1898 YILINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN ASYA'DAKİ TOPRAKLARINDAKİ YABANCI DEMİRYOLLARI (*) ANKARA KÜTAHYA Kasaba Ödemiş Tire Söke MANİSA AYDIN KONYA MERSİN ADANA HALEP HUMUS ŞAM İngilizler Tarafından İnşa Edilen lar Fransızlar Tarafından İnşa Edilen lar Almanlar Tarafından İnşa Edilen lar YAFA KUDÜS HARİTA 1 (*) Demiryollarından Petrole CHESTER Projesi (1908-1922) Bilmez Bülent CAN, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,, Mayıs 2000 67
1918 YILINA KADAR İNŞA EDİLEN DEMİRYOLLARI (*) EDİRNE KIRKLARELİ Dedeağaç ADAPAZAR KARS BALIKESİR Bandırma Mudanya BURSA ANKAR A ERZURUM KÜTAHY MANİS Ödemiş Tire Söke AYDIN UŞAK Çivril DENİZLİ BURDUR AFYO Eğridir ISPART KONY MARDİN ANTALY Karaman MERSİN Fevzipaşa ADAN Ceyhan Nusaybin İskenderun HALEP HUMUS ŞA SAMARR HAYF BAĞDA YAF AMMA KUDÜS İngilizler Tarafından İnşa Edilen lar Fransızlar Tarafından İnşa Edilen lar Almanlar Tarafından İnşa Edilen lar Ruslar Tarafından İnşa Edilen lar Milli lar (Hicaz ları) HAFİRELOCA AKAB MAA ELULA MEDİNE BASR HARİTA 2 (*) (Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Stefanos YERASİMOS, Gözlem Yayınları, Cilt II, Ocak 1977, İstanbul) 68
HİCAZ DEMİRYOLU (*) HAT BİLGİLERİ (**) Uzunluğu İnşa İnşa Maliyeti (Osmanlı Lirası) Şam-Maan 460 1900-1904 Maan-Tebük 223 1904-1906 ŞAM Tebük-Elula 288 1906-1907 Elula-Medine 350 1907-1908 HAYFA YAFA BİRÜSSEBİ HAFİRELOCA CENİN DERA MÜZEYREP AMMAN KUDÜS MAAN TEBÜK AKABE BOSRA BAĞDAT Dera-Hayfa 161 1904-1905 TOPLAM 1482 Yan Yollar Bosra-Dera-Hayfa-Yafa- Birüssebi-Hafireloca GENEL TOPLAM 1900 418 1908-1918 3.066.167 ELULA MEDİNE PLANLANAN HAT İNŞA EDİLEN HİCAZ HATTI ŞUBE HATLARI HİCAZ HATTI ŞAM - DERA - AMMAN - MAAN - TEBÜK - ELULA - MEDİNE CİDDE MEKKE ŞUBE HATLARI HAYFA - CENİN - MÜZEYREP - DERA HAYFA - BİRÜSSEBİ - HAFİRELOCA HARİTA 3 (*) (http://www.trainsofturkey.com) (**) (Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Stefanos YERASİMOS, Gözlem Yayınları, Cilt II, Ocak 1977, İstanbul) 69
ŞARK (DOĞU RUMELİ) DEMİRYOLLARI (*) WIEN BUDAPEST ZAGREB SUBOTICA DOBERLIN BANJA LUKA BEOGRAD SARAJEVO NIS MITROVICE 1874 SKOPJE 1888 SOFIA 1888 Vakarel 1874 1873 PLOVDIV 1873 ALEXANDROUPOLIS BURGAS Belova EDİRNE 1873 THESSALONIKI Güney Kuzey tı Uzunluğu İmtiyaz HAT BİLGİLERİ İnşa Tesis Sermayesi (Milyon Kuruş) İmtiyaz Sahibi (Tesis Sermayesinin Kaynağı) Köstence-Çernovoda 66 1856 1859-60 32 İngiltere Rusçuk-Varna 224 1861 1863-68 135 İngiltere İstanbul-Edirne 318 1868 1869-70 214 Rumeli Şimendifer Şirketi Edirne-Dedeağaç 149 1868 1870-72 92 Rumeli Şimendifer Şirketi Banja Luka-Doberlin (Bosna Kısmı) 102 1868 1870-72 65 Rumeli Şimendifer Şirketi Selanik-Üsküp-Mitrovice 368 1868 1872-74 206 Rumeli Şimendifer Şirketi Şarki Rumeli (Belova-Plovdiv-Vakarel) 386 1868 1872-78 218 Rumeli Şimendifer Şirketi Babaeski-Kırkkilise 46 1868 1911-13 TOPLAM 1369 792 Vakarel-Sofya-Niş-Belgrad-Budapeşte-Viyana 1888 Niş-Üsküp 1888 Fransa-Belçika-İsviçre-Avusturya (Banque de Parts et de Pays-Bas) Fransa-Belçika-İsviçre-Avusturya (Banque de Parts et de Pays-Bas) Fransa-Belçika-İsviçre-Avusturya (Banque de Parts et de Pays-Bas) Üsküp-Mitrovice (Sırp Hd.) 131 1884 1885-88 82 Osmanlı Bankası Selanik-Manastır 219 1890 1891-94 220 Deutsche Bank Dedeağaç-Selanik 508 1892 1892-96 488 Osmanlı Bankası (*) (http://www.trainsofturkey.com) 70 HARİTA 4
-AYDIN DEMİRYOLLARI (*) Buca Çivril Şirinyer Seydiköy Gaziemir Çatal Sütlaç Torbalı Tire Dinar Ortaklar Söke AYDIN Kuyucak Sarayönü DENİZLİ HAT BİLGİLERİ (**) Eğridir Uzunluğu İmtiyaz İnşa Tesis Sermayesi (Milyon Kuruş) Sermaye Sahibi İzmir-Gaziemir 14,5 1856 1856-58 Gaziemir-Seydiköy 1,4 1856 1856-58 147 Gaziemir-Aydın 115,4 1856 1856-66 Şirinyer-Buca 2,5 1856 1856-60 Torbalı-Tire 47,9 1856 1883 Ödemiş-Çatal 24,9 1856 1884 Goncali-Denizli 9,3 1856 1889 Çivril-Sütlaç 31 1856 1889 124 Robert Vilkin (İngiliz) Ortaklar-Söke 13,7 1856 1890 Aydın-Kuyucak 57 1886 1881 Kuyucak-Sarayköy 44 1856 1882 Sarayköy-Dinar 149 1856 1889 308 Dinar-Eğridir 94,3 1856 1912 HARİTA 5 (*) http://www.trainsofturkey.com (**) (Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Stefanos YERASİMOS, Gözlem Yayınları, Cilt II, Ocak 1977, İstanbul) 71
-KASABA (TURGUTLU) DEMİRYOLLARI (*) Menemen MANİSA Bornova Kasaba (Turgutlu) Salihli Alaşehir UŞAK Uzunluğu HAT BİLGİLERİ (**) İmtiyaz İnşa İzmir-Manisa 66 1863 1863-66 Manisa-Kasaba 27 1863 1863-66 Kasaba-Alaşehir 76 1863 1875 Manisa-Soma 92 1863 1890 Alaşehir-Uşak 117 1863 1887 Uşak-Afyon 135 1863 1897 Soma-Bandırma 184 1888 1890 İzmir-Bornova 5 1863 1865 Tesis Sermayesi (Milyon Kuruş) 249 467 Sermaye Sahibi İzmir-Kasaba Demiryolu Kumpanyası (İngiliz) HARİTA 6 (*) http://www.trainsofturkey.com (**) (Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Stefanos YERASİMOS, Gözlem Yayınları, Cilt II, Ocak 1977, İstanbul) 72
ANADOLU DEMİRYOLLARI (*) ADAPAZARI Arifiye ANKARA KÜTAHYA Alayunt Polatlı KONYA Uzunluğu HAT BİLGİLERİ (**) İmtiyaz İnşa Tesis Sermayesi (Milyon Kuruş) İmtiyaz Sahibi Haydarpaşa-İzmit 93-1872-73 26 Osmanlı Hükümeti (1) İzmit-Arifiye 48,9 1888 1890 Arifiye-Ankara 436,7 1888 1893 Eskişehir-Alayunt 66,9 1893 1894 Alayunt-Kütahya 8,8 1893 1894 Alayunt-Afyon 94 1893 1895 Afyon-Konya 272,2 1893 1896 Arifiye-Adapazarı 3,2 1893 1899 475 445 Anadolu Demiryolları Kumpanyası (Deutsche Bank) (1), Osmanlı Hükümeti tarafından yapılmış, 1878'de İngiliz'lere işletme hakkı verilmiştir., Bağdat demiryolu imtiyazının Alman'lara verilmesi üzerine Deutsche Bank tarafından İngilizler'den 1888'de satın alındı HARİTA 7 (*) http://www.trainsofturkey.com (**) (Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Stefanos YERASİMOS, Gözlem Yayınları, Cilt II, Ocak 1977, İstanbul) 73
BAĞDAT DEMİRYOLLARI (*) KÜTAHYA HARPUT KONYA NİĞDE DİYARBAKIR Fırat Karaman MERSİN Fevzipaşa ADANA Ceyhan İskenderun HALEP MARDİN Şenyurt Nusaybin MUSUL ERBİL KERKÜK Dicle TİKRİT HUMUS ŞAM SAMARRA ŞADİYE HANİKİN BAĞDAT Anadolu Demiryolu Bağdat Demiryolu Güzergahı (Planlanan) Şube ları İnşa Edilen İngilizler Tarafından İnşa Edilen (1918'den Sonra) HARİTA 8 BASRA (*) Demiryollarından Petrole CHESTER Projesi (1908-1922) Bilmez Bülent CAN, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,, Mayıs 2000, EK-1, Sayfa 363 74
CHESTER PROJESİNİN ÖNGÖRDÜĞÜ DEMİRYOLU AĞINI VE PETROL KAYNAKLARINI GÖSTEREN HARİTA (*) EDİRNE Dedeağaç KIRKLARELİ ZONGULDAK Ereğli ADAPAZARI Bandırma BURSA ANKARA BALIKESİR SAMSUN Çarşamba AMASYA SİVAS TRABZON ERZİNCAN ERZURUM KARS KÜTAHYA Divriği MANİSA Ödemiş Tire Söke AYDIN UŞAK Çivril DENİZLİ BURDUR Eğridir ISPARTA ANTALYA KONYA Karaman MERSİN KAYSERİ NİĞDE MALATYA K.MARAŞ ADANA Fevzipaşa GAZİANTEP Ceyhan İskenderun HALEP DİYARBAKIR MUŞ Tatvan Batman Kurtalan MARDİN Nusaybin VAN MUSUL TİKRİT HUMUS ŞAM BAĞDAT Mevcut Demiryolları Chester Projesinin Öngördüğü Demiryolu Ağı Demiryolunun Her İki Yanındaki 20 Km Genişliğindeki İmtiyaz Bölgesi Tahmini Petrol Yatakları HARİTA 9 (*) Demiryollarından Petrole CHESTER Projesi (1908-1922) Bilmez Bülent CAN, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,, Mayıs 2000, EK-1, Sayfa 363 75