HABER BÜLTENĐ 28 Ocak 2005 Haber Özetleri Ortadoğu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak taki seçimin tam demokratik sayılamayacağını, fakat demokrasiye geçiş için bir seçim olacağını söyledi. Davos ta Dünya Ekonomik Fonumu toplantıları sırasında Irak ın toprak bütünlüğünü desteklediğini belirten Başbakan Erdoğan, Sünni Arapların seçimi boykot kararı almasının, seçimlere gölgeleyeceğine işaret etti. Başbakan Erdoğan Türkiye nin Kerkük üzerindeki hassasiyetini dile getirdi ve koalisyonun atacağı yanlış bir adımın, Irak ta barışın kurulmasını olumsuz yönde etkileyeceğini söyledi. Erdoğan, Irak ta farklı etnik grupların birbirleri üzerinde üstünlük kurmasına karşı olduklarını da vurguladı.(voanews) Uluslar arası Kriz Grubunun dün yayınladığı raporda şu hususlar yer aldı: Kuzey Irak ta yaşanan çatışmalar ülkeyi bir iç savaşa sürükleyebilir. Bu da Irak ın bölünmesine neden olacaktır. Bunun yanı sıra, en kötü ihtimalle Irak a Türkiye nin müdahalesi olabilir. Ulusalar arası Kriz Grubunun Ortadoğu Projesi Direktörü Joost R. Hiltermann a göre, Kerkük te yaşananlar kontrolden çıkmaya başladı. Irak ta bir iç savaş ihtimali ve Kerkük ün başkenti olduğu bir Kürdistan devleti, Türkiye de yaşayan Kürtler için bir örnek teşkil edebileceği senaryoları korkunç bir sonuç doğurabilir. Türkiye nin çıkarları tehdit edilirse, Türkiye nin bölgeye askeri harekat düzenlemeyeceğini kimse garanti edemez. Bun nedenle Türkiye ile Kürt yönetimi arasındaki ilişkileri düzeltmek için bazı adımlar atılması gerekir. Bu adımları ilki, Türkiye nin Türkmen Cephesine yaptığı yardımları durdurması ve askeri operasyon yapmak için Türkmenleri öne sürmemesidir. Irak ta kurulacak Kürdistan devletinin istikrarı Türkiye için çok önemlidir. Bunun gerçekleştirilmesinin tek yolu Irak Kürtleriyle ticari alanda işbirliği yapılmasıdır. ABD, Türkiye nin Kuzey Irak ta askeri bir müdahalede bulunmaması için ikna etmelidir. Görünenin tam aksine, Türkiye nin Kürt sorununun çözülmesi için yapıcı rol üstlenmesi gerekir.(alquds GAZETESĐ) Ramadi ve Sammarra dan göç eden ve Hanekin e yerleşen Kürt aileler dün yaptıkları barış yürüyüşünde seçimlerde oy kullanma isteklerini dile getirdiler. (www.puk.org) Ürdün Kralı, Kral 2. Abdullah güney Irak ta federal yapı taleplerini, Irak ın bölünmesine neden olabileceği uyarısında bulundu. Irak ta istikrarın 1
sağlanması için seçimlerin yapılması gerektiğini vurguladı.(el-şark EL-AVSAT GAZETESĐ) Türk hükümeti BM, Kerkük ün Kürtlerin kontrolü altına girmesine engel olmazsa, Kerkük te medyana gelebilecek etnik çatışmaların sonuçlarına katlanacaktır şeklinde uyarıda bulundu. Bu uyarı, BM in Irak Kürtlerinin bu seçimleri Kürdistan ın bağımsızlığını içeren bir ankete dönüştürebilecekleri yönündeki endişesini dile getirdikten sonra yapıldı. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ) Iraklı Sünni direnişçi grupların en büyüklerinden biri olan Đslami Direniş Cephesi dün yayınladığı basın bildirisinde, seçim günü herhangi bir askeri faaliyette bulunmayacaklarını, hedeflerinin Irak halkının kanını akıtmak değil ülkelerini işgalcilerden kurtarmak olduğunu açıkladı. Irak genelindeki yandaşlarına seçim günü eylem yapmamaları konusunda talimat verdiklerini de belirttiler. Đslamonline muhabirinin bildirdiği haber göre, bu açıklama, gerçek Iraklı direnişçilerin El Zerkavi grubuna bir tepki mahiyetinde olduğunu ve Iraklıların dışarıdan sızan gruplardan ayrı tutulması gerektiğini göstermek için yapıldı. (www.islamonline.net) ABD Başkanı George W. Bush, Pazar günü yapılacak seçimlerin ardından oluşturulacak hükümetten bu yönde bir talep gelirse, Amerikan askerlerinin Irak'tan çekilebileceğini söyledi. Ancak Bush, askerlerin kalmasını umduğunu belirtti. Bush, New York Times gazetesine verdiği mülakatta, böyle bir talepte bulunmanın bağımsız bir hükümetin hakkı olduğunu söyledi. Bush, seçimlerin ardından iktidara gelecek kişilerin, koalisyon askerlerinin kendi deyimiyle, en azından Iraklılar savaşma gücünü toplayana kadar kalması gerektiğini anlayacağını belirtti. Öte yandan Irak'ın başkenti Bağdat'ın güneyinde bir polis merkezi yakınlarında bomba yüklü aracın infilak etmesi sonucu dört Iraklı öldü. Son 24 saat içinde, Irak genelinde meydana gelen çeşitli şiddet olaylarında ise 18 kişinin öldüğü belirtiliyor. Seçimler yaklaşırken şiddet olaylar artmaya başladı. Bu sabah Bağdat'ta bombanın patladığı yer bir polis karakolu, yani bugüne kadar alışıldık hedeflerden biri. Ancak direnişçiler artık seçim merkezlerine de yönelik saldırılar düzenleyip bu saldırılarda havan topu, roket ve bombaya başvuruyor. El Kaide örgütü'nün Irak'taki lideri Ebu Mussab Ez- Zerkavi'nin taraftarları, Đslami bir internet sitesine yolladıkları mesajda, Başbakan Đyad Allavi'nin adaylarından birini öldürdüklerini ve bu cinayetin görüntülerini daha sonra internette yayınlayacaklarını söylediler. Bu koşullar altında, bir Amerikalı generalin koalisyonun sokaklardaki ekipleri üçte bir oranında artıracaklarını söylediği belirtiliyor. Plana göre ileri karakollarda çalışmayan kim varsa, seçimlerin daha güvenli olması için çalışacak. (BBC) Amerika nın yeni Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, gelecek ay çıkacağı Avrupa ve Ortadoğu gezisi çerçevesinde, Türkiye ye de gidecek. Bakan ın, 3 Şubat ta başlayacak gezisinin durakları arasında ayrıca Đngiltere, Belçika, Fransa, Almanya, Đtalya, Đsrail, Lüksemburg ve Polonya yer alıyor. Rice Batı Şeria da Filistin yönetimiyle de görüşecek. Bakanlık Sözcüsü Richard Baucher Condoleezza Rice ın, Başkan Bush un barış ve refahın anahtarı olarak gördüğü özgürlüğün yayılması çerçevesinde temaslarda bulunacağını belirtti. Sözcü ayrıca Rice ın, Ortadoğu barış sürecini ilerletmeye çalışacağını kaydetti. Bakanlık yetkilileri gezinin, Irak savaşı yüzünden müttefiklerle gölgelenen 2
ilişkileri onarmak ve Başkan Bush un Şubat sonundaki gezisine hazırlık amacıyla yapıldığını belirttiler. (VOANEWS) Irak'ta Pazar günü düzenlenecek genel seçimler için ülke dışındaki Iraklılar oy vermeye başladı. Avustralya'da yaşayan Iraklılar, belirlenen merkezlerde sandık başına gidiyor. Bu ülkede yaşadığı tahmin edilen 80 bin Iraklı seçmenden sadece yüzde 15'i yani 12 bin kişi oy vermek üzere kayıt yaptırmıştı. Sydney'deki bir seçim merkezi önünde ise küçük çaplı bir Amerikan aleyhtarı gösteri düzenlendi. Toplam 14 ülkede yaklaşık 280 bin Iraklının önümüzdeki günlerde oy vermesi bekleniyor. Ancak bu rakam başta hedeflenen bir milyon sayısına göre düşük. Seçmenlerin 30 bini Đngiltere'de. Seçime en çok ilgi gösteren Iraklılar ise Đran'da bulunuyor. Đran'da yaşayan 60 bin Iraklı oy kullanmak üzere kayıt yaptırdı. Ülke dışında oy verme işlemi Cuma günü başlayıp Pazar günü sona erecek. Irak sınırları içinde ise bugün, adaylar için seçim kampanyasının son günü. Özellikle seçim günü Bağdat'ta şiddet olayları yaşanmasından endişe ediliyor. Bazı adaylar bu nedenle açıkça kampanya düzenleyememekten şikayetçi. Yetkililer, seçim merkezlerinin bulundukları yerleri duyurmayı son dakikaya bıraktılar. Irak güvenlik güçleri ise dünden itibaren seçimlerde kullanılacak oy sandıklarının dağıtımına başladı. Ülkenin güneyindeki Amara'da Đngiliz helikopterleri desteğindeki askeri araçlar, seçim merkezlerine sandıkları teslim etti. Irak içindeki seçimlerin denetimi konusunda da ek adımlar atılıyor. Iraklı seçim yetkilileri 120 kadar yabancı gözlemcinin seçimi izleyeceğini açıkladı. Seçim Komisyonu Başkanı, bazı yabancı elçiliklerin çalışanlarını gözlemci olarak görevlendireceğini söyledi. Seçimleri düzenleyen Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere, uluslararası kuruluşlar, güvenliği gerekçe göstererek, ülkeye gözlemci gönderemeyeceklerini açıklamışlardı. Birleşmiş Milletler seçimleri Ürdün'ün başkenti Amman'da kurduğu merkezden izleyecek. Bu da Irak'ın 'ilk demokratik seçimleri' olarak nitelenen seçimin ne kadar güvenilir olacağı konusunda tartışmalar yaratıyor. Güvenlik nedeniyle seçmenlerin ne kadarının sandık başına gitmeyi göze alacağı konusunda da çok çeşitli tahminler var. Irak seçimlerinde, anayasayı hazırlayacak 275 üyeli bir geçici meclis belirlenecek. (BBC) Filistinli militan örgüt, Hamas'ın dün Gazze Şeridi'nde düzenlenen yerel seçimlerde başarı kazandığı kaydediliyor. Sandık başında yapılan kamuoyu yoklamaları, Hamas'ın Gazze'deki en büyük dört seçim bölgesinden üçünü kazanabileceğini gösteriyor. Filistin lideri Mahmud Abbas'ın partisi El Fetih ise bu yöndeki tahminleri fazla inandırıcı bulmuyor. Resmi sonuçların bugün açıklanması bekleniyor. Gazze Şeridi geleneksel olarak Hamas'ın taraftar bulduğu bir bölge. Dün yapılan seçimlerde Gazze Şeridi'ndeki belediyelerden sadece üçte biri için oy kullanıldı. Hamas aşamalı olarak gerçekleştirilen seçimlerin geçen ay Batı Şeria'da düzenlenen ayağında da ilk kez siyasete adım atmış olmasına rağmen başarı kazanmıştı. Bu sonuçlar ardından Hamas'ın önümüzdeki aylarda düzenlenecek genel seçimlere de katılabileceği belirtiliyor. Đsrail ile barış görüşmelerine karşı çıkan ve ateşkes taleplerine direnen Hamas, 1996 yılında düzenlenen genel seçimleri boykot etmişti. Ay başında yapılan başkanlık seçiminde de Hamas aday göstermedi. Filistin yönetimi yetkilileri yerel seçimleri Filistin devletinin kuruluşu için bir ilk adım olarak niteleyerek büyük önem atfediyor.(bbc) 3
Đsrail Başbakanı Ariel Şaron, Filistin yönetiminin attığı adımlar sayesinde Ortadoğu barış sürecinde tarihi bir ilerleme sağlanabileceğini söyledi. Şaron, Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas ın terör saldırılarını engellemesi durumunda, Đsrail in barış sürecini canlandırmaya hazır olacağını belirtti. Bu arada, Abbas, Đsrail in, ateşkes antlaşmasını biran önce kabul etmesini istedi. Abbas, Filistinli militan örgütleri, Đsrail e saldırılarını durdurmaları için ikna etmişti. Öte yandan, Gazze de son 30 yılda ilk kez yerel seçimler düzenlendi.(voanews) Kısa Kısa Dünya OPEC Başkanı Viyana da Pazar günü düzenlenecek toplantıda, örgütün mevcut kotaları koruyup kesinti yapmayacağını açıkladı. Kuveyt Enerji Bakanı olan Şeyh Ahmed Fahd el Ahmet el Sabah, fiyatın şu anda kesintiye gidilemeyecek kadar yüksek olduğunu söyledi. OPEC bakanları geçen ayki toplantıda, fiyatların düşmesini önlemek için, üretimi günde bir milyon varil kesme kararı almıştı. Bu kesintiler 1 Ocak tan itibaren yürürlüğe girmişti. Şeyh el Sabah la birlikte diğer OPEC bakanları Davos zirvesine katılıyor.(voanews) Soykırıma uğradıkları iddia edilen Ermenilerin varisleri ile bir Amerikan sigorta şirketi arasında varılan anlaşma çerçevesinde elde edilen 20 milyon dolarlık tazminatın ilk bölümü, New York ta törenle dağıtıldı. Bu bağlamda, New York taki beş Ermeni yardım derneğine yaklaşık 1,5 milyon dolar ödendi. Aralarında New York un Ermeni Umumi Yardımsever Birliği ve New Jersey nin Amerikan-Ermeni Misyoner Derneği nin de bulunduğu beş hayır kurumunun her birine, 333 bin 333 dolarlık çekler verildi. Los Angeles taki dört Ermeni yardım kuruluşuna da benzer bir törenle 1,5 milyon dolar verilecek. (VOANEWS) Gazete Başlıkları Barzani: Kerkük'de taviz yok. Đngiliz gazeteleri, Irak ile ilgili gelişmeleri yakından izlemeye devam ediyor. Independent altı sayfasında, Irak'taki savaşın ardından gelinen noktayı tartışıyor. Gazetenin ortaya attığı sorulardan biri Kürtler devlet için girişimde bulunacak mı? Gazetenin yanıtı: "Pek olası değil. Çünkü Kürtler, Saddam'ın devrilmesi ile istediğini alan belki de tek grup. Üstelik de kıl payı olarak. Đşgalden hemen öncesine kadar Amerika, Türklerin, bir kuzey cephesi açmasına karşılık olarak, Irak'taki Kürdistan'ı işgal etmesi senaryosunu uygulamaya hazırdı. Türkler öneriyi reddedince Amerikalılar da Kürtlere dayanmak zorunda kaldı. Kürtler duygusal olarak bir devlete kavuşmayı isteseler de şimdi zaten, bağımsız bir devlet ilan etmenin tehlikelerine uğramadan bağımsızlığı fillen yaşıyorlar. Amerikalılar da Irak içinde bu kadar az müttefikleri varken onları terk etmeyecektir." Financial Times'a bir mülakat veren Erbil'deki Kürt yönetiminin başbakanı Neçirvan Barzani, Kerkük konusunda taviz olmayacağını söylüyor. Türkiye'nin bu konudaki uyarılarına dikkat çeken Financial Times, bu açıklama seçimden sonraki haftalarda bir gerginlik yaşanması olasılığını gündeme getirdi" diyor. "Barzani, Amerika ve Đyad Allavi'nin bu sorunu zamana bırakarak çözebileceklerini düşünmekle hata ettiğini savundu. 'Kürtlerin Kerkük 4
konusundaki hassasiyetini ne Bağdat'ın ne Washington'un kavradığını anladık' diyen Barzani, 'Oysa bu Kürtlerin herhangi bir taviz vermeyeceği bir konu dedi. Financial Times'a göre Kürt liderler 275 sandalyeli mecliste 75 sandalye kazanmayı ve bazı kilit görevlerin kendilerine verilmesini bekliyor. Guardian, Đngiliz Savunma Bakanı Geoff Hoon ve ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld Pazartesi günü Irak'tan çıkış stratejisi üzerinde anlaştığını yazıyor. "Amerika ve Đngiltere polis eğitimi alan Iraklıların sayısının iki katına çıkarılması ve polis ile asker arası bir görev yapacak yeni Irak birimleri kurulmasına dayanan bir Irak'tan çıkış stratejisi üzerinde gizlice uzlaştı. Plan, geçen ay Pentagon tarafından Irak'a gönderilen emekli general Gary Luck'ın tavsiyeleri doğrultusunda hazırlandı. Bir Đngiliz ordu kaynağı "Savunma bakanının şu anda tüm çalışmaları kamuya açıklanacak bir takvimi olmayan bir çıkış stratejisi geliştirmesine dayanıyor dedi." Gazeteye göre Irak güvenlik kuvvetlerinin oluşturulması hızlandırılabilirse olası aşamalı çekilme tarihleri, anayasanın onaylanacağı 15 Aralık ve yeni genel seçime gidileceği 15 Aralık olabilir. Independent'ta yazan BBC'nin eski genel müdürü Greg Dyke ise, bugünün BBC'nin Irak savaşı yayınları ardından başlatılan Hutton soruşturmasının yıldönümü olduğunu anımsatıyor. BBC'nin Başbakanlığın Irak istihbaratını abarttığı yolundaki haberlerinin temelde doğru olduğunu savunan Dyke soruyor: "Savaşın başlaması üzerinden iki yıl, Hutton raporu üzerinden bir yıl geçti. Peki Blair neden hala istifa etmedi? "Lord Butler vermesi gereken kararı vermekten kaçındı. Raporunda istihbarattaki hatalar dolayısıyla tek bir bireyin suçlanamayacağını ve bunun kolektif bir hata olduğunu belirtti. Lord Butler işin aslını kavrayan bir rapor hazırlamasına rağmen, Başbakan'a istifa etmesi gerektiğini söyleyecek cesareti bulamadı." Almanya'da Der Tagesspiegel, Avrupa Komisyonu'nun Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılma arzusuna soğuk yaklaşmasını eleştiriyor. Brüksel ile Kiev arasındaki ilişkilerin Yuşçenko öncesi dönemde olduğu gibi "buz gibi soğuması" tehlikesine işaret eden Der Tagesspiegel'e göre, Türkiye'ye üyelik umudu verip Ukrayna'yı bundan mahrum bırakmak "bir skandal". Avusturya'dan Der Standard ise bu tavrı anlayışla karşılıyor. Aksi yönde bir adımın, Birliğin Gürcistan ve Fas gibi ülkelere ortaklık statüsü verme çabasını altüst edeceğini kaydediyor. Der Standard, "Kiev'e de üyelik yolu umudu sunulursa, Tiflis, Rabat ya da hatta Trablus'u bile reddetmek zor olur." diye yazıyor. Avrupa Birliği ilk anayasasını referanduma sunmak için geri sayarken, Đngiliz gazeteleri BBC'nin AB yayınlarının bağımsız bir komisyon tarafından eleştirildiğini aktarıyor. Times, "Komisyon raporu BBC'yi kasten Avrupa Birliği lehine yapmak konusunda aklıyor" diyor. Ama "kurumun kültüründe AB lehinde taraflı bir yaklaşım" olduğu hükmüne varıldığını belirtiyor. Rapora göre BBC haberlerinde "kurumsal anlayış, AB yanlısı varsayımların yeterince sorgulanamamasına" yol açıyor. 5
Fransa'da Liberation, iktidar partisi içinde oluştuğunu belirttiği çatlakları tartışıyor. Gazete partinin görünümünü 1939-1940 yılları arasında, yani Almanya'nın Polonya'yı işgali ile Fransa'ya yönelmesi arasında geçen dönemdeki, "sahte savaş" olarak adlandırılan ortama benzetiyor. Gazeteye göre bu savaşta bir kampta Chirac'ı, diğer kampta partinin yeni lideri Nicolas Sarkozy'yi destekleyenler var. "Her iki taraf da nezaket tebessümleri gerisine gizlenerek, en korkulan şeyin gerçekleşmeyeceğine inanmaya çalışıyor. Chirac, cumhurbaşkanlığından sonra kendisini nasıl bir hayatın beklediğini bilmiyor, partinin de Chirac'tan sonraki hayatla yüzleşme sorunu var. Parti üyeleri, eski mobilyalara duydukları sevgi ile daha modern bir dekorasyon yaptırma arzusu arasında sıkışmış kişiler gibi." 6