİYE NİN KONUMU Doç. Dr. Çiğdem Nas İktisadi Kalkınma Vakfı
Türkiye-AB İlişkilerinin Gelişimi Ortaklık Anlaşması Gümrük Birliği AB Adaylığı Katılım Müzakereleri
AB ile İlişkilerde Mevcut Durum 1963-1999- 2005-2013- 2015-16 2015- AB Ortaklığı AB Adaylığı Katılım Müzakereleri Vize Serbestliği Diyaloğu Mülteci Uzlaşısı Gümrük Birliğinin Güncellenmesi Hazırlık Süreci
Gümrük Birliği ve AB ile Ticari İlişkiler AB Türkiye nin birinci ticaret ortağı, Türkiye ise AB nin ihracat yaptığı ülkeler arasında 5., ithalat yaptığı ülkeler arasında 7. durumda 2016 da AB ye 66,7 milyar avro ihracat, AB den 78 milyar avro ithalat yapılmış AB den ithalat: makine, taşıt ekipmanı, kimya ürünleri ve mamul eşya AB ye ihracat: makine ve taşıt ekipmanı ve mamul eşya
Türkiye İhracatın Gelişimi OECD data, IFO Center for International Economics, Research Center, Felbermayr, Aichele, Yalcin, 2016
Türkiye İthalatın Gelişimi OECD data, IFO Center for International Economics, Research Center, Felbermayr, Aichele, Yalcin, 2016
Türkiye İhracatın Niteliği OECD data, IFO Center for International Economics, Research Center, Felbermayr, Aichele, Yalcin, 2016
Yıl DYS Milyon USD Büyüme % 1990 84 9,4 1995 885 8 1996 722 7,1 1999 783-3,4 2000 982 6,8 2001 3.352-5,7 2002 1.082 6,2 2003 1.702 5,3 2004 2.785 9,4 2005 10.031 8,4 2006 20.185 6,9 2007 22.047 4,7 2008 19.851 0,7 2009 8.585-4,8 2010 9.099 9 2011 16.176 8 2012 13.282 2 2013 12.457 4,2 2014 12.539 2,9
Gümrük Birliğinin Önemi Avrupa üretim zincirlerine katılım Rekabet gücü ve verimlilik artışı Ürün standartları, rekabet, fikri mülkiyet, tüketici hakları uyumu Uluslararası yatırımlarda artış
Gümrük Birliğinin Güncellenmesi Şubat 2014-Üst Düzey Yetkili Çalışma Grubu 8 Nisan 2014-Dünya Bankası Raporu 12 Mayıs 2015-Zeybekçi-Malmström görüşmesi 29 Kasım 2015-Türkiye-AB Ortak Eylem Planı 18 Mart 2016-Türkiye-AB Ortak Bildirisi 21 Aralık 2016-Komisyon un Müzakere Yetkisi için Başvurması
Gümrük Birliğinin Güncellenmesinde Temel Konular Yapısal sorunların giderilmesi İyileştirilmesi Yeni alanlara genişletilmesi
Nasıl bir Gümrük Birliği? Yapısal sorunların çözümlenmesi Türkiye nin AB nin ticari ortakları ile eş zamanlı STA imzalaması AB nin karar alma/danışma süreçlerine etkin katılım Anlaşmazlıkların halli mekanizması Ulaştırma kotaları ve tarife dışı engellerin (idari engeller, ayrımcılık) kaldırılması GB nin yeni alanları kapsamına alması Tarım Hizmet sunumu ve iş kurma serbestisi Kamu alımları
Gümrük Birliği v. STA Based on OECD data, IFO Center for International Economics, Research Center, Felbermayr, Aichele, Yalcin, 2016
AB nin STA larına Uyum 34 Trilyon dolar GSYİH 5,8 Trilyon dolar ithalat pazarı 3 Milyar nüfus
Türkiye STA lar Müzakereleri devam edenler 1-EFTA 16-Mısır 1-Ukrayna 2-Makedonya 17-Moritus 2-Körfez İşbirliği Konseyi 3-Bosna Hersek 18-Gana 3-Dem. Kongo 4-Arnavutluk 19-Güney Kore 4-Kamerun 5-Gürcistan 20-Malezya 5-Seyşeller 6-Sırbistan 21-Singapur 6-Libya 7-Karadağ 22-Şili 7-Japonya 8-Moldova 23-Tunus 8-Peru 9-Kosova 24-Fas 9-Ekvator 10-Faroe Adaları 11-İsrail 12-Filistin 13-Suriye 14-Ürdün 15-Lübnan 10-Kolombiya 11-Mercosur 12-Meksika
AB nin Ticaret Anlaşmaları 1-Arnavutluk 18-Cezayir 36-Ekvator 2-Andorra 19-Mısır 37-Gana 3-Bosna Hersek 20-İsrail 38-Irak 4-Faroe Adaları 21-Ürdün 39-Fildişi Sahili 5-Gürcistan 22-Lübnan 40-Kazakistan 6-İzlanda 23-Fas 41-Madagaskar 7-Kosova 24-Filistin Yön 42-Moritus 8-Makedonya 25-Suriye 43-Seyşeller 9-Moldova 26-Tunus 44-Zimbabve 10-Karadağ 27-Ermenistan 45-Meksika 11-Norveç 28-Azerbaycan 46-47-Papua Yeni Gine ve Fiji 12-Rusya 29-Kamerun 48-Güney Afrika Kalkınma Topluluğu 13-San Marino 30-Kanada 49-Güney Afrika 14-Sırbistan 31-Cariforum 50-Güney Kore 15-İsviçre 32-Orta Amerika 16-Türkiye 33-Şili 17-Ukrayna 34-35-Kolombiya Peru
AB nin müzakereleri devam eden anlaşmaları 1-Doğu Afrika Ülkeleri 2-Singapur 3-Vietnam 4-Batı Afrika 5-Mercosur 6-Meksika 7-Çin 8-Myanmar/Burma 9-Filipinler 10-Endonezya 11-Malezya 12-Singapur 13-Asean 14-Japonya
STA Eski STA lar: Mal ticareti, Pazara giriş, tarifelerin kaldırılması, miktar kısıtlamalarının kaldırılması, gümrük işbirliği Yeni STA lar Hizmet ticareti: pazara erişim, ulusal muamele, karşılıklı tanıma, sektörlere özgü spesifik yükümlülükler Yerleşme serbestliği: ulusal muamele Kamu alımları piyasalarına erişim Fikri mülkiyet ve rekabet kuralları Uyuşmazlık çözümü Düzenleyici konular: teknik engeller, sağlık ve bitki sağlığı önlemleri Ticaret politikası kuralları: ticaret ve sürdürülebilir kalkınma, enerji ve hammadde ticareti, Kobiler, şeffaflık vs. GB STA ya ek olarak: Ortak dış tarifeler Ortak gümrük kodu Ortak gümrük kuralları ve mevzuatı Ortak ticaret politikasına uyum Serbest dolaşımdaki mallar için teknik regülasyonlara uyum Rekabet, devlet yardımları, fikri mülkiyet hakları kuralları Malların serbest dolaşımı (menşe kuralı olmadan)
Ekonomik Etki Analizleri Neler Söylüyor? Avrupa Komisyonu nun etki analizi GSYİH da % 1,44 artış, ekonomik refah artışı 12,5 milyar avro 5 milyar avroya yakın ihracat artışı Ekonomi Bakanlığı nın etki analizi GSYİH da %1,90 artış (1,33 GB kaynaklı) İhracatta AB ye %24,43 artış, (Dünyaya % 15,16 artış) İthalatta AB den %23,92 artış (Dünyadan % 13,24)
AB için beklenti 27,1 milyar avro ihracat artışı GSYİH da %0,01 artış 5,4 milyar avro ekonomik refah artışı
Etki Analizi Sonuçları Sanayi ürünlerinde, en çok üretim artışının giyim ve deri (%7,92), tekstil (%7,34) ve motorlu taşıtlar (%6,72) sektörlerinde, benzer şekilde en yüksek ihracat artışlarının giyim ve deri (%17,63), tekstil (%11,23), motorlu taşıtlar (%13,61) ve elektrikli aletler (%10,01) sektörlerinde yaşanması beklenirken, üretim kaybı öngörülen bir sektör bulunmamaktadır. Sanayi ürünler ithalatında ise, en yüksek artış %4,4 oranıyla motorlu taşıtlarda görülmekte olup, konfeksiyon ithalatında %4,2 oranında bir düşüş yaşanması beklenmektedir.
İstihdam etkisi AB de tahıl (%2,7), pirinç (%2,1), yağlı tohum, nebati yağ, koyun ve sığır eti, süt ürünleri, şeker, ve diğer hayvansal ürünlerde istihdam artışı bekleniyor. Düşük de olsa istihdam kaybı beklenen sektörler: tekstil, giyim, ayakkabı, diğer et ürünleri Türkiye de tahıl (%-13,8), süt ürünleri (%-7,7), diğer hayvansal ürünler (%-3,5), koyun ve sığır eti (%-2,4), şeker (%-2,4)sektörlerinde istihdam kaybı Tekstil, giyim ve ayakkabı sektörlerinde (%2,4), inşaatta (%1,8) istihdam artışı bekleniyor.
Türkiye için sektörel etki İhracat artışı beklentisi: Diğer sanayi ürünleri: 1,4 milyar avro Tekstil ve ayakkabı: 1 milyar avro Katma değer açısından kazanç: Tekstil ve ayakkabı: %2,28 Diğer et ürünleri: %2,05 Diğer işlenmiş gıda: %1,92 Sebze ve meyve: %0,89 İçecek/tütün: %0,85 Tahıl: %-12,65 Süt ürünleri: %-6,32 Pirinç: %-5,62
Etki analizi sonuçları: Hizmet sektörleri En yüksek üretim ve ihracat artışının taşımacılık ve inşaat sektörlerinde gerçekleşeceğini öngörmekte, hiçbir hizmet sektöründe üretim ve ihracat oranları itibariyle negatif etki görülmemektedir.
Tarım açısından etkiler Gümrük birliğinin güncellenmesi sonucu en fazla kazanç sağlanması beklenen sektör tarım ve gıda ürünleridir. Aynı zamanda en fazla uyum maliyetinin yaşanması beklenen sektör de bu sektördür. Özellikle tahıl ve süt ürünlerinde üretim kaybı beklenmektedir.
İKV nin hizmet sektörü anketi Hizmet sunumunun önündeki engeller 23 Şubat-10 Nisan 2016 Hedef grup: AB ile ticaret yapan firmalar 24 şehirden 152 firma % 53,9 sanayi, % 34,2 hizmet, % 3,2tarım, % 8,6 diğer
Bulgular 1- % 32,8 için AB öncelikli Pazar 2- % 26,3 AB ile ticarette engellerden şikayet ediyor; 3- % 43,4 AB ile ticarette engelle karşılaşmamış 4-% 17,1 bariyerlerden dolayı AB ye ihracat yapamamış 5-%4,6 AB ile e-ticaret yaparken, % 86,8 e-ticaret gerçekleştirmemiş
Bulgular 6- Taraflar arasında tarife dışı engeller ve kısıtlamalar ticari potansiyeli azaltıyor. Gümrük birliğinin güncellenmesi bu potansiyeli geliştirebilir. 7-Türk şirketleri ve hizmet sağlayıcılarının karşılaştığı engeller arasında şunlar yer alıyor: kişilerin serbest dolaşımı, vize şartı, mesleki yeterliklerin tanınması, kotalar, pazara giriş izinleri, vatandaşlık şartı, rekabet edebilirlik ve şeffaflıkla ilgili sorunlar
Bulgular 8- Hizmetlerin serbest dolaşımı açısından AB ile vize serbestliği sürecinin tamamlanması bir öncelik olarak görülüyor. 9-AB iç Pazarında geçerli mevzuat hakkında (vergi, rekabet, fikri mülkiyet, üretim standartarı vs) bilgi eksikliği
Gümrük birliğinin hizmetleri kapsayacak şekilde güncellenmesine destek oranı
Gümrük birliğinin güncellenmesi ile ilgili bilgiye erişim (%)
AB Pazarına girişte engelle karşılaşanların oranı Belirtilmemiş
AB ile hizmet ticaretinde engeller
MUTLU SON İÇİN NELER GEREK? TR VE AB İLİŞKİLERİNİN ONARILMA İHTİYACI YENİDEN CANLANDIRMA İHTİYACI AB NİN GELECEĞİ: NASIL BİR AVRUPA? DÜNYANIN GELECEĞİ: NASIL BİR KÜRESEL DÜZEN?
GELECEK SENARYOLARI ÜYELİK PERSPEKTİFİNİN YENİDEN GÜNDEME GELMESİ GÜMRÜK BİRLİĞİ ÜZERİNDEN TİCARİ İLİŞKİLERİN GÜÇLENDİRİLMESİ ALTERNATİF BİR ORTAKLIK İLİŞKİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ AB NİN GELECEĞİNE İLİŞKİN SENARYOLARDA TÜRKİYE NİN DE YER BULMASI
Dikkatiniz için teşekkürler. www.ikv.org.tr