UKRAYNA ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ Aralık 2017 Hazırlayan: Suğun Şıvga KELEŞ Uluslararasılaştırma ve Dış Ticaret Şefliği Uzman
TEMEL BİLGİLER Ülke Adı : Ukrayna Cumhuriyeti Yüzölçümü : 603.000 km 2 Yönetim Biçimi : Yarı Başkanlık Sistemi Devlet Başkanı : Petro Poroshenko ( 2014 Hazirandan beri ) Başbakan : Volodymyr Hroysman ( 2016 Nisan dan beri ) Bağımsızlık Tarihi : 24 Ağustos 1991 Başkent : Kiev Dil : Ukraynaca, ( Bölgesel olarak Rusça ) Din : Ortodoks Hristiyan DEMOGRAFİK VERİLER Nüfus: : 44 Milyon (2016 tahmini) Nüfus Artış Oranı : - % 0,41 (2017 tahmini) Nüfus Yapısı : 0-14 yaş % 15,76 15-65 yaş % 68 65 yaş ve üstü % 16,3 DİPLOMATİK TEMSİLCİLER T.C. Kiev Büyükelçisi : Yönet Can Tezel Ukrayna Ankara Büyükelçisi : Andrii Sybiha Ukrayna İzmir Fahri Konsolosu: Hikmet Çetin Güvercin TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Para Birimi : Grivna GSYİH : 93,2 Milyar Dolar Reel Ekonomik Büyüme : % 2,3 Enflasyon Oranı : %13,9 Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 2.185 Dolar İşgücü : 18 Milyon İşsizlik Oranı : % 9,3 UKRAYNA DIŞ TİCARET VERİLERİ (2016 yılı verileri ) İhracat : 33,56 milyar dolar Başlıca İhracat Ortakları : Rusya %9,9, Mısır %6,2, Polonya %6,1, Türkiye %5,3, İtalya %5,3, Hindistan %5,2 Çin % 5,1 Başlıca İhraç Ürünleri : Demir ve demir dışı metaller, yakıt ve petrol ürünleri, kimyasallar, makine ve taşıma ekipmanları, gıda maddeleri İthalat : 40,57 milyar dolar 2
Başlıca İthalat Ortakları : Rusya %13, Çin %12, Almanya %11, Belarus %7,1, Polonya %6,9, ABD %4,3 Başlıca İthalat Ürünleri : Enerji, makine ve teçhizat, kimyasallar Kaynak: CIA World Fact Book,, World Bank GENEL EKONOMİK DURUM Ukrayna eski Sovyetler Birliği'ni oluşturan on beş cumhuriyet içinde Rusya Federasyonu ve Kazakistan'ın ardından yüzölçümü en büyük üçüncü ülkedir. Ukrayna diğer eski Sovyet Bloğu ülkelerinde olduğu gibi ağır sanayiye dayalı ve teknolojik bakımdan yetersiz bir ekonomik miras devralmıştır. Ülke ekonomisinin yeniden yapılandırılmasında ve reformlarda gecikmeler olmuştur. Sektörlerde çeşitlenme aşamalı olarak gerçekleşmiş, Rusya ve Asya pazarlarındaki güçlü talebe bağlı olarak metaller ve kimyasallar sektörlerinde oluşan üretim artışları sayesinde ekonomide düzelme 2000 li yıllarla beraber başlamıştır. Özelleştirme ve yabancı sermaye diğer eski komünist ülkelere göre yavaş gelişmiştir. Ülke ekonomisinin %3 lük bölümünü oluşturan Kırım ın Rusya ya katılması sonrasında Ukrayna özellikle 2014 yılının ikinci yarısından itibaren ciddi ekonomik sorunlar yaşamaktadır. PAZARININ FIRSAT VE ZORLUKLARI Fırsatlar Ukrayna pazarında kalıcı olmak isteyen ihracatçıların belli bir kaliteden ödün vermeden malı Ukrayna da alıcılara teslim edebilmeleri rakiplerinin önünde yer almalarını sağlayacaktır. Firmaların Ukrayna da bir depo ve tanıtım mağazası kurarak ve göreceli olarak küçük miktarlarda alım yapan yerel toptancıların ya da perakendeci firmaların stok ve gümrükleme maliyetlerinin de bir kısmını üstlenerek, malları pazarlamaları uygun bir yöntem olacaktır. Rekabet nedeniyle karşılaşılması muhtemel sorunları en aza indirmek amacıyla özelikle aynı mal grupları yerine birbirini tamamlayan mal gruplarını üretip satan ihracatçıların Ukrayna da ortak depo ve tanıtım mağazası kurmaları işletme maliyetlerini önemli oranda azaltacaktır. Türkiye ile yapılan ithalat ve ihracatta ucuz olması nedeniyle çoğunlukla denizyolu olmak üzere karayolu ve uçak kargosu da kullanılmaktadır. Türkiye ve Ukrayna arasında ticari ve ekonomik konularda bugüne kadar imzalanmış çeşitli anlaşma ve protolller bulunmaktadır ve Türkiye son dönemde, Ukrayna pazarında pek çok ürün ve sektörde önemli tedarikçi konumuna yükselmiştir. Zorluklar Ukrayna da tüm sektörler göz önüne alındığında ticaret yapan firmaların genelde işletme sermayesinin düşük olduğu ortaya çıkmaktadır. Ukrayna içinde faaliyet gösteren toptancıların tercihi gümrüklenmiş malları almak, yani bir başka deyişle ihracatçının kendi bulunduğu yerde ithalat işlemleri ile uğraşmadan ithal ürünlere erişmektir. Ayrıca, toptancılar ve ithal mal satan Ukrayna firmaları, işletme sermayeleri az olduğu için, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, küçük partiler halinde mal almaktadırlar. 3
Ukrayna da resmi dil Ukraynaca olmakla birlikte ticari işlemlerde ve günlük hayatta Rusça kullanılmaktadır. İngilizce dilinin ticari iletişimde yeri pek bulunmamaktadır. Firmaların yaptıkları sözleşmelerde geçerli olan dil Ukraynaca ya da Rusçadır. Herhangi bir uyuşmazlık durumunda diğer dillerde yazılan sözleşmelerin bir hükmü bulunmamaktadır. Bu nedenle, sözleşmelerin Ukraynaca veya Rusça metinlerinin çok iyi incelenmesi gerekmektedir. Ukrayna da ticaret yapan firmaların önemli bir bölümü akreditif kullanmak istememektedirler. Bu nedenle ithalatçının güvenilirliği önem kazanmaktadır. Ukrayna da Odalara üyelik zorunluluğu bulunmadığından Odaların üye sayıları çok düşüktür. Ayrıca Odaların üyeleri arasında da ticari teamüllere uygun hareket etmeyen firmalar olabilmektedir. UKRAYNA İLE TÜRKİYE ARASINDAKİ İLİŞKİLER TÜRKIYE UKRAYNA DIŞ TICARET VERILERI (MILYON DOLAR) Yıllar İhracat İthalat Hacim Denge 2000 258 982 1.240-723 2001 289 758 1.047-468 2002 313 991 1.304-678 2003 445 1.332 1.776-887 2004 576 2.509 3.085-1.934 2005 821 2.651 3.472-1.830 2006 1.121 3.059 4.180-1.938 2007 1.481 4.519 6.000-3.038 2008 2.188 6.106 8.294-3.919 2009 1.033 3.157 4.190-2.123 2010 1.262 3.830 5.092-2.568 2011 1.731 4.811 6.542-3.080 2012 1.830 4.392 6.223-2.562 2013 2.191 4.515 6.706-2.324 2014 1.730 4.272 6.002 2.542 2015 1.121 3.448 4.569-2.326 2016 1.254 2.547 3.801-1.293 2017 1.341 2.817 4.158-1.476 Kaynak: TUİK 4
Başlıca ihraç ettiğimiz ürünler Turunçgiller Tişörtler Kazaklar, Süveterler, Hırkalar Erkekler ve Erkek Çocuk İçin Takım Elbise Binek Otomobiller Kadın Ve Kız Çocuk İçin Takım Elbise Ayçiçeği Tohumu Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı Başlıca ithal ettiğimiz ürünler Demir veya Alaşımsız Çelikten Yarı Mamuller Soya Fasulyesi Ayçiçeği, Aspir, Pamuk Tohumu Yağları Dökme Demir (Pik Demir) Ve Aynalı Demir (Kütle, Külçe, Blok Veya Diğer İlk Şekillerde) Ferro Alyajlar Türkiye de Faaliyet Gösteren Ukrayna Sermayeli Firmalar Ekonomi Bakanlığı verilerine göre Haziran 2017 tarihi itibariyle Türkiye de 637 adet Ukrayna sermayeli firma faaliyet göstermektedir. İzmir de Ukrayna sermayeli 18 firma bulunmaktadır. Turizm 5
İZMİR - UKRAYNA DIŞ TİCARET VERİLERİ Yıl İhracat Dolar İthalat Dolar Hacim Denge 2012 89.824.260 202.540.533 292.364.793-112.716.273 2013 70.975.660 221.486.182 292.461.842-150.510.522 2014 71.661.851 277.503.989 349.165.840-205.842.138 2015 38.158.806 181.089.494 219.248.300-142.930.688 2016 59.299.393 148.895.314 208.194.707-89.595.921 2017 62.845.274 193.397.744 256.243.018-130.552.470 Kaynak: TÜİK TÜRKİYE İLE UKRAYNA ARASINDAKİ ANLAŞMALAR Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Söz konusu Anlaşma çerçevesinde kurulmuş bulunan Türkiye-Ukrayna Karma Ekonomik Komisyonu I. Dönem Toplantısı 25-27 Kasım 1996 tarihlerinde Ankara'da yapılmıştır. Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması Türkiye ile Ukrayna arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri devam etmektedir. 1 Haziran 2017 Tarihi İtibariyle Yürürlüğe Giren Çipli Kimlik ile Seyahat Anlaşması Türkiye ile Ukrayna arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri devam etmektedir. KAYNAKÇA Cental Intelligence Agency World Factbook (https://www.cia.gov/library/) Türkiye İstatistik Kurumu (http://www.tuik.gov.tr/) Ekonomi Bakanlığı (http://www.ekonomi.gov.tr/) Dünya Bankası (http://www.worldbank.org/) Dışişleri Bakanlığı (http://www.mfa.gov.tr/default.tr.mfa) 6