AVRUPA KONSEYİ YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER KONGRESİ Kentlerimizin ve bölgelerimizin kalbinde halka yakın bir demokrasi kurmak
50 yıldır yerel demokrasinin savunucusu Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresinden önceki kuruluş olan Yerel Yönetimler Konferansı ilk toplantısını 12 Ocak 1957 de Jacques Chaban-Delmas (Fransa) başkanlığında Strazburg da düzenlemiştir. Kongre o tarihten bu yana, Avrupa da gerçekten tabana yayılmış demokrasinin oluşturulmasında kilit rol oynamıştır. 1 975 yılında, üye ülkelerde bölgesel boyutun giderek önem kazanmasıyla Yerel Yönetimler Konferansının yetki ve sorumluluk alanı bölgeleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Kuruluş böylece Avrupa daki tüm yerel ve bölgesel yönetimlerde yaşayan toplulukları çatısı altında toplayan Yerel ve Bölgesel Yönetimler Konferansına dönüşmüştür. Kuruluş metni Yerel demokrasinin güçlenmesi ve üye ülkelerin yerel demokrasinin artan rolünü benimsemesi sonucunda 1985 te Avrupa Yerel Yönetimler Şartı (European Charter of Local Self-Government- ECLSG) kabul edilmiştir. Viyana Zirvesinden sonra yeni bir aşama 1994 yılında Konferansın yerini alan, mevcut Yerel ve Bölgesel YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER İÇİN Yönetimler Kongresinin kurulmasıyla yerel ve bölgesel demokrasinin ilerlemesinde yeni bir aşamaya tanık olunmuştur. Devlet başkanlarından onay 2005 yılında yapılan Varşova Zirvesinde, Avrupa Konseyi devlet başkanları Avrupa demokrasisinin sağlığı açısından yerel ve Bildiğim kadarıyla, demokrasilerin tarihinde yerel yönetim temsilcilerinden ilk kez, [.] hükümetlerinin onayıyla, oluşturulmakta olan kurumlara muhtemel katılım şartlarıyla ilgili olarak görüş bildirmeleri istenmiştir. Jacques Chaban-Delmas nın on 12 Ocak 1957 de yaptığı konuşmadan alıntı. Jacques Chaban-Delmas (Fransa), Yerel Yönetimler Konferansının ilk başkanı, 12 Ocak 1957. bölgesel demokrasinin önemini bir kez daha vurgulamış ve bu görevin yerine getirilmesinde Kongrenin oynadığı önemli role dikkat çekmiştir. Mevcut enstrümanların güçlendirilmesi Bölgesel Demokrasiyle ilgili Referans Çerçeve metni 2009 yılında oluşturulmuştur. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi üye ülke hükümetlerini politika ve reformlarını oluştururken bu metni göz önünde bulundurmaya teşvik etmektedir. Kongre, ECLSG nin yaygınlaştırılması çalışmalarına devam etmiş olup, halen söz konusu belge Avrupa Konseyinin 47 üyesini kapsamaktadır. 2
YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER İÇİN Yerel demokrasinin izlenmesi Kongrenin misyonunun tam merkezinde, her bir üye ülkede Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının uygulanmasının değerlendirilmesi yer almaktadır. B u izleme sayesinde üye ülkelerde yetkililerle yerel ve bölgesel demokrasi konularında yapıcı bir diyalog içine girilmesi mümkün olur. Kongre düzenli olarak her ülkede izleme faaliyetlerinde bulunduğu gibi, Şartın belirli bir veçhesini de inceleyebilir. Ek olarak, Kongre, endişe duyulan konularda acil inceleme faaliyetlerinde de bulunabilir. Kongrenin kabul ettiği rapor, karar ve tavsiye kararlarıyla hükümetlere, parlamentolara, derneklere, seçilmiş temsilcilere ve medyaya belirli ülkelerdeki yerel ve bölgesel demokrasinin durumu ve özellikle de Şartın uygulanması konularında bilgi sunulur. Bu izleme faaliyetlerinde elde edilen bulgulara dayalı olarak üye ülkelerde çok sayıda yasal reform girişiminde bulunulmuştur. Yerel ve bölgesel seçimlerin gözlemlenmesi ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının izlenmesi Kongrenin öncelikli iki konusudur. Yerel ve bölgesel seçimlerin gözlemlenmesi Kongre özellikle Avrupa Konseyi üye ülkelerinde yerel ve bölgesel seçimleri düzenli aralıklarla gözlemler. Gerek seçim kampanyaları, gerekse oy verme sürecinin gözlemlenmesi faaliyetleri sayesinde siyasi parti temsilcileri ve grupları, seçim kurulları, medya ve STK larla en üst düzeyde işbirliği mümkün olur. Kongrenin seçim gözlemleme faaliyetleri, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ve Venedik Komisyonu ile iş birliği halinde ve özellikle de Demokratik Seçimler Konseyi kanalıyla ve aynı zamanda OSCE nin (AGİT) Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu gibi diğer uluslar arası örgütlerle birlikte gerçekleştirilir. Avrupa Birliği Bölgeler 3 Komitesi de Kongrenin gerçekleştirdiği gözlemleme faaliyetlerine katılmaya davet edilir. İzleme ve gözlemleme sonrası faaliyetler Kongre, seçimlerin izlenmesi ve gözlemlenmesinden sonra, tavsiyelerinin uygulandığından emin olmak için bir takip faaliyeti düzenler ve bu amaçla da üye ülkelerle sürekli bir diyalog gerçekleştirir.
YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER İÇİN İşbirliği ve ortaklıklar Kongre, yerel ve bölgesel demokrasiyi güçlendirmek maksadıyla üye ülkelerle, Avrupa dernekleriyle ve diğer kurumlarla iş birliğini ve ortaklığı pekiştirmiştir. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının ve Kongrenin tavsiye kararlarının uygulanmasını yaygınlaştırmak üzere saha faaliyetleri yapılması önerilmiştir. Kongre, Hırvatistan da yapılacak NEXPO 2013 Uluslar arası Belediyeler Fuarına Arnavutluk temsilcilerinin katılımını düzenlemektedir. K ongre, yerel ve bölgesel demokrasileri izlemenin yanı sıra, seçimlerdeki gözlemlerine dayanarak üyelerine bu alanlardaki uzmanlık bilgilerini aktarır ve üyeleri kanalıyla özellikle aşağıdaki konularda bir uygulama ve siyasi deneyim havuzu sunar: Yasal ve kurumsal ulusal çerçevenin değerlendirilmesi Yeni yasaların ve politikaların yazılmasına katkı İyi uygulama paylaşımı, yerel yöneticiler arası görüş alışverişi ve interaktif seminerler Yerel ve bölgesel düzeyde seçilmiş temsilciler için liderlik oturumları İlgili ülkelerin özel durumlarına ve yerel yönetimlerin ihtiyaçlarına göre, aşağıdaki alanlarda faaliyetler düzenlenebilir: Yerel düzeyde seçilmiş temsilcilerin görev ve sorumlulukları; politikada ve karar vermede etik ilke- ler; vatandaş katılımı; yerel ve bölgesel seçimler çerçevesinde pozitif kampanya düzenleme; merkezi ve yerel yetkililer arasında istişare ve diyalog; yerel düzeyde insan haklarının uygulanmasında deneyimlerin yaygınlaştırılması ve paylaşılması; bölgeselleşme süreci; sınır ötesi iş birliği. Eylem planlarına katkı Kongre nin geliştirdiği projeler Avrupa Konseyinin üye ülkeler için geliştirdiği Eylem Planlarının demokrasi başlığı altında yer alır. Kongre halen Arnavutluk, Ermenistan ve Ukrayna da projeler sürdürmektedir. Kongre ayrıca Fas ve Tunus gibi komşu ülkelerde yerel yönetimlerle ilgili ve yasama reformlarını desteklemeye yönelik Avrupa Konseyi komşuluk politikasında da aktif rol oynamaktadır. Avrupa Birliği ile yakın iş birliği Kongre ve Bölgeler Komitesi 2005 yılında Avrupa da yerel ve bölgesel demokrasiyi, yönetim yetkisinin devredilmesini, özyönetimin geliştirilmesini ve yürürlükteki yerel ve bölgesel yetkinliklere ulusal düzeyde ve Avrupa düzeyinde saygı gösterilmesini (teminat) altına almayı amaçlayan bir iş birliği anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşma 2009 yılında iki kurum arasındaki iş birliği alanlarını ve yöntemlerini resmi bir temele oturtacak şekilde genişletilmiştir. Ağlar ve merkezler Kongre aynı zamanda yerel yönetim birliklerinin bağlı oldukları Avrupa ağlarıyla yakın iş birliğini (AER, CEMR) destekleyerek ve Güneydoğu Avrupa Yerel Yönetimler Birliği Ağı (NALAS), Yerel Demokrasi Kuruluşları Birliği (ALDA) ve Yerel ve Bölgesel Yönetimler Eğitim Örgütleri Avrupa Ağı (ENTO) gibi yeni ağların oluşturulmasını teşvik ederek iyi yönetişimi ve vatandaş katılımını yaygınlaştırmıştır. 4
Kongre, Avrupa Konseyinin 47 üye ülkesinin yerel ve bölgesel yönetimlerini temsil eden kuruluştur. K ongre, Kongre kurulduğundan beri bu alanda referans haline gelen Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı dahil olmak üzere, bir dizi uluslar arası sözleşmenin hazırlanmasına katkıda bulunmuştur. Ş artın Yerel ve Bölgesel yönetimleri Avrupa çapında biraraya getiren bir meclis Avrupa çapında yerel ve bölgesel demokrasilerin durumunu ve yerel ve bölgesel özyönetimlerin gelişimini izlemekten sorumlu tek üye ülkelerce 1985 yılında kabul edilmesinden sonra yerel ve bölgesel yönetimlerden sorumlu bakanlar 2009 da Hollanda nın Utrecht kentinde Bölgesel Demokrasi için Referans Çerçeveyi kabul ettiler. SİYASİ RÔLE POLITIQUE BİR MECLİS Avrupa kurumudur. Kongre, Avrupa daki belediyelerin ve bölgelerin sesi olarak bir yandan tabana yayılmış demokrasiyi yaygınlaştırırken diğer yandan Kongrenin başarıları Söz konusu metin Kongrenin bölgesel demokrasiyi izlemede temel aldığı ilkeler bütününü oluşturuyor. Kongrenin uzun dönemdeki hedefi, söz konusu metni daha bağlayıcı ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının bölgesel yönetimler için geçerli haline dönüşecek bir araç haline getirmektir. Yerel ve bölgesel demokrasi alanındaki diğer yasal araçlar şunlardır: Yerel ve bölgesel topluluklar veya yönetimler arasında Avrupa Sınır Ötesi İş birliği Çerçeve Sözleşmesi (1980). Yabancıların Yerel Düzeyde Kamu Yaşamına Katılmasına dair Sözleşme (1992). AVRUPA YEREL YÖNETIMLER ÖZERKLIK ŞARTI da Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ile iş birliği içerisinde ulusal hükümetlerle bölgesel yönetimler arasında istişareyi ve diyaloğu teşvik eder. Bölgesel veya Azınlık Dilleri Avrupa Şartı (1992). Avrupa Kentsel Şartı (1992) ve Avrupa Kentsel Şartı II, Yeni bir kentlilik manifestosu (2008). Gençlerin yerel ve bölgesel yaşama katılımına ilişkin Avrupa Şartı (1992) ve Şartın yeniden düzenlenmiş hali (2003). Avrupa Çevre Düzenlemesi Sözleşmesi (2000). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartında yerel yönetimlerin hak ve özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesine yönelik ortak standartlar yer alır. Bu belge, sözleşmeyi imzalayan devletlerin bu alandaki bir dizi koşula, ilkeye ve uygulamaya uymasını gerekli kılar. Şart, 1985 yılında imzaya açılmış ve 1988 yılında yürürlüğe girmiştir. Şart, Avrupa Konseyi nin 47 üyesince kabul edilmiştir. 2009 yılında vatandaş katılımına ilişkin ve Şart metnini tamamlayan bir ek protokol kabul edilmiştir. 16 Kasım 2009 da imzaya açılan ve 1 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe giren metinde, herkesin, yerel yönetim çalışmalarına katılma hakkının Şart kapsamına dahil edilmesi amaçlanmaktadır. 5 Bu ilke, vatandaşların yönetişime katılma hakkının Avrupa Konseyinin bütün üyelerinde ortak demokratik ilkelerin bir parçası olduğunu kabul eden Şartın önsözünün bir yansımasıdır.
SİYASİ BİR MECLİS 200.000 yerel ve bölgesel yönetim için bir Kongre ve iki meclis Kongre iki meclisten oluşmaktadır: Yerel Yönetimler Meclisi ve Bölgeler Meclisi. Kongrenin her biri dört yıl için atanan ve Avrupa Konseyinin 47 üye ülkesindeki 200.000 i aşkın yerel ve bölgesel topluluğu temsil eden 324 asil ve 324 yedek üyesi vardır. 648 yerel ve bölgesel seçilmiş temsilci Fransa nın Strazburg kentinde genel oturumda bir arada. K ongredeki ulusal delegasyonlar Avrupa Konseyinin gruplar halinde gruplanmış konularda müzakerelerde bulu- ulusal delegasyon ve siyasi Bu oturumlarda Kongre belirli 47 üye ülkesindeki yerel ve bölgesel yönetimlerin temsilcilerin- Yerel Yönetimler ve Bölgesel tavsiye kararları ve kararlar alır. olup, Kongrenin iki meclisi olan nur, taslak raporları inceler ve den oluşmaktadır. Yönetimler meclisleri arasında Kongre bu toplantılara ulusal Üyeler ya yerel veya bölgesel bir dağılmışlardır. Kongre, başkanını her iki meclis üyeleri arasınsel yönetimlerin temsilcilerinin hükümetlerin ve yerel ve bölge- yönetimde doğrudan doğruya seçimle belli bir göreve getirilmişlerdir veya doğrudan doğ- seçer. rından delegasyonlar davet eder. dan iki yıllık bir görev süresi için yanı sıra, çeşitli Avrupa kuruluşlaruya seçilmiş bir meclise karşı siyasi sorumluluğa sahiptirler. Temsilciler ve yedek üyeler Kongre ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere, yılda iki genel oturum için Strazburg da toplanır. Avrupa Konseyi üyesi olmayan ülkelerden delegasyonlar da bu oturumları gözlemci olarak izler. 6
SİYASİ BİR MECLİS Kongrenin önceliklerini yansıtan üç komisyon Kongrenin çalışmaları üç komite aracılığıyla düzenlenir: İzleme Komisyonu, Yönetişim Komisyonu ve Güncel Konular Komisyonu. A vrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartına imza koyan ülkelerin yükümlülüklerinin ve taahhütlerinin yerine getirilmesine yönelik Komisyon olan İzleme Komisyonu özellikle Şartın uygulanmasının yanı sıra, Avrupa da bölgeselleşmenin geliştirilmesi, yerel ve bölgesel demokrasinin durumuyla ilgili raporların hazırlanması ve üye ülkelerdeki yerel ve bölgesel demokrasiyle ilgili spesifik sorunların izlenmesinden sorumludur. Yönetişim Komisyonu, Kongre nin yönetişim, kamu maliyesi, sınır ötesi ve bölgeler arası iş birliği, e-demokrasinin yanı sıra, hükümetler arası kuruluşlarda vatandaş katılımı ve iş birliği gibi yasal görev ve sorumlulukları arasında yer alan konulardan sorumludur. Güncel Konular Komisyonu toplumun yüz yüze olduğu büyük sorunlar karşısında yerel ve bölgesel yönetimlerin rolünü incelemekten sorumlu olup, sosyal bütünlük, eğitim, kültürler arası diyalog, gençlik, göçmenlerin topluma katılımı, çocukların korunması ve dışlanmayla mücadele gibi belirli konularla ilgili olarak Avrupa Konseyinin temel değerleri çerçevesinde tematik çalışmalar yapar. Kongre aynı zamanda bütün ulusal delegasyonların başkanları ve Büronun 17 üyesinden oluşan ve oturumlar arasında Kongre adına görev yapan bir Yasal İşler Forumu oluşturmuştur. Gençliğin katılımı Kongre nin öncelikleri arasındadır. Adil temsil Her bir delegasyon siyasi, coğrafi ve toplumsal cinsiyet dengesi açılarından adil bir temsil yapısına sahip olmalıdır. Kongre kuruluş Şartında, her delegasyonda diğerlerine göre azınlıkta olan cinsiyetin asgari olarak %30 oranında temsil edilmesi kuralı yer almaktadır. Kongrede dört siyasi grup bulunmaktadır: EPP/CD: Avrupa Halk Partisi Grubu SOC: Sosyalist Grup ILDG: Bağımsız ve Liberal Demokratlar Grubu ECR: Avrupa Muhafazakarlar ve Reformcular Grubu 7
BİLGİ VE RAKAMLAR Yerel ve bölgesel demokrasinin 50 yılı 1957: İlk Yerel Yönetimler Konferansı 1985: Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının kabulü 1990: İlk seçim gözlemi raporu 1993: İlk Yerel Demokrasi Ajansının kuruluşu 1994: Daimi Konferansın Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresine dönüşmesi 1995: Yerel demokrasiyle ilgili ilk rapor 2005: Avrupa Birliği Bölgeler Komitesiyle iş birliği anlaşması 2009: Bölgeler Komitesiyle anlaşmanın yenilenmesi 2010 2012: Kongre yapılarında, idari kurallarında ve usullerinde reform yapılması 648 seçilmiş temsilci 47 ulusal delegasyon 200 000 yerel ve bölgesel yönetim Her yıl kabul edilen 50 karar tasarısı ve tavsiye kararı ÜYE ÜLKELER LİSTESİ (ve temsilci sayıları) Almanya (18) Arnavutluk (4) Andorra (2) Avusturya (6) Azerbaycan (6) Belçika (7) Birleşik Krallık (18) Bosna-Hersek (5) Bulgaristan (6) Çek Cumhuriyeti (7) Danimarka (5) Ermenistan (4) Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti (3) Estonya (3) Finlandiya (5) Fransa (18) Gürcistan (5) Hırvatistan (5) Hollanda (7) İrlanda (4) İsveç (6) İsviçre (6) İspanya (12) İtalya (18) İzlanda (3) Karadağ (3) Kıbrıs (3) Letonya (3) Lihtenştayn (2) Litvanya (4) Lüksemburg (3) Macaristan (7) Malta (3) Moldova Cumhuriyeti (5) Monako (2) Norveç (5) Polonya (12) Portekiz (7) Romanya (10) Rusya Federasyonu (18) San Marino (2) Sırbistan (7) Slovakya (5) Slovenya (3) Türkiye (18) Ukrayna (12) Yunanistan (7) İLETİŞİM BİLGİLERİ Tel.: +33 (0)3 88 41 21 10 Fax: +33 (0)3 88 41 37 47 Avenue de l Europe - F-67075 Strasbourg Cedex - France congress.web@coe.int www.coe.int/congress PREMS152016 Yayınlanma tarihi: Ekim 2016 / Yazım Kurulu: Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Fotoğraflar: Avrupa Konseyi TUR