T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI 2003-2011 DESTEK BİZDEN, ÜRETİM SİZDEN KARS
Türk tarımını kalkındırmadan Türkiye yi kalkındıramayız Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan
Ekolojik denge ve küresel gıda sorunları için şimdi tarım zamanı Mehmet Mehdi EKER Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı
Kars tarımında yapısal değişim ve dönüşüm çalışmaları
Tar m BÜYÜDÜ... Türkiye Son 8 yılın 7 sinde büyüyerek ekonominin tampon ve Türkiye nin lokomotif sektörü olan Tarım Sektörü, 75 milyon insanımızın ve 30 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılamış, 1.525 ürün ile 184 ülkeye 15,3 Milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. 7
Çiftçinin yüzü güldü
Çiftçi borçları silindi Kars ta Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri nden aldıkları kredileri ödeyemeyen 9.107 çiftçimizin 14,5 Milyon TL yi bulan borçları silindi. 9
Kefalet kanunu ile çiftçi mağduriyeti sona erdi 2007 yılında çıkarılan Kanun ile müteselsil kefalet yüzünden hacizle karşı karşıya olan çiftçilerimizin mağduriyeti giderildi. 10
Tarımsal kredi kullanımı arttı 2002 yılında %59 olan tarımsal kredi faiz oranları, sulama ve hayvancılık faaliyetlerinde sıfır a (faizsiz), diğer tarımsal faaliyetlerde % 5 e düşürüldü. T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından 2003 yılında çiftçilere 1 Milyon TL kredi kullandırılmış iken, 2011 yılında bu miktar 167,2 Milyon TL ye yükseldi. Bu dönemde, Kars çiftçisine kullandırılan kredi miktarı 167 kat arttı. 11
Kars ta tarımsal destekler
Tarımda İlk ler Dönemi Başlatıldı. İlk kez Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli başlatıldı(2010). Devlet destekli tarım sigortası uygulamaları başlatıldı (2006). 174 ALO GIDA HATTI kuruldu (2009). Tarım arazilerinin Bölünemez Parsel Büyüklüğü belirlenerek fiili toplulaştırma yapılması sağlandı(2007). GAP ve DAP kapsamında yer alan illerde 50 baş ve üzeri hayvancılık yatırımlarının desteklenmesine başlandı (2010). Damızlık süt sığırcılığı, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği, küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine % 60 indirimli faiz uygulaması başlatıldı(2006). Büyükbaş Besi Hayvancılığında sıfır faizli işletme kredisi, büyükbaş besi, süt ve küçükbaş hayvancılık yatırımlarında % 50-60 oranlarında indirimli faizli kredi uygulaması başlatıldı(2010). Basınçlı sulama sistemi yatırımlarına, % 50 hibe ve sıfır faizli 5 yıl vadeli kredi uygulamaları 13
başlatıldı (2006-2007). Sünede havadan ilaçlamaya son verildi tamamen yerden ilaçlamaya geçildi ve sünede biyolojik mücadele başlatıldı (2006). Meyve bahçelerinin yenilenmesi çalışmalarına destek verildi(2005). Sertifikalı tohumluk ve fidan kullanan üreticilere destek verildi(2005). Gübre desteği nakit olarak doğrudan çiftçilere verildi (2005). Toprak analizi için ilave destek uygulaması başlatıldı (2005). Ürün konseyleri kuruldu(2009). Akredite veteriner hekimlik uygulaması başlatıldı (2006). Yerli hayvan genetik kaynakları halk elinde koruma altına alındı (2005). Sertifikalı tohum üreticilerine destek verilmeye başlandı (2008). Su ürünleri üretimine destek verilmeye başlandı(2005). Küçükbaş hayvancılığına destek verildi (2006). Sertifikalı Tarım Danışmanlığı Uygulaması başlatıldı (2009). Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi oluşturuldu (2010). İyi tarım ve örtü-altı iyi tarım uygulamalarına destek verildi(2009). Damızlık düve yetiştiriciliğine % 60 indirimli faiz uygulaması başlatıldı.(2008) Anaç sığır ve manda desteklemesi uygulaması başlatıldı.(2008) Hayvan başı destek ödemesi başlatıldı(2008). Hububata prim desteği verildi (2005). Çiftçilerimize mazot desteği verildi (2003). Tarımsal kalkınma kooperatiflerine faizsiz kredi verildi (2003). Arıcılık destekleme kapsamına alındı (2003). Organik tarım için ilave destek uygulaması başlatıldı (2005). Organik Tarım Bilgi Sistemi kuruldu(2005). 14
Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi kuruldu(2007). Bitki koruma ürünleri için Bayilik Sınav Sistemi getirildi (2007). Üreticilere tarım danışmanı istihdamı için destek verildi (2009). Çiğ sütün süt tozu olarak değerlendirilmesine destek verildi (2009). Koyun ve keçi sütüne sığır sütünden farklı olmak üzere destekleme verildi (2009). Ulusal süt kayıt sistemi ve damızlık koyun keçi kayıt sistemi kuruldu (2009). Süt fiyat düzenlemesi desteği verildi (2009). Buzağı desteği verildi(2003) Reçeteli zirai ilaç satışı uygulamasına geçildi(2009). Ardahan-Kars-Artvin Kalkınma Projesi başlatıldı(2010 2015). Et ve Yumurta Tavukçuluğuna % 50 kanatlı sektörüne ise % 60 faiz indirimli biyogüvenlik kredisi uygulandı (2010). Aşı desteği verildi(2005). Alo Ofis Ürün Alım Hattı kuruldu (2005). Yağlı tohumlardan aspire prim desteği verildi (2006). Tiftik üretimi desteği verildi(2006). Baklagiller prim desteği kapsamına alındı (2008). Arıcılık Kayıt Sistemi (AKS) ile tüm veriler kayıt altına alınmaya başlandı (2008). İşletme başına tarımsal yayım ve danışmanlık desteği verildi(2009). Fark ödeme desteklerinin havza bazlı yapılmasına başlandı(2010). Tritikale prim desteği kapsamına alındı (2010). Web Tarım TV yayına başladı (2010). İlk kez büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde faizsiz, 7 yıl vadeli kredi uygulaması başlatıldı (2010). İlk kez büyükbaş hayvan besiciliğinde faizsiz, 2 yıl vadeli kredi uygulaması başlatıldı (2010). 15
Mazot desteği başlatıldı Kars ta çiftçilerimize, bu dönemde 59,9 Milyon TL mazot desteği sağlandı. 16
Kimyevi gübre desteği doğrudan çiftçimize ödendi Kimyevi gübre desteği doğrudan çiftçimize verildi, gübre fiyatlarındaki artıştan üreticimizin olumsuz etkilenmesi önlendi. Kars çiftçisine, bu dönemde toplam 51,1 Milyon TL gübre desteği sağlandı. 17
İşimiz destek, amacımız daha çok üretmek Kars a 2002 yılında 26,8 Milyon TL destek verilmiş iken, 2011 yılında 50,2 Milyon TL destek verildi. 2003-2011 döneminde, toplam 436,1 Milyon TL tarımsal destek verildi. 2002-2011 döneminde toplam desteklemeler 1,9 kat arttı. 18
Prim destekleri arttı Kars ta 2002 yılında prim desteği verilmemiş iken, 2011 yılında 2,3 Milyon TL destek verildi. 2003-2011 yıllarında çiftçilerimize toplam 8 Milyon TL prim desteği verildi. 19
Hayvancılığa özel önem verildi Kars ta 2002 yılında 451 Bin TL hayvancılık desteği verilmiş iken, 2011 yılında 23,5 Milyon TL destek verildi. 2003-2011 yıllarında, çiftçilerimize toplam 128,6 Milyon TL hayvancılık desteği verildi. 2003-2009 döneminde, çiftçimize ödenen hayvancılık desteği miktarı 37 kat arttı. Doğu Anadolu Projesi kapsamındaki illerde Etçi Ve Kombine Irklarla Kurulacak Damızlık Sığır İşletmesi Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin 2010/34 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince; Yeni inşaat yatırımında %30, Damızlık Gebe Düve alımında %40, Sağım Ünitesi ve/veya soğutma tankı alımında %40 oranında hibe desteği uygulanmaktadır. 2002-2011 döneminde, çiftçimize ödenen hayvancılık desteği miktarı 52 kat arttı. 20
Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerine tam destek, bereketli gelecek Kars ta 1999-2002 döneminde 7 adet kooperatif projesine 1,7 Milyon TL kredi desteği sağlanmış iken, 2003-2011 döneminde 35 adet kooperatif projesine 32,3 Milyon TL destek sağlandı. Bu projeler ile 2.477 aile desteklendi. Kooperatiflere verilen kredi desteği 19 kat arttı. 21
22 Ürünler işlendi, kazanç çoğaldı Kırsal kalkınma hamlesi başlatıldı. Tarım-sanayi entegrasyonunu sağlayan %50 hibe destekli Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı 2006 yılında başladı. Böylece tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, ambalajlanması, depolanması ve makine-ekipman alımı gibi ekonomik yatırımlar desteklendi. 1093 adet makine-ekipman alımı için 5,3 Milyon TL destek verildi. 2006-2011 döneminde 5,5 Milyon TL tutarında 22 proje tamamlanarak 222 kişiye istihdam sağlandı.
Cumhuriyet tarihinde bir ilk; tarım sigortası Doğal afetlerden etkilenen üreticilerin mağduriyetini gidermek üzere, 70 yıllık bir rüya olan Tarım Sigortaları uygulamaları 2006 yılında başlatıldı. Bugüne kadar, Türkiye genelinde 1 Milyon 826 Bin, Kars ta 9.935 poliçe kesildi ve poliçe bedelinin %50 si hibe olarak karşılandı. 23
Veteriner hekim ve mühendisler çiftçimizin yanında Türkiye de 7.500, Kars ta ise 113 tarım danışmanı göreve başlatıldı. Tarım danışmanı sayısı 2012 yılında alınanlarla birlikte Türkiye de 10.000 e, Kars ta ise 172 e yükselecektir. İlk kez performansa dayalı sözleşme yenileme esası bu personel için uygulandı. Tarım danışmanlarının büyük bir kısmı kadroya geçirildi. 24
Suni tohumlama çalışmaları Özel veteriner hekim uygulamasıyla suni tohumlama çalışmaları hız kazandı. Kars ta, 2002 yılında 1.992 adet suni tohumlama yapılıyor iken, 2011 yılında bu sayı 9.606 adede ulaştı. 2003 2011 yıllarında 84.219 adet suni tohumlama yapıldı. Suni tohumlama sayısı 4,8 kat arttı. 25
Hayvan hastalıklarıyla daha etkili mücadele... Hayvan hastalıklarıyla mücadele için önemli projeler hayata geçirildi. 2010 yılında ŞAP aşılama kampanyası ile Kars'ta hayvan varlığının % 80'i aşılandı. 2003-2011 döneminde toplam 4,8 Milyon hayvan aşılandı. 2003-2011 döneminde 1,1 Milyon büyükbaş hayvan kayıt altına alındı. 26
Güvenilir gıda, sağlıklı yaşam... 174 alo gıda hattı Halk sağlığını korumak ve güvenli gıda tüketimini sağlamak üzere gıda üretim ve satış yerlerinde denetimler arttırıldı. Kars'taki gıda denetçisi sayısı, 2002 yılında 4 iken, 2011 yılı sonu itibariyle 13'e çıkartıldı. Gıda denetimi sayısı ise, 2002 yılında 182 adet iken, 2011 yılında 1.575 adede çıkarıldı. 2009 "GIDA YILI" ilan edildi. 174 ALO GIDA HATTI hizmete açıldı. 27
Mera ıslahında dev adım... Mera ıslah çalışmalarına büyük önem verildi. Sağlanan destekler ve yapılan ıslah çalışmaları ile yem bitkileri üretim alanlarında önemli artışlar sağlanarak kaliteli kaba yem ihtiyacının %75 i karşılanır hale geldi. Kars ta, 14 proje kapsamında 129.758 dekar alanda mera ıslahı yapıldı. 28
Çiftçi eğitim ve yayım çalışmaları Kars da 2003-2010 döneminde, 22 adet çiftçi eğitim kursu açıldı. Böylece 800 çiftçi eğitildi, 7.000 adet kitap-broşür çiftçileri bilgilendirmek amacıyla dağıtıldı. 29
Ardahan-Kars-Artvin Kalkınma Projesi (AKAK) (2010 2015) Proje Ardahan, Kars ve Artvin illerinde kırsal yoksulluğu azaltmayı ve tarımsal üretimde gelişme sağlamayı hedeflemektedir. Üreticilerin gelirlerini artırmak, altyapı yetersizliklerini gidermek, kurumsal yayım hizmetlerini güçlendirmek ve proje yönetim kapasitesini artırmak amaçlanmaktadır. Kars ili projenin yönetim merkezi olarak belirlenmiş olup, 4 ilçede 16 köy seçilerek proje faaliyetlerine başlandı. 30
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu kuruldu 2007 2013 döneminde AB tarafından kırsal kalkınmanın desteklenmesi için ülkemize 874 Milyon Avro hibe sağlanacaktır. Bu rakama 292 Milyon Avroluk ulusal katkı eklendiğinde toplam kamu katkısı olarak 1 Milyar 166 Milyon Avro kırsal alanların kalkındırılmasına hibe destek olarak kullandırılacaktır. IPARD Programı kapsamında; et, süt, meyve-sebze, su ürünleri sektörlerinde ve kırsal kalkınma faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi kapsamında, AB kaynaklı kırsal kalkınma desteklerinden çiftçilerimizin yararlanması sağlanacaktır. Kurumun Kars İl Koordinatörlüğü kuruldu. Böylece süt ve et üreten tarımsal işletmelere yatırım, üretici gruplarının kurulmasına destek, süt ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması, et ve et ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması, çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi, yerel ürünlerin ve mikro işletmelerin geliştirilmesi ve kırsal turizmine yönelik yatırım faaliyetlerine hibe destek verilecektir. 2011 yılında AB Komisyonunda yetki devri alındı ve proje kabülleri başladı. 31
TİGEM faaliyetleri Tarım İşletmelerinden, sertifikalı 80 ton hububat ve 1.574 ton yem bitkileri tohumlukları ile üstün vasıflı 90 baş damızlık sığır ve 131 baş damızlık koyun arz edildi. 32
Sertifikalı tohumluk Üretimde bolluk Sertifikalı tohum kullanımına 2005 yılında ilk kez destek verilmeye başlandı. Kars ta sertifikalı tohumluk kullanan çiftçilerimize, 2005-2011 döneminde toplam 19 Bin TL destekleme yapıldı. 33
TMO alımları Toprak Mahsulleri Ofisi, Kars ta son 9 yılda 6.018 ton hububat alımı yaptı ve karşılığında çiftçilere 1,81 Milyon TL ödedi. 34
Arazi toplulaştırma çalışmaları... Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, 32 köyde 19.637 ha alanda fesih edilen arazi toplulaştırma işi yeniden ihale edilecektir. 35
Doğu Anadolu Projesi... Proje kapsamında 2010-2011 yıllarında yatırıma alınan 7 projenin 5 i tamamlandı,1,9 Milyon TL hibe desteği ödendi. 36
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile Özel İdare kaynaklı projeler 2011 yılında 57 kişiye 1.368 adet küçükbaş hayvan, 17 kişiye 2 şer adet süt sığırı verilecektir. 200 adet seyyar süt sağım makinesi ile 200 adet 3000 Kw lık jeneratör dağıtıldı. Digor ve Sarıkamış İlçesinde Elma Bahçesi projesi kapsamında 6500 adet elma ağacı fidanı dağıtıldı. Kağızman İlçesinde 20.000 adet elma ağacı fidanı dikildi. 37
38 Diğer çalışmalar... Kaz ı Kazan Projesi kapsamında 40 bayan çiftçiye kaz yetiştiriciliği eğitimi verildi. Eğitim sonunda toplam 800 adet kaz palazı ve yemi dağıtılacaktır. Hanımelleriyle Bahçelerden Sofralara Organik Sebze projesi kapsamında 50 bayan çiftçiye seracılık eğitimi verilerek seçilen 3 kursiyere 5.000 TL lik ayni sermaye desteği sağlandı. Akyaka İlçesinde Örtü-altı Sebze Hanımlara Göçü Unutturdu projesi kapsamında 50 çiftçiye seracılık eğitimi verilerek 1 adet sera kurulacaktır. Kağızman İlçesinde Arı Yetiştiriliciliği Eğitim ve Üretim Tesisi projesi kapsamında 25 kişiye arıcılık eğitimi verilerek seçilen 3 kişiye 5.000 TL lik ayni sermaye desteği sağlanacaktır.
Kars ta artış gösteren bazı ürünler Kayısı Üretimi 2002 yılında 70 ton iken, 2010 yılında 4.375 tona ulaştı. Son 8 yıldaki artış % 6.150. 39
Türk Tarım Sektörü, 75 milyon insanımızın ve 30 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılıyor. 1.525 ürün ile 184 ülkeye 15,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiriyor.