GUYANA KOOPERATİF CUMHURİYETİ ÜLKE PROFİLİ T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü 2015
1. TEMEL SOSYAL ve EKONOMİK GÖSTERGELER 1.1. TEMEL SOSYAL GÖSTERGELER Devletin Adı Guyana Kooperatif Cumhuriyeti Başkenti Georgetown (235.017) Yönetim Biçimi Resmi Dili Nüfus Cumhuriyet İngilizce 782 bin Yüzölçümü 214.969 km 2 Dini Hristiyan (%56,3), Hindu (%28,4), Müslüman (%7,2) Para Birimi 1 Guyana Doları (GYD)= 100 Cent Kaynak: CIA The World Factbook, IMF 2015 1.2. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER 2011 2012 2013 2014 2015 GSYİH (Cari Fiyatlar -milyar $) 2,58 2,79 3,01 3,26 3,55 GSYİH Büyüme (Cari Fiyatlar -%) 5,44 3,35 5,51 5,99 5,98 Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar - $) 3.333 3.596 3.872 4.185 4.537 Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort, %) 4,96 2,97 5,59 5,70 5,37 Nüfus (bin) 773 775 778 780 782 Cari İşlemler Dengesi (milyar $) -0,34-0,37-0,43-0,65-0,60 Kaynak: IMF 2015 2
2. DIŞ TİCARETİ 2. 1. DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2002 446.509 564.458 1.010.967-117.949 2003 472.122 556.791 1.028.913-84.669 2004 543.263 636.086 1.179.349-92.823 2005 538.652 778.141 1.316.793-239.489 2006 567.385 892.927 1.460.312-325.542 2007 784.714 1.028.778 1.813.492-244.064 2008 830.214 1.345.930 2.176.144-515.716 2009 788.385 1.175.349 1.963.734-386.964 2010 936.747 1.448.286 2.385.033-511.539 2011 1.048.656 1.683.950 2.732.606-635.294 2012 1.045.337 1.878.366 2.923.703-833.029 2013 1.375.940 1.866.255 3.242.195-490.315 2014 1.147.492 1.744.886 2.892.378-597.394 2. 2. ÜRÜNLER İTİBARİ İLE DIŞ TİCARETİ 2. 2. 1. İhraç Ettiği Başlıca Ürünler GTİP ÜRÜNLER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 1.045.337 1.375.940 1.147.492 7108 Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş 239.338 644.208 277.950 veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) 1006 Pirinç 196.032 238.990 240.500 1701 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz 165.471 114.187 157.368 (katı halde) 2606 Aluminyum cevherleri ve konsantreleri 154.406 133.360 141.976 2208 Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş) ve damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkollü içkiler 41.327 42.938 48.834 3
8609 Bir veya daha fazla taşıma şekline göre özel 44.048 0 41.572 olarak yapılmış ve donatılmış konteynerler 0306 Kabuklu hayvanlar (canlı, taze, soğutulmuş, 48.574 53.340 33.148 dondurulmuş, kurutulmuş, tuzlanmış veya benzer işlem görmüş) 1703 Şeker ekstraksiyonundan veya rafinajından elde 7.870 1.962 20.918 edilen melaslar 7113 Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli 43 2.053 19.403 metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) 4404 Ağaçtan çemberler, yarılmış sırıklar, kazıklar, 12.459 8.689 17.405 baston, şemsiye, alet sapları, vb. 4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalınlık > 15.525 14.044 15.002 6 mm 0302 Balıklar (taze veya soğutulmuş) 7.971 13.101 14.786 7102 Elmaslar (işlenmiş olsun olmasın, fakat 7.582 11.820 14.741 mıhlanmamış veya takılmamış) 0304 Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze, 16.153 16.386 10.851 soğutulmuş veya dondurulmuş) 4409 Şekil verilmiş ağaçlar (lambalanmış, yiv açılmış, 8.686 7.433 9.850 set açılmış, şevlenmiş, ortaları (V) şeklinde oluklanmış vb.) 0305 Balıklar (kurutulmuş, tuzlanmış, salamura 2.560 5.187 8.317 edilmiş veya tütsülenmiş) 4403 Yuvarlak ağaçlar 1.817 3.462 6.936 0303 Balıklar (dondurulmuş) 1.170 1.350 6.160 0801 Hindistan cevizi, brezilya ve kaju cevizi 3.413 2.649 5.539 (taze/kurutulmuş) 7204 Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve 5.616 3.362 3.446 hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler 1902 Makarnalar ve kuskus 2.980 3.368 3.179 4412 Kontrplaklar, kaplamalı levhalar ve benzeri 2.154 1.935 2.637 lamine edilmiş ağaçlar 2008 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen meyve ve 2.369 2.434 2.592 yenilen diğer bitki parçalarının konserveleri 4418 Ağaçtan bina ve inşaat için marangozluk, 1.951 1.903 2.494 mamülleri, doğrama parçaları 1901 Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı 1.916 2.729 2.490 müstahzarlar 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere 2.117 2.533 2.099 hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 7404 Bakır döküntü ve hurdaları 2.250 2.122 1.705 4819 Kağıttan, kartondan, selüloz vatkadan veya selüloz lif tabakalarından kutu, mafhaza, torba vb. 1.645 1.747 1.588 4
2302 Hububat ve baklagillerin kepek, kavuz ve diğer 518 1.243 1.540 kalıntıları 3003 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere 768 822 1.457 karıştırılmış ilaçlar (dozsuz) 0106 Canlı diğer hayvanlar 996 1.239 1.347 6204 Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, 1.097 1.445 1.171 ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzme kıyafetleri hariç) 8407 Kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal 95 268 1.155 veya döner pistonlu motorlar (patlamalı motor) 6114 Diğer giyim eşyası (örme) 300 1.021 1.130 2103 Soslar ve müstahzarları; çeşni/lezzet verici 332 2.972 1.106 karışımlar; hardal unu, irmiği ve hazır hardal 3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve 41 380 1.079 müstahzarlar 4813 Sigara kağıdı 1.597 1.226 1.004 2206 Fermente edilmiş diğer içkiler (elma, armut, bal 1.048 1.041 956 şarabı vs.) 1513 Hindistan cevizi, palm çekirdeği, babassu yağları 1.254 479 955 ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) 8527 Radyo yayınlarını alıcı cihazlar (ses kayıt veya sesi tekrar vermeye mahsus cihaz veya saatle birlikte olsun olmasın) 1 2 883 2. 3. 2. İthal Ettiği Başlıca Ürünler GTİP ÜRÜNLER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 1.878.366 1.866.255 1.744.886 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde 473.248 561.150 516.508 edilen yağlar 8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye 78.193 51.885 42.089 makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb 8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan 48.383 43.647 41.576 taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 40.820 39.504 36.602 2523 Çimento 25.103 32.690 30.550 3923 Plastiklerden eşya taşınmasına veya 26.311 24.758 25.669 ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapama malzemeleri 1001 Buğday ve mahlut 23.057 21.342 24.662 5
0402 Süt, krema (konsantre edilmiş, ilave şeker veya 34.405 33.841 24.435 diğer tatlandırıcı madde içerenler) 3102 Azotlu mineral veya kimyasal gübreler 22.189 40.734 23.408 2202 Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz 21.325 23.733 19.970 diğer içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 4818 Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, 15.890 19.763 18.423 masa örtüsü, kağıt mendiller vb. 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere 31.057 27.682 18.230 hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 19.973 31.617 16.739 8502 Elektrik enerjisi üretim (elektrojen) grupları ve 7.103 6.107 15.244 rotatif elektrik konvertörleri 8431 Özellikle 84.25 ila 84.30 pozisyonlarındaki 16.163 14.774 14.691 makina ve cihazlar ile birlikte kullanılmaya elverişli aksam ve parçalar 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar 12.299 13.462 14.202 hariç) 8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 20.145 24.254 13.653 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları 8517 Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer 36.207 17.284 13.103 bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi 10.926 11.576 11.864 mamüller, hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç kağıdı vb 8471 Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; 54.777 9.077 11.801 manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak. 4821 Kağıt veya kartondan her cins etiketler 3.319 2.715 11.640 9018 Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte 6.911 7.765 11.554 kullanılan alet ve cihazlar 2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan 11.387 8.944 11.216 küspe ve katı atıklar 8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun 7.804 11.140 10.903 olmasın) ve sıvı elevatörleri 1005 Mısır 14.147 10.139 10.776 2203 Biralar (malttan) 11.563 10.517 10.359 8474 Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme, 2.755 2.681 10.092 tasnif, ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma, kalıplama vb. makinaları 0407 Kuş ve kümes hayvanlarının kabuklu 8.463 10.705 9.875 yumurtaları 7010 Camdan damacana, şişe, kavanoz, çanak, ilaç 8.419 6.287 9.740 tüpleri, serum ampülleri ve diğer kaplar 8459 Metalleri talaş kaldırmak suretiyle delmeye, raybalamaya, frezelemeye, diş açmaya vb mahsus takım tezgahları 749 81 9.373 6
8708 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve 8.671 8.627 9.366 aksesuarlar 8702 10 veya daha fazla kişi taşımaya mahsus 8.802 10.452 9.287 (sürücü dahil) motorlu taşıtlar 8701 Traktörler 19.222 10.187 9.227 9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 7.863 8.391 9.193 3808 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları 7.662 9.059 8.993 yok edici,sürgünleri önleyici, bitkilerin büyümesini düzenleyici ürünler 8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu 8.431 9.291 7.908 ve dondurucu cihazlar ve ısı pompaları 7214 Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar 4.639 9.107 7.638 (dövülmüş, sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra burulmuş olaniar dahil) 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 14.674 8.396 7.556 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda 6.709 6.868 7.477 müstahzarları 8426 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli kaldırma çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları 3.600 4.988 7.411 2. 3. BAŞLICA ÜLKELER İTİBARI İLE DIŞ TİCARETİ 2. 3. 1. İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler SIRA ÜLKELER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 1.045.337 1.375.940 1.147.492 1 ABD 303.283 361.865 309.066 2 Birleşik Krallık 118.844 116.387 138.323 3 Venezuela 145.771 163.818 110.103 4 Kanada 85.331 414.230 96.533 5 Jamaika 44.699 42.240 67.287 6 Almanya 59.949 7.676 62.703 7 Trinidad ve Tobago 56.258 30.760 52.287 8 Ukrayna 23.380 33.078 30.817 9 Belçika 12.504 21.361 23.900 10 Hollanda 30.523 29.675 22.291 11 Çin 20.464 7.331 21.453 12 Panama 1.793 2.411 20.937 7
13 Portekiz 18.782 15.183 18.656 14 BAE 4.361 5.785 15.473 15 Barbados 16.532 10.147 14.722 63 Türkiye 266 1.177 119 2. 3. 2. İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler SIRA ÜLKELER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 1.878.366 1.866.255 1.744.886 1 ABD 489.087 405.730 437.983 2 Trinidad ve Tobago 279.672 360.474 345.718 3 Venezuela 92.001 217.800 177.095 4 Çin 194.451 165.416 134.478 5 Hollanda Antilleri 196.704 3.926 63.886 6 Japonya 77.868 61.379 59.858 7 Hollanda 24.692 24.012 48.815 8 Birleşik Krallık 48.912 45.766 48.795 9 Barbados 15.424 22.180 28.710 10 Surinam 38.356 141.927 24.643 11 Brezilya 27.360 26.923 23.433 12 Hindistan 18.579 20.937 22.569 13 Meksika 19.348 18.655 21.273 14 Kanada 43.025 38.601 17.611 15 Güney Kore 23.449 9.191 17.325 29 Türkiye 12.222 10.483 6.740 8
2. 4. TÜRKİYE İLE TİCARET 2. 4. 1. Türkiye Guyana Dış Ticaret Değerleri YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2003 1.784 23 1.807 1.761 2004 1.736 410 2.146 1.326 2005 1.508 62 1.569 1.446 2006 2.082 132 2.214 1.949 2007 1.853 244 2.098 1.609 2008 3.968 320 4.288 3.648 2009 2.980 601 3.581 2.379 2010 5.498 2.413 7.911 3.086 2011 9.265 4.320 13.585 4.945 2012 14.970 2.575 17.544 12.395 2013 12.438 4.397 16.835 8.041 2014 11.245 3.571 14.816 7.674 2. 4. 2. Türkiye nin Guyana ya İhracatında Başlıca Ürünler GTİP ÜRÜNLER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 14.970 12.438 11.245 7214 Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş, 6.005 4.909 3.948 sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra burulmuş olaniar dahil) 7208 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri 1.221 897 1.318 (genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş) (kaplanmamış) 8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik 940 666 988 iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar 7216 Demir veya alaşımsız çelikten profiller 1.548 507 577 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere 145 165 498 hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksi reçineler, polikarbonatlar, alkit reçineler, polialiesterler, vb. (ilk 646 747 477 9
şekilde) 3906 Akrilik polimerleri (ilk şekillerde) 138 105 325 7217 Demir veya alaşımsız çelikten teller 536 546 292 8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve 175 167 248 dondurucu cihazlar ve ısı pompaları 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamüller, 264 249 232 hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç kağıdı vb 8450 Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makinaları (yıkama 155 461 224 ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil) 2833 Sülfatlar; şaplar; peroksisülfatlar (persülfatlar) 0 196 191 8708 Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar 381 217 182 5702 Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden 359 459 175 diğer yer kaplamaları 1101 Buğday unu/mahlut unu 52 90 153 7215 Demir veya alaşımsız çelikten diğer çubukiar 76 164 137 8528 Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları 309 76 98 7210 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, 8 61 82 genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar (kaplanmış) 2102 Mayalar ve cansız diğer tek hücreli mikroorganizmalar 126 87 80 7321 Demir veya çelikten sobalar, mutfak soba ve ocakları, 86 52 74 barbekü, mangal, gaz ocakları vb ile bunların aksamı 3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 49 101 68 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 199 90 66 2202 Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer 39 152 43 içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 1902 Makarnalar ve kuskus 25 93 42 7209 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri 41 0 40 (genişliği >600 mm, soğuk haddelenmiş, kaplanmamış) 7228 Diğer alaşımlı çelikten çubuk ve profiller;alaşımlı veya 86 0 40 alaşımsız çelikten sondaj işlerinde kullanılan içi boş çubuklar 9303 Diğer ateşli silahlar (spor için av tüfekleri ve diğer 58 0 40 tüfekler, işaret fişeği, ok silahları, hayvan için sürgülü silah) 8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak 0 0 39 üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar 7212 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri 0 0 38 (genişlikleri 600 mm.den az ve kaplanmış olanlar) 8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 118 54 38 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları 9619 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve 30 35 37 benzeri hijyenik eşya 8419 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, elektrikli olmayan şofbenler veya depolu su ısıtıcıları 0 2 37 10
8516 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam 26 37 33 ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler, rezistanlar 8422 Bulaşık, şişe vb yıkama ve kurutma makinaları, şişe, 21 17 32 kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları, ambalaj vb makinalar 7213 Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak 0 62 32 haddelenmiş, kangal halinde) 0806 Üzümler (taze/kurutulmuş) 0 0 30 7308 Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta 0 0 29 kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb. 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası 0 32 25 9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 0 68 25 3211 Müstahzar kurutucu maddeler (sikatifler) 0 0 23 2. 4. 3. Türkiye nin Guyana dan İthalatında Başlıca Ürünler GTİP ÜRÜNLER 2012 2013 2014 GENEL TOPLAM 2.575 4.397 3.571 2606 Alüminyum cevherleri ve konsantreleri 2.486 4.043 2.911 7204 Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları 0 0 469 veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçe 2208 Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş) ve 63 24 91 damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkollü içkiler 0106 Canlı diğer hayvanlar 16 56 56 9027 Fiziksel-kimyasal analiz alet-cihazlar; akışkanlık, 0 0 10 genleşme vb ölçü cihazlar; ısı-ışık-ses ölçme cihazları; mikrotomlar 8479 kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makinalar ve 0 0 8 mekanik cihazlar 3923 Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına 0 0 5 mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapama malzemeleri 6909 Labaratuvarda, kimyasal,teknik işlerde, ziraatte kullanılan 0 0 4 seramikten cihaz ve eşya 3926 Plastikten diğer eşya 0 0 3 3920 Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye (gözeneksiz) 0 0 2 8419 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, 0 0 2 elektrikli olmayan şofbenler veya depolu su ısıtıcıları 8421 Santrifüjler; sıvıların veya gazların fiitre edilmesine veya 0 0 2 arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar 8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve sıvı 10 0 1 elevatörleri 8414 Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz 0 0 1 11
kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya mahsus davlumbazlar 7020 Camdan diğer eşya 0 0 1 7612 Alüminyumdan depo, fıçı, varil, vb. kaplar; hacmi<=300 lt (sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gaz için olanlar hariç) 0 0 1 12