_ TANIM Matbaada basılarak çoğaltılacak çeşitli kitap, gazete, dergi, el ilanları, broşür, reklam araçları, kartvizit vb. basım öncesi hazırlıklarını yapan, çeşitli tekniklerden yararlanarak basılmasını sağlayan ve basım sonrası işlemlerini yürüten ara elemandır. _ A-GÖREVLER Matbaalarda çalışan meslek elemanlarının yaptıkları işler; basım öncesi, basım ve basım sonrası olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir. Yapılacak iş ve görevler, kullanılacak baskı tekniğine göre farklılıklar göstermekle birlikte genellikle aşağıdaki gibidir. Basım öncesi yapılan işler; - Baskıyı hangi teknikle yapacağını planlar, - Baskı kalıbını hazırlar, - Yapılacak işin maliyetini hesaplar, - Kullanılacak malzemeyi (boya, kağıt, mürekkep vb.) sağlar. Basım aşamasında yapılan işler; Matbaacılıkta tipo (yüksek) baskı, ofset baskı, serigrafi baskı ve çukur (gravür) baskı olmak üzere dört tür baskı tekniği kullanılır. Kullanılan bu baskı tekniklerine göre de basım sırasında yapılan işler değişmekle birlikte matbaa teknisyeni aşağıdaki görevleri yapar. - İstenilen işin orijinaline uygun olarak basılması amacıyla planlama yapar, kullanılacak malzemeyi hesaplayarak temin eder, - Müşterinin isteğine göre boyayı hazırlar, - Baskı makinesi ile birlikte mürekkep alıcı ve mürekkep verici merdanelerini ayarlar, baskıya geçer, - Basılı ürünü makineden çıkarır ve istiflenmesini sağlar. Serigrafi (Elek) baskıda, - Baskı filmini çeker, kalıbını hazırlar. - Şablonun üzerine mürekkep koyar, altına baskı malzemesini de koyarak baskının gerçekleşmesini ve kurutma tezgahlarında kurumasını sağlar. Basım sonrası yapılan işler: Baskıdan çıkan yarı mamullerin kırma-katlama, harmanlama (sıraya koyma) kesme, ciltleme ve dağıtımdır. Bunun için: - Forma halinde basılan yarı işlenmiş ürünlerin kırım makinesinde kırma-katlama işini yapar veya başka matbaada kırılmasını sağlar, - Harmanlama işini yapar veya başka matbaada yaptırır, - Karton kapaklı veya cilt kapaklı olmasına göre dikiş işlemini yaptırır, - Matbaa bıçağıyla ebatlarına uygun olarak keser yada kestirir ve ürünü kullanılacak şekle getirir. İZMİR A 1.1 2014/I
A-GÖREVLER KULLANILAN, ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN - Harf kasaları, harfler ve harf karakterleri, - Klişeler ve klişe altlıkları, - Numaratör, çeşitli gramajda kağıt, karton, mukavva, karbon kağıdı, cam, boya, mürekkep vb. ile cilt bezi ve sicim, - Takatuka, çeşitli boyda tornavida, metal ve lastik takozlu çekiçler, keskiler, düz ağızlı zımbalar, makas, çift, espas ve kumpaslar, - El mikrometresi (kalınlık ölçmek için) - Tel dikiş (zımba), iplik dikiş makinesi ve kırma makinesi, - Işıklı masa, - Mikro kamera, film kesme makinesi, - Otomatik banyo makinesi, - Dizgi makinesi ve ofset baskı makinesi, - Pres makinesi ve vakumlu serigraf baskı tezgahı, - Bilgisayar, - Tutkal, benzin vb. ile asit içerikli bazı kimyasallar. İZMİR A 1.2 2014/I
B-MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ GENEL ÖZELLİKLER Matbaa Teknisyeni olmak isteyenlerin; - El ve gözlerini eşgüdümle kullanabilen, - Ayrıntıları algılayabilen, - Mekanik yeteneğe sahip, - Dikkatli, titiz kimseler olmaları gerekir. C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Çalışma ortamı; işyerinin sektörüne ve büyüklüğüne göre farklılıklar göstermekle birlikte, genellikle kapalı, güneş ışığı almayan ancak aydınlık mekanlardır. Kamuya ait matbaa ve basımevlerinde ise sipariş kaydı, evrak izlenmesi, yazışmalar, maliyet hesabı ve ürün teslimi gibi işlerin yapıldığı büro ortamlarında da çalışabilmektedirler. Banyohane ve basımhanede; ortam kapalı, gürültülü nemli ve rahatsız edici şekilde kokuludur (makine dairesinin bulunduğu yer). Ürünün basılabilmesi için hazırlık ve basım aşamalarında sürekli kullanılan mürekkep, boya, benzin, yağ ve asit içerikli kimyasal maddeler makinelerin keskin bir koku yaymasına neden olmaktadır. Bu meslekte (büro dışında) çoğunlukla ayakta, zaman zaman oturarak çalışılmaktadır. Malzeme satıcıları, müşteriler, diğer çalışanlar, varsa amirleri vb. kişilerle iletişim kurduğu gibi tek başına makinelerle çalışma da söz konusudur. İZMİR B-C 1.1 2014/I
D-MESLEK EĞİTİMİ MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Mesleğin eğitimi daha önceki yıllarda meslek liselerinin Matbaacılık bölümünde verilmekte iken yeni uygulamaya göre bu isimde dal bulunmamaktadır. Aşağıdaki eğitimle ilgili bilgiler eğitimin verildiği dönemi kapsamaktadır - Ortaokulu tamamlamış olmak, - Milli Eğitim Bakanlığınca okul türlerine ve alan/dala göre belirlenen giriş koşullarını taşımak. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ - Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır. - Ortak genel kültür dersleri 9. sınıfta verilmekte olup yıl sonunda öğrenci alanını belirler. - Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı olarak 10. sınıfta verilmektedir. - 10. sınıfın sonunda, bölgesel ve sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı, öğretmen ve fizikî kapasitesi ile öğrencilerin ilgi ve istekleri de dikkate alınarak dal seçimi yapılmaktadır. - Dala ait yeterlikleri içeren dersler 11. ve 12. sınıfta verilmektedir. EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA Mesleki eğitim, okulda teorik/uygulamalı, işletme ve atölye ortamlarında ise uygulamalı olarak verilmektedir. - Meslek eğitimini bitirenler meslek lisesi diploması verilmektedir. İZMİR D 1.1 2014/I
E-ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Matbaa Teknisyenleri, her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu işyerlerinde çalışabilirler. Bunlar; gazete, kitap, dergi, afiş, broşür, davetiye, kartvizit, tanıtım yayınları vb. basan özel ve kamu kurumları olabileceği gibi, pul, banknot vb.nin basıldığı kamuya ait matbaa veya basımevleri de olabilir. Basımevleri, matbaalara nazaran çok daha büyük ölçekli işyerleri olup daha teknolojik makinelerle çalışılmaktadır. Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının artmasıyla bu alanda çalıştırılacak işgücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır. Çünkü, bir çalışan 2-3 otomatik makineyi kullanarak sayfalarca basım yapabilmektedir. Matbaa teknisyenleri alanlarıyla ilgili kendi işyerlerini de açabilir. Bunun için, Milli Eğitim Bakanlığının açacağı ustalık sınavına girerek başarılı olması ve Ustalık Belgesi ni alması gerekmektedir. Ustalık sınavına, doğrudan katılabileceği gibi bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitimi kurslarına devam ederek de katılabilir. F-EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ EĞİTİM SÜRESİNCE EĞİTİM SONRASI - 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu gereğince, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, asgari ücretin net tutarının yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30 undan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15 inden aşağı olmamak üzere ücret verilir. - Eğitim gören öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır. - Öğrenciler, mesleki eğitim yaptıkları işletmelerin sosyal imkânlarından faydalanır. Kazanç, çalışılan sektör ve işletmeye göre değişmektedir. Kamu sektöründe derece, kıdem ve teknik hizmetler sınıfındaki tazminatlara göre ücret alınmaktadır. Özel sektörde ilk işe girişte asgari ücret düzeyinde olan kazanç, daha sonraki günlerde başarı durumuna göre artmaktadır. Kendi adına işyeri açan matbaa teknisyenlerinin gelirleri, makinelerin teknolojisine, işyerinin kapasitesine, müşteri yoğunluğuna göre değişmektedir. İZMİR E.F 1.1 2014/I
G-MESLEKTE İLERLEME MESLEKİ EĞİTİMDE İLERLEME Meslek liselerinin Matbaa bölümü mezunları istedikleri takdirde ÖSYM Kılavuzlarında belirtilen ön lisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Ayrıca mezunlar, yükseköğretime giriş sınavlarında başarılı oldukları takdirde, ÖSYM Kılavuzlarında belirtilen programlara yerleştirilebilirler. İŞ HAYATINDA İLERLEME Matbaa Teknisyenleri çalıştıkları kurum, kuruluş ve işletmelerde ustabaşı, şef vb. olabilirler. BENZER MESLEKLER - Grafiker, - Matbaa Öğretmeni, - Serigrafi Teknikeri, - Fotografçı. İZMİR G 1.1 2014/I
H-EK BİLGİLER GÖREV I- KAYNAKÇA - İş organizasyonu yapar, - Çevre koruma önlemleri alır, - İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin faaliyetleri uygular, - Kalite Yönetim Sistemi kurallarına uygun çalışır, - Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur. İ- AYRINTILI BİLGİ İÇİN - Meslek elemanları, - 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, - www.megep.meb.gov.tr adresli web sayfası - Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar. - İlgili eğitim kurumları, - Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr - Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/ - Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi http://osym.gov.tr/ - Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi Bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri Bu dosya; meslek seçme aşamasında olan gençleri bilgilendirme amaçlı olup, meslek mensupları, işyerleri, mesleğin eğitim yerleri ve meslek odalarından bilgi alınarak oluşturulmuştur. İZMİR H-I-İ 1.1 2014/1