İNEGÖL EKONOMİ RAPORU

2012 İNEGÖL EKONOMİ RAPORU İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Bilgi Hizmetleri ve Proje Müdürlüğü

Yeni Türkiye mizi lâyık olduğ u yüceliğ e ulaş tırabilmek için mutlaka iktisadiyatımıza birinci derecede ve en çok ehemmiyet vermek mecburiyetindeyiz. Zamanımız tamamen bir iktisat devrinden baş ka bir ş ey değ ildir. 2

ÖNSÖZ İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası, faaliyette olan üç bin beş yüzü aşkın üyesinden aldığı güçle büyümekte ve geleceğe emin adımlarla ilerlemektedir. 80 li yıllarla birlikte sanayisine ve 220.000 in üstünde nüfusuna paralel değişen İnegöl ümüzde; gelişim ve değişikliklerin etkilerini zamanla hem iş yaşantımızda hem de günlük yaşantımızda gördük. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası bu güne kadar olduğu gibi bundan sonra da İnegöl ün tüm değişim ve gelişim süreçlerinde yer alacaktır. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın daha güçlü bir yapıya ulaşması İnegöl ün gelişimi açısından en önemli faktörlerin başında yer almaktadır. Bu bağlamda, İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın daha da güçlenmesinin, İnegöl ün ekonomik, sosyal ve kültürel gelişiminde katkı sağlayacağı düşüncesinin ışığında, İnegöl ün fotoğrafını çekmeyi temel alan Ekonomi Raporunu hazırladık. İnegöl ün ekonomik yapısını, güçlü yanlarını ve fırsatlarını bir araya getirerek; zayıf yönlerinin ve tehditlerin güçlüye ve fırsata dönüştürülmesi temennisiyle hazırlanan İnegöl Ekonomi Raporu, Sürekli gelişme konusunda daima öncü olma vizyonumuza ulaşmamızda rehberimiz olacaktır. Ekonomi Raporu çalışmalarımıza katkılarından dolayı tüm dış paydaşlarımıza, üyelerimize, Meclisimize, Yönetim Kurulumuza ve çalışanlarımıza teşekkürlerimi sunarım. Saygılarımla, İnegöl, 2012 Metin ANIL İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı 3

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 3 1. GİRİŞ... 5 2. DURUM ANALİZİ... 5 2.1. Tarihsel Gelişim Süreci... 5 2.1.1. İnegöl ün Tarihçesi... 5 2.1.2. İnegöl de Sanayi ve Ticaretin Tarihçesi... 6 2.1.3. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın Tarihçesi... 7 3. EKONOMİK VE SOSYAL ANALİZ... 8 3.1. İklim ve Coğrafi Konum... 8 3.2. Ulaşım... 9 3.3. Turizm... 11 Konaklama... 11 Oylat Kaplıcaları... 11 3.4. Nüfus... 12 3.5. Organize Sanayi Bölgeleri... 16 İnegöl Organize Sanayi Bölgesi... 16 Atık Su Arıtma Tesisi... 16 Doğalgaz... 16 İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi... 17 3.6. İnegöl Mobilyacılar ve Marangozlar Odası... 17 3.7. Sağlık... 18 İnegöl Devlet Hastanesi... 18 Aile Sağlık Merkezleri... 19 Sağlık EvIeri... 20 3.8. Elektrik Enerjisi Tüketimi... 20 3.9. Eğitim... 21 3.10. Dış Ticaret İstatistikleri ve İnegöl Mobilya Sektörü... 27 Türk Mobilya Sektörü... 36 İnegöl Mobilya Sektörü... 40 3.11. Binek Araç ve Tescil İstatistikleri... 43 3.12. Tarım ve Hayvancılık... 44 3.13. İşsizlik Rakamları... 50 4. İNEGÖL TİCARET VE SANAYİ ODASI... 52 4.1. Üye İlişkileri... 52 4.1.1. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Üye Profili... 52 4.2. Firma Açılış ve Kapanışları... 54 4.3. SWOT (GZTF) Analizi... 599 4.4. PEST Analizi... 60 SONUÇ... 63 KAYNAKÇA... 64 PAYDAŞLAR... 64 4

1. GİRİŞ Hedefi olmayan gemiye hiçbir rüzgâr yardım edemez. Montaigne İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın geleceğini kendi lehine yönlendirmesine olanak tanımak, kurum kültürünün ve kimliğinin oluşumuna, gelişimine, güçlendirilmesine destek olacak, kaynaklarımızın stratejik önceliklere göre dağıtılmasını sağlamak, kaynaklarımızın etkin kullanılıp kullanılmadığını izlememizi sağlamak, belirsizliklerle başa çıkma konusunda bize sistematik bir yaklaşım sunacak ve mali yönetimimize etkinlik kazandıracak İnegöl Ekonomi Raporu yalnızca kurumumuza değil, tüm paydaşlarımıza ve İnegöl e yarar sağlayacaktır. 2. DURUM ANALİZİ 2.1. Tarihsel Gelişim Süreci 2.1.1. İnegöl ün Tarihçesi İnegöl ün tarihi, 1847 ve 1942 yıllarında yapılan arkeolojik kazılardan elde edilen bulgulara göre M.Ö. 3.000 yıllarına kadar uzanmaktadır. 5.000 yıllık bir geçmişe sahip İnegöl de sırasıyla Hititler (M.Ö.2.000), Bitinyalılar (M.Ö.7.yy.), Lidyalılar (M.Ö.6.yy.), Persler (M.Ö.5.yy.), Makedonyalılar (M.Ö.5.yy.) hüküm sürmüşlerdir. M.Ö. 2. yüzyılın sonlarında Bergama Krallığı ile beraber Roma İmparatorluğu hâkimiyeti altına giren İnegöl, M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu nun bölünmesinden sonra, Bizans İmparatorluğu egemenliğine geçmiştir. Uzun süre Bizans İmparatorluğu egemenliğinde kalan İnegöl, 1071 Malazgirt Zaferi nden sonra kısa bir süre içinde Anadolu nun Türkler tarafından fethiyle birlikte Selçuklu hâkimiyeti altına girdi (1078). Ancak Haçlıların İznik i geri almak için yaptıkları Haçlı Seferi sonucunda 1097 yılında tekrar Bizans egemenliğine bırakıldı. Bu tarihten sonra birkaç kez daha Türkler ve Bizans İmparatorluğu arasında el değiştiren İnegöl, Osmanlı Beyliği nin kuruluşuna kadar Bizans hâkimiyeti altında kalmaya devam etti. Osmanlı Beyliği nin kuruluş yıllarına denk gelen dönemde (1299-1300) Osman Bey in yakın dostu ve komutanlarından biri olan Turgut Alp, İnegöl ün fethini gerçekleştirdi. (Bugün ilçemizin bir mahallesi ve bir köyüne Turgut Alp in adı verilmiştir.) 5

2.1.2. İnegöl de Sanayi ve Ticaretin Tarihçesi İnegöl ün ticaret hayatı 1904 te Hocaköy de Ömer Bey ve arkadaşlarının kurduğu dokuma fabrikası ile başlar diyebiliriz. Daha sonra ise Cuma Mahallesi nde Kasapzade Emin, Yenice Mahallesi nde Ayazzade Efendiye ait tahin imalathanesi yanında Kemalpaşa Mahallesi nde İsmail Zühtü Efendi nin sandık imalathanesi ve Orhaniye Mahallesi nde İlyas Usta nın araba tekerleği başlığı imalathaneleri ile ticaret ve zanaat faaliyetleri devam eder. 1927 yılında ise üç dokuma fabrikası, iki tahıl fabrikası, bir kereste fabrikası, iki tereyağı, yoğurt ve peynir imalathanesi, Romanya göçmeni Salih Anıl ın mısır kırma makineleri ve yün tarakları ile bir de çorap ve fanila imalathaneleri kurularak gelişme devam eder. 1927 yılında Ticaret Odası nda 10 adet birinci sınıf, 15 adet ikinci sınıf, 60 adet üçüncü sınıf ve 285 adet dördüncü sınıf esnaf olmak üzere 370 üye kayıtlıdır. Ayrıca 102 adet de küçük esnaf ve zanaatkâr da tescil edilmiştir. İnegöl ve yakın çevresi zengin orman varlığına sahip olduğundan, başlangıçtan itibaren ağaç ve kereste işletmeciliği üzerine faaliyet ön planda olmuştur. 1922 yılında İbrahim Bosnalı, Şakir Lakşe ve Zihni Efendi gibi ortaklar tarafından Kemalpaşa Mahallesi nde kurulan Uludağ ve Karabel Ormanları Kereste İşletmesi adlı şirket uzun yıllar varlığını sürdürmüştür. Yine Hasan Mutlu ve çocuklarının Cerrah ta, Cafer ve Abdülselam Cumhur kardeşlerin Paşabey Çıkmazı ndaki fabrikalarında dönemin en sağlam sandalyelerinin üretildiği rivayet edilir. O yıllarda ayrıca makineli tarım öncesinde çiftçinin en önemli araçlarından biri olan döğen imalatı da yapılmaktaydı. İnegöl de üretilen döğenlerin büyük bir kısmı ülkenin değişik yörelerine gönderilmekteydi. İlyas Usta nın ürettiği araba başlıkları, Şamlı Hasan Usta ve diğer birçok araba imalatçısının Ankara Caddesi ndeki imalathanelerinde yaptıkları at arabaları da ülkenin her yerinde beğeni ile alıcı bulmaktaydı. Hasan Mutlu nun 1943 ten sonra yaptığı girişimle İnegöl de artık mobilya imalatına geçilmiş oldu. O yıllara kadar at arabası, tahta kaşık, sandalye ve sandık imal eden İnegöl deki zanaatkârlar artık mobilya imal etmeye başladılar. 1945 yılında ise Mehmet Güryıldız kendi tasarımı olan ilk mobilyayı üretti. O yıllarda İnegöl de üretilen ve ilçe dışına satışı yapılan başlıca ürünler tütün, tahıl, kereste, koza, yaş sebze ve kuru meyveden oluşmaktaydı. İlçemizde fabrika olarak adlandırabileceğimiz ilk tesis 150 girişimcinin bir araya gelerek kurdukları ve 4 Ağustos 1957 de günlük 24 bin kapasiteyle üretime başlayan tuğla 6

fabrikasıdır. O tarihten sonra hızlı bir kalkınma süreci içine giren İnegöl de irili ufaklı özel sanayi yatırımları yapılmaya başlanmıştır. 1967 yılında İnegöl ve çevresinin tütün üreticisinin elindeki tütünü işlemek amacıyla Gümrük ve Tekel Bakanlığı bünyesinde Tekel Yaprak Tütün ve İşletme atölyesi kurulmuş, Cerrah yolu üzerindeki Tekel e ait tütün depolarının olduğu yerde 90 lı yılların başında Tekel e bağlı Kibrit Fabrikası faaliyete geçirilmiştir. Tütün İşletme Atölyesi, Kibrit Fabrikası birlikte faaliyetini sürdürdükten sonra, önce tütün işletme atölyesi ardından da 2001 yılında Kibrit Fabrikası faaliyetine son verilmiştir. Kibrit fabrikasının bulunduğu yerde Uludağ Üniversitesi ne tahsis edilmiş ve bu bina İnegöl Meslek Yüksek Okulu olaral hizmet vermektedir. Bugün 4000 dönüme yakın kurulu alan üzerinde 3000 civarında iş yerinde üretilen mobilyaların çeşitleri ve modelleri oldukça zengindir. Mobilya sanayisi; her zevk ve bütçeye uygun mobilya imalatı ile ülke ve dünya insanına hizmet vermektedir. Özellikle 2000 yılından sonra mobilyada büyük bir ihracat faaliyeti göze çarpmaktadır. İhracata bağlı olarak üretimde teknolojide yenilikler, kalitede ve hedeflerde yükseliş, tasarımda ise modüler sistemler kendini hissettirmektedir. Yine 2000 li yıllardan itibaren mobilya sektöründe fabrikalaşma ve markalaşma faaliyetleri hız kazanmıştır. 2.1.3. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın Tarihçesi Osmanlı salnamelerindeki kayıtlara göre 1890 yılında Başkanlığı nı Hatip Hoca Mustafa Efendi nin yaptığı, Dağıstani Hacı Mehmet Efendi, Bosnalı Hacı Yunus Ağa ve Benzarskikors Efendi nin oluşturduğu 4 kişilik heyet tarafından Ticaret ve Ziraat Odası kurulmuştur. 1890 yılında Amerika nın Chicago (Şikago) şehrinde yapılacak Chicago Ticaret ve Endüstri Fuarı için davetiye gönderilen 15 odadan biri, İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası dır. 1889 yılında İnegöl de şehir merkezi ve köylerinde ipek kozası işleyen 60 mancınık ve 5 ipek fabrikası olduğu tespit edilmiştir. XIX. Yüzyıl sonunda İnegöl de 13 han, 89 kahvehane, 574 dükkân, 16 fırın, 15 debbağhane, 16 yağhane, 16 kiremithane, 13 böcekhane, 8 ipek fabrikası, 74 değirmen, 11 mağaza ve bir otel bulunmaktadır. O dönemde İnegöl kasaba merkezi, iki nahiyesi ve 80 köyünde yaşayan nüfus 50.000 dolaylarındadır. 7

1905 yılında; Ticaret, Zanaat ve Ziraat Odası olarak adı geçen Ticaret ve Sanayi Odası, 1940 lı yıllarda da İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası adını almıştır. İnegöl ün ekonomik hayatında önemli bir yeri olan Ticaret ve Sanayi Odası nın üye sayısı İnegöl ün gelişmesine paralel olarak her geçen gün artmaktadır. 3. EKONOMİK VE SOSYAL ANALİZ 3.1. İklim ve Coğrafi Konum İnegöl ün iklimi Karadeniz ile Akdeniz iklimi arasında geçiş karakteri göstermektedir. Bölgede ılıman Marmara iklimi görülür. Yaz ayları daha çok Akdeniz iklimine benzer. Sıcak ve az yağışlıdır. Kış ayları ise soğuk ve bol yağışlıdır. Kar yağışları normal, don olayları fazladır. Yıllık ortalama sıcaklık 12,4 o C dir. Yaz sıcaklık ortalaması 21,9 o C, Kış sıcaklık ortalaması ise 2,3 o C dir. Bu güne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 41,2 o C ile Ağustos ayına aittir. En düşük sıcaklık ise -22,7 o C olarak ölçülmüştür. İnegöl, Anadolu Yarımadası nın kuzeybatısında, Marmara Bölgesi nin güneydoğusunda yer alır. 40 o 09 derece kuzey enlemi 29 49 doğu boylamı arasındadır. İnegöl ün tamamı Marmara Bölgesi sınırları içinde olup konumu itibariyle de Marmara Bölgesi güney sınırlarını belirler. Bursa nın güneydoğusundaki İnegöl ün kuzeyinde Yenişehir ilçesi, güneyinde Kütahya ili, güneybatısında Keles ilçesi ve güneydoğusunda Bilecik bulunmaktadır. Bu sınırlar içindeki İnegöl ün yüzölçümü 1031 km² dir. İnegöl ün güneybatısından başlayan dağlar güneydoğusuna, doğudan başlayan dağlar da kuzeybatısına kadar ulaşmaktadır. Çevresindeki dağların belirlediği sınırlar içinde bulunan İnegöl Ovası nın uzunluğu, Akıncılar Yöresi Kurşunlu Kasabası arasında 24 km yi bulmaktadır. Batıdaki Yenice Kasabası yakınlarına 3-4 km olan genişliği, Hocaköy yakınlarında 9 km dir. Doğuya doğru 4 km, Çitli Köyü nde 2,5 km, Kurşunlu Kasabası çevresinde ise 1 km ye düşer. Etrafı çevreleyen dağların ortasında, denizden yüksekliği 300-350 metreyi bulan, 142 km lik bir ova mevcuttur. İnegöl Ovası kuzeyde Küpeli Tepe (558 m.) ve Karadoğu Tepesi (534 m.) ile Yenişehir Ovası ndan ayrılmaktadır. Doğusunda Ağı Dağı (1030 m.), batısında Uludağ ve güneyinde ise Uludağ uzantısı olan Domaniç Dağı (1794 m.) ile çevrelenmiştir. İnegöl ü çevreleyen dağ ve platolar içinde en yüksek yer, 2470 m. ile Uludağ üzerinde bulunan Kuzyatağı Tepesi dir. 8

İnegöl ün güneyindeki Uludağ ın eteklerinden, batıdaki Mezit Köyü ne kadar çam ormanları ile kaplı birçok yayla bulunmaktadır. Bunlar; Taraklı, Bataklı, Arap Oturağı, Alaçam, Eğrelti, Yanaklı, Paşa Çayırı, Boğazova, Çiçek, Ardıçlı, Paşaalan, Gökgeliş, Sarıçayır ve Arpalık yaylalarıdır. İnegöl toprakları, çevre dağların yüksek kesimlerinde doğan irili ufaklı birçok akarsu ile bölünmektedir. En önemlileri Kocadere, Karadere, Hocaköy Deresi, Bedre Deresi, Akçasu Deresi, Çandır Deresi, Mezit Deresi dir ve bu dereler çeşitli yerlerde şelaleler oluşturmaktadır. Bu akarsuların önlerine baraj ve göletler yapılarak sulama alanında yararlanılmaktadır. Bursa Ovası sularını Marmara Denizi ne gönderirken, İnegöl Ovası nın suları Karadeniz e dökülür. 3.2. Ulaşım İnegöl ü çevre il ve ilçelere bağlayan üç farklı düzeyde karayolu ulaşım şebekesi bulunmaktadır. TCK Devlet Karayolları Ağı: (Toplam 112 km) 1. Bursa-İnegöl-Ankara TCK Devlet Karayolları 2. İnegöl-Yenişehir-İznik TCK Devlet Karayolları 3. İnegöl-Tahtaköprü-Domaniç TCK Devlet Karayolları İl ve Köy Yolları Ağı: (Toplam 280 km) 1. İnegöl-Hasanpaşa-Kurşunlu-Pazarcık yolları 2. İnegöl-Gündüzlü-Oylat yolları 3. İnegöl-Tekke Köyü-Bilecik yolu Değişik Özellikli Yollar: (Stabilize 280 km) Tesviye 69 km ve ham 73 km, köy yollarının toplamı 222 km dir. Türkiye de tarım ve sanayinin birlikte gelişme gösterdiği önemli şehirlerden biri olan Bursa ya 45 km uzaklıkta bulunan İnegöl ekonomik gelişme bakımından Bursa ya benzer özellikler göstermektedir. Güney Marmara dan İç ve Batı Anadolu ya ulaşım İnegöl üzerinden yapılmaktadır. Bu durum İnegöl ün gelişmesinde en önemli etkendir. Karayolu ulaşımının yeterli seviyede olması ve son dönemde yapılan yol çalışmalarıyla ulaşımın daha da rahatlamasıyla ekonomik gelişim hızlanacaktır. Özellikle Gemlik ve Mudanya Limanlarına 1-1,5 saatte karayolu ile ulaşmak mümkündür. Yenişehir Uluslararası Havaalanı ise yarım 9

saatlik mesafededir. İnegöl-Yenişehir arasındaki yolun genişletilmesiyle havaalanına ulaşım daha da kolaylaşacaktır. Devlet karayolları ağına dahil yol uzunluğu toplam 112 km dir. Bu yollardan Yenişehir, Bozüyük ve Domaniç e ulaşım yapılmaktadır. Köy yolları ağı ise toplam 280 km dir. Ara yollarda kalan birkaç köy dışında köy yolları ağının tamamına yakını asfalttır. Bursa-İnegöl-Bozüyük yolu üzerinden İstanbul, Eskişehir ve Ankara ya ulaşım sağlanırken, İnegöl-Yenişehir yolu üzerinden İznik ve Bilecik e gidilebilmektedir. Bu yol aynı zamanda İstanbul a ulaşım için alternatif bir yol olarak da tercih edilmektedir. İnegöl-Tahtaköprü-Domaniç yolu üzerinden ise Kütahya ve İç Batı Anadolu ya ulaşım yapılabilmektedir. İnegöl-Kurşunlu-Pazaryeri yolu ise Mezit yolu açılmadan önce Bilecik ve Bozüyük e ulaşımı sağlamaktayken, dik ve virajlı oluşu nedeniyle artık tercih edilmemektedir. Tablo 1. Bursa ve İlçelerinin Birbirlerine Uzaklıkları Bursa 45 İnegöl 34 75 Gemlik 87 49 48 İznik 65 113 98 175 K.Bey 67 112 97 146 135 Keles 30 75 60 109 98 97 Mudanya 87 131 116 165 18 153 126 M.K.Paşa 65 105 90 139 128 86 96 146 Orhaneli 48 90 118 30 116 115 78 134 108 O.Gazi 55 27 80 30 123 122 85 141 82 60 Y.Şehir İnegöl ü Bursa ve Ankara ya bağlayan devlet karayolu şehrin en önemli ulaşım yoludur. Bu yol İnegöl e canlılık vermektedir. İnegöl-Yenişehir-İznik üzerinden Yalova yoluna çıkılmaktadır Bu yol da, İstanbul a gerek deniz, gerekse karayolu ile gitmek isteyenlerin tercih ettiği ve iyi durumda asfaltı olan ikinci önemli devlet karayoludur. İnegöl- Kurşunlu-Pazarcık il karayolu, Mezit Boğazı ndan İnegöl-Bozüyük yolu açılmadan önce kullanılan önemli bir karayoluydu. Eski tarihlerde İpek Yolu olarak kullanılan İnegöl-Bilecik il yolu, uzun süredir stabilize olarak kullanılmaktaydı. Tamir ve bakımı yapılan yolun önemli bir bölümü asfaltlanarak 1998 yılında hizmete sunulmuştur. Bilecik e en kısa yoldan İnegöl- Tekke Köyü-Bilecik yolu ile gidilmektedir. Bir bölümü asfalt olan bu yolun daha da iyileştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. İnegöl-Keles yolu 45 km dir. İnegöl ün kuzeybatısındaki İsaören Köyü ve 10

Çayyaka Köyü nden Boğazova ya ulaşılır. 20 km lik bu bölümün yarısı asfalttır. Diğer bölümler halen stabilize olmasına rağmen çok kısa zamanda asfaltlanacaktır. Bu yol Keles ve Orhaneli nin İnegöl-Ankara yoluna en kısa çıkış yoludur. Domaniç Dağları nı aşan ikinci karayoludur. 3.3. Turizm Bursa nın 45 km güneydoğusunda yer alan İnegöl ün antik dönemdeki adı Ankedoma dır. İlçedeki önemli tarihi eserler Osmanlı döneminden kalmıştır. İnegöl tarihi eserler ve kültürel değerler bakımından zengin bir yer olmasına rağmen, bu güne kadar sadece 1942 yılında İnegöl Höyüğü nde resmi bir kazı yapılabilmiştir. Bu nedenle toprak altı kültür değerlerinin özellikleri tam olarak bilinmemektedir. 1481 de Sadrazam İshak Paşa tarafından yaptırılan İshak Paşa Camii ve Külliyesi, Hamza Bey Camii, Yıldırım Camii (Cuma Camii), Kurşunlu Camii, Kurşunlu Han ve Ortaköy Kervansarayı İnegöl deki tarihi eserlerdir. İnegöl ün 13 km batısında Sultan Köyü nde XIV. yüzyılda yaşamış Germiyanoğlu Geyik Baba ile Balım Sultan adına Orhan Bey tarafından yaptırılmış Geyikli Baba Türbesi önemli bir ziyaret yeridir. Boğazova Yaylası, Arabaoturağı Yaylası, Alaçam Yaylası ve tarihi çınarlar İnegöl ün tabii güzellikleridir. Konaklama Şehir merkezinde iki tane 4 yıldızlı, bir tane 2 yıldızlı, bir tane 1. sınıf ve bir tane de 2. sınıf otel vardır. İnegöl e 27 km uzaklıkdaki termal sıcak su merkezi Oylat ta beş adet otel bulunmaktadır. Oylat Kaplıcaları Oylat kaplıcası, Hilmiye Köyü hudutları içinde, İnegöl Belediyesi mücavir sahasında İnegöl ilçe merkezine 27 km uzaklıkta, 700 rakımda, orman içinde, eskiden beri şifalı suyu ve doğal güzelliği ile bilinen bir kaplıcadır. Kaplıcanın suyu 40 o C derece sıcaklığa ve saniyede 50 litre debiye sahiptir. PH değeri ise 7,26 dır. Suyun, 10 bin üzerinde yatak kapasiteli termal tesislerin ihtiyacını karşılayabileceği hesaplanmaktadır. Kaplıca normalde 927 sayılı kanunun ek 5. maddesi gereği İl Özel İdaresinin tasarrufunda bulunması gerekirken, yine aynı kanunun ek 5. maddesi 2. fıkrası dikkate 11

alınarak kıymetli ve ehemmiyetli görüldüğünden devletçe imtiyaz suretiyle işletilmesi kararlaştırılmış ve 30.3.1945 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Ekonomi Bakanlığı Maadin Umum Müdürlüğünce Oylat Kaplıcaları İşletme Limited Ortaklığına 60 yıl süre ile işletilmek üzere imtiyaz tesis edilmiştir. Daha sonra kaplıca tesislerinin üzerinde bulunduğu orman alanı yine 4/2248 sayı ve 25.01.1954 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile aynı şirkete 60 yıl süreyle irtifak hakkı tesisi suretiyle tahsis edilmiştir. Kaplıca suyunun tahsis süresi 30.03.2005 tarihinde dolmuş, ormanın tahsisi ise 25.02.2014 tarihinde dolacaktır. Sıcak suyun yeniden tahsis edilebilmesi için 26.05.2004 gün ve 5177 sayılı kanuna eklenen ek geçici 5. madde ile ilgili kanun gereğince ılıca ve kaplıcalara daha önce verilen işletme imtiyazı sürelerinin imtiyaz sahiplerine müracaatları halinde Maden İşleri Genel Müdürlüğünce 20 yıla kadar uzatılma imkânı getirilmiştir. Hâlihazırda Oylat Kaplıcası, Oylat A.Ş. diye bilinen çok ortaklı, İnegöl Belediyesi nin de % 18,36 oranında ortaklığının bulunduğu, yönetim kurulu başkanlığını İnegöl Belediye Başkanı nın yaptığı şirket tarafından işletilmektedir. Oylat İnegöl Belediyesi nin mücavir alanı içerisine alınmıştır. Tamamına yakını Orman arazisi üzerine kurulmuştur. Toplam yatak kapasitesi 2012 Mart ayı itibari ile 650 civarındadır. Sıcak su düzensiz dağıtıldığı için mevcut tesislere bile yetmemekte, özellikle İstanbul ağırlıklı konaklama talebi kapasite azlığı nedeniyle karşılanamamakta, tesisler arası çekişmeler yaşanmakta, kaplıcaya ulaşan 11 km uzunluğundaki yolun yetersiz kalması, bu haliyle kaplıcanın nitelikli tesisler ile gerçek kapasitesine kavuşması mümkün olamamaktadır. Bu nedenle de kaplıcanın yöreye sağlayabileceği ekonomik katkıya ulaşılamamaktadır. 3.4. Nüfus İnegöl ilçesi ile ilgili ilk nüfus bilgileri, ciddi anlamda, 1893 yılı itibariyle başlamaktadır. XVI. yüzyıla ait Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri ndeki 1521 ve 1573 yıllarına ve İnegöl kazasına ait tahrirler, İnegöl şehrinin şehirleşme süreçieri açısından da büyük önem taşımaktadır. Söz konusu bilgiler ışığında, 1521 ve 1573 yıllarına ait yazılmış hane sayılarına bakarak İnegöl kazasındaki şehirsel ve kırsal yerleşmelerin nüfus miktarları ve nüfus artış hızı tahminleri yapılabilmektedir. 1521 ve 1573 yılı tahrirleri incelendiğinde, İnegöl ilçesinde kırsal ve şehirsel nüfus oranlarının özellikle günümüze göre ilginç sonuçlar ortaya koyduğu anlaşılmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu nda nüfusun yaklaşık %90 ının köylülerden ve göçerlerden oluştuğu görülmektedir. 12

İnegöl ilçesi XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kırım, Kafkasya ve Balkanlar dan ülkemize yönelen göçierden önemli paylar elde etmiştir. İnegöl e doğru yaşanan göç olayları, kırsal kesimde yeni yerleşmelerin ortaya çıkışını, İnegöl ün de küçük bir kasaba olma niteliğinden kurtularak büyük bir kasaba olma sürecine girmesini sağlamıştır. Nitekim 1893 yılı itibariyle şehirli nüfus oranı, 1573 yılına oranla iki kat artarak %18.68 e çıkmıştır. İnegöl ün nüfusu, 1893-1940 yılları arasında ancak 1,6 kat artış göstermiştir. Şehirleşmenin bu devrede oldukça yavaş geliştiği, buna karşın kırsal nüfus oranının %74-81 arasında cereyan ettiği görülmektedir. 1960 yılından itibaren nüfusu 25 binlere ulaşan İnegöl, şehir kategorisine geçiş yapmıştır. 1960 tan beri düzenli ve yoğun nüfus artış hızı ve büyüme temposu gösteren İnegöl şehri, eskiden beri uzmanlaştığı mobilya endüstrisine katılan karma endüstri (Organize Sanayi Bölgesi) sayesinde, ciddi bir şekilde göç almış ve nüfus artış hızı 5 yılda (1985-1990) 1,5 kat artan bir seyir izlemiştir. Hem nüfus bakımından büyüyen, hem de alansal genişlik kazanan İnegöl ün, endüstrileşmenin getirdiği ivme ile 1985-1990 döneminde yıllık ortalama nüfus artış hızı bir önceki beş yıla göre epeyce artmıştır. Aynı dönemde, nüfusunun büyüme oranı 1980-1985 dönemine göre 1,5 kat artmış ve %30 a ulaşmıştır. Bundan da önemlisi, 1960-1980 yılları arasında ülkemizdeki 25.000-50.000 nüfuslu şehirler grubuna dahil olan İnegöl, 1985-1997 döneminde 50.000 ile 100.000 nüfuslu şehirler grubuna çıkmıştır. 1990 yılında 50.000 ile 100.000 nüfuslu şehirler grubunda 18. sırada bulunan İnegöl, 1997 yılında 6. sıraya yükselmiştir. 2000 yılı itibari ile İnegöl, bir üst basamağa geçerek, nüfusu 100.000 ile 500.000 arasında olan şehirler, arasında yerini almıştır. 2000 yılında yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ilçenin 186.558 nüfusu olup, bu nüfusun 105.959 u ilçe merkezinde, 47.821 i köylerde, 32.778 i ise beldelerde ikamet etmektedir. Adrese dayalı nüfus sayımı sonuçlarına göre İnegöl ün nüfusu 2009 yılında 215.375, 2010 yılında 221.116 ve 2011 yılında 225.472 olarak belirlenmiştir. İnegöl merkez nüfusu 2009 yılında 161.541, 2010 yılında 167.419 ve 2011 yılında 172.406 olarak sayılmıştır. İnegöl ün belde ve köylerine baktığımızda ise nüfusun 2009 yılında 53.834, 2010 yılında 53.697 ve 2011 yılında 53.066 olduğunu görmekteyiz. 13

2009 yılında ilçe merkezi nüfusunun 80.871 ini erkekler ve 80.670 ini kadınlar oluşturmaktadır. 2010 yılında ilçe merkezinde 83.936 erkek nüfus ve 83.483 kadın nüfus vardır. 2011 yılında ise İnegöl merkezindeki erkek nüfus 86.586, kadın nüfus 85.820 dir. 2009 yılında İnegöl belde ve köylerinin erkek nüfusu 26.797, kadın nüfusu 27.037 dir. 2010 yılında İnegöl belde ve köylerinin erkek nüfusu 26.887, kadın nüfusu 26.810 dur. 2011 yılında ise İnegöl belde ve köylerinin erkek nüfusu 26.580, kadın nüfusu 26.486 olarak belirlenmiştir. Tablo 2. İnegöl ün Nüfusu (TÜİK) 2009 2010 2011 Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam İnegöl (İlçe Merkezi) 80.871 80.670 161.541 83.936 83.483 167.419 86.586 85.820 172.406 İnegöl (Belde ve Köyler) 26.797 27.037 53.834 26.887 26.810 53.697 26.580 26.486 53.066 İnegöl Toplam 215.375 221.116 225.472 Nüfus rakamlarını incelediğimizde 2009 yılında nüfusun %75 inin şehir merkezinde yaşadığını söylemek mümkündür. Bu oran 2010 yılında %76 ya yükselmiş olup, 2011 yılında ise aynı oranda kaldığı görülmektedir. 2009-2011 yılları arasında kentleşme artışının %7 olduğu yapılan değerlendirmede ortaya çıkmıştır. Gelişen ve sürekli büyüyen ekonomisi ile göç alma potansiyeli bir hayli fazla olan İnegöl de, Türkiye nin yedi ayrı bölgesinden gelen vatandaşlarımız yaşamaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi nden 36.769, Karadeniz Bölgesi nden 23.614, İç Anadolu dan 10.793, Ege den 8.577, Marmara dan 4.703, Akdeniz den 2.715, Güneydoğu dan 2.746 kişi İnegöl de yaşamaktadır. İnegöl e en çok göç veren Doğu Anadolu Bölgesi nden Ardahan 9.515 kişiyle ilk sırada bulunmaktadır. Ardından sırasıyla Erzurum 8.010, Muş 7.333, Bitlis 4.525, Kars 1.946, Van 1.882, Ağrı 1.734, Malatya 473, Erzincan 409, Elazığ 375, Şırnak 292, Bingöl 107, Iğdır 62, Tunceli 61, Hakkari 45 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren ikinci büyük bölge konumundaki Karadeniz Bölgesi nden Artvin 6.250 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından Çorum 4.903, Trabzon 4.692, Bayburt 2.185, Samsun 1.327, Gümüşhane 723, Zonguldak 644, Giresun 453, Ordu 417, Rize 350, Tokat 14

348, Amasya 333, Kastamonu 255, Düzce 250, Karabük 175, Sinop 120, Bolu 102, Bartın 87 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren üçüncü büyük bölge konumundaki İç Anadolu Bölgesi nden Yozgat 4.281 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından Ankara 1.090, Kırşehir 1.076, Eskişehir 1.008, Konya 861, Sivas 636, Niğde 428, Aksaray 345, Kayseri 333, Kırıkkale 212, Çankırı 171, Nevşehir 169, Kırklareli 122, Karaman 61 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren dördüncü büyük bölge konumundaki Ege Bölgesi nden Kütahya 6.475 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından Afyon 529, Manisa 492, İzmir 433, Aydın 252, Denizli 153, Uşak 130, Muğla 113 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren beşinci büyük bölge konumundaki Marmara Bölgesi nden Bilecik 1.661 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından İstanbul 1.092, Balıkesir 761, Sakarya 336, Kocaeli 267, Çanakkale 247, Edirne 132, Yalova 114, Tekirdağ 93 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren altıncı büyük bölge konumundaki Akdeniz Bölgesi nden Kahramanmaraş 1.008 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından Adana 468, Hatay 419, Mersin 306, Isparta 137, Osmaniye 127, Kilis 119, Antalya 77, Burdur 54 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren yedinci ve son büyük bölge konumundaki Güneydoğu Anadolu Bölgesi nden Diyarbakır 534 kişi ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından Mardin 524, Şanlıurfa 413, Siirt 358, Gaziantep 338, Batman 172, Adıyaman 107 kişi ile yer almaktadır. İnegöl e göç veren şehirleri büyükten küçüğe doğru sıralarsak birinci sırada Ardahan olmak üzere hemen arkasından sırasıyla Erzurum, Muş, Kütahya, Artvin, Çorum, Trabzon, Bitlis, Yozgat, Bayburt, Kars, Van, Ağrı, Bilecik, Samsun, İstanbul, Ankara, Kırşehir, Eskişehir, K.Maraş, Konya, Balıkesir, Gümüşhane, Zonguldak, Sivas, Diyarbakır, Afyon, Mardin, Manisa, Malatya, Adana, Giresun, İzmir, Niğde, Hatay, Ordu, Ş.Urfa, Erzincan, Elazığ, Siirt, Rize, Tokat, Aksaray, Gaziantep, Sakarya, Kayseri, Amasya, Mersin, Şırnak, Kocaeli, Kastamonu, Aydın, Düzce, Çanakkale, Kırıkkale, Karabük, Batman, Çankırı, Nevşehir, Denizli, Isparta, Edirne, Uşak, Osmaniye, Kırklareli, Sinop, Kilis, Yalova, Muğla, Bingöl, Adıyaman, Bolu, Tekirdağ, Bartın, Antalya, Iğdır, Tunceli, Karaman, Burdur, Hakkari şehirleri yer almaktadır. 15

İlçede çocukluk ve okul çağı şeklinde değerlendirebileceğimiz 0-19 yaş grubu nüfus, toplam nüfusun %34 ünü oluşturmaktadır. Çalışma çağına gelmiş yetişkin grup şeklinde nitelendirebileceğimiz 20-59 yaş grubundaki nüfüs ise toplam nüfusun %56 gibi büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. 59 yaş ve üzeri nüfus ise toplam nüfusun %10 u kadardır. 3.5. Organize Sanayi Bölgeleri İnegöl Organize Sanayi Bölgesi 1976 yılında kurulan İnegöl Organize Sanayi Bölgesi, Türkiye nin ilk ilçe organize sanayi bölgesidir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi ndeki 90 parselde bulunan 79 tesis faaliyet halindedir ve 13 bin civarında istihdam sağlamaktadır. Tablo 3. Organize Sanayi Bölgesindeki Firmaların Sektörlere Göre Dağılımı SEKTÖR FİRMA SAYISI DAĞILIM (%) TEKSTİL-KONFEKSİYON 27 34 MOBİLYA VE ORMAN ÜR. 28 36 GIDA SANAYİ 5 6 DİĞER 19 24 TOPLAM 79 100 Atık Su Arıtma Tesisi Organize sanayi bölgesinde 110 bin m 2 alanda 1997 yılında inşaatına başlanan atık su arıtma tesisi yaklaşık 10 milyon dolara mal olmuş ve 2001 yılında faaliyete geçmiştir. 130.000 m 3 /gün kapasiteli tesiste günde 55 bin m 3 evsel atık ve 35 bin m 3 endüstriyel atık olmak üzere toplam 90 bin m³ atık su arıtılmaktadır. Arıtma işlemi esnasında, günlük 70 ton yaş çamur termal tesislerde kurutularak 17 ton kurutulmuş çamur elde edilmekte ve bu çamur yakıt olarak kullanılmaktadır. Doğalgaz İnegöl Organize Sanayi Bölgesi nde 1995 yılında başlanan doğalgaz dağıtım hattı projesi 1996 yılında tamamlanarak, Haziran 1997 den itibaren fabrikalarda kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca, iki sanayi kuruluşu da doğalgazdan elektrik enerjisi elde etmek amacıyla doğalgaz dönüşüm santrali kurmuştur. 16

İnegöl de iki adet doğalgaz şehir giriş istasyonu ve on adet bölge regülatörü mevcuttur. Doğalgaz hattı için toplamda imalatı yapılan çelik hat uzunluğu 24 km, polietilen hat uzunluğu 272 km dir. Alınan abonelik sayısı 44.750 BBS olmasına karşılık, 70.000 BBS abone potansiyeli vardır. 2011 yılı içerisinde doğalgaz kullanımı 43.000.000 Sm³ tür. İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi`ne ait kuruluş protokolü Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca onaylanmıştır. İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi olarak planlanan İnegöl 2. OSB de kamulaştırma çalışmaları ve yer tahsisleri hızla sürmektedir. Yol çalışmalarının %64 ü bitirilmiş olup kalan yolların tamamının keşif ve ihale çalışmaları başlatılmıştır. İlk etapta 4.000 dönüm arazi kamulaştırılmıştır. Bir yandan kamulaştırma çalışmaları devam ederken, diğer taraftan da talep eden sanayicilerimize yer tahsisi sağlanmaktadır. Mart 2012 itibariyle, 78 firmaya yer tahsis edilmiştir. 6 firma üretime başlamış, iki firmanın binası bitmek üzeredir ve 8 firma binasının da yapım çalışmaları devam etmektedir. 3.6. İnegöl Mobilyacılar ve Marangozlar Odası İnegöl Mobilyacılar ve Marangozlar Odası nda alınan verilere göre İNMOB un üye sayısı 2008 den başlayarak 2011 e kadar her yıl azalış göstermiştir. 2008 de 1362 üyesi bulunan İNMOB un üye sayısı toplamda yaklaşık %36 azalarak 2011 de 869 a düşmüştür. Tablo 4. Yıllara Göre Açılan ve Kapanan Firma Sayıları 2008 2009 2010 2011 Üye Sayısı 1362 1178 1143 869 Açılan Firma Sayısı 46 19 28 37 Kapanan Firma Sayısı 230 142 63 208 Mesleki Eğit. Mer. Öğrenci Kayıt Sayısı 28 11 14 13 Açılan firma sayılarına bakıldığında, 2008 den 2011 e dalgalı bir trend seyrettiği görülmektedir. Açılan firma sayısı 2008 den 2009 a yaklaşık %59 azalarak 46 dan 19 a gerilemiştir. 2010 da ise açılan firma sayısı yaklaşık %32 artarak 28 a ulaşmış ve 2011 yılında ise yine yaklaşık %32 artarak 37 e ulaşmıştır. 17

Firma Sayısı Yıllara Göre Açılan ve Kapanan Firma Sayıları 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2008 2009 2010 2011 Yıllar Üye Sayısı Açılan Firma Sayısı Kapanan Firma Sayısı Mesleki Eğitim Merkezi Öğrenci Kayıt Sayısı Şekil 1. Yıllara Göre Açılan ve Kapanan Firma Sayıları Grafiği Kapanan firma sayıları da 2008 den 2011 e dalgalı bir trend seyretmiştir. 2008 de 230 olan kapanan firma sayısı 2009 da %38 azalarak 142 ye düşmüştür. 2010 da ise yaklaşık %56 bir azalışla 63 ve 2011 yılında da yaklaşık %230 artarak 208 olmuştur. Mesleki Eğitim Merkezi ne kayıt olan öğrenci sayısı 2008 de 28 iken, 2009 yılında yaklaşık %60 azalarak 11 olmuştur. 2010 da yaklaşık %27 oranında artış göstererek 14 olan kayıt öğrenci sayısı, 2011 yılında sadece bir kişi farkla 13 kişi olarak belirlenmiştir. 3.7. Sağlık İnegöl de, 1 devlet hastanesi (320 yatak kapasiteli), 1 özel hastane, 2 tıp merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri mevcuttur. 01.10.2009 tarihi itibariyle Aile Hekimliği Uygulamasına geçilmiş olup, Sağılık Grup Başkanlığı Toplum Sağlığı Merkezi oluşturulmuş ve Sağlık Ocakları Aile Sağlığı Merkezine dönüştürülmüştür. Böylelikle, 14 tane de Aile Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Ayrıca bölgede İnegöl ilçesinde hizmet veren 50 eczane ve 1 tane hastanede görev yapan kamu eczacısı bulunmaktadır (İnegöl Belediyesi 2012 Yılı Performans Programı, 2012; Bursa Eczacılar Odası). İnegöl Devlet Hastanesi İnegöl ilçesinde Nisan 2005 e kadar Devlet Hastanesi ve SSK Hastanesi adıyla iki hastane mevcutken, bu tarihten sonra sağlık hizmetlerinin birleştirilmesiyle SSK Hastanesi 18

Devlet Hastanesi bünyesine katılmıştır. Bu birleşmeden sonra oluşan 320 yataklı İnegöl Devlet Hastanesi nde dâhiliye hizmetleri eski SSK Hastanesi binasında, cerrahi hizmetleri de devlet hastanesi binasında verilmeye başlanmıştır. İnegöl Devlet Hastanesi nde 2012 yılı itibari ile 61 i uzman ve 13 ü pratisyen olmak üzere toplam 74 doktor görev yapmaktadır. Bununla birlikte ayrıca hastanede, 176 hemşire, 25 sağlık memuru ve 48 ebe bulunmaktadır. Hastanenin toplam 469 personeli bulunmaktadır. İnegöl Devlet Hastanesi nde toplam 308 adet hasta yatağı bulunmaktadır. İnegöl de 10.000 nüfusa düşen yatak sayısı 13,66 ile oldukça düşüktür. Aile Sağlığı Merkezleri İnegöl Sağlık Grup Başkanlığı ve Toplum Sağlığı Merkezi ne bağlı 11 i merkezde olmak üzere toplam 14 adet aile sağlığı merkezi, 1 verem savaş dispanseri mevcuttur. İnegöl Sağlık Grup Başkanlığı kiralık binada, 1 No lu Turgutalp Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada, 2 No lu Orhaniye Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada, 3 No lu Hamidiye Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 4 No lu Hanife-Selçuk Teşik Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 5 No lu Şükrü Özdilek Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 6 No lu Cuma Aile Sağlığı Merkezi Hazine ye ait binada, 7 No lu Alanyurt Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada, 8 No lu Akhisar Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada, 9 No lu Huzur Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 13 No lu 6 Eylül Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 14 No lu Mesudiye Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada faaliyetini sürdürmektedir. Beldelerde bulunan 10 No lu Yenice Aile Sağlığı Merkezi İnegöl Belediyesi ne ait binada, 11 No lu Kurşunlu Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada, 12 No lu Cerrah Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Bakanlığı na ait binada faaliyetini sürdürmektedir. 1 No lu Turgutalp Aile Sağlığı Merkezi nde 8 Aile Hekimi, 2 No lu Orhaniye Aile Sağlığı Merkezi nde 10 Aile Hekimi, 3 No lu Hamidiye Aile Sağlığı Merkezi nde 6 Aile Hekimi, 4 No lu Hanife Selçuk Teşik Aile Sağlığı Merkezi nde 4 Aile Hekimi, 5 No lu Şükrü Özdilek Aile Sağlığı Merkezi nde 6 Aile Hekimi, 6 No lu Cuma Aile Sağlığı Merkezi nde 2 Aile Hekimi, 7 No lu Alanyurt Aile Sağlığı Merkezi nde 7 Aile Hekimi, 8 No lu Akhisar Aile Sağlığı Merkezi nde 2 Aile Hekimi, 9 No lu Huzur Aile Sağlığı 19

Merkezi nde 2 Aile Hekimi, 10 No lu Yenice Aile Sağlığı Merkezi nde 4 Aile Hekimi, 11 No lu Kurşunlu Aile Sağlığı Merkezi nde 2 Aile Hekimi, 12 No lu Cerrah Aile Sağlığı Merkezi nde 1 Aile Hekimi, 13 No lu 6 Eylül Aile Sağlığı Merkezi nde 2 Aile Hekimi, 14 No lu Mesudiye Aile Sağlığı Merkezi nde 2 Aile Hekimi hizmet vermektedir. İnegöl Sağlık Grup Başkanlığı ile bağlı kurumlara hizmet veren 2 hizmet aracı ve 1 özel şirket aracı mevcuttur. Sağlık EvIeri İlçemizde Aile Sağlığı Merkezleri ne bağlı Tekke, Hayriye, Hamzabey, Sungurpaşa, Mezit, Gündüzlü, Çayyaka, Maden, Şehitler, Tahtaköprü, Çavuşköy, Kulaca, Şipali köylerinde sağlık evleri bulunmaktadır. Sayılan sağlık evlerinde ebe personeli görev yapmaktadır. Ayrıca beldelerde bulunan Aile Sağlığı Merkezleri ne bağlı Kayapınar, Küçükyenice köylerinde sağlık evleri vardır. Sayılan sağlık evlerinde de ebe personeli görev yapmaktadır. Tekke, Hayriye, Sungurpaşa, Mezit, Gündüzlü, Çayyaka, Maden, Şehitler, Şipali, Kayapınar, Küçükyenice köylerindeki sağlık evleri muhtarlığa ait binalarda, Hamzabey, Tahtaköprü, Çavuşköy, Kulaca köylerindeki sağlık evleri ise Sağlık Bakanlığı na ait binalarda faaliyetlerini sürdürmektedirler. 3.8. Elektrik Enerjisi Tüketimi Sanayi sektöründe elektrik tüketimi 2008, 2009 ve 2010 yıllarında yaklaşık 69.000 MW/h olarak gözükmektedir. UEDAŞ İnegöl İşletme Müdürlüğü nden alınan bilgiye göre, 2011 yılında 2008 yılına göre %66 artarak 112.934,5 MW/h enerji tüketilmiştir. 20

Elektrik Tüketimi (MW/h) 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2008 2009 2010 2011 Şekil 2. Yıllara ve Kullanıcılarına Göre Elektrik Tüketimi Grafiği Ticarethane elektrik tüketiminin 2008 yılından başlayarak 2011 yılı sonuna kadar düştüğü görülmektedir. 2008-2009 arasındaki düşüş yaklaşık %2 gibi düşük bir değer olmasına rağmen toplamda 2008 den 2011 e kadar düşüş yaklaşık %30 olmuştur. Mesken elektrik tüketiminde 2008 den 2011 e yaklaşık %10 artış yaşanmıştır. 2009 yılı ve 2008 yılı mesken elektrik tüketimi birbirine yakın bir değer almıştır. Bu sınıflamalar dışında kalan diğer alanlardaki elektrik tüketimi ise 2008 den itibaren bir düşüş trendi içerisindedir. Diğer alanlardaki elektrik tüketimi 2011 yılında 2008 yılına göre yaklaşık %85 düşmüştür. Toplam elektrik tüketimi verilerini incelediğimizde ise benzer düşüş trendinin yaşandığı görülmektedir. 2011 yılı toplam elektrik tüketimi 2008 yılına göre yaklaşık %54 düşmüştür. 3.9. Eğitim 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre İnegöl de yaşayan vatandaşların okuma yazma durumu ve eğitim düzeylerine ilişkin veriler aşağıdaki grafiklerde verilmektedir. İlçe merkezinde yaşayan 6 yaş üzeri nüfus dikkate alınarak derlenmiştir. İlçenin 2011 yılında 6 yaş üzeri nüfusu 152.918 dir. 21

Okul Türleri Dağılımı 6% 4% 1% 1% 1% 1% 1% 8% 77% İlköğretim Okulu Anaokulu Meslek Lisesi Anadolu Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Fen Lisesi Düz Lise Özel Lise İmam Hatip Lisesi Şekil 3. Okul Türleri Dağılımı Grafiği 2011 de, okul türleri dağılım grafiğine göre İnegöl deki okul türlerinin en çok ilköğretim okulunda yoğunlaştığı görülmektedir. Buna göre toplam okul sayısının %77 sini oluşturan ilköğretim okullarının sayısı 68 dir. Bunun dışında kalan okul türlerinin dağılımı ise; 5 Anaokulu, 7 Meslek Lisesi, 3 Anadolu Lisesi, 1 Anadolu Öğretmen Lisesi, 1 Fen Lisesi, 1 Özel Lise, 1 Düz Lise, 1 İmam Hatip Lisesi şeklinde olmak üzere toplam 88 adet okul bulunmaktadır. Bu okullarda görev yapmakta olan kadrolu, ücretli ve sözleşmeli toplam 2364 öğretmenin 1666 sı ilköğretim okullarında, 676 sı ortaöğretim okullarında ve 22 si de anaokullarında görev yapmaktadır. Ayrıca ilçede, Uludağ Üniversitesi ne bağlı İnegöl Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. İnegöl Meslek Yüksek Okulu, Elektrik, İnşaat Teknolojisi, Makine, Mobilya ve Dekorasyon, Tekstil, Çocuk Gelişimi, Dış Ticaret, Pazarlama, İşletme Yönetimi ve Muhasebe olmak üzere 10 bölümü ile 16 öğretim görevlisi ve bir de uzman akademisyen kadrosuyla hizmet vermektedir. 22

Okul Türlerine Göre Öğrenci Dağılımı 5% 1% 1% 3% 3% 0% 1% İlköğretim Okulu Meslek Lisesi 13% Anadolu Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi 73% Fen Lisesi İmam Hatip Lisesi Lise Özel Lise Anaokulu Şekil 4. Okul Türlerine Göre Öğrenci Dağılımı Grafiği Okul türlerine göre öğrenci dağılımına baktığımızda toplam öğrenci sayısı olan 45.948 in %73 ünü ilköğretim okulu öğrencileri oluşturmaktadır ve ilköğretim okulunda öğrenim gören toplam öğrenci sayısı 33.592 dir. Diğer okul türlerinde ise; 6.141 öğrenci meslek lisesinde, 2.110 öğrenci anadolu lisesinde, 543 öğrenci anadolu öğretmen lisesinde, 362 öğrenci öğrenci fen lisesinde, 1.421 öğrenci imam hatip lisesinde, 1.224 öğrenci düz lisede, 134 öğrenci özel lisede, 422 öğrenci ise anaokulunda öğrenim görmektedir. Bunların dışında İnegöl Meslek Yüksek Okulu nda öğrenim gören 2.010 öğrenci bulunmaktadır. Okul Türlerine Göre Derslik Dağılımı 1% 4% 2% 2% İlköğretim Okulu 1% 2% 6% 8% Anadolu Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Fen Lisesi 74% Özel Lise Meslek Lisesi İmam Hatip Lisesi Düz Lise Anaokulu Şekil 5. Okul Türlerine Göre Derslik Sayısı Dağılımı Grafiği 23

İnegöl de bulunan okullardaki toplam derslik sayısı 1.354 olup, bunların %74 ünü oluşturan 1.007 derslik ilköğretim okullarında bulunmaktadır. Bunun dışında kalan 347 dersliğin ise, 78 i anadolu liselerinde, 24 ü anadolu öğretmen lisesinde, 16 sı fen lisesinde, 8 i özel lisede, 113 ü meslek liselerinde, 50 si imam hatip lisesinde, 34 ü düz lisede ve 24 ü anaokullarında yer almaktadır. Türlerine Göre Kurumların Dağılımı Dersane 4% 4% 7% 15% 44% Sürücü Kursu Yabancı Dil Kursu 26% Etüt Merkezi Özel Açıköğretim Kursu Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Şekil 6. Türlerine Göre Kurumların Dağılım Grafiği İnegöl de bulunan çeşitli diğer eğitim kurumlarının toplam sayısı 27 dir. Bu kurumların %44 ünü oluşturan dersanelerin toplam sayısı 12 dir. Bunun dışında 7 sürücü kursu, 2 yabancı dil kursu ve 1 etüt merkezi, 1 açıköğretim kursu, 4 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. 24

Kurumlara Göre Öğretmen Dağılımı 1% 14% 1% 1% Dersane Sürücü Kursu 31% 52% Yabancı Dil Kursu Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Özel Açıköğretim Kursu Etüt Merkezi Şekil 7. Kurumlara Göre Öğretmen Dağılımı Grafiği Yukarıda belirttiğimiz çeşitli eğitim kurumlarında toplam 333 öğretmen çalışmaktadır. Toplam öğretmen sayısının %52 sini oluşturan 174 öğretmen dersanelerde çalışırken, bunun dışında kalan öğretmenlerin 104 ü sürücü kurslarında, 4 ü yabancı dil kurslarında, 47 si özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, 3 ü özel açıköğretim kursunda ve 1 i de etüt merkezinde çalışmaktadır. Kurum Bazında Kız Öğrenci Dağılımı 1% 0% Dersane 3% 2% 13% Sürücü Kursu Yabancı Dil Kursu 81% Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Özel Açıköğretim Kursu Etüt Merkezi 25

Şekil 8. Kurum Bazında Kız Öğrenci Dağılımı Yabancı dil kursları, sürücü kursları, dersaneler, açıköğretim kursu, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ve etüt merkezinden oluşan çeşitli eğitim kurumlarından toplamda 2.149 kız öğrenci yararlanmaktadır. Bu sayının %81 i olan 1.743 kız öğrenci dershanelerde eğitim alırken, 69 u sürücü kurslarında, 34 ü yabancı dil kurslarında, 287 si özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, 12 si açıköğretim kurslarında, 4 ü de etüt merkezinde eğitim almaktadır. Kurum Bazında Erkek Öğrenci Dağılımı 1% 0% Dersane 1% 19% Sürücü Kursu 9% Yabancı Dil Kursu 70% Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Özel Açıköğretim Kursu Etüt Merkezi Şekil 9. Kurum Bazında Erkek Öğrenci Dağılımı Grafiği Yabancı dil kursları, sürücü kursları, dersaneler, açıköğretim kursu, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ve etüt merkezinden oluşan çeşitli eğitim kurumlarından toplamda 2.714 erkek öğrenci yararlanmaktadır. Bu sayının %70 i olan 1.897 erkek öğrenci dersanelerde eğitim alırken, 235 i sürücü kurslarında, 38 i yabancı dil kurslarında, 519 u özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, 22 si açıköğretim kurslarında, 3 ü de etüt merkezinde eğitim almaktadır. 26

3.10. Dış Ticaret İstatistikleri ve İnegöl Mobilya Sektörü İnegöl, 2011 yılında 443 firma ile 676.127.625,63 dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 72 firma ile de 347.056.818,25 dolar ithalat gerçekleştirip, 329.070.807,38 dolar dış ticaret fazlası vererek ülkemiz için model ekonomi şehri olma geleneğini sürdürmüştür. Toplam dış ticaret hacmi ise 1.023.184.443,88 dolar olarak gerçekleşmiştir. Sektörel bazda incelediğimizde, 2011 yılında en fazla ihracatın tekstil sektöründe olduğunu görüyoruz. 2011 YILI İHRACATININ SEKTÖREL DAĞILIMI $350.000.000,00 $300.000.000,00 $250.000.000,00 $200.000.000,00 $150.000.000,00 $100.000.000,00 $50.000.000,00 $0,00 Şekil 10. 2011 Yılı İhracatının Sektörel Dağılımı SEKTÖR TUTAR USD TEKSTİL $361.057.930,20 MOBİLYA $176.553.018,60 ORMAN ÜRÜNLERİ $47.074.933,89 GIDA $41.302.304,87 KİMYA $12.256.789,50 OTOMOTİV YAN SANAYİ $12.163.392,22 MAKİNE & METAL $3.453.306,76 DİĞER SEKTÖRLER $22.265.949,59 GENEL TOPLAM $676.127.625,63 Tablo 5. 2011 Yılı İhracatının Sektörel Dağılımı 27

2011 YILI İTHALATININ SEKTÖREL DAĞILIMI $180.000.000,00 $160.000.000,00 $140.000.000,00 $120.000.000,00 $100.000.000,00 $80.000.000,00 $60.000.000,00 $40.000.000,00 $20.000.000,00 $0,00 Şekil 11. 2011 Yılı İthalatının Sektörel Dağılımı Tablo 6. 2011 Yılı İthalatının Sektörel Dağılımı İnegöl 2011 yılında 72 firma ile 347.056.818,25 dolar ithalat gerçekleştirmiştir. İthalat rakamları içerisinde en yüksek ithalat oranına tekstil sektörü sahiptir. Toplam ithalatın yaklaşık olarak %50,5 i bu sektör tarafından gerçekleştirilirken; orman ürünleri, kimya ve otomotiv yan sanayi sektörleri, toplam ithalatın sırasıyla %21,8 %10 ve %7,6 sını gerçekleştirmişlerdir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi ise, 59 firma ile 462,6 milyon dolar ihracat 218,8 milyon dolar ithalat gerçekleştirmiştir. SEKTÖR TUTAR USD TEKSTİL $175.274.717,78 ORMAN ÜRÜNLERİ $75.770.160,38 KİMYA $35.095.872,01 OTOMOTİV YAN SANAYİ $26.701.658,55 GIDA $11.545.655,18 MOBİLYA $8.022.775,10 MAKİNE & METAL $1.441.558,17 DİĞER SEKTÖRLER $13.204.421,08 GENEL TOPLAM $347.056.818,25 28

İNEGÖL ÜN Sektörlere Göre İhracatı 2007-2011 Yılları Arası İHRACAT 2011 2010 2009 2008 2007 Sektör Yılı Toplamı Yılı Toplamı Yılı Toplamı Yılı Toplamı Yılı Toplamı $676.127.625,63 $556.946.536,00 $521.638.781,06 $549.515.886,87 $700.365.263,98 Tekstil $361.057.930,20 $291.024.527,00 $294.517.338,19 $304.464.273,48 $329.619.074,84 Mobilya $176.553.018,60 $143.466.738,00 $114.661.993,36 $104.269.261,67 $82.181.976,82 Orman Ürünleri $47.074.933,89 $38.109.120,00 $43.289.416,23 $73.922.109,97 $64.873.960,84 Gıda $41.302.304,87 $36.092.090,00 $29.935.034,69 $25.307.675,18 $21.591.001,04 Kimya $12.256.789,50 $13.709.898,00 $19.329.506,72 $17.865.479,71 $19.025.644,74 Otomotiv Yan Sanayi $12.163.392,22 $15.654.942,00 $8.774.735,40 $17.556.572,85 $16.685.664,78 Makine & Metal $3.453.306,76 $2.233.497,00 $1.863.958,53 $1.981.696,61 $3.883.054,98 Diğer Sektörler $22.265.949,59 $15.404.574,00 $9.266.797,94 $4.148.817,40 $162.504.885,94 Tablo 7. İnegöl ün 2007 2011 Yılları Arası Sektörlere Göre İhracatı Tekstil sektörü 2010 yılında toplam ihracatın %52,3 ünü gerçekleştirirken 2011'da bu oran küçük bir artışla % 53,4 olmuştur. Mobilya sektörü son 5 yıldır yakalamış olduğu trendi korumaya devam ederken 2010 yılında ihracattan aldığı %25,8 lik payını 2011 yılında %26,1 e taşımayı başarmıştır. Orman ürünleri sektörünün toplam ihracat içerisindeki %6,8 lik payı 2011 yılında küçük bir artışla %6,9 olmuştur. Gıda sektörünün ihracattan aldığı pay %6,5 ten %6,1 e gerilerken kimya sektöründe de %2,5 ten %1,8'e düşüş yaşanmıştır. Makine metal sektörü konumunu korurken otomotiv yan sanayi sektörünün payı %2,8 den %1,8 e düşmüştür. 29

2011 YILI İLLERİN DIŞ TİCARET HACİMLERİ SIRA NO İLLER İHRACAT $ İTHALAT $ DIŞ TİCARET HACMİ $ 1 İSTANBUL 61.433.893.973,00 123.904.225.021,00 185.338.118.994,00 2 KOCAELİ 12.341.768.903,00 12.702.618.954,00 25.044.387.857,00 3 BURSA 11.691.975.631,00 11.911.992.914,00 23.603.968.545,00 4 İZMİR 8.068.157.372,00 10.617.330.247,00 18.685.487.619,00 5 ANKARA 6.600.823.894,00 11.909.401.629,00 18.510.225.523,00 6 GAZİANTEP 4.759.584.995,00 4.722.622.976,00 9.482.207.971,00 7 MANİSA 4.178.541.878,00 3.632.679.873,00 7.811.221.751,00 8 HATAY 2.051.285.498,00 4.594.288.779,00 6.645.574.277,00 9 DENİZLİ 2.639.605.033,00 2.262.460.549,00 4.902.065.582,00 10 ADANA 1.756.595.537,00 2.973.742.545,00 4.730.338.082,00 11 SAKARYA 2.011.691.011,00 1.368.286.546,00 3.379.977.557,00 12 KAYSERİ 1.468.769.530,00 1.723.363.418,00 3.192.132.948,00 13 MERSİN 1.338.096.936,00 1.233.356.102,00 2.571.453.038,00 14 KONYA 1.168.154.048,00 1.170.218.588,00 2.338.372.636,00 15 ZONGULDAK 435.877.376,00 1.538.002.963,00 1.973.880.339,00 16 KAHRAMANMARAŞ 711.926.573,00 1.188.069.908,00 1.899.996.481,00 17 ANTALYA 960.587.369,00 688.389.926,00 1.648.977.295,00 18 TEKİRDAĞ 655.085.910,00 779.232.040,00 1.434.317.950,00 19 ESKİŞEHİR 767.129.371,00 627.099.919,00 1.394.229.290,00 20 SAMSUN 441.012.156,00 946.015.445,00 1.387.027.601,00 21 TRABZON 1.088.722.413,00 122.207.473,00 1.210.929.886,00 * İNEGÖL İLÇESİ 676.127.625,63 347.056.818,25 1.023.184.443,88 22 AYDIN 706.125.169,00 312.530.260,00 1.018.655.429,00 23 OSMANİYE 131.480.681,00 836.644.109,00 968.124.790,00 24 MARDİN 803.854.438,00 134.080.977,00 937.935.415,00 25 ŞIRNAK 910.169.800,00 9.803.315,00 919.973.115,00 26 BALIKESİR 409.302.278,00 440.964.003,00 850.266.281,00 27 KARABÜK 224.082.425,00 417.966.911,00 642.049.336,00 28 KIRŞEHİR 202.541.105,00 266.807.822,00 469.348.927,00 29 ORDU 366.474.835,00 79.098.036,00 445.572.871,00 30 ŞANLIURFA 146.702.776,00 288.722.040,00 435.424.816,00 31 RİZE 389.542.808,00 22.098.555,00 411.641.363,00 32 MALATYA 280.381.246,00 105.929.896,00 386.311.142,00 33 AFYONKARAHİSAR 291.446.064,00 91.190.444,00 382.636.508,00 34 HAKKARİ 339.080.861,00 32.976.046,00 372.056.907,00 35 KARAMAN 231.719.087,00 120.666.264,00 352.385.351,00 Tablo 8. 2011 Yılı İllerin Dış Ticaret Hacimleri 30

2011 YILI İLLERİN DIŞ TİCARET FAZLALARI SIRA NO İLLER İHRACAT $ İTHALAT $ CARİ FAZLA $ 1 TRABZON 1.088.722.413,00 122.207.473,00 966.514.940,00 2 ŞIRNAK 910.169.800,00 9.803.315,00 900.366.485,00 3 MARDİN 803.854.438,00 134.080.977,00 669.773.461,00 4 SAKARYA 2.011.691.011,00 1.368.286.546,00 643.404.465,00 5 MANİSA 4.178.541.878,00 3.632.679.873,00 545.862.005,00 6 AYDIN 706.125.169,00 312.530.260,00 393.594.909,00 7 DENİZLİ 2.639.605.033,00 2.262.460.549,00 377.144.484,00 8 RİZE 389.542.808,00 22.098.555,00 367.444.253,00 * İNEGÖL İLÇESİ 676.127.625,63 347.056.818,25 329.070.807,38 9 HAKKARİ 339.080.861,00 32.976.046,00 306.104.815,00 10 ORDU 366.474.835,00 79.098.036,00 287.376.799,00 11 ANTALYA 960.587.369,00 688.389.926,00 272.197.443,00 12 AFYONKARAHİSAR 291.446.064,00 91.190.444,00 200.255.620,00 13 MALATYA 280.381.246,00 105.929.896,00 174.451.350,00 14 GİRESUN 153.736.143,00 6.677.718,00 147.058.425,00 15 BURDUR 167.000.316,00 22.981.251,00 144.019.065,00 16 ESKİŞEHİR 767.129.371,00 627.099.919,00 140.029.452,00 17 MUĞLA 236.604.806,00 109.349.702,00 127.255.104,00 18 KARAMAN 231.719.087,00 120.666.264,00 111.052.823,00 19 DİYARBAKIR 169.397.547,00 62.678.654,00 106.718.893,00 20 MERSİN 1.338.096.936,00 1.233.356.102,00 104.740.834,00 21 IĞDIR 98.088.607,00 8.328.561,00 89.760.046,00 22 NEVŞEHİR 79.579.194,00 29.371.220,00 50.207.974,00 23 GAZİANTEP 4.759.584.995,00 4.722.622.976,00 36.962.019,00 24 NİĞDE 58.599.512,00 30.020.142,00 28.579.370,00 25 ÇORUM 141.831.886,00 115.162.957,00 26.668.929,00 26 ISPARTA 141.808.104,00 120.078.412,00 21.729.692,00 27 SİNOP 25.436.004,00 4.308.329,00 21.127.675,00 28 TOKAT 39.864.511,00 20.723.831,00 19.140.680,00 29 AKSARAY 83.618.104,00 66.833.774,00 16.784.330,00 30 ARTVİN 62.067.269,00 52.362.915,00 9.704.354,00 31 ÇANKIRI 38.945.991,00 31.955.991,00 6.990.000,00 32 AĞRI 77.611.374,00 70.994.814,00 6.616.560,00 33 BARTIN 20.274.288,00 14.799.982,00 5.474.306,00 34 MUŞ 7.873.443,00 2.714.752,00 5.158.691,00 35 BİNGÖL 4.917.181,00 932.822,00 3.984.359,00 Tablo 9. 2011 Yılı İllerin Dış Ticaret Fazlaları 31

2011 YILI İLLERE GÖRE İHRACAT SIRALAMASI VE İNEGÖL ÜN YERİ SIRA NO İLLER İHRACAT $ 1 İSTANBUL 61.433.893.973 2 KOCAELİ 12.341.768.903 3 BURSA 11.691.975.631 4 İZMİR 8.068.157.372 5 ANKARA 6.600.823.894 6 GAZİANTEP 4.759.584.995 7 MANİSA 4.178.541.878 8 DENİZLİ 2.639.605.033 9 HATAY 2.051.285.498 10 SAKARYA 2.011.691.011 11 ADANA 1.756.595.537 12 KAYSERİ 1.468.769.530 13 MERSİN 1.338.096.936 14 KONYA 1.168.154.048 15 TRABZON 1.088.722.413 16 ANTALYA 960.587.369 17 ŞIRNAK 910.169.800 18 MARDİN 803.854.438 19 ESKİŞEHİR 767.129.371 20 KAHRAMANMARAŞ 711.926.573 21 AYDIN 706.125.169 * İNEGÖL İLÇESİ 676.127.625 22 TEKİRDAĞ 655.085.910 23 SAMSUN 441.012.156 24 ZONGULDAK 435.877.376 25 BALIKESİR 409.302.278 26 RİZE 389.542.808 27 ORDU 366.474.835 28 HAKKARİ 339.080.861 29 AFYONKARAHİSAR 291.446.064 30 MALATYA 280.381.246 31 MUĞLA 236.604.806 32 KARAMAN 231.719.087 33 KARABÜK 224.082.425 34 KIRŞEHİR 202.541.105 35 DİYARBAKIR 169.397.547 Tablo 10. 2011 Yılı İllere Göre İhracat Sıralaması ve İnegöl ün Yeri 32

2011 YILI İLLERE GÖRE İTHALAT SIRALAMASI VE İNEGÖL ÜN YERİ SIRA NO İLLER İTHALAT $ 1 İSTANBUL 123.904.225.021 2 KOCAELİ 12.702.618.954 3 BURSA 11.911.992.914 4 ANKARA 11.909.401.629 5 İZMİR 10.617.330.247 6 GAZİANTEP 4.722.622.976 7 HATAY 4.594.288.779 8 MANİSA 3.632.679.873 9 ADANA 2.973.742.545 10 DENİZLİ 2.262.460.549 11 KAYSERİ 1.723.363.418 12 ZONGULDAK 1.538.002.963 13 SAKARYA 1.368.286.546 14 MERSİN 1.233.356.102 15 KAHRAMANMARAŞ 1.188.069.908 16 KONYA 1.170.218.588 17 SAMSUN 946.015.445 18 OSMANİYE 836.644.109 19 TEKİRDAĞ 779.232.040 20 ANTALYA 688.389.926 21 ESKİŞEHİR 627.099.919 22 BALIKESİR 440.964.003 23 KARABÜK 417.966.911 * İNEGÖL İLÇESİ 347.056.818 24 AYDIN 312.530.260 25 ŞANLIURFA 288.722.040 26 KIRŞEHİR 266.807.822 27 EDİRNE 213.118.066 28 UŞAK 184.338.220 29 BİLECİK 165.927.791 30 ÇANAKKALE 160.067.599 31 KÜTAHYA 151.690.175 32 BOLU 144.019.220 33 KIRKLARELİ 139.962.981 34 MARDİN 134.080.977 35 TRABZON 122.207.473 Tablo 11. 2011 Yılı İllere Göre İthalat Sıralaması ve İnegöl ün Yeri 33

İNEGÖL ÜN Sektörlere Göre İhracatı 2007-2011 Yıllara Arası İHRACAT 2011 Genel 2010 Genel 2009 Genel 2008 Genel 2007 Genel Sektör Yılı Toplamı İhr. Yılı Toplamı İhr. Yılı Toplamı İhr. Yılı Toplamı İhr. Yılı Toplamı İhr. $676.127.625,63 Payı $555.695.385,00 Payı $521.638.781,06 Payı $549.515.886,87 Payı $700.365.263,98 Payı Tekstil $361.057.930,20 53,40% $291.024.527,0 52,37% $294.517.338,1 56,46% $304.464.273,4 55,41% $329.619.074,8 47,06% Mobilya $176.553.018,60 26,11% $143.466.738,0 25,82% $114.661.993,3 21,98% $104.269.261,6 18,97% $82.181.976,82 11,73% Orman Ürünleri $47.074.933,89 6,96% $38.109.120,00 6,86% $43.289.416,23 8,30% $73.922.109,97 13,45% $64.873.960,84 9,26% Gıda $41.302.304,87 6,10% $36.092.090,00 6,49% $29.935.034,69 5,74% $25.307.675,18 4,61% $21.591.001,04 3,08% Kimya $12.256.789,50 1,81% $13.709.898,00 2,47% $19.329.506,72 3,71% $17.865.479,71 3,25% $19.025.644,74 2,72% Otomotiv Yan Sanayi Makine & Metal Diğer Sektörler $12.163.392,22 1,79% $15.654.942,00 2,82% $8.774.735,40 1,68% $17.556.572,85 3,19% $16.685.664,78 2,38% $3.453.306,76 0,51% $2.233.497,00 0,40% $1.863.958,53 0,36% $1.981.696,61 0,36% $3.883.054,98 0,55% $22.265.949,59 3,29% $15.404.574,00 2,77% $9.266.797,94 1,78% $4.148.817,40 0,75% $162.504.885,9 23,20% 34

Tablo 12. İnegöl ün 2007 2011 Yılları Arası Sektörlere Göre İhracatı İNEGÖL ÜN Sektörlere Göre İthalatı 2007-2011 Yıllara Arası İTHALAT 2011 Genel 2010 Genel 2009 Genel 2008 Genel 2007 Genel Sektör Yılı Toplamı İthalat Yılı Toplamı İthalat Yılı Toplamı İthalat Yılı Toplamı İthalat Yılı Toplamı İthalat $347.056.818,25 Payı $367.520.516,00 Payı $298.019.143,23 Payı $312.886.603,32 Payı $457.480.482,21 Payı Tekstil $175.274.717,78 50,50% $142.242.444,0 38,70% $125.730.387,2 42,19% $158.488.568,7 50,65% $178.375.369,1 38,99% Mobilya $8.022.775,10 2,31% $3.569.011,00 0,97% $2.779.741,33 0,93% $3.773.169,08 1,21% $1.544.273,62 0,34% Orman Ürünleri $75.770.160,38 21,83% $57.487.863,00 15,64% $49.753.699,85 16,69% $115.319.730,9 36,86% $64.938.125,32 14,19% Gıda $11.545.655,18 3,32% $15.256.365,00 4,15% $3.208.233,77 1,08% $3.416.876,31 1,09% $14.073.633,91 3,08% Kimya $35.095.872,01 10,11% $99.447.469,00 27,06% $84.003.357,57 28,19% $13.538.404,68 4,33% $44.094.352,91 9,64% Otomotiv Yan Sanayi Makine & Metal Diğer Sektörler $26.701.658,55 7,69% $16.331.945,00 4,44% $12.355.649,21 4,15% $17.487.870,19 5,59% $38.476.194,48 8,41% $1.441.558,17 0,41% $759.825,00 0,21% $3.952.270,20 1,33% $493.914,37 0,16% $276.057,65 0,06% $13.204.421,08 3,80% $32.425.594,00 8,82% $16.235.804,03 5,45% $368.069,00 0,12% $115.702.475,1 25,29% Tablo 13. İnegöl ün 2007 2011 Yılları Arası Sektörlere Göre İthalatı 35

36

Tablo 14. İhracat Onay Tablosu (Serbest Dolaşım ve Menşe ispat belgeleri) (Yıllar İtibariyle, Adet) Yıllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Onay Sayısı 5160 5989 6151 7474 8108 9129 9307 9890 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 İhracat Onay Sayısı 9890 9129 9307 8108 7474 5160 5989 6151 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 İhracat Onay Sayısı Türk Mobilya Sektörü Şekil 12. İhracat Onay Sayısı Türk mobilya endüstrisi çoğu geleneksel yöntemlerle çalışan küçük ölçekli işletmelerin çoğunlukta olduğu bir yapıya sahiptir. Ancak son 10-15 yıl dikkate alındığında orta ve büyük ölçekli işletmelerin sayısında da gözle görülür bir artış mevcuttur. 2007-2013 yılları arasındaki 6 yıllık periyotta mobilya sektörünün üretimi yılda %13 gibi bir artışla 2013 yılı sonunda 19 milyar dolar düzeyine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Tablo 15. Türk Mobilya Sektörü Üretim Projeksiyonu (2007-2013) (Milyon $) YILLAR Ortalama Yıllık Artış 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013 7.800 9.000 10.200 12.500 14.000 16.300 19.000 (%)13 37

Türkiye mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Türkiye'nin neredeyse her ilinde mobilya üretimi yapan işletmelere rastlanmakla birlikte, Kayseri, Bursa (İnegöl), İzmir, Ankara, İstanbul ve Adana'da üretim tesislerinin sıklaştığı görülmektedir. Bursa İnegöl bölgesi tarihi İpek Yolu üzerinde olması ve hammadde kaynaklarına yakın olması nedeniyle mobilyacılıkta önemli bir rol oynamaktadır. İzmir bölgesi, TÜİK verilerindeki belirtilen istihdam düzeyine göre, Bursa dan sonra gelmektedir. İstihdam düzeyi sıralamasında İstanbul u sırası ile Ankara, Kayseri, Bursa ve İzmir takip etmektedir. Mobilya sektörü, özellikle son yıllarda büyük gelişme göstermiş ve ihracat 2011 yılında 1,58 milyar dolara ulaşmıştır. 2008 yılında 1,31 milyar dolar olan mobilya ihracatımız 2009 yılında genelde düşme eğilimi göstererek 1,14 milyar dolara gerilemiştir. 2010 yılında ise 2009 yılına göre %18 artarak 1,34 milyar dolar olmuştur. İhracat yapılan başlıca ülke grupları içerisinde Irak, Almanya, Azerbaycan, İran ve Fransa ilk 5 sırayı paylaşmaktadır. İlk 10 ülkeye gerçekleştirilen ihracatın %60 ını mobilya ihracatımız oluşturmaktadır. Ayrıca, mobilya ihracatımızda dikkat çeken bir diğer özellik ise Irak, Libya ve Türkmenistan gibi Türk müteahhitlik hizmetlerinin yoğun olduğu ülkelerdeki ihracat artışının yükselmesidir. Libya da 2009 yılında %102, Türkmenistan da %62 oranında bir artış gerçekleşmiştir. Mobilya sektöründe yapılan ithalatın ise yıllar içinde artış göstermekte olmasıyla beraber, ihracat artışımızın ithalat artışının önünde gerçekleşmiş olup, Türkiye mobilya sektöründe net ihracatçı bir ülke konumunda bulunmaktadır. Mobilya sektöründe ithalat yapılan ülkeler içinde en büyük payı %35 ile Çin almaktadır. Bu ülkeyi, İtalya ve Almanya takip etmektedir. Ülkemizin mobilya ithalatında ilk 10 ülkenin payı %80 civarında olup, mobilya ithalatı 2011 yılı itibariyle ülkemiz genel ithalatının %0,34 ünü oluşturmaktadır. 2008 sonu itibariyle uluslararası piyasalardaki etkileri bütün sektörlerde yaşanan ekonomik krizin etkisiyle ülkemiz mobilya sektöründe, hem yatırımlarda hem talepte bir daralma yaşanmıştır. 2009 yılında ihracatımızda görülen düşüş, 2010 yılı başı itibariyle yerini yükselmeye bırakmış, 2011 yılsonu itibariyle 2010 yılına göre %17,9 oranında bir artış gerçekleşmiştir. 38

Türk Mobilya Sektörünün Güçlü Yönleri Sektörün dinamik yapısı ve gelişmeye açık bir potansiyele sahip olması Ürün çeşitliliği El işçiliğinin gelişmiş düzeyde olması Tasarıma verilen önem Hedef pazarlara coğrafi yakınlık Sektörün işbirliğine ve yatırıma açık yapısı Türk Mobilya Sektörünün Zayıf Yönleri Hammadde temininde yaşanan sıkıntılar Enerji fiyatlarının yüksekliği Kalifiye işgücü yetersizliği Tanıtım ve pazarlamadaki dağınıklık Markalaşmaya gereken önemin verilmemesi AR-GE ve teknoloji konusunda zayıf kalınması Türk Mobilya Sektörü İle İlgili Görüş ve Öneriler Mobilya sektöründe, ABD ve AB ülkeleri gibi ileri teknolojiye yönelmiş ülkelerin yanı sıra Çin ve Uzakdoğu gibi ucuz ama nispeten düşük kalite imalat yapan ülkeler dikkat çekmektedir. Bu itibarla, ülkemizin Çin kadar ucuz bir imalat yapması, maliyetlerdeki yükler nedeniyle kısa ve orta vadede mümkün olmadığı için, Türk mobilya sektörünün teknoloji, tasarım ve markalaşmaya önem vermesi gerekmektedir. Ülkemizde mobilya sektörü özellikle ev ve ofis mobilyaları grubunda yoğunlaşmaktadır. Türk mobilya sanayisinin dünya ticaretindeki payı nispeten düşük olup, ithalatta %0,7, ihracatta %1,5 oranında bir pay almaktadır. Söz konusu payın arttırılabilmesi için, hali hazırda devlet desteklerinden sektörün daha fazla yararlanması mümkündür. İhracata yönelik destekler kapsamında; AR-GE Yardımı 39

Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği Eğitim ve Danışmanlık Yardımı Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi İstihdam Yardımı Yurtdışı Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Desteği Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality nin Desteklenmesi Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi Yurtdışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Tasarım Desteği olmak üzere sağlanan desteklerden mobilya sektörünün yeterince faydalanamadığı görülmektedir. Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteğinden, 2009 yılında yararlanan toplam 794 firmanın 25 i, Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi çerçevesinde 2009 yılında yararlanan toplam 1289 firmanın 4 ü, Yurtdışı Ofis-Mağaza Açma, İşletme Yardımı ndan 2009 yılında yararlanan toplam 203 firmanın 9 u, Turquality programı kapsamında desteklenen 75 markadan 6 tanesi, mobilya sektöründe yer alan firmalardan oluşmaktadır. Sektörde çok dağınık bir yapının olduğu görülmektedir. Öte yandan, sektörün kurumsal dokusunda çok fazla sayıda kuruluşun varlığı sebebiyle, ihracat artışında bir sinerji yaratılabilmesinde zorluklar yaşanmaktadır. Bu itibarla; Ana ve Yan Sektörlerde Etkin Koordinasyon Sağlanması Sektör ile ilgili Politikaların Oluşturulması ve Uygulanmasında Aktif Katılım AB Entegrasyon Sürecinde Sektörün Geliştirilmesi Küresel Rekabet Şartlarına Uygun Olarak Sektörün Güçlendirilmesi İlgili Dernek, Birlik, Oda ve OSB lerin Bir Araya Getirilmesi Sektörde Üst Kurumsal Birlikteliğin Oluşturulması 40

için bir mobilya sektör platformunun oluşturulması faydalı olabilecektir. Mobilya Sektör Platformu nun ve Mobilya İhracatçı Birliği nin oluşturulması hususu sektörün dış pazarlardaki payının ve etkinliğinin arttırılabilmesi açısından önem arz etmektedir. Ülkemiz mobilya sektörünün kalite ve tasarım üzerinde yoğunlaşması, ihracattaki payının arttırılabilmesi ve süreklilik kazanması açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu gerekçeyle, uluslararası ölçekte kabul görecek bir kalite işaretinin oluşturulması gerekmektedir. Sektörde maliyetlerin düşürülmesinin önemli bir yolu olarak, Ortak Satın Alma Organizasyonu kurulması ise en azından denenebilecek finansal araçlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ortak Satın Alma Organizasyonlarının kurulmasının, özellikle ucuz girdi temini ve ucuz hizmet alımı açısından maliyet avantajı yaratabilmesi mümkün bulunmaktadır. Sektörde yaşanan en önemli sorunlardan biri ise, kalifiye işgücündeki yetersizliklerdir. Bunun için eğitim imkânlarının arttırılması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Tanıtım gruplarının faaliyetlerine bilimsel metodlarla yeni bir vizyon kazandırılması gerekmektedir. Yurtdışındaki Türk Ticaret Merkezleri nde mobilya tanıtım ofislerinin açılması da sektörün ihracatına yeni bir ivme kazandırılabilecek konular arasında sayılmaktadır. Kalite olgusunun, değişen ve gelişen tüketici tercihleri nedeniyle özellikle ihracatta çok önemli olması, mobilya sektöründe bir kalite işaretinin geliştirilmesi ve bunun için bir Mobilya Teknoloji ve Tasarım Kurulu nun oluşturulması ve oluşturulacak kurul aracılığıyla mobilya kalite işaretinin geliştirilmesi ve uygulamaya konulması büyük önem arz etmektedir. İnegöl Mobilya Sektörü Cumhuriyet dönemiyle birlikte İnegöl de ekonomi; özellikle coğrafi pozisyonu gereği önemli gelişmeler göstermiştir. 1927 yılında üç dokuma fabrikası, iki tahıl fabrikası, bir kereste fabrikası, iki tereyağı, yoğurt ve peynir imalathanesi, Romanya göçmeni Salih Anıl ın mısır kırma makineleri ve yün tarakları ile çorap ve fanila imalathaneleri kurularak İnegöl ekonomisi gelişimini sürdürmüştür. 41

Çevresindeki ormanlar nedeniyle 1980 lere kadar orman ürünleri alanında imalat sanayi gelişmiş, ağaç ve kereste işletmeciliği üzerine faaliyet ön planda olmuştur. O yıllarda ayrıca makineli tarım öncesinde çiftçinin en önemli araçlarından biri olan döğen imalatı da yapılmıştır. 1943 ten sonra İnegöl de mobilya imalatına başlanmıştır. Aslında şehrin şu anki ekonomik aktivitesini belirleyen önemli kilometre taşlarından biri de bu olmuştur. İnegöl de fabrika olarak nitelendirilebilecek ilk tesis 150 girişimcinin bir araya gelerek kurdukları ve 4 Ağustos 1957 de günlük 24 bin kapasiteyle üretime başlayan tuğla fabrikasıdır. İnegöl de üretilen ve ilçe dışına satışı yapılan başlıca ürünler tütün, tahıl, kereste, koza, yaş sebze ve kuru meyveden oluşmaktadır. Köylülerin geçim kaynağını orman ürünleri ve tarım oluşturmaktadır. Tarla tarımında patates, lahana, domates, pancar ön sıralarda gelmektedir. Yörede meyvecilik de bir hayli gelişmiştir. Özellikle şeftali, armut, erik, elma ve çilek meyvecilikle uğraşan yöre halkının başlıca geçim kaynağını oluşturmaktadır. Son yıllarda ilçede meyve fidancılığı da büyük bir ivme kazanmıştır. İstihdam açısından incelendiğinde, İnegöl de en yüksek istihdamın sanayi sektöründe olduğu görülmektedir. Toplam işgücünün %47 si sanayi sektöründe çalışmaktadır. Ayrıca, ilçe dışından da sanayi sektörü önemli miktarda işgücü çekmektedir. 1976 yılında İnegöl Belediyesi ile İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası`nın teşebbüsüyle kurulan İnegöl Organize Sanayi Bölgesi (İOSB) Türkiye nin ilk organize sanayi bölgeleri arasında yer alır. 1980 sonrasında ise İOSB nin kurulması ile birlikte orman ürünlerinin yanında tekstil, otomotiv yan sanayi ve diğer sanayi kolları da gelişmiştir. Bölgede ağırlıklı olarak tekstil ve konfeksiyon işletmeleri göze çarpmakla birlikte, sünger üretimi, sunta ve kontra plak üretimi, gıda üretimi, yem üretimi, ambalaj, cam, orman ürünleri-mobilya, kimya, gıda, döküm ile otomotiv yan sanayi sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeler vardır. İlçede faaliyet gösteren fabrikaların il içindeki katma değere katılma oranı %84, il dışına ise %16 oranındadır. Türkiye toplam ihracatının %1 ini, mobilya ihracatının %10 unu, yurt içi mobilya talebinin ise %40 ını bu şehir karşılamaktadır. İnegöl de mobilyacılığın geçmişi, yüzyıl öncesine, 1900 lü yılların başına dayanır. O yıllarda İnegöl ün etrafının ormanlarla kaplı oluşu, ağacın kereste atölyelerinde işlenip kalas halini alarak yurt içinde ihtiyacı olan yerlere nakli ile başlamış, Cumhuriyet in kurulduğu 42

yıllarda da kerestecilik, yumurta sandığı, at arabası imalatı, daha sonra sandalyecilik ve koltuk imalatları yerini günümüzde son teknolojik imkânların, makinelerin kullanıldığı bir döneme bırakmıştır. Ağaçlarla uğraşmak zamanla ana kaynağımız haline gelmiştir. İnegöl coğrafi konum itibariyle Ankara-Bursa karayolu üzerinde bulunması nedeniyle mobilya sanayi bölgemize her gün ziyaretçi ve müşteri olarak gelen halkımızın ilgisini çekmektedir. Sektördeki çeşitlerden modern ve klasik koltuk takımları, yatak odası ve yemek odası takımları, oturma grupları, çekyat, kanepe, çocuk ve genç odası mobilyaları, mutfak ve mobilya aksesuarları büyük beğeni toplamaktadır. İnegöl mobilyacılığın bugünkü ekonomiye katkısı azımsanmayacak kadar büyüktür. Kurulduğu yıllarda parmakla sayılabilecek kadar az olan mobilyacı işyerleri bugün yerini yüzlercesine bırakmıştır. Bu iş yerlerinde üretilen mobilyaların çeşitleri ve modelleri oldukça zengindir. Sektördeki firmalarımız, İnegöl de her yıl organize edilen mobilya dekorasyon fuarları ile hem ulusal hem de uluslar arası düzeyde işadamları ve tüketicileri misafir etmekte ve onlara İnegöl mobilyasını tanıtma fırsatı sunmaktadır. Tablo 16. İnegöl ün 2007-2011 Yılları Arası Sektörlere Göre İhracatı (Milyon $) İHRACAT 2011 2010 2009 2008 2007 Mobilya 176,55 143,46 114,6 104,2 82,1 Orman Ürünleri 47 38,1 43,2 73,9 64,8 İnegöl de Mobilya Test Laboratuarının Kurulması Fikir öncülüğünü İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası nın yaptığı ve projesini koordine ettiği Mobilya Test Laboratuarı, TUV Rheinland tarafından Ekim 2011 de İnegöl de faaliyete geçirilmiştir. TUV Rheinland Mobilya Test Laboratuarı, 25 ayrı mobilya dayanıklılık ve kalite testi sağlamaktadır. Yaklaşık 2.000.000 Avro ya mal olan laboratuar Türkiye ye hizmet vermenin yanı sıra yakın coğrafyada bulunan ülkelere de hizmet verebilmektedir. Dünyada sadece dokuz örneği bulunan mobilya test laboratuarı ülkemizde tektir. Mobilya başkenti 43

38.227 41.468 39.385 44.046 40.840 46.704 44.093 51.208 olmayı kendine misyon edinmiş İnegöl kenti için bu amaca ulaşmada büyük ölçüde katkı sağlayabilecek kapasitede bir laboratuardır. Mobilya Test Laboratuarı uzun vadede ve geniş alanda toplumsal fayda sağlayacaktır. Türkiye de daha önce mobilya test laboratuarı olmadığından kalite sertifikalı ürün almak isteyen bilinçli tüketicilerin daha fazla ücret verme mağduriyeti ortadan kalkmıştır. Üreticiler için nakliye giderleri ortadan kalktığından sertifikayı daha ucuza almaktalar ve böylece daha fazla üretici kalite sertifikası temin edebilmektedir. Bu durum da rekabeti artırmakta ve tüketiciler, kalite sertifikalı ürünü daha ucuza elde edebilmektedir. Estetik ve fonksiyonellik gibi özellikler için mobilya alan tüketiciler kalite sertifikalı ürün aldıklarında güvenilirlik, dayanıklılık, emniyet ve işçilik kalitesi konularında beklenmedik sorunlarla karşılaşmayacaklardır. Ayrıca daha önce test yaptıramayan ve kalite belgesi alamadığı için pazarda sıkıntı yaşayan mobilya firmaları ürünlerine uygulanan testler sayesinde kalitesini artırıp pazar paylarını genişletebilmektedirler. 3.11. Binek Araç ve Tescil İstatistikleri İnegöl İlçe Emniyet Müdürlüğü nden alınan verilere göre 2008 yılından başlayarak 2011 yılı sonuna kadar hem tescilli araç sayısında hem de sürücü belgesi sayısında her yıl bir artış yaşandığı görülmektedir. Yıllara Göre Tescilli Araç ve Sürücü Belgesi Sayısı 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2008 2009 2010 2011 Tescilli Araç Sayısı Sürücü Belgesi Sayısı Şekil 10. Yıllara Göre Tescilli Araç ve Sürücü Belgesi Sayısı Grafiği 44

Tescilli araç aayıları açısından bakıldığında 2008 de 38.227 olan tescilli araç sayısı, 2009 da yaklaşık %3 artarak 39.385 e çıkmıştır. 2010 da ise bu sayı yine bir önceki yıla göre yaklaşık %4 artarak 40.840 olmuştur. 2011 yılı itibariyle ise 44.093 e ulaşan tescilli araç sayısında 2010 a göre yaklaşık %8 lik bir artış görülmüştür. Tablo 17. Yıllara Göre Tescilli Araç ve Sürücü Belgesi Sayısı YILLAR 2008 2009 2010 2011 Tescilli Araç Sayısı 38.227 39.385 40.840 44.093 Sürücü Belgesi Sayısı 41.468 44.046 46.704 51.208 Sürücü belgesi sayıları açısından bakıldığında ise 2008 yılından 2011 yılı sonuna kadar sürekli bir artış görülmektedir. 2008 de 41.468 olan bu sayı 2009 da yaklaşık %6 artarak 44.046 ya, 2009 da yaklaşık yine %6 artarak 46.704 e ve nihayet 2010 da da yaklaşık %10 artarak 51.208 e ulaşmıştır. 3.12. Tarım ve Hayvancılık İnegöl İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan verilere göre İnegöl ün toplam kültür arazisi 29.723 ha, orman arazisi 42.422 ha, çayır-mera arazisi 18.042 ha, göl-bataklık-kayalık ve meskun yerler 9.817 ha alana sahiptir. İlçemizde toplam 273.430 dekar tarım alanı bulunmaktadır. Tarım alanının yaklaşık %66 sı tarla alanı, %5 i sebze bahçeleri alanı ve %29 u meyve alanı olarak kullanılmaktadır. Ortalama 5.000 dekarlık tarım alanı ise nadasa bırakılmıştır. Tablo 18. Hayvansal ve Bitkisel Üretim Değerleri (TL) ÜRÜN ADI ÜRETİM DEĞERİ (TL) Bitkisel Üretim 213.749.467,63 Hayvansal Üretim 47.156.675,00 TOPLAM 260.906.142,63 45

ÜRETİM DEĞERİ (TL) Bitkisel Üretim Hayvansal Üretim 18% 82% Şekil 14. Hayvansal ve Bitkisel Üretim Değerleri Grafiği (TL) İnegöl İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan verilere göre İnegöl deki tarımsal üretimin toplam değerinin %82 sini 213.749.467,63 TL değeriyle bitkisel üretim oluştururken, geri kalan %18 lik kısmını 47.156.675,00 TL değeriyle hayvansal üretim oluşturur. İnegöl de gerçekleşen toplam tarımsal ve hayvansal üretimin toplam değeri ise 260.906.142,63 TL dir. Tablo 19. Meyvelerin Üretim Alanları ve Miktarları ÜRÜN ADI ÜRETİM ALANI (Da) ÜRETİM (ton) Armut 18.931 41.648 Şeftali 12.768 22.343 Kiraz 11.235 5.618 Elma 9.130 20.087 Ceviz 5.195 3.117 Erik 3.940 6.895 Kestane 3.048 1.219 Üzüm (sofralık) 2.120 2.755 Nektarin 593 1.038 46

18.931 12.768 22.343 11.235 5.618 9.130 5.195 3.117 3.940 6.895 3.048 1.219 2.120 2.755 593 1.038 20.087 Meyvelerin Üretim Alanları ve Miktarları 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 41.648 ÜRETİM ALANI (Da) ÜRETİM (Ton) Şekil 15. Meyvelerin Üretim Alanları ve Miktarları Grafiği İnegöl de üretilen çeşitli meyveleri üretim (ton) ve üretim alanı (Da) açısından karşılaştırdığımızda armut, şeftali, kiraz, elma, ceviz, erik, kestane, üzüm, nektarin arasında armudun 41.648 ton üretimle ilk sırada olduğu görülmektedir. Üretim alanı açısından yapılan kıyaslamada da armut 18.931 dekar üretim alanı ile yine birinciliğini korumaktadır. Üretim miktarı açısından ikinci sırada 22.343 ton üretim ile şeftali gelirken, üçüncü sırada 20.087 ton üretim ile elma, dördüncü sırada 6.895 ton üretim ile erik, beşinci sırada 5.618 ton üretim ile kiraz, altıncı sırada 3.117 ton üretim ile ceviz, yedinci sırada 2.755 ton üretim ile üzüm, sekizinci sırada 1.219 ton üretim ile kestane, dokuzuncu ve son sırada ise 1.038 ton üretim ile nektarin yer almaktadır. Üretim alanları açısından ise ikinci sırada 12.768 dekar üretim alanı ile şeftali gelirken, üçüncü sırada 11.235 dekar üretim alanı ile kiraz, dördüncü sırada 9.130 dekar üretim alanı ile elma, beşinci sırada 5.195 dekar üretim alanı ile ceviz, altıncı sırada 3.940 dekar üretim alanı ile erik, yedinci sırada 3.048 dekar üretim alanı ile kestane, sekizinci sırada 2.120 dekar üretim alanı ile üzüm (sofralık), dokuzuncu ve son sırada ise 593 dekar üretim alanı ile nektarin yer almaktadır. 47

1.700 900 2.475 343 600 234 410 131 392 221 387 106 106 7.500 6.800 Tablo 20. Sebzelerin Üretim Alanları ve Miktarı ÜRETİM ALANI (Da) ÜRETİM (Ton) Patates 7.500 18.750 Domates (sanayi) 1.700 6.800 Domates (sofralık) 900 2.475 Karpuz 343 600 Soğan (kuru) 234 410 Lahana (beyaz) 131 392 Biber (sivri, çarliston) 221 387 Bal kabağı 106 106 Sebzelerin Üretim Alanları ve Miktarları 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 18.750 ÜRETİM ALANI (Da) ÜRETİM (Ton) Şekil 16. Sebzelerin Üretim Alanları ve Miktarı İnegöl de üretilen çeşitli sebzeleri üretim (ton) ve üretim alanı (Da) açısından karşılaştırdığımızda patates, karpuz, soğan (kuru), biber (sivri, çarliston), lahana (beyaz), domates (sofralık), domates (sanayi), bal kabağı arasında 18.750 ton üretimle patatesin ilk sırada olduğu görülmektedir. Üretim alanı açısından yapılan kıyaslamada da patates 7.500 dekar üretim alanı ile yine birinciliğini korumaktadır. Üretim miktarı açısından ikinci sırada 6.800 ton üretimle domates (sanayi), üçüncü sırada 2.475 ton üretimle domates (sofralık), dördüncü sırada 600 ton üretimle karpuz, beşinci sırada 410 ton üretimle soğan (kuru), altıncı sırada 392 ton üretimle lahana (beyaz), yedinci sırada 387 ton üretimle biber, sekizinci sırada 106 ton üretimle bal kabağı yer almaktadır. 48

9.129 19.800 5.940 555 3.330 7.132 2.853 7.926 2.378 4.947 1.979 4.194 1.363 3.319 664 42.750 36.514 Üretim alanı açısından ise ikinci sırada 1.700 dekar üretim alanı ile domates (sanayi) gelirken, üçüncü sırada 900 dekar üretim alanı ile domates (sofralık), dördüncü sırada 343 dekar üretim alanı ile karpuz, beşinci sırada 234 dekar üretim alanı soğan (kuru), altıncı sırada 131 dekar üretim alanı ile lahana (beyaz), yedinci sırada 221 dekar üretim alanı ile biber, sekizinci ve son sırada 106 dekar üretim alanı ile bal kabağı yer almaktadır. Tablo 10. Tahıl Üretim Alanları ve Üretim Miktarı ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da) ÜRETİM (Ton) Buğday (Ekmeklik) 95.000 42.750 Mısır (Silaj) 9.129 36.514 Ayçiçeği (Yağlık) 19.800 5.940 Şekerpancarı 555 3.330 Yonca 7.132 2.853 Fiğ 7.926 2.378 Arpa 4.947 1.979 Ayçiçeği (Çerezlik) 4.194 1.363 Yulaf (Yeşil ot) 3.319 664 Tahıl Üretim Alanları ve Üretim Miktarı 100.000 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 95.000 EKİM ALANI (Da) ÜRETİM (Ton) Şekil 117. Tahıl Üretim Alanları ve Üretim Miktarı Grafiği 49

İnegöl de üretilen çeşitli tahılları üretim (ton) ve ekim alanı (Da) açısından karşılaştırdığımızda buğday (ekmeklik), ayçiçeği (yağlık), mısır (silaj), fiğ, yonca, ayçiçeği (çerezlik), yulaf (yeşil ot), arpa, şekerpancarı arasında buğdayın 42.750 ton üretimle ilk sırada olduğu görülmektedir. Ekim alanı açısından yapılan kıyaslamada 95.000 dekar ekim alanı ile buğday yine birinciliğini korumaktadır. Üretim miktarı açısından ikinci sırada 36.514 ton üretimle mısır (silaj), üçüncü sırada 5.940 ton üretimle ayçiçeği (yağlık), dördüncü sırada 3.330 ton üretimle şekerpancarı, beşinci sırada ise 2.853 ton üretimle yonca, altıncı sırada 2.378 ton üretim ile fiğ, yedinci sırada 1.979 ton üretim ile arpa, sekizinci sırada, 1.363 ton üretim ile ayçiçeği (çerezlik), dokuzuncu ve son sırada ise 664 ton üretim ile yulaf (yeşil ot) yer almaktadır. Ekim alanı açısından ise ikinci sırada 19.800 dekar ekim alanı ile ayçekirdeği (yağlık), üçüncü sırada 9.129 dekar ekim alanı ile mısır (silaj), dördüncü sırada 7.929 dekar ekim alanı ile fiğ, beşinci sırada 7.132 dekar ekim alanı ile yonca, altıncı sırada 4.947 dekar ekim alanı ile arpa, yedinci sırada 4.194 dekar ekim alanı ile ayçiçeği (çerezlik), sekizinci sırada 3.319 dekar ekim alanı ile yulaf (yeşil ot), dokuzuncu ve son sırada 555 dekar ekim alanı ile şeker pancarı yer almaktadır. Tablo 22. Hayvansal Üretim Miktarı HAYVANSAL ÜRÜNLER Kırmızı Et Süt Bal Deri Bal Mumu Gübre Yumurta ÜRETİM MİKTARI 1.025.345 kg 18.250.000 lt. 66.000 kg 6.500 adet 1.300 kg 135.000 ton 47.450.000 adet 50

0 0 0 0 18 18 8 0 681 338 820 323 333 125 1.483 1.440 1.308 2.232 2.659 2.825 3.365 3.665 4.812 5.590 Hayvansal Üretim Miktarı 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 1.025 Kırmızı Et (ton) 18.250 Süt (bin lt.) 66.000 Bal (kg.) 6.500 1.300 Deri (adet) Bal Mumu (kg.) 135.000 Gübre (ton) 47.450 Yumurta (bin adet) Şekil 128. Hayvansal Üretim Miktarı Grafiği İnegöl de üretilen çeşitli hayvansal ürünlere bakıldığında kırmızı et, süt, bal, deri, bal mumu, gübre ve yumurta görülmektedir. Kırmızı et 2011 yılında 1.025.345 kg, süt 18.250.000 lt, bal 66.000 kg, deri 6.500 adet, bal mumu 1.300 kg, gübre 135.000 ton, yumurta 47.450.000 adet üretilmiştir. 3.13. İşsizlik Rakamları 2008-2011 İşsizlik Rakamları 6.000 5.500 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 2008 2009 2010 2011 1.000 500 0 İşsiz Sayısı Özel Sektör İşe Yerleştirme İşsizlik Maaşı Bağlanan Kişi Sayısı Kısa Çalışma Ödeneği Bağlanan Düzenlenen Kurs Sayısı Kurs Eğitimi Alan Kişi Sayısı Şekil 19. İnegöl ün 2008 2011 Yılları Arası İşkur Verileri 51

2008 2009 2010 2011 İşsiz Sayısı 3.365 5.590 4.812 3.665 Özel Sektör İşe Yerleştirme 681 338 820 2.232 İşsizlik Maaşı Bağlanan Kişi Sayısı 2.659 2.825 1.483 1.440 Kısa Çalışma Ödeneği Bağlanan - 1.308 - - Düzenlenen Kurs Sayısı - 18 18 8 Kurs Eğitimi Alan Kişi Sayısı - 323 333 125 Tablo 23. İnegöl ün 2008-2011 Yılları Arası İşkur Verileri Türkiye İş Kurumu ndan alınan verilere gore, işsiz sayısında 2008 den 2009 sonuna kadar ciddi bir artış gözlenmiştir. İşsizliğin bu denli artmasının nedeni ise 2008 yılında ABD de patlak veren Mortgage Krizi ve devamında bunun bir finansal krize dönüşerek tüm dünyaya yayılmasıdır. Krizin etkisiyle tüm dünyada bir talep daralması yaşanmış ve bunun sonucu olarak firmalar üretimlerini azaltma kararı almışlar, dolayısıyla işgücü taleplerini azaltmışlardır. Bunun yanında firmalar kriz ortamında ayakta kalabilmek için maliyetlerini düşürmeye çalışmışlar ve bu amaçla da bir kısım çalışanlarını işten çıkarmışlardır. İşte bu iki nedenin birleşmesi sonucu olarak krizle birlikte işsiz sayısında ciddi bir artış yaşanmıştır. 2009 da işsiz sayısı yaklaşık %66 artarak 5.590 a, 2010 da ise bir önceki yıla göre yaklaşık %14 azalarak 4.812 ye gerilemiştir. 2011 yılında işsiz sayısı yaklaşık %24 azalarak 3.665 e düşmüştür. İlçede işsizlik yok denecek kadar azdır. Çevre ilçeler ve bölgelerden servis taşımacılığı yoluyla çok sayıda kişi ilçede faaliyet gösteren firmalara çalışma maksatlı olarak gelip gitmektedir. Hatta mevcut durumda, bölgede nitelikli personel sıkıntısı sürmektedir. İşsizlikle doğru orantılı olarak işsizlik maaşı bağlanan kişi sayısı 2008 den 2009 sonuna kadar artmıştır. 2008 de 2.659 kişiye işsizlik maaşı bağlanmışken 2009 da bu sayı yaklaşık %6 artarak 2.825 e, 2010 da ise bir önceki yıla göre yaklaşık %48 azalarak 1.483 olmuştur. 2011 yılında işsizlik maaşı bağlanan kişi sayısında yaklaşık %3 lük bir azalma gözlenmiş ve bu sayı 1.440 a düşmüştür. Kısa çalışma ödeneği ise yalnızca 2009 yılında, 1.308 kişiye bağlanmıştır. Bunun dışındaki yıllarda herhangi bir kişiye kısa çalışma ödeneği bağlanmamıştır. 52

2008 de 681 kişi özel sektörde işe yerleşmişken 2009 da bu sayı yaklaşık %50 azalarak 338 e, 2010 da bir önceki yıla göre yaklaşık %143 artarak 820 e ulaşmıştır. 2011 de ise 2010 a göre yaklaşık %172 artarak 2.232 kişi özel sektörde işe yerleşmiştir. İş-Kur tarafından 2008 yılında herhangi bir kurs düzenlenmemiştir. 2009 ve 2010 yıllarında, İş-Kur tarafından 18 er adet, 2011 yılında ise 8 adet kurs düzenlenmiştir. Düzenlenen bu kurslara katılım sayısı da 2009 da 323 ve 2010 da 333, 2011 de 125 tir. 4. İNEGÖL TİCARET VE SANAYİ ODASI 4.1. Üye İlişkileri 4.1.1. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Üye Profili 2011 Aralık ayı itibariyle Oda ya kayıtlı üye sayısı 3.512 dir. Kayıtlı üyelerin 2.872 tanesi faal durumdadır. Faal üye oranı %81,8 dir. Üye profili; üye sayısı, şirket tipine göre aşağıda yer alan tablolarda belirtilmiştir. Tablo 24. İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Üye Profili Şirket Tipi Adet Anonim Şirket 282 Kollektif Şirket 15 Kooperatif 218 Limited Şirket 1.605 Şahıs İşletmesi 1.392 TOPLAM 3.512 2011 Aralık ayı itibariyle NACE kodları şeklinde belirlenmiş meslek gruplarına göre üye sayısı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. 53

Tablo 25. 2011 Aralık ayı itibariyle NACE kodları şeklinde belirlenmiş meslek gruplarına göre üye sayısı GRUP MESLEK GRUBU AÇIKLAMASI ÜYE SAYISI 1 2 3 4 5 6 7 8 TARIM, HAYVANCILIK, ORMANCILIK VE TARIMSAL KALKINMA KOOPERATİFLERİ MESLEK GRUBU GIDA ÜRÜNLERİN, İÇECEKLERİN İMALATÇILARI, TOPTAN VE PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU TAH.ÜR.NİŞ.VE NİŞ.ÜR.BİT. VE HAY.YAĞ,HAZ.HAY.YEM.,BAH. VE TÜT.ÜR. İML.VE TOP.SAT. İLE B.B.M.T.EDL.MAĞ.TÜT.TOH.GÜB.VE EV HAY.YEM.ÜR.PER.SAT.MES.GRB TEKSTİL ÜRÜNLERİ, GİYİM EŞYALARI, DERİ İLE İLGİLİ ÜRÜNLERİN İMALATÇILARI VE TOPTAN SATICILARI MESLEK GRUBU AĞAÇ, AĞAÇ ÜRN. VE MANTAR ÜRN. (MOBİLYA HARİÇ), KAĞIT VE KAĞIT ÜRN. İML., TOP. VE PER. SAT. İLE KAYITLI MEDYANIN BASILMASI VE ÇOĞ. MESLEK GRUBU RAFİNE EDL. PET. ÜRN., KİMYASALLARIN VE KİM. ÜRN., KAUÇUK VE PLASTİK ÜRN. İMLT. TOP. VE PER. SAT. İLE ATIĞIN TOP., ISLAHI VE BERTARAFI FAA. MESLEK GRB ANA MET.SAN, FAB.M.Ü, MAK. VE TEÇ, M.K.TAŞ. T. VE YARI TRY, DİĞ. UL.ARÇ.İM.TOP.VE PER.ST.İLE E.G,BUH.VE HA.SİS.ÜRT. VE DAĞ, MK.VE DN.KR.VE ON.MES.GRB ELEKTRİK, ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT, ELEKTRİKLİ EV ALETLERİ İMALATÇILARI, TOPTAN VE PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU 145 267 56 143 245 191 155 66 9 MOBİLYA İMALATÇILARI, TOPTAN VE PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU 847 10 11 12 13 İNŞAAT, İNŞ.MLZ.İMLT. TOP. VE PER. SAT. MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI, DİĞ. MET.OL. MİNERAL ÜRN. İML. TOP. VE PER. SAT. İLE GAY.FAA. MESLEK GRUBU MOTORLU TAŞITLAR VE MOTORSİKLETLERİN TOPTAN VE PERAKENDE SATIŞI, BAKIM VE ONARIMI MESLEK GRUBU BEL.BİR MALA TAH. EDİL. MAĞ. TEKSTİL ÜR, HALI KİLİM, GİYİM EŞYALARI, AYAKKABI VE DERİ EŞYALARIN PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU BEL.BİR MALA TAH. EDİL. MAĞ. SAAT VE MÜCEVHER İLE DİĞER YENİ MALLARIN PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU 421 76 119 68 14 ÇEŞİTLİ MALLARIN SATIŞI İLE İLGİLİ ARACILAR MESLEK GRUBU 86 15 ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA MESLEK GRUBU 164 16 KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ MESLEK GRUBU 103 17 BİLGİ VE İLETİŞİM İLE BEL. BİR. MALA TAH.EDİL.MAĞ. BİLGİ VE İLETİŞİM TEK. (ICT) TEÇ. TOPTAN VE PERAKENDE SATICILARI MESLEK GRUBU 57 18 FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ MESLEK GRUBU 68 19 20 MESLEKİ, BİL. VE TEK.FAAL. EĞT. İD. VE DES. HİZ. İNSAN SAĞ. VE SOS. HİZ. FAAL. KÜLTÜR, SANAT, EĞL. DİN. VE SPOR DİĞ. HİZ. FAALİYETLERİ MESLEK GRUBU MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAALİYETLERİ VE İLGİLİ TEKNİK DANIŞMANLIK İLE TEST VE ANALİZ FAALİYETLERİ MESLEK GRUBU 157 78 TOPLAM SAYI 3.512 54

4.2. Firma Açılış ve Kapanışları İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası Ticaret Sicil Memurluğu tarafından 2011 Yılında; Anonim Şirket statüsünde 43 Limited Şirket statüsünde 188 Şahıs Firması statüsünde 299 Kooperatif statüsünde 3 olmak üzere toplam 533 firma kayıt işlemi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 2011 yılında; Anonim Şirket statüsünde 11 Limited Şirket statüsünde 38 Şahıs Firması statüsünde 156 Kooperatif statüsünde 7 olmak üzere toplam 212 firma kayıt silme işlemi gerçekleştirilmiştir. 2011 yılında ticaret siciline kuruluş sermayesi 50.000-100.000 TL arasında olan 2 ve kuruluş sermayesi 100.001-500.000 TL arasında olan 2 şirket olmak üzere toplam 4 Anonim Şirket kayıt olmuştur. Buna göre 2011 yılında ticaret siciline kayıt olan anonim şirketlerin %50 sinin sermayesi 50.000-100.000 TL arasında ve diğer %50 sinin sermayesi 100.001-500.000 TL arasındadır. 55

Ticaret Siciline Kayıt Olan Limited Şirketlerin Kuruluş Sermayelerine Göre Dağılımı 35 30 25 20 15 10 5 0 Şekil 20. Ticaret Siciline Kayıt Olan Limited Şirketlerin Kuruluş Sermayelerine Göre Dağılımı 2011 yılında ticaret siciline kuruluş sermayesi 5.000-10.000 TL arasında olan 6, kuruluş sermayesi 10.001-20.000 TL arasında olan 4, kuruluş sermayesi 20.001-30.000 TL arasında olan 8, kuruluş sermayesi 30.001-50.000 TL arasında olan 17, kuruluş sermayesi 50.001-75.000 TL arasında olan 5, kuruluş sermayesi 75.001-100.000 TL arasında olan 32, kuruluş sermayesi 100.001-125.000 TL arasında olan 3, kuruluş sermayesi 125.001-150.000 TL arasında olan 7, kuruluş sermayesi 150.001-200.000 TL arasında olan 14, kuruluş sermayesi 200.001-250.000 TL arasında olan 2, kuruluş sermayesi 250.001-300.000 TL arasında olan 9, kuruluş sermayesi 300.001-400.000 TL arasında olan 1, kuruluş sermayesi 400.001-500.000 TL arasında olan 10, kuruluş sermayesi 500.001-600.000 TL arasında olan 4, kuruluş sermayesi 700.001-800.000 TL arasında olan 4, kuruluş sermayesi 800.001-1.000.000 TL arasında olan 1 ve kuruluş sermayesi 1.000.000 TL üzeri olan 4 şirket olmak üzere toplam 131 yeni kurulmuş limited şirket kaydı yapılmıştır. Bu şirketlerden kuruluş sermayesi 5.000-10.000 TL arasında olan 6 şirket yeni kurulup ticaret sicile kayıt olmuş limited şirketlerin %5 ini, kuruluş sermayesi 10.001-20.000 TL arasında olan 4 şirket %3 ünü, kuruluş sermayesi 20.001-30.000 TL arasında olan 8 şirket %6 sını, kuruluş sermayesi 30.001-50.000 TL arasında olan 17 şirket %13 ünü, kuruluş sermayesi 50.001-75.000 TL arasında olan 5 şirket %4 ünü, kuruluş sermayesi 75.001-56