KUŞADASI TURİZM ANALİZİ RAPORU (2012)
İÇİNDEKİLER Sayfa 1. Sunuş. 3 2. Turizm ve Ekonomi.. 5 3. Dünyada ve Türkiye de Turizm... 6 3.1. Dünyada Turizm 6 3.2. Dünya Turizminde Yeni Trendler.. 7 3.3. Türkiye de Turizm 9 3.4. Türkiye Turizm Stratejisi 2023. 14 4. Kuşadası nın Türkiye Turizmindeki Yeri ve Önemi. 18 4.1. Güvercinada. 19 4.2. Plajlar 20 4.2.1. Kadınlar Denizi. 20 4.2.2. Neopolis (Yılancı Burcu). 21 4.2.3. Papaz Hamamı.. 21 4.2.4. Şehir Merkezi Palmiye Plajları 22 4.2.5. Sahil Siteleri Karova Plajı 22 4.3. Panionion.. 22 4.4. Pygale.. 23 4.5. Mimari Doku 23 4.6. Kaleiçi Camii 24 4.7. Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı. 25 4.8. Milli Park 25 4.9. Kadıkalesi.. 26 4.10. Kaplıca ve Mağaralar.. 27 5. Son Veriler Işığında Kuşadası nda Turizm. 27 5.1. Konaklama Sektörü 27 5.2. Seyahat Acenteleri.. 30 5.3. Kruvaziyer Turizmi.. 31 5.4. Kongre Merkezi. 33 5.5. Yatırım Teşvikleri. 34 6. 2012 Yılı Beklentileri.. 37 EK: 2012 Yılı Turizm Fuarları 40 2
1. Sunuş Kuşadası ticaretinin ve sosyal hayatının Küçükada-Vergi Dairesi ve Marina üçgeninde ağırlıklı olarak döndüğünü ve bu alanın yaklaşık olarak 2 km 2 olduğunu kabul edersek aslında ne kadar dar bir alanda sıkışıp kaldığımızı anlarız. Bu alanda neler olduğunu bakarsak eğer; yılda 700.000 yolcunun giriş yaptığı Kuşadası Limanı, Kuşadası Marinası, Belediye, Kaymakamlık, Emniyet Müdürlüğü, 6 adet okul, Adliye, Vergi Dairesi, Banka Şubeleri, Türkiye deki turizm ilçeleri içerisindeki en büyük çarşı, oteller, AVM ler, camiler, evler saymakla bitmeyecek bir yoğunluk... Ayrıca tuz biber olarak bu üçgende sokak aralarında kurulan 1 hafta içerisinde 3 adet Pazar. Bundan 1 ay önce çalışmasını bitirdiğimiz ticari envanter çalışması da zaten en çok işyerinin olduğu bu üçgeni en çok üzerinde durulması gereken bölge olarak işaret ediyor. Bunun en çarpıcı örneği yazın Marinadan Belediyeye kaç dakikada gittiğimizdir. Bırakın yaz aylarını kış aylarında da bu üçgen içerisinde araç kullananlar ne demek istediğimi daha iyi anlayacaklardır. Hele pazarın kurulduğu günlerden biriyse bu çile iki katı artmaktadır. Birde son iki yılda artan sabit ve seyyar satıcı bolluğu sadece sahillerimizde değil artık ara sokaklarda da boy gösteriyor. Köşe başlarında devamlı duran açık kasa manav arabaları, pazar tezgâhları bu bölgede yaşayan, iş yapan, gezen insanlar için çekilmez bir durum oluşturuyor. Devamlı artan araç ve motor sayımız, dışarıdan gelen misafirlerimizin araçları büyük bir park yeri ve trafik sorunu oluşturmakta. Yukarıda saydığım birçok kurumla işi olan insanlarımız için bu merkeze inmek artık kâbus olmaya başladı. Çok acil ve uzun vadeli bir planlama artık kaçışı olmayan bir durum arz ediyor. Belediye başta olmak üzere insan ve trafik yoğunluğu yaratan tüm kurumların bu üçgenin dışına alınması gerekmektedir. Sebze meyve pazarı dışında ilçemizde başka Pazar ihtiyacı yoktur. Bu pazarında kapalı ve sabit bir yere alınması hem trafik hem de sağlık açısından gereklidir. Seyyar, sabit son dönemde üretilen çakma işyerleri acilen kaldırılmalıdır.
Çarşılarda son dönemde artan imitasyon mal satışları acilen kontrol altına alınmalı işgaliye düzeni disiplin altına alınmalıdır. Bindiğimiz dalı ve altın yumurtlayan tavuğu kesme hikâyesini herkes bilir. Eğer uzun vadeli, düzenli ve istikrarlı bir sosyal, ticari hayat istiyorsak bu tedbirler alınmak zorundadır. Önlemleri bugün almaya başlamazsak artan ticari ve sosyal şikâyetler yarın dönüşü olmayan bir noktaya gelecek, gidecek zeytinliğimizde kalmadığından, turizmin ipine iyi sarılmamız gerekiyor. Aksi takdirde o ip koparsa ağlayanlarımıza mendil yetiştiremeyiz. Önce bizim sonra misafirlerimizin yaşamaktan keyif aldığı bir Kuşadası için herkese iş düşüyor. Meclis ve Yönetim Kurulumuz adına; sen ben demeden ve aynı gemide olduğumuzu unutmadan göreve hazır olduğumuzu buradan tüm Kuşadası kamuoyuna duyurur, saygılarımı sunarım. (Kuşadası Güvercin Dergisi, Eylül-Ekim 2011, Sayı:12) Serdar AKDOĞAN Yönetim Kurulu Başkanı 4
2. Turizm ve Ekonomi Turizm sektörü, dünya ekonomisinde giderek artan oranlı bir gelişim göstermektedir. Birçok ülkede turizm, GSMH ile istihdamın önemli bir bölümünü meydana getirmektedir. Buna ilave olarak turizmden elde edilen uluslararası döviz gelirleri ülkelerin mevcut bütçe açıklarını finanse etmeye yardımcı olmaktadır. Bölgesel düzeyde ise turizm işsizlik sorununun çözümüne yardım etmekte ve tarım sektöründen dolayı kaybedilen rekabet avantajının yeniden kazanılmasına yarar sağlamaktadır. Bununla birlikte, turizm ekonomisi birçok ülkedeki ulaşım, ticaret, inşaat, konaklama, yiyecek-içecek sektörleri ve diğer hizmet sektörleri ile birlikte doğrudan ya da dolaylı bir yayılma etkisi göstermektedir (Proença ve Soukiazi: 2008). Turizm gelirinin zengin ülkelerden daha fakir ülkelere, gelişmişlerden gelişmekte ve az gelişmiş ülkelere doğru dağılımına katkı yaparak ülkeler arasında yakınsamaya da neden olmaktadır. Böylece turizm bölgesel gelişmeye de yardımcı olmakta ve bölgesel ekonomik farklılıkların azaltılmasına olanak sağlamaktadır. Dolayısıyla sektöre yapılacak ulusal/uluslararası yatırımlar, kısa sürelerde etkisini göstererek geri kalmış bölgelerin ilerlemesine olumlu yönde etki edebilecektir (Proença ve Soukiazi: 2008). Özellikle gelişmekte olan ülkelerde (GOÜ), ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi için politik bir alternatif olarak görülen uluslararası turizm talebi, her geçen gün artmaya devam etmekte ve hızlı bir ilerleme göstermektedir. Ayrıca bu ülkelerde turizmin; ekonomik gelişim açısından ihtiyaç duyulan kaynak ve döviz gereksinimi ile artan nüfusun artan beklentilerini karşılamak ve tatmin etmek için desteklendiği görülmektedir. Böylece, istihdam, üretim ve ödemeler dengesine sağladığı geniş katkılardan dolayı turizm, ekonomik kalkınma ve büyümede önemli bir sektör olarak kabul görmektedir (Gökovalı ve Bahar: 2006). Turizm ürününün üretiminde sermayenin sınırlı kalması ve turizmin doğası gereği onun emek yoğun bir sektör olması emek ve sonuçta istihdam yönünden öneminin daha da artmasına neden olmaktadır. Ulusal ekonominin turizm aracılığıyla geliştirilmesi, turistlerin ihtiyacı olan konaklama, yiyecek, ulaşım faaliyetleri, hediyelik eşya, eğlence, güvenlik, bankacılık ve sağlık gibi hizmetler sektöründeki arz kapasitesinin arttırılmasına ve geliştirilmesine ek olarak, bu sektöre yapılacak altyapı yatırımlarının yapılabilmesine bağlıdır. Bu bağlamda, uluslararası sermaye otel, tur
operatörleri ve ulaşım hizmetleri ile altyapı yatırımlarındaki doğrudan yabancı sermaye şeklinde turizm sektörüne giriş yapmaktadır. Uluslararası ticaretteki en büyük kategorilerden biri olan turizm, dünya genelinde tüm hizmetler ticaretinin yaklaşık % 40 ını oluşturmakta ve görünmez bir ihracat kalemi olarak ekonomik büyümeye ve gelişmeye önemli katkılar sağlamaktadır. 3. Dünyada ve Türkiye de Turizm 3.1. Dünyada Turizm Dünya Turizm ve Seyahat Konseyi (World Travel & Tourism Council, WTTC) nin verilerine göre, 2011 yılında turizm sektörü dünya GSMH sinin % 9,7 sine doğrudan katkı sağlamıştır. İstihdama ise doğrudan katkısı % 8,3 oranında olmuştur. Dünya Turizm Örgütü nün son verilerine göre, 2011 yılında dünyada 980 milyon kişi seyahat etmiştir. Dünya Turizm Örgütü, dünya genelinde 2010'da 939 milyon olan turist sayısının 2011 yılında yüzde 4'lük artış gösterdiğini belirterek, 2012 yılında turist sayısının 1 milyara ulaşacağı öngörüsünde bulunmaktadır. 2010'a oranla 2011'de turist sayısının en fazla arttığı bölgeler yüzde 10 ile güney Amerika, yüzde 6 ile Avrupa, Asya ve Pasifik ile yüzde 4 ile Amerika olarak gösterilmiştir. 2011'de Arap baharının yaşandığı Kuzey Afrika'da turist sayısında yüzde 12'lik bir gerileme dikkat çekerken, diğer bir olumsuz rakam da yüzde 8 ile Orta Doğu'dan verilmiştir. Dünya Turizm Örgütü Genel Sekreteri Talep Rifai ne göre,''2011 yılında tüm zorluklara rağmen dünyada turizm sektöründe yeni bir rekor kırılmış, turizm sektörü, dünyadaki gayri safi milli gelirin yüzde 5'ine karşılık gelmiş, gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde her 12 kişiden 1'ine iş sağlanmıştır. Dünya Turizm Örgütünün uzun vadeli tahminlerine göre, 2010 ila 2030 yılları arasında her yıl yaklaşık 43 milyon yeni turist olacak ve 2030 yılında dünyada 1 milyar 800 milyon kişinin seyahat edecektir. 6
3.2. Dünya Turizmindeki Yeni Trendler Gezi rehberleri yayınlayan dünyaca ünlü Lonely, Planet, Amerikan Tur Operatörleri Birliği (USTOA), Amerikan Seyahat Acenteleri Birliği (TIA) ve Dünya Turizm Örgütü (WTO) işbirliğinde gerçekleştirilen, Turizmde Yeni Trendleri konulu araştırmanın sonuçlarına göre, turizmde çevre, sosyal sorumluluk, sessizlik, yavaşlık ve kısa tatiller gibi yeni kavramlar öne çıkıyor. Araştırmada yer alan bu yeni 12 yeni turizm trendi ise şöyledir: Yavaş turizm: Artık, turizmde bir yerden bir yere koşuşturmak yerine gezerek, gidilen yerin keyfini çıkararak yapılan tatiller ön planda. Bu tür tatilleri sevenler, uçakların karbon salınımının yüksek olması nedeniyle daha çok tren seyahatlerini tercih ediyor. Türkiye golfte moda ülke: Araştırmaya göre Türkiye, Dubai ve Güney Afrika golf turizminde İspanya ve Portekiz in yerini almaya başladı. Türkiye, ayrıca Çin, Tunus, Japonya, Libya, Vietnam, Suriye ve Kenya ile birlikte 2008 turizminde moda ülkeler arasında yer alıyor. Sessizlik: Sessizlik, otelde konaklayan tatilcilerin tercih sebeplerinde üst sıralara yükseldi. Tatilcilerin bu eğilimini dikkate alan dünyanın önde gelen zincir otelleri de sessiz odalar yaratabilmek için yalıtıma yaptıkları yatırımı artırıyor. 68 Kuşağı ve Baby Boomers: 1946-64 yılları arasında doğan ve Batı da Baby Boomers olarak adlandırılan kuşak ve Avrupa yı 1968-72 yılları arasında saran gençlik hareketine mensup olan 68 kuşağı artık emekli oluyor. Yeni turizm trendleri arasında bu kuşakların Torununu da al tatile gel sloganıyla tatile yönlendirilmesi de var. 68 kuşağı ve baby boomers çalıştıkları dönemde para da biriktirdiler. Bankada birikmiş paraları bulunan bu kesimi Türkiye ye çekmek için yeni kampanyalar düzenleniyor. Bu kuşağın emekli olması ile birlikte emekli tatilciler katmanına daha önce hiç olmadığı kadar Japon un katılması bekleniyor. Showroom oteller: Otellere mobilyadan bornoza, yemek takımından yatağa kadar ürün veren şirketler, otelleri artık birer pazarlama alanı olarak da kullanıyor. Otelde konaklayanlar odasında kullandığı her türlü eşyayı satın alabiliyor. Satın alınan ürünler tatilcinin evine gönderiliyor. 7
Butik jet havayolları: Business Class uçuşlardaki hizmeti yeterli bulmayan müşteriler için artık özel jetle seyahat imkanı söz konusu. Dünyanın önde gelen havayolu şirketleri bu tür lüks talepleri karşılayabilmek için kendi özel jet filolarını oluşturmaya başladı. Fiyat etiketlerinin kataloglardan kaldırılması: Batılı tur operatörlerinin uzun süredir savunduğu bir konuyu göz önüne alan turizm devleri, katalogların fiyatsız yayınlanması için baskı yapıyor. Varoş turizmi: Sosyal sorumluluk anlayışının gelişmesiyle birlikte Afrika ülkeleri ve Meksika nın yanı sıra İstanbul daki varoşlara da kenar mahalle insanının yaşam şartlarını gözlemlemek amacıyla günübirlik turlar da yeni trendler arasında yer alıyor. Bu turlara varoş insanlarının yaşam koşullarının düzeltilebilmesi için yapılabilecekler konusunda görev almak isteyenlerin katılabilecekleri düşünülüyor. Kısa tatiller: Kısa sürede daha fazla yer görme isteği ve terör korkusu dolayısıyla iki haftalık uzun tatillerin yerini kısa tatiller alıyor. Diaspora turizmi: AB nin doğuya genişlemesi doğu ülkelerinden Batıya olan göçü de artırdı. AB nin doğuya doğru genişlemesi ile birlikte atalarının yaşadığı yerleri görmek isteyenler diaspora turizmi ni canlandırıyor. 2 milyar dolar olarak tahmin edilen pazarda en büyük pay Doğu Avrupa ülkelerinde. Diaspora turizmi miras (atalarını daha iyi tanıma), mülk yatırımı (para kazanıp ülkesinde yatırım yapma) ve evlilik şeklinde 3 bölümde gelişiyor. Eko (yeşil) turizm: Avrupalı tatilcinin yanı sıra Türk tatilci de kendi özüne dönme çabasında. İnsanları doğayla buluşturan yeşil turizm bu nedenle ön plana çıkıyor. Şehir hayatından bıkan tatilciler bu tür tatillerde tarladan sebze meyve toplayarak, ağaca ve toprağa dokunarak hem ruhlarını hem bedenlerini dinlendiriyorlar. Helal turizm: Muhafazakar kesimin turizm taleplerini karşılamak için ortaya çıkan bu turizm türü Türkiye de olduğu gibi dünyada da yayılıyor. Batılı otel zincirleri bu pastadan pay almak için birbirleriyle yarışıyor, Dubai merkezli El Mulla Grubu ise alkol satılmayan, kumar oynanmayan ve yalnızca helal yiyeceklerin verileceği iki lüks otel zinciri projesini bu yıl hizmete açıyor. 8
3.3. Türkiye de Turizm Tarih, kültür ve olağanüstü doğal güzelliklerin iç içe yaşandığı Türkiye, bu özelliklerini günümüze kadar devam ettirebilmiş dünyanın ender turizm cennetlerinden biridir. Dört mevsimin tüm özelliklerinin her zaman yaşanabildiği yöreleri, yeşil ormanları, kayak sporuna elverişli karlı dağları, temiz denizleri, kumsalları, kaplıcaları, konuksever insan dokusu ve dünyanın üç ünlü mutfağından birine sahip olması bakımından da ayrıcalıklı bir ülkedir. Türkiye nin özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde, yaz turizmi oldukça ileri seviyededir. Karadeniz kıyılarında sınırlı ölçüde yaz turizmi, yüksek yerlerde ise yayla turizmi gelişmiştir. Bu bölgelerde yeterli altyapı hizmetleriyle birlikte modern turizm tesisleri oluşturulmuştur. Yaz turizminin en yoğun olduğu tatil beldeleri arasında Antalya, Alanya, Marmaris, Kuşadası, Bodrum, Fethiye ve Kaş gibi merkezler bulunmaktadır. Ülkenin yüksek yerlerinde ise yayla turizmi her geçen gün önemini artırmaktadır. Yayla turizminin en fazla geliştiği yöreler arasında Trabzon, Giresun, Rize, Ilgaz, Bolu ve Abant yer almaktadır. Ülkenin en çok turist kabul eden şehri Antalya, ikinci şehri ise İstanbul'dur. Bu şehirleri Muğla, Edirne, İzmir, Aydın (Kuşadası-Didim) ve Ankara takip etmektedir. Turizmin son yıllardaki hızlı gelişiminde en önemli faktör, belgeli tesis ve yatak kapasitesindeki artıştır. Nitekim son yıllarda turistik tesislerin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar hız kazanmıştır. Türkiye de 2010 yılı verilerine göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme ve yatırım belgeli tesislerin sayısı 3524 dir. Bunun yanı sıra kaplıcalar, apart-oteller, golf tesisleri, mola tesisleri, eğitim ve uygulama tesisleri, oto karavan turizm kompleksleri ve uygulama otelleri gibi modern kuruluşlar da Türk turizmine hizmet vermektedir. Antalya, ülkede bulunan turizm tesisleri bakımından ilk sırada yer almaktadır. Ülkeyi ziyaret eden turist sayısı ve turizm gelirlerinde sağlanan sürekli artışlar, sektörde istikrarlı bir gelişmenin olduğunu göstermektedir. 2010 yılında Türkiye yi ziyaret eden turist sayısı 28.850.971'dir. 2011 yılında ülkemizi 31 milyon 456 bin 76 kişi ziyaret etmiştir. Net turizm gelirleri ise 20 milyar dolara yaklaşmıştır. 9
Dünya Turizm Örgütü tarafından hazırlanan "Turizm: 2020 Vizyonu Avrupa" konulu çalışmada, Türkiye'nin 2020 yılında, bölgesinde Fransa, İspanya ve İtalya'dan sonra 4. ülke konumuna geleceği ve aynı yıl turizmden elde edeceği gelirin 40 milyar ABD Doları'na yükseleceği tahmini yapılmaktadır. Türkiye nin 2020 hedefi ise, 60 milyon ziyaretçi ve 50 milyar ABD Doları değerinde turizm geliridir. 2005 2011 Yılları Arası GSYH, Dış Ticaret ve Turizm Verileri (Milyon $) YILLAR GSYH İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi Turizm Geliri Turizm Gideri Turizm Dengesi Turizmin Dış Ticaret Açığını Kapatmadaki Payı (%) 2005 481.497 77.847-107.053-29.206 18.152-2.872 15.280 52,32 2006 526.429 92.537-130.086-37.549 16.853-2.743 14.110 37,58 2007 648.754 113.865-156.142-42.277 18.487-3.260 15.227 36,02 2008 742.094 136.314-187.720-51.406 21.951-3.506 18.445 35,88 2009 616.753 104.616-132.139-27.523 21.250-4.147 17.103 62,14 2010 734.929 117.919-173.915-55.996 20.807-4.826 15.981 28.54 2011 589.072* 139.910-225.094-85.184 23.409-4.746 18.663 21.90 NOT: 2011 yılı GSYH verisi 9 aylık, diğer veriler Kasım 2011 itibarıyladır. Kaynak: T.C. Merkez Bankası verilerinden hesaplanmıştır. Türkiye ye Gelen Yabancıların 2005-2010 Yılları Arası Aylara Göre Harcamaları (Dolar) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ocak 457 457 480 616 560 531 Şubat 403 380 434 573 527 506 Mart 604 530 587 817 705 700 Nisan 695 719 702 806 765 752 Mayıs 1.226 1.034 1.070 1.452 1.209 1.308 Haziran 1.321 1.303 1.333 1.696 1.521 1.607 Temmuz 2.017 1.801 1.973 2.343 2.201 2.099 Ağustos 2.504 2.312 2.509 2.966 2.785 2.373 Eylül 1.968 1.764 2.012 2.190 2.055 1.980 Ekim 1.603 1.161 1.512 1.843 1.910 2.114 Kasım 682 606 809 886 939 962 Aralık 448 484 568 573 678 644 TOPLAM 13.929 12.554. 13.990 16.761 15.853 15.577 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 10
Türkiye ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Yıllara ve Aylara Göre Dağılımı AYLAR YILLAR % DEĞİŞİM ORANI 2009 2010 2011 2010/2009 2011/2010 Ocak 751.817 809.974 975.723 7,74 20,46 Şubat 898.927 953.848 1.079.505 6,11 13,17 Mart 1.207.729 1.414.616 1.617.782 17,13 14,36 Nisan 1.750.281 1.744.628 2.290.722-0,32 31,30 Mayıs 2.718.788 3.148.337 3.283.125 15,80 4,28 Haziran 3.263.089 3.500.024 3.780.637 7,26 8,02 Temmuz 4.343.025 4.358.275 4.597.475 0,35 5,49 Ağustos 3.760.372 3.719.180 4.076.783-1,10 9,62 Eylül 3.136.010 3.486.319 3.923.546 11,17 12,54 Ekim 2.617.193 2.840.095 3.039.754 8,52 7,03 Kasım 1.403.740 1.491.005 1.596.295 6,22 7,06 Aralık 1.226.143 1.165.903 1.194.729-4,91 2,47 TOPLAM 27.077.114 28.632.204 31.456.076 5,74 9,86 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2011 yılında ülkemizi toplam 31.456.076 kişi ziyaret etmiştir. 2011 yılında ülkemizi ziyaret eden yabancı sayısı 2010 yılına göre % 9,86 artış göstermiştir. 2011 yılında ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin en çok giriş yaptığı sınır kapılarının bağlı olduğu iller sıralamasında ilk beş il aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir. Ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin % 80,09 u (24.797.191 kişi) bu 5 ilden ülkemize giriş yapmıştır. 2011 yılında 658.608 kişi gemi ile 47.206 kişi de feribot ile olmak üzere toplam 705.814 kişi Kuşadası na deniz yoluyla giriş yapmıştır. S.No. İlin Adı Yüzde Gelen Yolcu Sayısı 1 Antalya % 33,27 10.464.425 2 İstanbul % 25,61 8.056.390 3 Muğla % 9,78 3.076.508 4 Edirne % 8,59 2.073.085 5 İzmir % 4,36 1.370.018 TOPLAM % 81,61 25.040.426 Kuşadası (Deniz Yolu) 705.814 2011 yılında da Almanya, Türkiye'ye en çok turist gönderen ülke unvanını sürdürmüştür. 2011 yılında 4.826.315 Alman ülkemizi ziyaret etmiştir. Almanya yı % 11,03 pay ile Rusya Federasyonu izlemektedir. İngiltere % 8,21, İran ise % 5,97 oranla 11
3. ve 4. sıradadır. 2011 yılında Bulgaristan dan 1 milyon 491 bin 561 kişi (% 4,74), Gürcistan dan ise 1 milyon 152 bin 661 kişi (% 3,66) kişi Türkiye yi ziyaret etmiştir. Hollanda dan gelen turist sayısı 1 milyon 222 bin 823 kişidir. Hollanda yı 1 milyon 140 bin 459 kişi ile Fransa, 974 bin 54 kişi ile Suriye izlemektedir. 2009-2010 ve 2011 yıllarında ülkemize gelen yabancıların sayıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 2009-2010 ve 2011 YILLARINDA ÜLKEMİZE GELEN YABANCILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI ÜLKELER 2011 Payı 2010 Payı 2009 Payı Almanya 4.826.315 % 15,34 4.385.263 % 15,32 4.488.350 % 16,58 Rusya Fed. 3.468.214 % 11,03 3.107.043 % 10,85 2 694 733 % 9,95 İngiltere 2.582.054 % 8,21 2.673.605 % 9,34 2 426 749 % 8,96 İran 1.879.304 % 5,97 1.885.097 % 6,58 1 383 261 % 5,11 Bulgaristan 1.491.561 % 4,74 1.433.970 % 5,01 1 406 604 % 5,19 Gürcistan 1.152.661 % 3,66 1.112.193 % 3,88 995 381 % 3,68 Hollanda 1.222.823 % 3,89 1.073.064 % 3,75 1 127 150 % 4,16 Fransa 1.140.459 % 3,63 928.376 % 3,24 932 809 % 3,45 Suriye 974.054 % 3,10 899.494 % 3,14 509 679 % 1,88 İtalya 752.238 % 2,39 671.060 % 2,34 634 886 % 2,34 Diğer 11.966.393 % 38,04 10.463.039 % 36,54 10 477 512 % 38,70 GENEL TOPLAM 31.456.076 %100,00 28.632.204 % 100,00 25.850.971 % 100,00 Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2011 YILINDA ÜLKEMİZİ ZİYARET EDEN YABANCILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE YÜZDE DAĞILIMI 12
Aşağıdaki tablolar Ocak-Kasım aylarında 2009, 2010 ve 2011 yıllarında ülkemize giriş-çıkış yapan ziyaretçilerin sayılarını göstermektedir. Tablolarda günübirlikçiler denizyoluna ilave edilmiştir. 2010 yılında ülkemize gelen 28 milyon 632 bin 204 kişinin % 68,3 ü havayolunu, % 24,3 ü karayolunu, % 7,2 si ise denizyolunu, % 0,2 si ise demiryolunu tercih etmiştir. *: Geçici Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı *: Geçici Kaynak. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 13
2010 Yılı İtibarıyla T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İşletme ve Yatırım Belgeli Tesis İstatistikleri TÜRÜ OTELLER MOTELLER TATİL KÖYLERİ TERMAL OTELLER TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ SINIFI TESİS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI TESİS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI 5 YILDIZLI 138 35.210 76.696 319 103.764 220.474 4 YILDIZLI 238 36.570 79.109 523 81.352 168.812 3 YILDIZLI 224 13.002 26.331 641 42.672 86.316 2 YILDIZLI 32 1.253 2.797 561 22.124 43.711 1 YILDIZLI 13 393 819 69 2.464 4.842 TOPLAM 645 86.428 185.752 2.113 252.376 524.155 1.SINIF - - - 2 81 161 2.SINIF - - - 6 170 336 Motel 5 107 216 7 221 443 TOPLAM 5 107 216 15 472 940 1.SINIF (5 YILDIZLI) 26 7.651 16.405 65 23.609 52.436 2.SINIF (4 YILDIZLI) 15 3.860 8.884 17 2.979 6.562 TOPLAM 41 11.511 25.289 82 26.588 58.998 5 YILDIZLI 10 2.030 4.758 9 2.000 4.636 4 YILDIZLI 4 647 2.097 10 1.428 2.947 3 YILDIZLI 1 80 160 7 534 1.181 2 YILDIZLI - - - 3 122 251 TOPLAM 15 2.757 7.015 29 4.084 9.015 PANSİYONLAR 19 349 685 51 723 1.422 KAMPİNGLER 4 706 1.740 4 215 587 OBERJLER 1 58 120 2 279 572 APART OTELLER 48 5.551 14.904 103 5.161 12.712 ÖZEL TESİS 11 298 672 203 6.855 14.616 GOLF TESİSLERİ 1 60 228 2 201 424 EĞİTİM VE UYG. TESİSLERİ - - - 1 36 72 TURİZM KOMPLEKSİ 7 2.787 5.936 1 816 1792 BUTİK OTEL 64 2.533 5.408 36 1.424 2913 B TİPİ TATİL SİTESİ 10 1.315 4.454 2 249 860 BUTİK TATİL VİLLALARI 2 91 240 - - - DAĞ EVİ 1 10 20 2 98 272 ÇİFTLİK EVİ / KÖY EVİ 2 170 225 1 44 115 YAYLA EVİ 1 40 80 - - - TOPLAM 877 114.771 252.984 2.647 299.621 629.465 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 3.4. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Türkiye Turizm Stratejisi, turizm sektöründe, kamu ve özel sektörün yönetişim ilkesi çerçevesinde işbirliğini gündeme taşıyan ve stratejik planlama çalışmalarının yönetim ve uygulamasına yönelik açılımlar sağlamasını hedefleyen bir çalışmadır. Katılımcı planlama anlayışı ile hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi ve Eylem Planı ile 14
üretim, yönetim ve uygulama süreçlerinde sektörün önüne bir yol haritası konularak yönlendirilmesi temel amaç olarak kabul edilmiştir. Türkiye Turizm Stratejisi - 2023 çalışmasının temelinde yer alan bu yaklaşım, çalışmanın noktasal değil bölgesel, emredici değil yönlendirici, statik değil dinamik bir çerçevede geliştirilmesini olanaklı kılmaktadır. Ülkemiz kıyı turizmi yanı sıra, alternatif turizm (sağlık ve termal turizm, kış sporları dağ ve doğa turizmi, yayla turizmi, kırsal ve eko turizm, kongre ve fuar turizmi, kruvaziyer ve yat turizmi, golf turizmi, v.b.) gibi turizm türleri açısından da eşsiz imkânlara sahip bulunmaktadır Bununla birlikte, bu potansiyel rasyonel anlamda kullanılamamaktadır. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planı 2013, ülkemizin doğal, kültürel, tarihi ve coğrafi değerlerini koruma-kullanma dengesi içinde kullanmayı ve turizm alternatiflerini geliştirerek ülkemizin turizmden alacağı payı arttırmayı hedef almaktadır. Söz konusu turizm kaynaklarının noktasal ölçekte planlanması yerine gelişim aksları boyunca turizm koridorları, turizm bölgeleri, turizm kentleri ve eko turizm bölgeleri oluşturacak şekilde ele alınması, bu değerlerin tanıtımı ve kullanım kriterlerinin belirlenmesi açısından daha doğru bir yaklaşım olarak görülmektedir. Böylece, turizm potansiyeli bulunan bölgelerin diğer alternatif turizm türleri ile cazibesi artırılacaktır. Bu çalışma ile geliştirilmesi öngörülen turizm gelişim aksları üzerinde turizm yatırımı yapmayı planlayan yatırımcılar; kıyı turizmi veya diğer alternatif turizm türlerinden de yararlanarak bu alanlarda yatırım yapma fırsatı bulacaklardır. Aynı zamanda planlama, tahsis ve turizm yatırımı için devlet tarafından verilen diğer teşviklerden de bu kapsamda yararlanabileceklerdir. Türkiye Turizm Stratejisi-2023 ün öngördüğü hedeflerle ülkemizin her yanına dağılmış durumda bulunan sağlık, termal, yayla, kış ve dağ sporları, kültürel açıdan önemli yer ve yerleşmelerin tek tek ele alınmasından çok bunların birbirleriyle entegrasyonu sayesinde daha cazip ve daha güçlü alternatif varış noktaları ve güzergâhlar oluşturulacaktır. Güçlü bir turizm güzergâhı ve bölgesel varış noktası 15
oluşturulması ile bu bölgeler içinde zayıf kalan yerleşmelerin kültür, el-sanatları, yemeiçme tesisleri ve konaklama imkânları ile güçlenmeleri de sağlanmış olacaktır. Turizm sektörü, tanıtım ve pazarlama aşamalarında da varış noktaları bazında tek elden organize edilerek, yöresel yatırım, tanıtım ve pazarlama imkânlarının bir bütün halinde değerlendirilmesi ve dengelenmesi mümkün olabilecektir. Türkiye de turizmde kitle turizmine yönelik gelişmeler ve turizm planlamasına parçacı yaklaşımlar sonucunda; Akdeniz ve Ege kıyı kesiminde aşırı yığılma, Kıyı gerisi ve çevresi alanlarda çarpık kentleşme/yapılaşma, Altyapı yetersizliği ve çevre sorunları ortaya çıkmıştır. Bu olumsuz yapılanmayı olumlu yönde değiştirebilmek için Türkiye Turizm Stratejisi kapsamında bütüncül politika, strateji ve uygulamaya dönük yaklaşımlar yer almaktadır. Çalışma kapsamında, kıyı alanlarında turizm potansiyeli yüksek olan alanların Turizm Kentleri şeklinde bölgesel ölçekte ve özel sektör yatırımlarını özendirici arazi geliştirme modeli anlayışında planlanması ve geliştirilmesi söz konusudur. Bu şekilde sadece kıyı şeridi değil kıyı gerisindeki alanların ve hatta yerleşmelerin bir bütün olarak planlanması, turizm çeşitliliğinin arttırılması, mevcut yerleşmelerin iyileştirilmesi ve dönüşümlerinin sağlanması da mümkün olabilecektir. Bu politikalar, turizm sektörünün sürdürebilirliğinin sağlanması açısından önemlidir. Türkiye Turizm Strateji çalışması Planlama, Yatırım, Örgütlenme, İç Turizm, Araştırma Geliştirme (Ar-Ge), Hizmet, Ulaşım ve Altyapının Güçlendirilmesi, Tanıtım ve Pazarlama, Eğitim, Kentsel Ölçekte Markalaşma, Turizmin Çeşitlendirilmesi, Mevcut Turizm Alanlarının Rehabilitasyonu ve Varış Noktalarının Geliştirilmesi konularında uzun erimli stratejiler önermektedir. Planlama kısmında, turizm sektöründeki planlamanın esnek, şeffaf, ve hesap verebilir, yönetim ve uygulama etaplarında katılımcı ve sürdürülebilir gelişim niteliklerine sahip stratejik planlama anlayışına dayanması gerekliliği vurgulanmaktadır. Yatırım kısmında ise, genel olarak, sektörde Katma Değer Vergisi (KDV) indiriminin yatırımları hızlandıracağı, turizm sektöründe yatırım ve danışmanlık hizmeti veren firmaların belirli standartlara getirilmesi belge verilmesi, bölgeye ve turizm türüne özgü yıllık teşvik sistemlerinin gerekliliği gibi konular ele alınmaktadır. 16
Örgütlenme kısmında, sektör için iyi yönetişim ve bunun etkin kılınması için ulusal, bölgesel, il düzeyinde ve nokta bazında konseylerin kurulması önerilmektedir. Bu çerçevede, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Ulusal Turizm Belgeleme, İç Turizm Araştırma ve Yönlendirme ve Turizm Eğitimini Yönlendirme gibi birimlerin kurulmasını sağlayacak yasal ve örgütsel düzenlemelerin yapılmasının önemi vurgulanmaktadır. İç Turizm Stratejisi nde, genel olarak iç turizmle ilgili istatistiklerin derlenmesi ve iç turizmi özendirici kampanyaların önemi üzerinde durulmaktadır. Ar-Ge kısmında, önümüzdeki dönemde ulusal düzeyde turizm sektöründe araştırma geliştirmeden sorumlu kuruluşlar ve görevleri hakkında öneriler sunulmaktadır. Hizmet Kalitesi kısmında, turizm sektöründe sürekli eğitim, müşteri memnuniyeti, Toplam Kalite Yönetimi konusunda karar vericilerin bilinçlendirilmesinin gerekliliği, mesleki niteliklerin standardizasyonu ve belgelendirilmesinin önemi vurgulanmaktadır. Ulaşım ve Altyapının Güçlendirilmesi kısmında, turizmin gelişimi ve çeşitlenmesinin olmazsa olmaz koşullarından biri olan altyapının geliştirilmesi ile birlikte ulaşımın çeşitlendirilmesi ve niteliğinin yükseltilmesi olduğu belirtilerek bu alanlarda kamunun maliyetini en aza indirecek özel sektörü ön plana çıkaracak çeşitli uygulamalara girişilmesinin önemi ele alınmaktadır. Tanıtım ve Pazarlama kısmında reklam kampanyaları, markalaşma ve imajın öneminin altı çizilirken, Eğitim kısmında, turizm sektöründeki eğitimin ölçülebilir sonuçlar içermesi, sektörde yer alan aktörlerin sürekli eğitimle niteliklerinin iyileştirilmesi ve turizm eğitiminin nitelik ve nicelik olarak üst ölçekli kararlar düzeyinde yönlendirilmesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı nın etkin rol oynamasına vurgu yapılmaktadır. Kentsel Ölçekte Markalaşma kısmında ülkemizde turizmde markalaşan şehirler ve kültür turizmi kapsamında yapılması gereken çalışmalar yer almaktadır. Turizm türlerinin çeşitlendirilmesi kısmında, önümüzdeki dönemde, öncelikle geliştirilmesi planlanan turizm türleri (sağlık ve termal turizm, kış turizmi, golf turizmi, deniz turizmi, eko-turizm ve yayla turizmi, kongre ve fuar turizmi) ayrı ayrı ele alınarak değerlendirilmektedir. 17
Turizm Gelişim Bölgeleri, Turizm Koridorları, Turizm Kentleri ve Ekoturizm Bölgelerinin geliştirilmesi kısımlarında tematik ve yönlendirici nitelikte bir yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşım kamu kaynaklarını ve özel sektörü bir anlamda öncelikli turizm gelişim bölgelerine yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu kısımlar kapsamında, dokuz turizm gelişim bölgesi, yedi tematik koridor, on turizm kenti ve beş ekoturizm bölgesi önerilmiştir. Yine bu kısımda alternatif turizm türlerinin ulusal ve bölgesel ölçekte nasıl, nerede ve hangi ölçütler çerçevesinde geliştirileceği konusunda bilgiler verilmektedir. Yeni varış noktalarına ulaşım imkânlarının geliştirilmesi, ulaşımda niteliğin yükseltilmesi için bölünmüş yol, hızlı tren hatları, havaalanları, kurvaziyer ve yat limanları gibi birçok ulaşım alternatifi önerilmektedir. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Belgesi nde belirlenen stratejik yaklaşımlar çerçevesinde yapılacak çalışmalar tamamlanması, geliştirilmesi öngörülen bölgelerdeki altyapı ve konaklama ihtiyaçlarının karşılanması durumunda, 2023 yılında, 63 milyon turist, 86 milyar $ dış turizm geliri ve turist başına yaklaşık 1350 $ harcamaya ulaşılması öngörülmektedir. 4. Kuşadası nın Türkiye Turizmindeki Yeri ve Önemi Kuşadası İlçesi, Türkiye de önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Uzun bir sahil şeridine sahip olan ilçede turizm sektörünün gelişimi, liman işleyişi ile birlikte ilçenin genel ekonomik yapısını da son derece değiştirmiştir. Kuşadası, Devlet Planlama Teşkilatı (Kalkınma Bakanlığı) tarafından 2004 yılında yapılan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmasına göre, Türkiye deki 872 ilçe arasında 17. sırada, Aydın ili ilçeleri arasında ise 1. sırada yer almıştır. Kuşadası, İstanbul un ardından Türkiye de turizmin ilk başladığı yerdir. Türkiye nin en önemli kıyı ve kültür turizmi merkezlerinden biridir. İzmir, Efes, Meryem Ana, Milet, Didim, Pamukkale, Marmaris, Bodrum gibi önemli tarihi ve turistik merkezlerin odağında bulunmaktadır. Kuşadası, Türkiye nin en fazla yolcu girişinin gerçekleştiği deniz hudut kapısıdır. 18
İlçeye ilişkin sosyo-ekonomik göstergeler incelendiğinde, tarım sektöründe çalışanların oranını % 27, sanayi sektöründe çalışanların oranının % 6, hizmet sektöründe çalışanların oranının % 67 olduğu görülmektedir. Fert başına bütçe gelirleri kaleminde ülke genelinde 44.sırada yer alan ilçenin genel değerlendirmesi yapıldığında, sosyo-ekonomik açıdan ileri düzeyde olduğunu söylemek mümkündür. 1960'lı yıllarda büyük bir turizm potansiyeline sahip olduğu keşfedilen Kuşadası, bu tarihten sonra hızlı bir gelişme göstermiştir. Özellikle son yıllarda gerek kent içinde gerekse civarda otel, motel, kamp alanı, tatil köyü gibi pek çok dinlenme tesisi ve yazlık villalar yapılmıştır. Yat limanının da inşa edilmesi ile birlikte liman tesisleri de genişlemiştir. Kuşadası bugün Türkiye nin en önemli turizm merkezlerinden biridir. Bunun nedenlerini değerlendirirken, zengin tarihi, çevrenin ve eşsiz plajların varlığının yanı sıra uygun iklim koşullarını da belirtmek gerekmektedir. Kuşadası, hemen önünde başlayan kumsalları ile her şeyden önce bir plaj kentidir. Geniş kumsalların yanı sıra, dalmaya elverişli kayalık koylar da Kuşadası'nda bulunmaktadır. Kuşadası ndaki önemli tarihi, turistik ören yerlerinden bazıları aşağıda sunulmuştur. 4.1. Güvercinada Şehrin merkezinde yer alan ada, Kuşadası iskelesi yapılırken bir mendirek ile karaya bağlantısı oluşturulmuştur. Üzerinde sarp kayalar üzerine inşa edilmiş bir Bizans 19
kalesi bulunmaktadır. Surlar 2,5 m. Yüksekliğinde adayı çepeçevre kuşatmaktadırlar. Şehre bakan yönünde biri silindirik, diğeri de altıgen iki kule arasında yuvarlak kemerli bir kapısı vardır. Bu kapının üzerinde olması gereken yazıt yerinden alınmış, altıgen burcun yanına konulmuştur. Kalenin ortasında bulunan kare biçimindeki büyük kule aynı zamanda depo olarak kullanılmıştır. Güneydeki sivri kemerli bir kapıdan içerisine girilen kulenin ikinci katında top ve tüfek mazgalları açılmıştır. 19.yy da Mora ayaklanması 1834 sırasında Osmanlılar tarafından, adalardan gelebilecek saldırılara karşı ileri uç karakolu olarak kullanılmıştır. Bugün Kuşadası'nın en önemli sembolü olarak nitelendirilen Güvercin Ada muhteşem gün batımı manzaraları ve tarihi atmosferiyle yabancı turistlerin olduğu kadar yerli turistlerin de gözdesi olan bir mekândır. 4.2. Plajlar Kuşadası 20 km'nin üstünde kumsal şeridine sahip bir tatil merkezi ve Türkiye'deki önemli plaj merkezlerinden birisidir. 4.2.1. Kadınlar Denizi Kuşadası merkezine 3 km uzaklıkta, yol boyunca palmiyelerin sıralandığı, upuzun açık kumsalı ile Kuşadası'nın en popüler plajıdır. Kimi araştırmacılara göre Ulysses'in Troia'ya ulaşmaya çalışırken sirenlerin çağrısına dayanamayan gemicilerin kayalara sürüklendiği yer burasıdır. Kadınlar Denizi, bir halk plajıdır. 20
4.2.2. Neopolis (Yılancı burnu) Güvercinada nın biraz ilerisinde, denize uzanan ikinci bir yarımada halinde olan antik Neopolis in, ilçenin ilk yerleşme yeri olduğu ve İyonlar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Güvercinada nın arka kısmında kalan Yılancı burnu (Neopolis), denize girmek için farklı alternatif arayanların gidebileceği, kıyı kesiminde iki adet Beach Club'ın bulunduğu bir bölgedir. Clubların girişler ücreti haftasonu-haftaiçi olmak üzere farklılık göstermektedir. 4.2.3. Papaz Hamamı 21
Güvercinada nın girişinde bulunan özel plajdır. Giriş ücretlidir. Kumsal kısmı bulunmamaktadır. 4.2.4. Şehir Merkezi Palmiye Plajları Şehrin merkezinde hiçbir taşıta gereksinim duymadan ulaşılabilen plajdır. 4.2.5. Sahil Siteleri - Karaova Plajı Kuşadası'ndan 5 km uzaklıkta, Fantasia Otel önünden başlayarak, Emekli Sandığı dinlenme tesislerine kadar olan plajdır. (Kumsal şeridi Milli Parkın sonuna kadar uzamaktadır.) Yukarıdaki plajların dışında, Güzelçamlı Sahili, Davutlar Sahili ve Milli Park'ın koylarında da denize girilebilmektedir. 4.3. Panionion Davutlar-Güzelçamlı yolundan birkaç yüz metre içeride olan Panionion, tarihte İyon Konfederasyonu na bağlı 12 İyon şehrinin merkezini oluşturmaktadır. 22
Panionion da tarihte ayinlerin ve törenlerin yapıldığı tahmin edilmektedir. 4.4. Pygale Kuşadası nın 3 kilometre kadar kuzeyinde küçük bir yerleşim yeri olan Pygale nin, Agamemnon tarafından inşa edildiği bilinmektedir. 4.5. Mimari Doku Kuşadası nın tarihi yapısındaki en önemli unsur hiç şüphesiz surlardır. Kale içini çepeçevre saran surların bugün pek azı hayatta kalabilmiştir. Surlarla çevrilmiş antik Kuşadası mahalleleri ve evleri Kuşadası nın kurulduğu Orta Çağ ın Akdeniz mimari tarzının bozulmamış en güzel örneğidir ve korumaya alınmıştır. Kuşadası kentsel koruma alanını içeren bölümde dar uzun sokaklar üzerinde bitişik nizamda sıralanmış evler zemin katlar üzerinde basit çıkmalar ve kornişlerle süslenmiştir. Sokaklar T seklinde kesişmelerle hiç bıkmadan dolaşılan bir güzellik sergiler. 23
Bilhassa Kale içinde birbirine paralel sokakların ön cephelerinde sıra sıra evler arkalarında birbirine bitişik avlular vardır. Bu avlulardan sokaklara tasan çeşit çeşit meyve ağaçları, yaseminler, begonviller, salyokalar, şehre gizemli bir hava verir. Dağ mahallesi ise daracık merdivenli yolları ile yeniden başlayan sokakların çıkmazların gizemiyle başınızı kaldırıp baktığınızda denizin harikulade görünümüyle görenleri büyüler. Efes yamaç evleri tarzında düzenlenen sırt sırta vermiş bahçelerin görüntüsüyle sokak kenarlarına yan yana sıralanmış evler görüntüyü kesinlikle engellemez. Kentsel sit alanı içindeki yapıların pek çoğu mimari açıdan değer taşımasa da yüzlerce yıldan beri topluca bir arada bulunmaları açısından Kuşadası olarak büyük değer taşımaktadır. 4.6. Kaleiçi Camii Çarşı içindeki Kaleiçi Camii nin 1618 yılında Sadrazam Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1830 yılında onarılan camiin giriş kapısının kanatları geometrik geçmeler ve sedef kakmalarla süslüdür. 24
4.7. Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı Kuşadası İskelesi yakınında 1618 yılında Sadrazam Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılan kervansaray, 1966 yılında restore edilmiştir. 4.8. Milli Park Samsun dağlarının Ege Denizi ne uzantısı olan Dilek yarımadasındaki ormanlık alan, 1966 yılında Milli Park olarak korunmaya alınmıştır. 11 bin hektarlık alanı kapsayan ve Kuşadası ilçesinin sınırları içinde, ilçe merkezinin güneyinde yer alan park, ilginç jeolojik ve jeomorfolojik yapısı yanında, Akdeniz bölgesinde ender görülen bir bitki örtüsüne sahip bulunmaktadır. 25
Milli Parkın sahip olduğu doğal çevrenin, yakın zamana kadar karayolunun bulunmamasının da katkısıyla, bazı yaban hayvanlarının da korunduğu bir alan olduğu, alanda, soyu yeryüzünde tükenmek üzere bulunan türlere rastlandığı belirtilmektedir. 4.9. Kadıkalesi Kuşadası-Davutlar yolunun 10 uncu kilometresinde, dar bir yol üzerinde bulunan kalenin bir bölümü, 1976 yılında restore edilmiştir. Kadıkalesi nde her yıl haziran-eylül ayları arasında kazı ve restorasyon çalışmaları sürmektedir. 26
4.10. Kaplıca ve Mağaralar Kuşadası kaplıca ve mağaralar açısından da önemli potansiyele sahiptir. Alangüllü Kaplıcası nın cilt, kalp ve romatizma hastalıklarına iyi geldiğine inanılmaktadır. Çıban (Yavansu Venüs) Kaplıcası nın cilt hastalıklarına, Güzelçamlı ve Kemerli kaplıcalarının ise mide ve bağırsak hastalıklarının tedavisinde yardımcı olmaktadır. Zeus mağarasının ise küçük bir obruk ve yeraltı su kaynağının oluşturduğu havuz şeklindeki tabanı ile etkileyici doğal güzelliğe sahiptir. Arslanlı Mağarası nın ise 110 metre uzunluğu, 36 metre derinliği bulunmaktadır. 5. Son Veriler Işığında Kuşadası Turizmi Aşağıdaki tablo Türkiye ye gelen ziyaretçilerin destinasyona göre sıralamasını vermektedir. En fazla turist çeken bölge Antalya dır. 2011 yılında Kuşadası na deniz yoluyla 705.814 kişi giriş yapmıştır. 2009 2010 2011 2010/2009 2011/2010 (% Değişim) (% Değişim) Antalya 8 260 399 9.246.814 10.464.425 11,94 13,17 İstanbul 7 510 470 6.928.867 8.056.390-7,74 16,27 İzmir 1 056 792 1.155.830 1.370.018 9,37 18,53 Muğla 2 820 298 2.973.886 3.076.508 5,45 3,45 Kuşadası (deniz yolu) 615.102 529.722 705.814-13,88 33,24 Diğer 6.814.053 7.797.085 7.782.921 14,43-0,18 Toplam 27.077.114 28.632.204 31.456.076 5,74 9,86 5.1. Konaklama Sektörü: Turizm açısından bakıldığında ilçenin en önemli ve en temel sektörüdür. Konaklama imkânları, potansiyeli ilçeye çekmekte ve turizm faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. İlçede konaklama sektörünün yapısal olarak karşımıza çıkan en önemli yanı, konaklama tesislerinin eski oluşudur. 27
İlçedeki büyük yıldızlı otellerin sadece % 10-15 i ilçede ikamet eden kişilere aittir. Geri kalanlar civar iller ile diğer illerden gelen yatırımcılar tarafından kurulmuştur. İlçede büyük yıldızlı tesisler en az 15 yaşındadır. Bu tesislerin, büyük seviyede bakım, tadilat, onarım ve yenilemeye ihtiyacı bulunmaktadır. Yıllar itibarıyla kazanç oranlarının düşmesi, ilçedeki tesislerin bakım ve onarımları ile ilgili gerekli çalışmaları yapmamalarına neden olmuş bu nedenle bazı tesisler oldukça yıpranmıştır. Konaklama tesislerine gelen müşteriler, % 90-95 oranında tur operatörleri tarafından getirilmektedir. Bu nedenle turizm sektörünün de bir gerçeği olarak tur operatörleri, seyahat acenteleri ve konaklama tesisleri arasında son derece sıkı bir bağ vardır. Ancak konaklama tesisleri bu ilişkinin en temel unsurunu oluşturmaktadır. İlçede konaklamalar ağırlıklı olarak 7-14 gün üzerinden yapılmakta olup, paket tur şeklinde çalışılmaktadır. Son yıllarda özellikle 3, 4 ve 5 yıldızlı tesislerde her şey dâhil konaklama sistemi ağırlık kazanmış, bu sektörde yer alan konaklama tesisleri ile diğer yan kuruluşları olumsuz etkilemiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan son verilere göre Kuşadası nda 13.856 yatak kapasiteli toplam 50 adet işletme belgeli tesis bulunmaktadır. Kuşadası'ndaki Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli tesisler, Aydın ilindeki tesislerin % 69,32'sine denk gelmektedir. Aydın ilinde toplam 24 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı yatırım belgeli tesis vardır. Bu tesislerin yarısı Kuşadası ndadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi 6.197'dir. 2011 yılında söz konusu yıldızlı ve belediye belgeli konaklama tesislerinde ortalama yıllık doluluk oranı % 78 seviyesinde gerçekleşmiştir. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI İŞLETME BELGELİ TESİSLER (AYDIN İLİ) YER TESİS YATAK ODA SAYISI ADEDİ SAYISI AYDIN /MERKEZ 5 147 294 KUŞADASI 61 7.661 15.940 DİDİM 15 2.335 4.125 NAZİLLİ 4 67 115 SULTANHİSAR 2 56 112 KÖŞK 1 0 0 TOPLAM 88 10266 20586 28
KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI İŞLETME BELGELİ TESİSLERİN TOPLAM TESİSLER İÇİNDEKİ PAYI KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM BELGELİ TESİSLER YER TESİS ADEDİ ODA SAYISI YATAK SAYISI AYDIN/MERKEZ 1 0 0 KUSADASI 12 1237 2877 DİDİM 6 1100 2584 SÖKE 2 91 182 GERMENCİK 2 219 454 KARACASU 1 50 100 TOPLAM 24 2697 6197 Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan son verilere göre, Kuşadası nda 349 tesis Belediye belgelidir. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi 26.768'dir. Diğer bir deyişle, Kuşadası'ndaki belediye belgeli tesisler Aydın ilindeki toplam belediye belgeli tesislerin % 66,79'unu oluşturmaktadır. BELEDİYE BELGELİ TESİSLER YER TESİS ADEDİ YATAK ADEDİ AYDIN / MERKEZ 9 768 BOZDOĞAN 1 36 BUHARKENT 2 50 ÇİNE 1 34 DİDİM 207 11.446 GERMENCİK 1 128 29
YER TESİS ADEDİ YATAK ADEDİ İNCİRLİOVA 1 28 KARACASU 1 18 KARPUZLU 1 16 KOÇARLI 1 16 KÖŞK 1 80 KUŞADASI 349 26.768 KUYUCAK 0 0 NAZİLLİ 9 419 SÖKE 4 188 SULTANHİSAR 0 0 YENİPAZAR 1 80 TOPLAM 589 40.075 BELEDİYE BELGELİ TESİSLERİN TOPLAM TESİSLER İÇİNDEKİ PAYI Kuşadası nda işletme belgeli 7 adet 5 yıldızlı, 25 adet 4 yıldızlı, 11 adet 3 yıldızlı, 7 adet iki yıldızlı ve 1 adet özel tesis bulunmaktadır. Ayrıca 2 adet pansiyon, 2 adet apart otel ve 2 adet tatil köyü bulunmaktadır. 12 adet yatırım belgeli otel ve 1 adet yat limanı bulunmaktadır. 5.2. Seyahat Acenteleri Kuşadası'nda, 119 tanesi A grubu, 10 tanesi AG grubu, 1 tanesi B grubu ve 4 tanesi C grubu olmak üzere toplam 134 seyahat acentesi firması turizme hizmet vermektedir. Kuşadası ndaki seyahat acenteleri toplamı Aydın ilindeki seyahat acentelerinin % 66,7'ine tekabül etmektedir. 30
SEYAHAT ACENTELERİ A Grubu AG Grubu B Grubu C Grubu Grup Toplamı Aydın /Merkez 8 0 0 1 9 Kuşadası 119 10 1 4 134 Didim 48 5 0 1 54 Söke 1 0 0 0 1 Nazilli 1 2 0 0 3 TOPLAM 117 17 1 6 201 5.3. Kruvaziyer Turizmi Özelleştirilerek 2003 yılından itibaren Ege Liman İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilmeye başlanan Kuşadası Limanı Kuşadası ekonomisi ve turizminin en önemli öğelerinden biridir. 264 m. ve 255 m.'lik iki iskele ile hizmet veren limanda her iki iskele dâhil olmak üzere gemi kabul kapasitesi 2.400 gemi/yıl'dır. Yolcu gemileri, kruvaziyerler ve motorlar olmak üzere hizmet verilmektedir. Limana gelen gemiler ve günü birlik ziyaretçiler ilçe turizminin vazgeçilmez bir parçası, hatta ilçedeki ekonomik faaliyetlerin en önemli odak noktalarından birini oluşturmaktadır. Kuşadası Limanı, Türkiye de en fazla geminin geldiği kruvaziyer limanıdır. 2011 yılında 573 gemi 658 bin 608 kişiyi ilçeye getirmiştir. 2011 yılı içerisinde Yunanistan ın Sisam adasına günübirlik olarak 604 feribot seferi gerçekleştirilirken, 412 yat giriş, 393 yat ise çıkış yapmıştır. İstanbul Limanı na ise 342 gemi ile 508.246 yolcu gelmiştir. Kuşadası Limanı gelen gemi sayısı bakımından 1. Sıradadır. Aşağıdaki grafikler 2010 yılı verilerine göre Türkiye de kruvaziyer turizmini ortaya koymaktadır. 31