Top sahasında müzik sesleri... Cumhuriyet Aydınlatıyor Bağımsızlık ülküsü: 68 li İsyan Bir usta: İlhan Koman Türkiye nin ilk spor müzesi: BJK Müzesi

Sayı: Sonbahar 10/10 Top sahasında müzik sesleri... Cumhuriyet Aydınlatıyor Bağımsızlık ülküsü: 68 li İsyan Bir usta: İlhan Koman Türkiye nin ilk spor müzesi: BJK Müzesi

ta Kentsel Demokrasi! Yüzyıllardır en çok sözü edilen kavramlardan biri demokrasi. Günümüzde demokrasi bir yönetim biçimi olmanın ötesinde, bireysel ve temel bir hak olarak da algılanıyor. Kavram ve uygulamadaki bu genişleme ve derinlik, en yoğun olarak da kentlerde yaşanıyor. Bu kavramı yerel yönetimlerle kent halkı arasındaki ilişki üzerinden irdeleyebiliriz. Bu alan daha sivil ve sıcak ilişkilerle dolu bir alan. Belediyesi nde biz, iki taraf olarak da, yani hem belediye, hem halkı olarak bir kent demokrasisi yaratmakta başarılı olduğumuzu düşünüyorum. Çünkü odağına, merkezine, amaç ve sonucuna insanı yerleştirdiğimiz, ama sevgiyle yerleştirdiğimiz bir yerel yönetim anlayışımız var. Kısacası bizim kentsel demokrasi anlayışımızın özü karşılıklı sevgidir. kentlilerini ve ı sevmektir. Elle tutulur bir sevgi bu. Yönetim anlayışı ve ahlâkınızda, bilgilendirme ve iletişim dünyanızda, hizmet ve yatırım anlayışınızda somutlaşan bir sevgiden söz ediyorum. Belediye girişinde görevli arkadaşımdan, telefonda yanıt veren sese; envanter düzeninden evrak takip ciddiyetine, bilgilendirmeden başkanlık randevularına kadar her alanda sürekli yeniden ürettiğimiz bir sevgiden söz ediyorum. Bu sevginin içinde elbette başta bilgi olmak üzere, hak, hukuk, dayanışma, katılım ve sorumluluk gibi çağdaş dünya değerlerini paylaşmak da var. Eleştiri ve tahammül var. Karşılıklı haklar ve ödevler kadar, karşılıklı beklentiler var. O zaman demokrasi eşittir insanı sevmek denklemimizin yanına bir ilke daha koyabiliriz: ta demokrasi, birbirimize saygılı olmaktır. Ve biz bunu da yaşıyoruz kentlisiyle. Bu nedenle; ta hiçbir düşünce, hiçbir inanç, hiçbir yaşama tarzı rahatsız edilmemiş, kendini tehlikede hissetmemiş, hor görülmemiştir. İşte o zaman demokrasilerden gerçekten özgürlük çıkar. Biz bu özgürlüğü koruyoruz. Bu yüzden bana göre Türkiye nin en özgür kentidir. Aslında yönetim tarzımızın temel taşları bu anlayış ve etkileşmedir. Bizim kentlisiyle oluşturduğumuz ortak yaşam konsepti yaklaşık %70 lik bir oyla onay almıştır. Biz yukarıdan öngörerek değil, lılara danışarak, onların engin birikimlerinden, çağdaş dünyaya ilişkin tasavvur ve beklentilerinden yararlanarak bir yönetim ve ortak yaşama programı oluşturduk. Bu yöntem ve bu yöntemin içeriği nedeniyle bizim demokrasi anlayışımız aydınlıktır! Türkiye Cumhuriyeti ne ve Mustafa Kemal Atatürk ün ilkelerine yürekten bağlıyız. Çağdaş ve ilerici olan her şey lılar olarak bizim hakkımızdır. Gerici, baskıcı, akıl ve bilim dışı olan her şeyle ortaklaşa mücadele etmek de görevimizdir. Bu talep, bu beklenti yerel yönetim olarak bize kentlisi tarafın- 02 B+ SONBAHAR

dan verilmiştir ve özenle izlenir. Bu nedenle üzerinde karanlık bulutlar görülmez, Cumhuriyet Türkiyesi nin aydınlığı dolaşır. Bu ana eksenlerin bileşkesinde görevimiz yalındır: kentlisinin yaşamına çağdaş kolaylıkları ve güzellikleri en yüksek kalitede ekleyebilmek... Bu nedenle yerel yönetim olarak kentsel demokrasi anlayışımızın hizmet taşlarını şöyle sıraladık: 1. Güvenli Bir Yaşam/ Güvenilir Bir Kent 2. 360 Derece Yönetim 3. Ulaşılabilir Kenti/ Erişilebilir Hizmetler 4. Katılımcı Demokratik Yönetim Belediye Başkanı olarak benim durduğum yer de, kentlilerinin yanıdır. Çünkü ben yönetici olmadan önce, kentlisiyim. Bir kentli olarak, bir mimar olarak, bir baba olarak hâlâ sizlerden biriyim. Benim de bu kentten taleplerim ve beklentilerim var. Ayrıca ben zaten sizlerden, lılardan biriyim. Sırça köşklerden, küresel sermaye temsilciliğinden, şıh ve şeyh ocaklarından gelmiyorum. Çarşısı ndan, Levent Meydanı ndan, Ortaköy sahilinden geliyorum. Bebek Kahve den, Arnavutköy direnişinden, İnönü Stadı ndan geliyorum. Ben sınıfsal ve sosyal olarak halkına aidim. ta birlikte ilerlettiğimiz ve bence alçakgönüllü bir duruşa model olacak denli kuvvetli desteğe sahip yerel demokrasi anlayışımız beş temel ilke ile ifade edilebilir: 1. kentlisini ve kentini seviyoruz. 2. Birbirimize karşı saygılıyız. 3. Hepimiz bilinçli birer Türkiye Cumhuriyeti yurttaşıyız. 4. Özgürlük, demokrasi ve adalet lılar için vazgeçilmezdir. 5. Aydınlık bir Cumhuriyet e ve gelecek kuşaklara ortak borcumuzdur. Ne mutlu bana ki, kentlisi ile ortak bir yaşam ve yönetim konseptini paylaşıyorum. Bu yüzden ın demokrasisi oldukça farklıdır ve bu fark yerel yönetimimiz kadar, hatta ondan önce kentlilerinin yarattığı bir farktır. Hepinize sevgilerimi sunarım. İsmail ÜNAL Belediye Başkanı B+ SONBAHAR 03

22 Aykut Barka Deprem Parkı ın en canlı parklarından biri olan Aykut Barka Deprem Parkı na uğramadan geçmeyin. BEŞİKTAŞ KENTLİSİ NİN DERGİSİ Sonbahar 10 / 10 İMTİYAZ SAHİBİ Belediyesi adına Belediye Başkanı İsmail Ünal YÖNETİM YERİ Belediyesi Nisbetiye Mahallesi Aytar Caddesi Başlık Sokak No: 1 34340 Levent, İstanbul www.besiktas.bel.tr - 444 44 55 YAYIN TÜRÜ Dergi/Yaygın YAYIN KURULU Hasan Özgen, Yüksel Türkili, Görkem Kızılkayak PROJE YÖNETMENİ Hasan Özgen EDİTÖR Görkem Kızılkayak GENEL YAYIN YÖNETMENİ Gülçin Tahiroğlu GÖRSEL YÖNETMEN Nadir Mutluer SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Ayla Çiringel YAZI İŞLERİ Gülçin Tahiroğlu, Nilüfer Oktay, Ayla Çiringel, Nazan Ortaç SAYFA YAPIM Engin Ak KATKIDA BULUNANLAR Ferda Çağlayan, Yalçın Çiringel, Esat Korkmaz, Gökhan Tan, Alp Özgen FOTOĞRAFLAR Görkem Kızılkayak, Alaaddin Savaş, Vural Yazıcıoğlu, Ersen Çörekçi, Erdem Aydın Burak Görgün, Şenol Kaşıkçı YAPIM NDR Tasarım ve Reklamcılık Tic. A.Ş. Nisbetiye Mahallesi, Birlik Sokak Akyıldız Apt. C Blok No:22/6 /İstanbul Tel: 0212 284 99 22 BASKI Promat Matbaacılık 0212 622 63 63 BASKI TARİHİ Kasım 2010 Kapak Fotoğrafı: Ersen Çörekçi 03 Başkan ın lılara Mesajı 06 ta Sabah Birazdan kent uyanacak, martılar ve deniz eşlik edecek sessizliğe... 06 16 Cumhuriyet Aydınlatıyor Belediyesi nin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı afişlerinin sloganı buydu. 16 22 26 68 li İsyan Belleklere kazınan bir bağımsızlık türküsü yazdı 68 liler. 26 34 Fulya Gösteri Merkezi Kapılarını dev bir konserle ilk kez lılara açıyor. 34 40 Belgesel Sinema Geçen yıl müdavimleri oluşan Bir Belgesel, Bir Gazeteci, Çay ve Simit etkinliği bu yıl kaldığı yerden devam ediyor. 42 Albüm: Altan Bal Çarşısı ndan kareler... 50 Bir Usta Oğlu Ahmet Koman büyük usta İlhan Koman ı anlattı. 56 BJK Müzesi Kentin ilk spor müzesi canlı bir tarih sunuyor. 04 B+ SONBAHAR

Artı 56 62 Sanatçı Gözüyle Yaptığı işe tutkuyla bağlı olan Bihter Altay için Afife Jale nin anlamı büyük. Kentlilik bilinci yüksek! 62 66 Bir Semt: Ortaköy Yeni ile eskinin, gelenekselle modernin bütünleştiği bir semt Ortaköy. 66 76 İletişimci Gözüyle Ayşegül Molu ı kentin nefes aldığı bölge olarak yorumluyor. Hafif, ferah, yaşanılası bir yer. Bazı semtlerde varolan insanı sıkan, baskıcı hava burada yok Ayşegül Molu iletişimci gözüyle ı değerlendirirken, gözleri parlıyor. Sık sık Bebek te yaşadığı çocukluk günlerini hatırlıyor. Korularda koşturup, Boğaz ın soğuk sularına atladıkları günleri O günlerden bugünlere bazı değişiklikler olsa da değişmeyen çok şey kalmış ta. Ayşegül Molu, ı, Kentlilik bilinci yüksek insanların, katılımcı bir anlayışla taçlandırdıkları bölge olarak tanımlıyor. B+ adına kiminle üzerine sohbete başlasak, onları bölgenin o pozitif havasının sardığını hissediyoruz. İşte Afife Jale Tiyatrosu na tutkuyla bağlı bir sanatçı; Bihter Altay 0 çok kültürlü bir mahallede madam teyzesinin kucağında çeşit çeşit masalları dinleyerek büyümüş. Bugün, 29 yaşında Türk tiyatrosunun gelişimi adına farklı oyun türlerini deniyorsa eğer bilin ki, yaratıcı kimliğinin arkasında o günlerin izi var. İlk oyununu Ortaköy deki Afife Jale Tiyatrosu nda sergilemiş. Bu sezon da arkadaşlarıyla yeni bir tiyatro oyununu sahneye koymaya hazırlanıyor. yapıyor. Sanatın anarşist çocuğu Bubi nin sergisi bu. Bubi, B+ ya, Ben kendimden kurtulmayı öğrendim derken, içinde dolup taşan duyguları da dışa vurmaktan çekinmiyor. Bu yıl kötü hava şartları nedeniyle Cumhuriyet Bayramı kutlamaları ne yazık ki şölene dönüşemedi ama Cumhuriyet ateşi kalplerde yanmaya devam etti. Belediyesi nin lılarla paylaştığı Cumhuriyet Aydınlatıyor! afişleri anlam yüklüydü. ta hayat bir başka hızla akıp gider. Siz siz olun bu hıza arkanızı dönmeyin Örneğin geçen sene büyük bir beğeniyle izlenen Bir Belgesel, Bir Gazeteci, Çay ve Simit etkinliği ne katıldınız mı? Bir kez olsun, bir çarşamba akşamı yolunuz Levent Kültür Merkezi ne düştü mü? Eğer, yanıtınız Hayır sa, hiç durmadan önümüzdeki çarşambadan itibaren programınıza bu etkinliği almanız gerektiğini bilin. Bizden söylemesi. Zira, her çarşamba sizleri bambaşka dünyalara götürecek bir belgesel sinema gösterimi bekliyor. Bu hafta olmuyorsa, ondan sonraki hafta, o da olmuyorsa bir sonraki hafta, mutlaka orada sizi bekliyor olacağız. kiminin çocukluk, kiminin gençlik anılarında yaşıyor. Birbirinden ilginç konular B+ da sizler için hazırlandı. 76 80 Sergi Sanatın anarşisti Bubi Çağdaş ta. 86 Haberler ta gerçekleşen etkinliklerden özetler... 92 Rehber / 24 saat 68 liler için Amerikalıları denize döktükleri yer. Dolmabahçe de Yanki go home! sesleri hâlâ belleklerde., kentlisine çok şey sunan bir bölge. Kültür merkezleri, parkları yıl boyunca lılarca dolup taşıyor. Birbirinden farklı, zengin içerikli etkinlikler lıların beğenisine sunuluyor. Bugünlerde Belediyesi Mustafa Kemal Kültür Merkezi farklı bir sergiye ev sahipliği Bir sonraki sayıda buluşmak üzere Hoşça kalın besiktasarti@besiktas.bel.tr B+ SONBAHAR 05

'ta sabah a gün doğuyor Yazı: ÇİÇEK KANAR Fotoğraf: Alaaddİn Savaş, ERDEM AYDIN, Vural yazıcıoğlu Gün aydınlanmadan yollara düşenler için Sabah en masum zamanı günün, en kirlenmemişi ve en adaletlisi. Hepimiz bir parça arınmış olarak uyanmıyor muyuz uykumuzdan? Ve biraz daha eşit değil miyiz? Sabah en umutlusu vakitlerin. ta da yeni bir gün başlıyor. Gelin hep birlikte seyredelim. Gününüz aydın olsun. Günaydın 6 B+ SONBAHAR

Bazı yollar tek başına aşılır Banklarda ona el sallayan bile yok. Teknenin kaptanı, miçosu, balıkçısı... Hepsi, her şeyi o. Teknesi ile kaptan bir başına şimdi. Can yoldaşı, yavuklusu, ekmek teknesi. Boğaz bu belli mi olur, demez. Sabahın altısında en önce o aralar dalgaları, sisi önce o yarar. Hayat denizinde aslında her birimiz o küçük tekne değil miyiz? Hey, kaptan diyorum. Sen Tevfik Fikret in Balıkçılar şiirini bilir misin? Bilmem dersen dinle öyleyse. Yalnız çıktıysan yola bir defa al bu şiiri koy cebine öyle de Vira bismillah Yarın sen ağları gün doğmadan hazırlarsın Sakın yedek biraz ip, mantar almadan gitme Kayık çocuk gibidir; oynuyor mu kaydetme Dokunma keyfine: Yalnız tetik bulun, zira Deniz kadın gibidir: hiç inanmak olmaz ha. B+ SONBAHAR 7

Hayatı sırtında taşıyan çocuk Sokak lambaları aydınlatmış yolunu işte, daha ne istiyorsun. Önemli olan sahip oldukların değil, sahip olduklarını nasıl kucakladığın. Nice karanlık olsa da yollar, sen ellerinle bulabilirsin yolunu, yoldaşın sokak lambaları olacak unutma. Hem biliyor musun o sokakta senin için evinde ayırdığı kağıtları ayrı bir poşete koyarken, arasına küçük hediyeler de sıkıştıran bir ablan var. İsmini bilmesen de... Hatırladın değil mi? Unutma şafak sökecek mutlaka 8 B+ SONBAHAR

Gelirler az sonra... Yüz yılı geçkindir orada Kabataş. Çocuk gelenler Boğaz a baka baka büyür, delikanlı olup çıkar kapıdan. Kapılar belirler çoğu zaman hayatı. Bir kapıyı seçerken vazgeçeriz diğerinden. Çocuklar gelecek az sonra acele et, görmesinler gecenin kirini Ve Behçet Necatigil in tan Kabataş Lisesi ne giden bu yolu anlattığı şiirini dinle, beğeneceksin: Ne saadet uzanmak Evden mektebe kadar Yollarda bırakarak Bir sürü hatıralar B+ SONBAHAR 9

Ne çok durak var hayatımızda. Duraklar arasında geçiyor bir ömür. Önce bir sonraki durağa varabilmek için hızlı, sonra demlenmiş yaşında biraz sakin ve yavaşça ve en son ağır ağır Kolunda çantası olan kadın, az önce çıkmış sıcak bir yataktan; işe gidecek ne var ki! Şimdi gitsek evine, masa üstünde duruyordur mutlak sonuna kadar içilmeye vakit bulunamamış bir bardak çay. Ilıktır henüz. Bu duraktan kalkan otobüse binilecek, şehrin gri binalarla dolu sevimsiz bir bölgesindeki işe gidilecek, başka yolu yok. Fakat durağın içine dahil olamamış o adam, Kaçsam mı? diyor acaba. Ya da Binmesem bu otobüse, yorulduğum yere kadar sadece yürüsem. Oysa nafile, gelecek bir otobüs ve bizi taşıyacak, ta ki son durağa gelene dek. İçiniz rahat olsun Sabahın ilk sahipleri onlar. Kötülükleri en çok onlar görür, onlar hisseder. Biz kalkmadan ve düşmeden yollara gecenin günahlarını sokaklardan onlar süpürür, kazır. Yoksa diyorum, onlar süpürmese, gün doğduğunda gecenin örttüğü tüm kötülükler bir bir çıkacak ortaya. İyi ki varlar Onun için Can Yücel in Sevgi Duvarı şiirini anımsayalım bir kez daha : Öyle sıcaktı ki çöpçülerin elleri Çöpçülerin elleriyle okşardım seni 10 B+ SONBAHAR

Gazetenin yorucu yolculuğu onun ellerinde son buldu Suat Ulupınar, 27 yıldır olduğu gibi o sabah da saat 06:00 da açtı Levent çarşıdaki bayiini. Dün gece, gazetenin gözleri kan çanağı gece amiri son haberleri yazıp, matbaacı genzini yakan mürekkep kokusunu bir kez daha içine çekip ve şoför iplerle bağlanmış gazeteleri kamyonuna atıp yola çıktığında o da büfesinin önünde bekliyor. Bir günün tüm yaşanmışlığı, günahları ve sevapları kâğıdın üstünde. İpleri çözecek, tezgâha dizecek ve hükmü 24 saat bile sürmeyen gazeteyi okura ulaştıracak. Bu gazetelere kaç kişinin teri ve kaç kişinin gözyaşı sinmiştir? İskele alabanda iskelesinin ilk yolcuları Üsküdar ya da Kadıköy e gitmeye hazır. Karşı kıyıdan bu yakaya geçmeye hazır olanlar gibi. Gün doğmadı daha ama simitler tezgâhta yerini aldı. İskele alabanda...kaptan yanaşacak az sonra ve hoparlör sabahın sessizliğini bozacak: İskelemizden kalkmakta olan gemi saat 07:15 hareketle Kadıköy e gidecektir B+ SONBAHAR 11

Ekmek kavgası Az önce çıktılar fırından, dizildiler sepetlere, sabırsızlar. Hamuru karan, fırına atan, piştiğinde onu çekenler, ellerini silip bir kenara çöktüler, yorgun... Ekmekler ise yola çıkmaya hazır. Öyle taze ve öyle sıcaklar ki, onlara bakarken her şeyin ekmek kavgası için olduğuna inanmak çok zor. 12 B+ SONBAHAR

Kurabiyeler hazır, buyurmaz mısınız? Dört kuşaktır aynı ailenin ellerinden çıkıyor kurabiyeler 78 Hasanpaşa fırınında. Sabah dediğin zaten bir bardak çay ve sıcak ekmek değil mi? Şayet yoksa vaktiniz evde kahvaltıya sizin için hazırlanan kurabiyeler eşlik edecek iş ya da okul yolunda. Siz sıcak kurabiyelerinizle sağlam çıkın yola diye Erhan Sümer çoktan tamamladı hazırlıklarını. Günün ilk çayları onun elinden Arnavutköy de küçük bir kahve. Recep Taştanoğlu 40 yılı aşkındır sabahın ilk sahiplerinden. Saat 05:00 i vurdu mu geçer tezgâhın başına. Tavşan kanı çaylar... İlk çay kendine. Sonra gelir müşteriler. Gecenin yorgunu taksi şoförleri. Daha gidilecek çok yol var. Bir çay molası iyi gelir şoföre. Çay en çok anneleri anımsatır değil mi? Hep sıcaktır anne gibi. Denizin sahipleri Rıfat Kaymaz ve kuzeni Hamit Sultan Kaymaz. Aslında siz çok kez beraber yolculuk yapıyorsunuz onlarla. tan Üsküdar a motorla gidip gelirken onlar da üst katta dümenin başında. Ama şimdi sabah keyfi, fırından yeni çıkmış poğaçalar, çaylar eşliğinde paylaşılıyor. Rıfat Kaptan, deniz tutkunu. Sekiz yaşında gönül vermiş denize. O gün bugündür hiç kopmamış, dünyada gitmediği sahil yok gibi, ömrü yettikçe denizi her sabah o uyandıracak B+ SONBAHAR 13

İki yaka bugün de birleşecek Köprünün en sevilen saati, henüz kalabalıklarla kucaklaşmadı. İstanbul un bir türlü birbirine kavuşamayan sevgilileri anımsatan iki yakasını bugün de birleştirmeye hazır. Sisli bir sabahta farlar aydınlatıyor yolu. Allah zihin açıklığı versin Yıldızlar çekildi artık yuvasına. Sen küçük çocuk, uyuyor musun yoksa arka koltuğunda okul servisinin. Yoksa tüm enerjisiyle çocukluğun şaka mı yapıyorsun arkadaşına? Şimdi göremiyorum ama az daha yükselsin güneş, bir daha bakarım. 14 B+ SONBAHAR

Dağıtarak gel sisi Sisleri ardında bırakıp gel. Doğan güne doğru kır dümeni. Martılar eşlik edecek sana. Deniz kokusu sinmiş sabaha. Sabahın kokusu sinmiş denize. An gelir, Atilla İlhan seslenir: Sabahlar olur bir türlü uyuyamam İçimde sanki şilepler çarpışıyor Yağmurda sis düdükleri... Koşar adım Dükkânlar kepenkleri açtı, manav tezgâhlarına elmalar dizildi. Vapur yanaştı iskeleye. Ellerinde kitaplar koş bakalım okula, elinde çantan koş bakalım işine. Koşar adım yaşarken hayatı atlama ve unutma. En masumudur günün ve en suçsuzu sabahlar. En vicdanlı olduğumuz zamandır sabah. Güneş uyandırmamıştır çünkü içimizdeki kara köşeleri Sabah ı şerifleriniz hayrolsun efendim. B+ SONBAHAR 15

Cumhuriyet Cumhuriyet Aydınlatıyor! Yazı: GÜLÇİN TAHİROĞLU Fotoğraflar: Alaaddİn savaş, erdem aydın Türk devrim sürecinde 29 Ekim, Cumhuriyetin ilanının günüdür. O gün kuşaktan kuşağa aktarılacak bir aydınlanma yolunun da başlangıcıdır. 16 B+ SONBAHAR

Bizim toplumumuz için ilim ve fen lüzumlu ise, bunları aynı derecede hem erkek ve hem de kadınlarımızın elde etmeleri gerekir. Milletimiz güçlü bir millet olmaya azmetmiştir. Bunun gereklerinden biri de kadınlarımızın her konuda yükselmelerini sağlamaktır. 1923 yılı Ocak ayında İzmir de halka yaptığı konuşmada Atatürk işte böyle diyordu. Türk kadınını erkeğinden ayrı düşünmeyen ve Türkiye nin çağdaş uygarlık düzeyine erişmesinde el ele bir birliğin zorunluluğunu belirten Atatürk kadın haklarına büyük önem vermiş ve bu konuda köklü değişiklikler yapmıştır. 1925 yılında Kıyafet Devrimi yapılarak kadınlar çarşaftan kurtarılmış, 1932 de Türkiye deki ilk güzellik yarışmasında Türkiye Güzeli olan Keriman Halis, 1933 yılında Dünya Güzeli seçilmiştir. En seçkin devrim Devrimlerin sürekliliğinin sağlanmasında kuşkusuz eğitimin hayati önemi vardır. Kültürel devrimi yapan Atatürk, bu değişimin sürekliliğini sağlayıp, kuşaktan kuşağa aktaran eğitimi de yaptığı devrim kadar önemli tuttu. Selanik te daha gençlik günlerinde ulusu için bir reform ve devrim tasarlayan Atatürk, bu düşüncesini, Anadolu yu istila eden düşmanları kovarken bile hiç terk etmemiş, hatta bir anlamda bu konuda girişimlerde de bulunmuştur. Bu Atatürk ün vefatı nedeni ile yayınladıkları bir bildiride, Hindistan Kadınlar Birliği, onu Kadın haklarının tarih boyunca en büyük savunucularından biri olarak ilan etmiştir. Eğer bir ulus bir amaca doğru tüm erkek ve kadınları ile birlikte yürümezse, o zaman uygarlık yolunda bir ilerlemeyi beklemek gereksiz olur İçinde yaşadığımız çağda kadın her alanda daha yüksek düzeylere çıkartılmalıdır ve bu nedenle de, kadınlarımız erkekler gibi her türlü öğrenim ve eğitim olanaklarından yararlanacak ve her türlü mesleği yapabilecektir. Sosyal yaşamda erkek ve kadın, karşılıklı olarak birbirlerine yardım ederek ve birbirlerini destekleyerek, birlikte ilerleyeceklerdir. Kültürel devrimi yapan Atatürk, bu değişimin sürekliliğini sağlayıp, kuşaktan kuşağa aktaran eğitimi de yaptığı devrim kadar önemli tuttu Atatürk ün kadın hakları ile ilgili reformları, 1924 yılında kadınlara erkeklerle eşit eğitim hakkı verilmesi ile başlamış ve 1926 da Medeni Kanun un kabulü ve 1934 de kadınların seçme ve seçilme haklarını elde etmeleri ile devam etmiştir. Adana da Kız Meslek Okulu tarih dersinde B+ SONBAHAR 17

zorunlu savaşım ile yeni bir devlet kurma çabaları içinde, eğitim yolunda yaptığı atılımların ilk göstergesinin Samsun a çıkışından hemen bir yıl kadar sonra, Ankara da bir Maarif Kongresi toplaması olduğunu görürüz. Atatürk, Büyük Zafer ve İzmir in düşman işgalinden kurtarıldığı Eylül 1922 de yaptığı konuşmalarla Türk ulusunun yüzyıllar boyu uğradığı bozgun ve felaketlerin nedeninin eğitim ve öğretim açığı olduğunu açıklamıştır. Büyük Zafer kazanıldığında Mustafa Kemal Paşa ya, İşte zaferi kazandınız, şimdi ne yapmak isterdiniz? diye soranlara, Milli Eğitim Bakanı olarak memleketimin irfanına hizmet etmek isterdim cevabını vermiştir. Atatürk öncelikle öğrenmeyi kolaylaştırmak ve çağdaş dünyanın bir parçası olmak için Arap alfabesini değiştirip, Latin alfabesine geçişi sağlamıştır. Onun Türk kültür ve eğitimine en büyük katkılarından biri de, Türk dilini yabancı dillerin etkisinden kurtarıp arındırması, saray dilinden halk diline dönüştürerek kendi benliğine kavuşturmasıdır. Aşama aşama değişim Siyaset bilimcisi Samuel Huntington reformcular için iki stratejinin olduğunu söyler. Bunlardan birincisi; ilk başta gerçek amaçlarının tümünü ortaya koymak ve bunları aynı anda zor kullanarak gerçekleştirmek; diğeri ise kapıyı aralamak, ayağı kapının aralığına koyup sırayla, yapılabilirlik ölçüsüne, kabul oranına ve yetisine göre, aşama aşama amaçları gerçekleştirmek. Atatürk, ülke ve toplum koşullarına, gereksinimlerine ve yapılabilirlik ölçülerine göre bu iki stratejiyi birlikte kullanmış, seziş ve zamanlama yeteneğini en iyi şekilde harmanlayarak, eylemlerini uygun zaman ve ortamda gerçekleştirmiştir. Önemli kararların bütün gereklerini ve zorunluluklarını ilk günden belirtmenin ve ifade etmenin isabetli olmayacağını bilen Atatürk, uygulamaları birtakım evrelere ayırmanın, mevcut olaylardan yararlanarak ulusun duygu ve düşüncelerini hazırlamanın, aşama aşama yürüyerek hedefe varmanın başarı için doğru bir yol olduğunu düşünmüştür. Uygulama sırasında yakın çalışma arkadaşlarının bazıları ile zaman zaman görüş ayrılıkları yaşasa da ilk günden itibaren izlediği yoldan ve yöneldiği hedeften asla sapmamıştır.* Değişimleri gerçekleştirirken, toplumun geleneklerine önem vermiş, aykırı olabilecek değişimlerden ürkebileceğini düşünerek zamanlamayı çok iyi yapmış, böylece değişmelere karşı ilk anda doğabilecek tepkileri en aza indirmiştir. Örneğin; Harf Devrimi ni İkinci Meşrutiyet yıllarında düşünmesine, Erzurum Kongresi sırasında, öncelikle yapılacak işler arasında saymasına rağmen, ancak 1928 yılında gerçekleştirmiştir. Atatürk Türk ulusunu çağdaş uygarlık seviyesine yükseltmek, Türkiye Cumhuriyeti ni çağdaş dünyanın vazgeçilmez bir parçası haline getirmek için her araçtan yararlandığını belirtmiştir. Bu araçların en önemlilerinden biri de kuşkusuz Takrir-i Sükun Kanunu dur. Gazeteci -Yazar Metin Toker, Takrir-i Sükun Kanunu nun yalnızca Şeyh Sait İsyanı na karşı yapılmadığını, asıl amacın devrimlere devam için karşı ağızların susturulması ve devrimlerin sakin bir ortamda yürütülmesi olduğunu belirtmektedir. Emre Kongar da, benzer bir yaklaşımla Mustafa Kemal in önemli devrimlerini Takrir-i Sükun Kanunu nun desteği ile İstiklal Mahkemeleri nin gölgesinde yapmış olmasının tarihsel ya da toplumsal rastlantılar ile uzak yakın hiçbir ilişkisinin bulunmadığını, tam tersine devrimler ile İstiklal Mahkemeleri nin çakışmalarının bilinçli bir seçimi olduğunu ifade etmektedir. Sosyo-kültürel değişimlerin hemen hemen tamamının Takrir-i Sükun Kanunu nun yürürlükte bulunduğu yıllarda tamamlandığı bir gerçektir. 18 B+ SONBAHAR

Atatürk Orman Çiftliği kurulurken Milli ekonomiyi oluşturmak Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı na başlarken milli egemenliğin ancak iktisadi egemenlik sağlandıktan sonra kazanılabileceğinin bilincindeydi. Cumhuriyet döneminde de iktisadi planlamanın ilk adımı olan İzmir İktisat Kongresi nde yaptığı konuşmada şunları söylüyordu: Siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsunlar, ekonomik zaferler ile taçlandırılmazlarsa elde edilen zaferler kalıcı olamaz, kısa zamanda söner. Bu sebeple en kuvvetli ve parlak zaferlerimizin bize sağladığı ve daha da sağlayacağı faydalı sonuçlardan yararlanabilmek için ekonomik egemenliğimizin sağlanması, güçlendirilmesi ve genişletilmesi lazımdır. Bu nedenle, bağımsız ve daha güçlü bir Türkiye nin yaratılması, iktisadi kalkınmaya bağlıdır. Atatürk ün her zaman gösterdiği hedef, bu olmuştur. Yeni Türkiye Cumhuriyeti nin iktisadi sistemdeki gelişim modeli; çağdaş, dinamik ve kalıcı olmuştur. Türk toplumunun iktisadi gelişim ve kalkınma doğrultusu çizilmiş, iktisadi kalkınmanın refahı, özgürlüğü ve onuru koruyucu özellikleri olduğu ve Türkiye nin gerek geçmişinin, gerek geleceğinin bu hedefler doğrultusunda devam edeceği milletçe kabul edilmiştir. İzmir İktisat Kongresi toplandığında (17 Şubat-4 Mart 1923) Misak-ı Milli esaslarına benzer Misak-ı İktisadi kabul edilip devletin o günkü şartlarına uygun olarak devlet desteğinde iktisadi liberalizm benimsendi. Kongrede alınan kararlar, Cumhuriyet hükümetlerinin yeni bir politika çizmelerinde etkili oldu. Alınan kararlar arasında üreticinin, milli sanayinin, ihracatın korunması ve teşvik edilmesi ile ilgili tedbirler, borsanın millileştirilmesi, ticari alanda bir bankanın kurulması, hava ve deniz ulaştırmacılığının geliştirilmesi, aşarın kaldırılması, çiftçilerin kredi şartlarının kolaylaştırılması, işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi gibi tedbirler vardı. İktisadi tedbirler alınırken; ekonomik bağımsızlık titizlikle korunacaktı. Türkiye Cumhuriyeti nin iktisat politikası İzmir İktisat Kongresi nde belirlendi. Cumhuriyet döneminde kalkınmada sanayileşmenin önemi kavrandığından, Teşvik-i Sanayi Kanunu 1927 yılında kabul edildi. Tarım alanında 1927 de Zirai Tedrisatın Islahı Kanunu ile eğitim seviyesi yetersiz ziraat okullarının yenileştirilme çalışmaları başlatıldı. 1931 de Birinci Ziraat Kongresi toplandı. 1930 dan itibaren Zirai Kredi Kooperatifleri kuruldu. Hayvancılığın gelişimi, ıslahı çalışmaları 1928-1930 yıllarında yapıldı. Ulaştırma alanında, demiryolu yapımına öncelik tanındı. 1923-1940 yılları arasında İç, Batı ve Doğu Anadolu demiryolları ile birbirine bağlandı. Demiryolları ile kurulan ağ, ülkenin gelişimine büyük katkı sağladı. Cumhuriyet in kurulmasıyla birlikte adım adım yapılan birçok değişiklikle toplum çağdaş dünya içindeki yerini almak için hazırlandı. Bugünün Türkiye sinde çoğulcu demokratik düzen uygulaması, çağdaşlaşmanın devamı, toplumun dinamizmi yeni Türk Devleti nin Cumhuriyet temeli üzerine oturtulmasından kaynaklanmaktadır. B+ * Kaynak: İ.Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları. B+ SONBAHAR 19

Cumhuriyet kalplerdeydi... Yazı ve Fotoğraflar: Alaaddİn savaş Her sene gelenek haline gelen 29 Ekim kutlamaları bu yıl kötü hava koşulları nedeniyle yapılamadı. Cumhuriyet ateşini simgeleyen fener alayı bu kez yüreklerde yandı. B+ lılara Cumhuriyetin onlar için ne anlam ifade ettiğini sordu. İşte yanıtlar! Aydın Sayman 58, yönetmen Film yönetmeniyim. 40 yıldır ta oturuyorum. Ve ta yaşamaktan çok memnunum. Yönetimden de memnunum. Cumhuriyet içi çok geniş bir kavram. Bazan benim beklentilerimi tam karşılamadığını düşünüyorum. Ancak Cumhuriyet Bayramları çocukluğumuzdan beri sevgiyle kutladığımız bayram. Çok özel bir gün. Fakat son zamanlarda işlerimin yoğunluğundan dolayı kutlamalara katılamıyorum. Son dönemlerde yaşanan sıkıntıların da Cumhuriyete zarar vereceğini düşünmüyorum. Alaattin Özduran 60, kasap lı olmaktan gurur duyuyorum. Cumhuriyet bayramlarında bayrakları, Atatürk posterlerini gördükçe göğsüm kabarıyor. Cumhuriyet olmasaydı birbirimizle konuşamazdık. Atatürk ün en büyük mirası. Binlerce şehit vererek kuruldu Cumhuriyet. Ancak şimdi yeterince sahip çıkamıyoruz. Her Cumhuriyet Bayramında bayraklar asıyorum. İşlerimden fırsat buldukça kutlamalara katılıyorum. Ezgi Bekar 19, üniversite öğrencisi Aslen Ankaralıyım. Ama 3 yaşından beri Levent te oturuyorum. Reklamcılık okuyorum. Cumhuriyet çok güzel bir yönetim. Fakat ona sahip çıkabilmek önemli. Biz yeterince sahip çıkabiliyor muyuz bilmiyorum. Sanki demokratik anlamda bir şeyler eksik. İnsanlar Cumhuriyet için bir şeyler yapıyor. Yürüyüşler düzenliyor. Sadece özel günlerde hatırlanıyor. 29 Ekimlerde 10 Kasımlarda hatırlıyoruz. Ama Cumhuriyet i tam yaşayamıyoruz. Eski Cumhuriyet coşkusu yok. Büyük bütçeler harcanarak yapılan kutlamaların, Cumhuriyet coşkusunu yansıttığını düşünmüyorum. Her sene çok güzel kutlamalar yapılıyor. Önemli olan insanlara, özellikle gençlere Cumhuriyeti anlatmak. Onları bilinçlendirmek lazım. Ayfer Çalık 60, emekli bankacı 33 yıldır Ortaköy de yaşıyorum. Burda yaşamaktan oldukça mutluyum. Bir Cumhuriyet çocuğu olarak her yıl Cumhuriyet in coşkusunu yaşıyorum. Belediyenin düzenlediği Cumhuriyet yürüyüşü bu sene hava muhalefeti nedeniyle yapılmadı ama ben 27 Ekim de üyesi bulunduğum sivil toplum örgütünün düzenlediği bir kutlamaya iştirak ettim. Fakat daha geniş çaplı bir organizasyonun içinde olmayı arzu ederdim tabii ki... Cumhuriyete daha çok sahip çıkılmalı bence. Bunun için özellikle yerel yönetimlerin, sivil toplum örgütleri ile daha çok temas halinde olması ve işbirliği yapması gerekiyor. Böylece cumhuriyet ruhu sosyal yaşamda pratiğe dökülmüş olacak. Bu seneki Cumhuriyet kutlamalarında havai fişek gösterisini insanların buruk bir şekilde izlediğini gözlemledim. Cumhuriyetin değerlerine dah çok sahip çıkmalıyız. Bunun içinde yere yönetimlerin sivil toplum örgütlerinin, Cumhuriyet e inanan bireylerin üzerine düşeni yapması gerekiyor. Umut Kundakçı 11, öğrenci Rahmi Kirişlioğlu İlköğretim Okulu nda öğrenciyim. Cumhuriyeti çok seviyorum. Atatürk kurdu. Çok güzel bir yönetim. Biz de onu koruyacağız. Okulda her yıl kutlamalar yapılıyor. Hava güzelse bahçede, yağmurluysa salonda kutluyoruz. Şiirler okunuyor, marşlar söyleniyor. Öğretmenlerimiz Atatürk ü ve Cumhuriyeti anlatıyor. Ben de her zaman sahip çıkacağım. 20 B+ SONBAHAR

Özge Aydındağ 25, öğrenci Özel bir şirkette mali işler departmanında çalışıyor, aynı zamanda Bahçeşehir Üniversitesi nde master yapıyorum. Şişli de oturuyorum ama işim ve okulum dolayısıyla daha çok lı sayılırım. Alışveriş yapmak için ve boş zamanlarımı değerlendirmek için de en çok tercih ettiğim yer. Ben bir Cumhuriyet çiyim. Hava muhalefeti nedeniyle kutlamaların yapılamaması bile beni çok üzdü. Çünkü bu kutlamaların artık farklı bir anlamı var. Cumhuriyetimiz korumamız gereken duruma geldi. Hepimizin sahip çıkması lazım. Ben elimden geleni yaptığıma inanıyorum. En azından o yolda yürüyorum. Kardeşlerimi cumhuriyet bilinciyle yetiştirmeye çalışıyorum. Alime Kılıç 56, esnaf 12 yıldır ta organik ürünler satan bir dükkân işletiyorum. ta olmaktan mutluyum. Atatürk ün bize emanetidir Cumhuriyet. Çoluk çocuğumuzun geleceğinin güvencesidir. Cumhuriyet olmasa cocuklarımızın geleceğinden emin olamayız. Bu yönetimden vazgeçemeyiz. Geriye gitmek çocuklarımız için, dünya için, insanlık için felakettir. Ne yazık ki bugünlerde Cumhuriyet in tehlikede olduğunu düşünüyorum. Şu anki görkemli kutlamalar bana inandırıcı gelmiyor. Sadece Belediyesi nin kutlamalarına katılıyorum. Onların samimiyetlerine inanıyorum. Nalan Zapçı 45, kimya mühendisi 25 yıldır Levent de yaşıyorum ve burada yaşamaktan çok mutluyum. Cumhuriyet bana göre hayattır. İnsanca yaşamanın koşuludur. Özgürlüktür. Cumhuriyet le yaşamak şanstır. Bu şansın değerini bilmek gerkiyor. Herkesin buna sahip çıkması lazım. Özellikle son dönemlerde çokça konuşulan rejim tartışmaları bizi bu konuda daha duyarlı hale getirdi. ın yerel yönetiminin Cumhuriyet e sahip çıkan bir anlayışta olması da ayrıca bir şans benim için. Oturduğum ilçede daha çok aydın ve cumhuriyetçi insanlarla yaşamak çok güzel. Numan Topaç 60, esnaf 45 yıldır ta baklava börek ustası olarak çalışıyorum. ta yaşamak büyük keyif benim için. Burada kendimizi çok rahat hissediyoruz. Biz Cumhuriyet çocuğuyuz. Cumhuriyet laiklik demek, dürüstlük demek, demokrasi demek benim için. Kendimi tam bir Cumhuriyetçi olarak görüyorum. Keşke kıymetini bilebilsek. Daha fazla sahip çıkmalıyız Cumhuriyet e. Bayramları daha coşkulu kutlamalıyız. Eski bayramlardaki coşkuyu yakalamalıyız. Ben çalıştığım için kutlamalara katılamıyorum. Ama dışardan izlemek bile göğsümü kabartıyor. Belediyesi nin yaptığı Cumhuriyet yürüyüşleri bana umut veriyor. Daha iyi şeyler olacak. Aysun Başman 52, emekli 33 yıldır Ortaköy de yaşıyorum. Cumhuriyet coşkusunu yaşamasına yaşıyoruz tabiiki, fakat gelecek nesillere ne derece aktarabiliyoruz bilemiyorum. Çocuklarımızın Cumhuriyet kavramını içlerine sindirip sahip çıkmalarına çalışmalıyız. Cumhuriyeti yaşatacak ve koruyacak olan gelecek nesiller. Onlara daha çok anlatmalıyız. Bu konuda herkese görevler düşüyor. Cumhuriyet varoluşumuzun, yaşamımızın temeli. Ona sahip çıkmalıyız. B+ SONBAHAR 21