Önsöz i Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Öğretim Üyesi ORTAKLIKLAR HUKUKU Kısa Karşılaştırma ve Değerlendirmeler Dersler Soru Örnekleri Yeni TTK ya Göre Yazılmış ve Güncellenmiş 9. Bası
ii Önsöz Yayın No. : 3071 Hukuk Dizisi : 1510 1. Bası - Ocak 2005 - İSTANBUL 2. Bası - Eylül 2006 - İSTANBUL 3. Bası - Ekim 2007 - İSTANBUL 4. Bası - Ekim 2009 - İSTANBUL 5. Bası - Eylül 2010 - İSTANBUL 5. Bası dan Tıpkı 6. Bası - Eylül 2011- İSTANBUL 7. Bası - Haziran 2012 - İSTANBUL 8. Bası - Şubat 2014 - İSTANBUL 9. Bası - Şubat 2015 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-098 - 1 Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı -Cilt Kapak Tasarım : Beta Basım A.Ş. : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: 38-40-42-44 Başakşehir/İSTANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No. 16136) Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
Önsöz iii Ağabeyime ve Ablalarıma Saygılarımla...
iv Önsöz
Önsöz v DOKUZUNCU BASIYA ÖNSÖZ Bu kitabın 7. basısı, 6102 Sayılı TTK. hükümleri uyarınca gerekli değişiklikler yapılmak, etk. ile karşılaştırmalı ve özet değerlendirmeler eklenmek suretiyle hazırlanmıştı. 2014 Şubat ayında çıkarılan 8. Basıda ise, 6335 Sayılı Kanun ve torba kanunlar ile TTK da yapılan değişiklikler yanında 6362 Sayılı (yeni) Sermaye Piyasası Kanunu nun ilgili hükümleri metne işlenmeye çalışılmış, ilerde daha da geliştirme ümidi ile, fakat amacına uygunluğu da gözetilerek kitap dipnotlu hale dönüştürülmüş, temel ve yeni kaynaklar ile önemli bazı Yargıtay kararlarına atıflar yapılmıştı. Aradan henüz bir yıl geçmeden, piyasada 8. Basının mevcudunun kalmadığına ve kitabın büyük ilgi gördüğüne tanık olmak, bizleri gerçekten mutlu etmektedir. Kitabın 9. Basısı hazırlanırken, TTK da ve ilgili mevzuattaki değişme ve yenilikler metne işlenmeye çalışılmış, daha önceki basıda gözden kaçan yazı ve rakam yanlışları giderilmiş, fakat kitabın temel bilgileri, derli toplu ve anlaşılır biçimde aktarma özelliğine sadık kalınmaya gayret edilmiştir. Ek ve düzeltmelerin kontrolü ve öneriler konusundaki yardımları için, değerli meslekdaşlarım Yrd. Doç. Dr. Levent BİÇER, Yrd. Doç. Dr. Esra HAMAMCIOĞLU, Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞUA, Ar. Gör. Tuğba SEMERCİ VURALOĞLU, Ar. Gör. Argun KARAMANLIOĞLU, Ar. Gör. Onur GÖR- MEZ ve değerli ağabeyim Av. Duran ÇİFTÇİ ye teşekkür ediyorum. Kitabın basımındaki titizlik ve gayretlerinden dolayı, başta Sayın Seyhan SATAR olmak üzere BETA Yayınevi nin yetkililerine ve tüm çalışanlarına minnettarım. Değerli meslektaşlarımıza ve sevgili öğrencilerimize yararlı olmasını ümidiyle. Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR İstanbul, 20.01.2015
vi Önsöz
Önsöz vii YEDİNCİ BASIYA ÖNSÖZ Daha önceki basıları ilgi ile karşılanan ve kısa denebilecek sürede tükenen ders notlarımızın bu yeni basısı, 1 Temmuz 2012 de yürürlüğe girecek olan 6102 Sayılı (yeni) TTK. hükümleri uyarınca gerekli değişiklikler yapılmak, etk. ile karşılaştırmalı ve özet değerlendirmeler eklenmek suretiyle hazırlanmıştır. Yeni kanuna ilişkin ikincil mevzuat düzenlemeleri birkaç istisna dışında henüz hazırlanıp yürürlüğe konulmadığı için, kanun hükümlerinin incelenmesi ile yetinilmiştir. Yeni Kanun, kuşkusuz çok büyük bir emek ürünü olmasına, bazı konularda önemli ve yerinde bazı çözümler içermesine, özellikle şirketler hukukunda çok büyük çaplı değişiklikler yapmış olmasına rağmen, birçok hükmün gerekliliği ve isabeti de, doğal olarak tartışmalar yaratmıştır. Bunların dışında henüz inceleme konusu olmamış ya da ilerde doğurabileceği sorunlar gündeme gelmemiş birçok düzenleme de vardır. Bilimsel çalışmalarda, derslerde ve tartışmalı toplantılarda dahi, bazı maddeler yenice ve derinliğine tartışılmaya başlanmıştır. Minnetle anmalıyım ki, en başta, yazdıkları eserler ile Sayın Hocalarım, Prof. Dr. Erdoğan MOROĞLU ve Prof. Dr. Ömer TEOMAN, düzenledikleri tartışmalı toplantılar ve yazdıkları eserler ile değerli meslektaşlarım, Prof. Dr. Mehmet HELVACI, Prof. Dr. Abuzer KENDİGELEN ve Prof. Dr. Arslan KAYA, yeni Kanunun akademisyen ve uygulamacılarca anlaşılması ve değerlendirilmesinde çok büyük hizmetler/katkılar sundular. Bu bağlamda ayrıca, Sayın Prof. Dr. Ünal TEKİNALP, Prof. Dr. Hasan PULAŞLI ve Prof. Dr. Şükrü YILDIZ ın yeni Kanun konusunda ürettikleri değerli eser ve makaleleri de anmam gerekir. Kanunun, yürürlüğe girdikten sonra, etk. döneminden kalan bazı sorunları çözerken, yeni ve ilginç bazı sorunlara da kaynaklık edeceği kuşkusuzdur. O nedenle, mümkün olabildiği ölçüde, kitabın, okuyanı ayrıntıda boğmadan, temel esasları sistematik biçimde açıklama özelliğine sadık kalınmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, sırf öğrencilerimiz için değil, uygulamacılar için de yol gösterici olmasına çaba gösterilmiş, teorik tartışmalar ve başlıca görüşler, önemli konularla sınırlı da olsa, özetlenmeye çalışılmıştır. Bu arada, iki yeni temel düzenlemenin (BK ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun) ilgili hükümleri de ilgili kısımlara işlenmeye gayret edilmiştir.
viii Önsöz Yeni kanunlara uyarlama ve mevzuatı güncelleme sırasında doğmuş olması muhtemel eksiklik ve aksaklıkların bana iletilmesini özellikle istirham ediyor, bunların da giderilmesi, gerekirse başka görüşler ve uygulama sorunlarının eklenmesi ile, sonraki basıların daha da gelişmesini arzu ediyorum. Her zaman olduğu gibi, yardımlarından dolayı, başta Sayın Seyhan SA- TAR ve Gülgonca ÇARPIK olmak üzere BETA Yayınevi nin değerli yetkilileri ve özverili çalışanlarına, ayrıca, hem, yeni kanunun bazı hükümlerinin tartışılmasına katkılarından, hem de bu basının hazırlanmasındaki yardım ve önerilerinden dolayı değerli genç meslektaşlarım, Yrd. Doç. Dr. Levent BİÇER, Yrd. Doç. Dr. Esra HAMAMCIOĞLU, Yrd. Doç. Dr. Aytaç KÖKSAL, Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞUA, Ar. Gör. Nuri ERDEM ve Ar. Gör. Argun KARA- MANLIOĞLU na özellikle teşekkür ediyorum. Sevgili öğrencilerimize ve yeni kanun çerçevesinde temel bilgi edinmek isteyen herkese yararlı olması ümidiyle. Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR İstanbul, 25.04. 2012
Önsöz ix ÖNSÖZ Daha önce yayımlanmış olan Ticari İşletme Hukuku ve Kıymetli Evrak Hukuku Ders Notlarımız ilgi ile karşılanmıştı. Aynı temel amaç ve yöntemle hazırlamış olduğumuz bu kitap ile, Ortaklıklar Hukuku derslerini ve soru örneklerini de, başta öğrencilerimiz olmak üzere, temel bilgi edinmek isteyen herkesin yararlanmasına sunmuş oluyoruz. Böylece, Kara Ticareti Hukuku nda en azından ve mutlaka bilinmesi gerekenleri, derli-toplu ve okuyanı ayrıntıda boğmaksızın ortaya koyabilme amacımıza kısmen de olsa ulaşabilmiş bulunmayı umuyoruz. Ortaklıklar Hukukunun uygulamadaki önemi tartışmasızdır. Fakat, konular kapsamlı ve önemli olmasına rağmen, ders saatlerinin çok sınırlı olması, bizi, mutlaka bilinmesi gereken temel konuları saptayarak, anlaşılır biçimde ortaya koyabilme çabasına yöneltmiştir. Daha önceki iki kitapçığı öncelikle, Kamu Yönetimi, İktisat, İşletme, Çalışma Ekonomisi, Uluslararası İlişkiler ve benzeri bölüm öğrencilerine yönelik olarak tasarlamış; ayrıca, Hukuk Fakültelerindeki öğrencilerimizin de, özet bir tekrar veya sınava hazırlık kaynağı olarak notlarımızdan yararlanabileceklerini düşünmüştük. Gösterilen ilgi nedeniyle, kolay anlaşılır, örnekli, teorik ayrıntılardan uzak, ilgili bazı Yargıtay kararlarını da içeren temel bir bilgi sunma amacımız, bu kitabın yazılmasında da geçerli olmuştur. Bununla birlikte, Hukuk Fakültesi öğrencilerinin gereksinimlerine daha çok yanıt verebilmek için, bu kitapta, asıl amacımızdan sapmamak koşuluyla biraz daha ayrıntıya girilmiş; özellikle anonim ortaklık konusunda önemli bazı teorik tartışmalar özetlenmiş; metin içerisinde mevzuat, yazar ve kararlara kısa yollamalar yapılmış ve kitabın sonuna, önerilen kitapların bir listesi konulmuştur. Bunun nedeni, kitabımızın temel bilgileri aktarması yanında, daha ayrıntılı araştırılabilecek konularda bir ölçüde rehber olabilmesini de sağlamaktır. Daha öncekiler gibi, bu kitabın sonuna da klasik, test ve uygulama tipinde seçilmiş soru örnekleri eklenmiş; kitabın, yalnızca öğrencilerin değil, başta hakimlik ve savcılık sınavları olmak üzere, tüm mesleki sınavlara hazırlananlar için bir çalışma kaynağı niteliği kazanması da amaçlanmıştır. Her çalışmada rastlanabileceği gibi, ilk bası olmasının da etkisiyle, bazı eksik ve hatalara rastlanabilir. Fakat öneri, eleştiri ve katkılar doğrultusunda kitabı geliştirme ve daha iyisini ortaya koyma çabamız daima devam edecek;
x Önsöz başta öğrencilerimiz olmak üzere, ortaklıklar hukukunda temel bilgi edinmek isteyen herkes için yarar sağladığı ölçüde, amacımız gerçekleşmiş sayılacaktır. Her zaman olduğu gibi, maddi ve manevi desteklerinden dolayı, sevgili eşime, oğluma ve başta Sayın Prof. Dr. Erdoğan MOROĞLU olmak üzere tüm hocalarıma sonsuz minnettarım. Ayrıca, mesleki sınav sorularının temini ve düzeltmeler konusundaki yardımlarından dolayı değerli araştırma görevlisi arkadaşlarım, Esra HAMAMCIOĞLU ile Levent BİÇER e, sevgili sekreterimiz Gülsen KOÇER e, yayımı içtenlikle üstlenen BETA Basım Yayım Dağıtım AŞ nin tüm çalışanlarına, özellikle Sayın Rahmi ARIKAN ile Gülgonca ÇARPIK a içtenlikle teşekkür ediyorum. Bu mütevazi kitabı, kalabalık bir ailede en küçükleri olarak daima sevgi, teşvik ve desteklerini gördüğüm kardeşlerime, saygı ve şükran duygularıyla ithaf ediyorum. Babamızın erken vefatından sonra onun, maddi-manevi birçok görev ve sorumluluklarını da özveriyle üstlenen ağabeyim, Ziraat Yük. Müh. Ahmet BAHTİYAR ve başta büyük ablam, emekli öğretmen Özden ÇİFTÇİ olmak üzere tüm ablalarım, ilgi ve şefkatlerini benden hiçbir zaman esirgemediler; en zor ve sıkıntılı günlerde hep yanımızda oldular. Kendilerine, eşleri ve çocuklarıyla birlikte, sağlıklı ve mutlu nice yıllar diliyorum. Doç. Dr. Mehmet BAHTİYAR Mutlukent, 21 Aralık 2004.
İçindekiler xi İÇİNDEKİLER DOKUZUNCU BASIYA ÖNSÖZ...v YEDİNCİ BASIYA ÖNSÖZ... vii ÖNSÖZ... ix İÇİNDEKİLER... xi KISALTMALAR... xxxiii 1. ORTAKLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI... 1 I. DÜZENLEYEN KANUN AÇISINDAN ORTAKLIKLAR... 1 A. BK. da Düzenlenen Ortaklık... 1 B. TTK. ve KoopK. da Düzenlenen Ortaklıklar... 1 C. Özel Düzenlemelere Bağlı Olan Ortaklıklar... 2 II. TÜZEL KİŞİLİK AÇISINDAN ORTAKLIKLAR... 3 III. KİŞİ (ŞAHIS) - SERMAYE ORTAKLIKLARI AYIRIMI AÇISINDAN ORTAKLIKLAR... 4 A. Kişi (Şahıs) Ortaklıkları... 5 B. Sermaye Ortaklıkları... 5 1. Temel Özellikler... 6 2. Bazı Sermaye Şirketlerinin İnternet Sitesi Kurma Zorunluluğu... 6 IV. ORTAKLARIN SORUMLULUĞU AÇISINDAN ORTAKLIKLAR... 7 A. Birinci-İkinci Derece Sorumluluk Ayrımı... 7 B. Sınırlı-Sınırsız Sorumluluk Ayrımı... 8 C. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Teorisi ve Uygulaması... 11 2. ORTAKLIK (ŞİRKET) VE UNSURLARI... 15
xii İçindekiler I. KİŞİ UNSURU... 15 II. SÖZLEŞME UNSURU... 16 III. SERMAYE UNSURU... 19 IV. ORTAK AMAÇ UNSURU... 20 V. AFFECTİO SOCİETATİS UNSURU... 21 3. ORTAKLIĞIN BENZER KAVRAMLARDAN FARKLARI... 23 I. DERNEKTEN FARKLARI... 23 II. TÜKETİM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİNDEN FARKLARI... 23 III. IV. KÂRA KATILMALI HİZMET SÖZLEŞMESİNDEN FARKLARI... 24 PAYLI (MÜŞTEREK) MÜLKİYET VE ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİNDEN FARKLARI... 24 4. ADİ ORTAKLIK... 27 I. ÖNEMİ ve UYGULANMA ALANI... 27 II. ADİ ORTAKLIĞIN KURULUŞU... 29 III. ADİ ORTAKLIĞIN KONUSU... 30 IV. ADİ ORTAKLIKTA İÇ İLİŞKİLER... 31 A. Ortaklar Arasındaki Mülkiyet İlişkisi... 31 B. Ortaklık Kararları... 32 C. Ortakların Hak ve Borçları... 32 1. Katılım Payı (Sermaye) Borcu... 32 2. Kazanca, Zarara ve Tasfiye Sonucuna Katılma... 33 3. Rekabet Etmeme Borcu... 34 4. İnceleme (Denetleme) Hakkı... 34 5. Gider, Faiz ve Ücret İsteme Hakkı... 34 D. Ortaklığın Yönetimi... 35 1. Yöneticinin Atanması ve Azledilmesi... 35 2. Yöneticinin Yetkileri... 36 3. Yöneticilerin Hakları... 37 a) Yönetim ve İtiraz Hakkı... 37 b) Ücret Hakkı... 38
İçindekiler xiii 4. Yöneticilerin Borçları... 38 a) Özen Gösterme Borcu... 38 b) Hesap Verme Borcu... 39 c) İncelemeye İzin Verme Borcu... 39 V. ADİ ORTAKLIKTA DIŞ İLİŞKİLER... 39 VI. A. Ortaklığın Temsili... 39 B. Ortakların Sorumluluğu... 39 ADİ ORTAKLIKTA ORTAK DEĞİŞİKLİKLERİ VE SONUÇLARI... 40 A. Yeni Ortak Alımı ve Alt Katılım... 40 B. Ortaklıktan Çıkma ve Çıkarılma... 41 1. Yasal Durum ve Öngörülen Nedenler... 41 2. Çıkma ve Çıkarılmaya Bağlı Sonuçlar... 42 a) Ortaklık Payının Tasfiyesi... 42 b) Ortaklık Malvarlığının Yetersizliği... 42 c) Tamamlanmamış İşler... 42 VII. ADİ ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 43 A. Sona Erme Nedenleri... 43 1. İnfisah (Dağılma) Nedenleri... 43 2. Fesih (Dağıtma) Nedenleri... 43 B. Sona Ermenin Sonuçları... 44 C. Zamanaşımı... 44 5. TİCARET ORTAKLIKLARININ GENEL HÜKÜMLERİ... 45 I. TİCARET ORTAKLIKLARI VE UYGULANACAK HÜKÜMLER... 45 II. TİCARET ŞİRKETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 46 A. Tüzel Kişilik Bulunması... 46 B. Sınırlı Sayı İlkesine Bağlılık... 46 C. Hak Ehliyetlerinin İşletme Konusu İle Sınırlı Olmaması... 46 D. Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme Olanağı... 48 E. Kurulların Elektronik Ortamda Yapılabilmesi Olanağı... 48
xiv İçindekiler III. TİCARET ORTAKLIKLARINDA SERMAYE KOYMA BORCU VE YAPTIRIMLARI... 49 A. Sermaye Olarak Getirilebilecek Değerler... 49 B. Sermaye Koyma Borcunun İfası... 51 1. Tapuya Kayıtlı Taşınmazların Sermaye Konulması... 51 a) Taahhüt Aşaması... 52 b) Tasarruf Aşaması... 52 2. Alacakların Sermaye Konulması... 52 3. Taşınır Malların Sermaye Konulması... 53 C. Sermaye Koyma Borcunda Temerrüt ve Yaptırımları... 54 1. Borcun İfasını Talep ve Dava Hakkı... 54 2. Tazminat İsteme Hakkı... 54 3. Temerrüt Faizi İsteme Hakkı... 54 4. İhtiyati Tedbir İsteme Olanağı... 55 5. Şirket Türüne Göre Uygulanabilecek Özel Bazı Yaptırımlar... 55 a) Çıkarma veya Iskat... 55 b) Ortaklığın Haklı Nedenle Feshini Talep... 56 c) Sözleşme Cezası Talebi... 56 IV. YARGILAMA USULÜ VE ZAMANAŞIMI... 56 V. ORTAKLARIN KİŞİSEL ALACAKLILARININ DURUMU... 57 VI. TİCARET ORTAKLIKLARINDA YAPISAL DEĞİŞİKLİKLER (BİRLEŞME, BÖLÜNME VE TÜR DEĞİŞTİRME)... 58 A. Ticaret Ortaklıklarının Birleşmesi... 58 1. Tanımı ve Türleri... 58 2. Birleşmenin Unsurları... 59 3. Geçerli Birleşmeler... 60 4. Birleşmenin Usulü... 61 5. Birleşmenin Sonuçları... 63 B. Ticaret Ortaklıklarının Bölünmesi... 64 1. Tanımı, Türleri ve Önemi... 64
İçindekiler xv 2. Bölünmenin Unsurları... 65 3. Geçerli Bölünmeler... 65 4. Bölünme Usulü... 66 5. Bölünmenin Sonuçları... 67 C. Ticaret Ortaklıklarının Tür Değiştirmesi... 67 1. Tanımı, İlgili Hükümler ve Önemi... 67 2. Tür Değiştirmenin Unsurları... 68 3. Geçerli Tür Değiştirmeler... 69 4. Tür Değiştirme Usulü... 69 5. Tür Değiştirmenin Sonuçları... 70 D. Yapısal Değişikliklerin Ortak Hükümleri... 70 1. Ortaklık paylarının/haklarının korunması (inceleme) davası... 70 2. Yapısal değişikliklerin iptali davası...71 3. Zararlardan sorumluluk... 71 4. Ticari işletmenin şirket ile birleşmesi ve işletme ile şirket arasında dönüşme... 71 VII. ŞİRKETLER TOPLULUĞU... 71 A. Kavram ve Önemi... 71 B. Topluluk İlişkisi Doğmasının (Hakimiyetin) Şartları... 72 C. Karşılıklı İştirak ve Hakların Donması... 73 D. Topluluk İlişkisine Bağlı Sonuçlar... 73 1. Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri... 73 2. Rapor hazırlama yükümlülükleri... 74 3. Bağlı şirketler hakkında bilgi alma hakkı... 74 4. Bağlı şirket ortaklarının özel denetçi atanmasını talep hakkı... 74 5. Satın alma hakkı... 74 6. Sorumluluk Hükümleri... 74 a) Hakimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması... 74 b) Güven Sorumluluğu... 74
xvi İçindekiler 6. KOLLEKTİF ORTAKLIK... 77 I. ÖNEMİ, YARAR VE SAKINCALARI... 77 II. TANIMI VE UNSURLARI... 77 III. ORTAKLIĞIN KURULUŞU... 78 A. Ortaklık Sözleşmesinin Hazırlanması... 78 B. İmza ve Noter Onayı... 78 C. Tescil ve İlan... 79 D. Kuruluş Eksiklikleri ve Sorumluluk... 79 1. Yazılı Sözleşme Yapılmadan Önceki Aşama... 79 2. Sözleşme İle Tescil Arasındaki Aşama... 80 3. Tescilden Sonraki Aşama... 80 IV. KOLLEKTİF ORTAKLIKTA İLİŞKİLER... 80 A. İç İlişkiler... 80 1. Mali İlişkiler... 80 a) Sermaye Koyma Borcu... 80 b) Kâr ve Zarara Katılma Hak ve Borcu... 80 c) Faiz-Masraf ve Ücret İsteme Hakkı... 81 d) Tasfiye Payı Hakkı veya Borcu... 82 2. Kişisel İlişkiler... 82 a) Yönetim (İdare) Yetkisi... 82 aa) Yönetim Yetkisinin Kazanılması... 82 bb) Yönetim Yetkisinin Kaldırılması ve Kısıtlanması... 82 cc) Yönetim Yetkisinin Kapsamı ve Sınırları... 83 b) İtiraz Hakkı... 84 c) Denetim Hakkı... 84 d) Rekabet Yasağı... 85 B. Dış İlişkiler... 85 1. Ortaklığın Temsili... 85 a) Temsilci Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi... 86 b) Temsilcilerin Yetki Sınırları... 86
İçindekiler xvii c) Temsilin hükmü... 87 2. Ortaklık Borçlarından Dolayı Ortakların Sorumluluğu... 87 a) Sorumluluğun Derecesi ve Niteliği... 87 b) Sorumluluğun Doğduğu Haller... 88 c) Ortakları Takip Yolları... 89 d) Zamanaşımı... 90 C. Ortaklar Arasında Değişiklikler... 91 1. Girme... 91 2. Ortağın Ölümü ve Mirasçıların Ortak Olması... 91 3. Çıkma... 92 4. Çıkarma... 92 a) Sözleşmede Öngörülen Çıkarma Nedenleri... 92 b) Kanunda Öngörülen Çıkarma Nedenleri... 92 V. KOLLEKTİF ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 94 A. Nedenleri... 94 1. Fesih... 94 2. İnfisah... 94 B. Sona Ermenin Sonuçları... 95 7. ADİ KOMANDİT ORTAKLIK... 97 I. GENEL OLARAK... 97 II. TANIMI VE UNSURLARI... 97 III. KURULUŞU... 98 A. Ortaklık Sözleşmesinin Hazırlanması... 98 B. İmza ve Noter Onayı... 98 C. Tescil ve İlan... 99 IV. KOMANDİT ORTAKLIKTA İLİŞKİLER... 99 A. İç İlişkiler... 99 1. Mali İlişkiler... 99 2. Kişisel İlişkiler... 100 B. Dış İlişkiler... 101 1. Ortaklığın Temsili... 101
xviii İçindekiler 2. Ortaklık Borçlarından Dolayı Ortakların Sorumluluğu... 101 a) Komanditerin Sorumluluğunun Sınırsız Olması... 101 b) Komanditerin Sorumluluğunun Genişlemesi... 102 C. Ortaklar Arasında Değişiklikler... 102 V. KOMANDİT ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 102 8. ANONİM ORTAKLIK... 103 I. ÖNEMİ, YARAR VE SAKINCALARI... 103 II. TANIMI VE UNSURLARI... 104 A. Sermaye Unsuru ve Özellikleri... 105 1. Nakit ile ifade edilmesi... 106 2. Tamamen taahhüt edilmiş olması... 107 3. Önceden belirlenmiş ve sabit olması... 107 4. Paylara bölünmüş olması... 107 B. Malvarlığı İle Sorumluluk... 108 C. Ortakların Sınırlı Sorumluluğu... 109 III. ANONİM ORTAKLIK TÜRLERİ... 111 A. Özel Hükümlere Bağlı Olup Olmama Açısından... 111 1. Özel Hükümlere Bağlı Anonim Ortaklıklar... 112 2. Genel Hükümlere Bağlı Ortaklıklar... 113 B. Halka Açık Olup Olmama Açısından... 114 IV. ANONİM ORTAKLIKLARIN KURULUŞU... 116 A. Kuruluş Sistemleri... 116 1. Ferman (Octroi, Yasama) Sistemi... 117 2. İzin Sistemi... 117 3. Normatif Sistem... 118 B. Türk Hukuku nda Durum... 118 C. Kuruluş Türü ve Aşamaları... 120 1. Kurucu Sıfatı ve Sayısı... 121 2. Ani Kuruluşun Aşamaları... 122 a) Anasözleşmenin Hazırlanması ve İçeriği... 122
İçindekiler xix aa) Anasözleşmenin Önemi ve Niteliği... 122 bb) Anasözleşmenin İçeriği ve Emredici Hükümler İlkesi... 123 b) Kurucu İmzaları ve Noter Onayı... 131 aa) Şeklin niteliği ve noter onayı... 131 bb) Önortaklık Kavramı ve Niteliği... 131 c) Kurucular Beyanı ve Pay Bedellerinin Ödenmesi... 133 d) Gerekiyorsa Bakanlık İzni... 134 e) Tescil ve İlan... 134 3. Kuruluştan Sonra Payların Halka Arzedilmesi Olanağı... 135 D. Kuruluş İşlemlerindeki Eksiklik ve Aykırılıkların Yaptırımı Sorunu... 135 E. Kuruluş Sırasında Yapılan İşlemlerden Ortaklığın Sorumluluğu... 138 F. Kuruluştan Sonra Devralma... 139 V. ANONİM ORTAKLIĞIN ORGANLARI VE İŞLEYİŞİ... 140 A. Zorunlu Organlar ve İlişkileri... 140 B. Genel Kurul... 144 1. GK nın Yetkileri ve Yetki Devri... 148 2. GK. Yetkilerinin Sınırları... 149 a) GK ya Açık Yetki Vermeyen Kanun Hükümleri... 150 b) YK ya ve Bağımsız Denetçilere Özgü Yetkiler... 150 c) İmtiyazlı (Ayrıcalıklı) Paylar... 151 d) Azınlık Hakları... 152 e) Bireysel Haklar... 152 f) Üçüncü Kişilerin Hakları... 153 3. Genel Kurul Toplantıları... 153 a) Toplantı Türleri, Zaman, Yer ve Gündemleri... 153 b) Toplantıya Çağırmaya Yetkili Olanlar... 158 aa) Yönetim Kurulu (TTK. 410/1)... 158 bb) Pay Sahibi (TTK. 410/2)... 159
xx İçindekiler cc) Azınlık Pay Sahipleri (TTK. 411 vd.)... 159 dd) Tasfiye Memurları (TTK. 410/1)... 161 ee) İflas İdaresi (İİK. 226)... 161 ff) Kayyım (MK. 427)... 161 c) Toplantıya Çağrı Usulü... 161 aa) Çağrılı GK (TTK. 414)... 161 bb) Çağrısız GK (TTK. 416)... 162 d) Genel Kurul Toplantılarına Katılma Yetkisi, Hazır Bulunanlar Listesi ve Oy Hakkı... 164 e) Genel Kurul Toplantılarında Temsil ve Türleri... 168 aa) Genel Olarak... 168 bb) Bireysel Temsil Türleri... 170 cc) Toplu Temsil Türleri... 172 f) Genel Kurul Toplantı ve Karar Yetersayıları... 176 aa) Basit (Olağan) Yetersayılar... 176 bb) Ağırlaştırılmış Yetersayılar... 179 cc) SerPK. 29/3 te Belirtilen Durumlar... 182 dd) Yetersayıların Anasözleşme ile Değiştirilebilmesi... 183 g) Oy Sözleşmeleri... 184 h) Toplantıların Yapılması ve Yürütülmesi... 185 4. Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü... 192 a) Yokluk... 193 b) Butlan... 194 aa) Kanunda Sayılan Butlan Nedenleri... 195 bb) Genel Hükümlere Dayanan Butlan Nedenleri... 197 c) Askıda Hükümsüzlük... 198 d) İptal Davası... 198 aa) Davanın Maddi Hukuka İlişkin Şartları... 198 bb) Davanın Tarafları, Dava Açma Şartları ve Süresi... 204
İçindekiler xxi e) Butlan ve İptal Davalarına İlişkin Çeşitli Hükümler... 208 C. Yönetim Kurulu... 210 1. YK nın Görev ve Yetkileri... 210 a) Yönetim Görev ve Yetkileri... 212 aa) Görev ve Yetkilerin Kullanılması (Toplantılar)... 212 bb) YK. Kararlarının Hükümsüzlüğü... 217 cc) Yönetim Yetkisinin Devri... 222 b) Temsile İlişkin Görev ve Yetkiler... 224 aa) Temsil Yetkisi ve Kullanılması... 224 bb) Temsil Yetkisinin Bölünmesi ve Devri... 225 cc) Temsil Yetkisinin Sınırları... 226 dd) Haksız Fiillerden Sorumluluk... 227 2. YK. Üyeliği ve Üyelerin Hukuki Durumu... 227 a) YK. Üye Sayısı ve Üyelerin Nitelikleri... 228 b) YK. Üyeliğinin Kazanılması... 231 c) YK. Üyeliğinin Kaybedilmesi... 233 d) YK Üyelerinin Hakları... 235 aa) Kişisel Haklar... 235 bb) Mali Haklar... 236 e) YK Üyelerinin Görev ve Yükümlülükleri... 237 VI. ANONİM ORTAKLIKTA DENETİM... 240 A. Denetim Kavramı ve Türleri... 240 1. İç Denetim... 240 2. Dış Denetim... 241 a) Devlet Tarafından Yapılan Denetim... 241 b) Bağımsız Denetim... 243 B. 6102 Sayılı TTK. İle Getirilen Denetim Sistemi... 245 1. Bağımsız Denetim (TTK. 397 vd.)... 246 a) Tanım... 246
xxii İçindekiler b) İlgili Hükümlerin Yürürlüğü ve etk.-ttk. Uygulaması... 247 c) Denetime Tabi Ticaret Ortaklıkları (TTK. 397, 635, 565)... 247 d) Denetçilerin Sayısı ve Nitelikleri (TTK. 400)... 249 e) Denetimin Konusu ve Kapsamı (TTK. 397, 398/2 ve 3)... 251 f) Denetim Standartları ve Kamu Gözetimi Kurumu (TTK. 398/1, 660 Sayılı KHK.)... 251 aa) Genel Olarak... 251 bb) Kurum un BDK. lar ve Bağımsız Denetçilere İlişkin Yetkileri (KHK. 9)... 252 cc) 660 Sayılı KHK. Kapsamında Denetime Tabi Şirketler... 253 dd) Denetim Yapacak Kuruluşlar ve Bağımsız Denetçiler... 254 g) Denetçinin Organ Niteliği... 254 h) Denetçi Sıfatının Kazanılması (TTK. 399/1, 5, 6 ve 9)... 254 ı) Denetim Sözleşmesi Taraflarının Yükümlülükleri... 255 aa) Denetçinin Yükümlülükleri... 255 bb) Ortaklığın Yükümlülükleri... 256 i) Denetim Raporunun Sonuçları... 256 aa) Olumlu Görüş (TTK. 403/1 ve 2)... 257 bb) Sınırlandırılmış Olumlu Görüş (TTK. 403/3)... 257 cc) Görüş Bildirmekten Kaçınma (TTK. 403/4)... 257 dd) Olumsuz Görüş (TTK. 403/3)... 257 j) Ortaklık İle Denetçi Arasındaki Görüş Ayrılıkları (Yorum Davası, TTK. 405)... 258 k) Denetim Sözleşmesinin Sona Ermesi... 258 aa) Denetlenen Ortaklığın Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (TTK. 399/4)... 258 bb) Denetçinin Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (TTK. 399/8)... 260
İçindekiler xxiii 2. Bağımsız Denetim Dışında Kalan Ortaklıkların Denetimi (TTK. 397/5)... 260 3. Özel Denetim... 263 a) Özel Denetçinin Niteliği... 263 b) Özel Denetçinin Seçimi... 263 c) Denetim Faaliyetinin Yürütülmesi... 264 4. İşlem Denetçiliğinin Kaldırılmış Olması Konusu... 265 VII. ANONİM ORTAKLIKTA PAYA İLİŞKİN İLKELER ve PAY TÜRLERİ... 265 A. Paya İlişkin İlkeler... 265 B. Pay Türleri... 266 1. Nakit/ Ayın Karşılığı Pay... 266 2. Oy Hakkı Olan/ Oydan Yoksun Pay... 267 3. İtibari Değeri Olan/ Olmayan Pay... 267 4. İmtiyazlı/ Adi Pay... 268 5. Bedelli/ Bedelsiz Pay... 271 VIII. ANONİM ORTAKLIKTA PAY SAHİPLİĞİ... 272 A. Pay Sahipliğinin Kazanılması... 272 1. Kazanma Türleri... 272 2. Payın Serbestçe Devredilebilmesi İlkesi ve İstisnaları... 273 a) Kanundan Doğan İstisnalar... 275 aa) TTK. da Öngörülen İstisnalar... 275 bb) Diğer Kanunlarda Öngörülen İstisnalar... 278 b) İradeden Doğan İstisnalar... 279 B. Pay Sahipliğinin Kaybedilmesi... 280 C. Pay Sahibinin Borç ve Yükümlülükleri... 280 1. Sermaye Borcu (Tek Borç İlkesi)... 280 a) Borçlu Sıfatı... 282 b) Sermaye Borcunun İfası... 282 c) Sermaye Borcuna Aykırılığın Yaptırımları... 283 aa) Temerrüt Faizi... 283
xxiv İçindekiler bb) Iskat... 283 cc) Sözleşme Cezası... 283 dd) Tazminat... 284 2. İkincil Yükümlülükler... 284 3. Sadakat Yükümlülüğü... 284 4. Sır Saklama Yükümlülüğü... 285 D. Pay Sahibinin Hakları... 285 1. Nitelikleri Açısından... 285 a) Mali Haklar... 285 aa) Kâr Payı Hakkı... 286 bb) Yeni Pay Alma Hakkı... 289 cc) Hazırlık Devresi Faizi Hakkı... 291 dd) Tasfiye Payı Hakkı... 292 b) Kişisel Haklar... 292 aa) GK. Toplantılarına Katılma ve İlgili Haklar (Özellikle Oy Hakkı)... 293 bb) Ortaklık Yönetimini ve Denetimini Etkileme Hakkı... 295 cc) Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı... 296 dd) Özel Denetim İsteme Hakkı... 296 2. Kullanılış Şekilleri Açısından... 297 a) Çoğunluk Hakları... 297 b) Azınlık Hakları... 297 aa) Olumsuz azınlık hakları... 297 bb) Olumlu azınlık hakları... 298 cc) Azınlık haklarına dair anasözleşme hükümleri... 300 c) Bireysel, Müktesep ve Vazgeçilmez Haklar... 302 IX. ANONİM ORTAKLIKLARDA MENKUL KIYMETLER... 305 A. Pay (Hisse) Senetleri... 306 1. Tanımı, Niteliği ve Çıkarılması... 306 2. Devir Şekli Açısından Pay ve Senet Türleri... 308
İçindekiler xxv a) Senetsiz Paylar... 309 aa) Kaydi Sistemdeki Payların Devri... 309 bb) Kaydi Sisteme Girmeyen Payların Devri... 311 b) Pay Senetleri... 312 aa) Hamiline Yazılı Pay Senetleri... 312 bb) Nama Yazılı Pay Senetleri... 313 cc) Bağlı Nama Yazılı Pay Senetleri... 315 dd) Gerçek Nama Yazılı Pay Senetleri... 323 B. İlmühaberler... 324 C. İntifa Senetleri... 324 D. Tahviller ve Diğer Menkul Kıymetler... 326 1. Yasal Durum ve Çıkarmaya Yetkili Organ... 326 2. Çıkarma Usulü, Senet Türleri ve Ödeme... 326 3. Borçlanma Senetleri Çıkarılmasında Sınır... 326 4. Tahvilin Pay Senedinden Farkları... 326 5. Pay Senediyle Değiştirilebilir Tahviller... 327 X. ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ... 329 A. Genel Olarak... 329 B. Değişiklik Usulü... 330 1. Teklif... 330 2. Gerekiyorsa, Bakanlık İzni... 330 3. GK. Kararı... 331 4. Gerekiyorsa, İmtiyazlı Pay Sahipleri Kurulu Onayı... 331 5. Tescil ve İlan... 332 XI. SERMAYE ARTIRIMI... 332 A. Nedenleri, Başlıca Türleri ve Mevzuat... 332 B. Sermaye Artırımlarında Ortak Hükümler (m. 456, 457 ve 458)... 334 1. Birinci Önşart: İç Kaynaklardan Yapılan Artırım Hariç, Payların Nakdî Bedelleri Tamamen Ödenmediği Sürece Sermaye Artırılamaz (TTK. 456/1, ilk cümle)... 334
xxvi İçindekiler 2. İkinci Önşart: Fonlar Sermayeye Dönüştürülmeden Sermaye Taahhüt Edilmesi Yoluyla Sermaye Artırımı (Dış Kaynaklardan Artırım) Yapılamaz (TTK. 462/3)... 335 3. Artırıma, Esas Sermaye Sisteminde Genel Kurul, Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulu Karar Verir (TTK. 456/2, 459, 460)... 337 4. Anasözleşmenin İlgili Hükümlerinin, Gerekli Olduğu Hâllerde İzni Alınmış Bulunan Değişik Şekli, Genel Kurulda Değiştirilerek Kabul Edilmişse, Bunun Bakanlıkça Onaylanması Şarttır (TTK. 456/2, 2. cümle)... 337 5. Artırım, Üç Ay İçinde Tescil Edilemediği Takdirde, Genel Kurul veya Yönetim Kurulu Kararı ve Alınmışsa İzin Geçersiz Hâle Gelir (TTK. 456/3)... 337 6. Tüm Sermaye Artırımlarına, Fesih Davasına İlişkin TTK. 353., Tescil ve İlanı Düzenleyen 354. ve Tescilin Kurucu Etkisine Dair 355. Madde, Kıyas Yoluyla Uygulanacaktır (TTK. 456/4)... 337 7. Yönetim Kurulunun Beyanı (TTK. 457)... 338 C. Esas Sermaye Sisteminde Artırım... 338 1. Dış Kaynaklardan Artırım... 339 a) Yeni Pay Çıkarılarak Yapılan Artırım... 339 aa) Halka Kapalı AŞ nin Halka Arzda Bulunmadan Yapacağı (Olağan) Artırım... 339 bb) Halka Arz Yoluyla Artırım... 340 cc) Kısa Yoldan Artırım... 341 b) Mevcut Payların İtibari Değeri Yükseltilerek Yapılan Artırım... 342 2. İç Kaynaklardan Artırım... 342 a) Yeni Pay Çıkarılarak Yapılan Artırım... 343 b) Mevcut Payların İtibari Değeri Yükseltilerek Yapılan Artırım... 343 D. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Artırım... 344 1. Kayıtlı Sermaye Sistemi... 344 a) Sermaye Piyasası Kanunu nda... 344 b) Türk Ticaret Kanunu nda... 347
İçindekiler xxvii 2. Artırım Kavramı, Niteliği, Türleri ve Uygulanacak Hükümler... 348 a) Dış Kaynaklardan Artırım... 349 aa) Önşart... 350 bb) Usulü... 350 b) İç Kaynaklardan Artırım... 350 E. Şarta Bağlı Sermaye Artırımı (TTK. 463-472)... 351 1. Genel Olarak... 351 2. Özellikleri... 353 a) Genel Kurulun Şartlı Sermaye Artırımına Karar Vermesi (TTK. 463/1)... 353 b) Sermayenin Artma Şartları (TTK. 463/2)... 354 c) Şartlı Sermayenin Sınırı (TTK. 464)... 354 d) Şartlı Sözleşmenin Anasözleşmesel Dayanağı (TTK. 465)... 354 e) Pay Sahiplerinin Korunması (TTK. 466)... 354 f) Değiştirme veya Alım Hakkına Sahip Bulunan Kişilerin Korunması (TTK. 467)... 355 3. Sermaye Artırımının Gerçekleştirilmesi (TTK. 468, 470, 471)... 355 a) Değiştirme-Alım Haklarının Kullanılması (TTK. 468)... 355 b) Yönetim Kurulunun Anasözleşmeyi Mevcut Duruma Uyarlaması (TTK. 470)... 356 c) Mevcut Duruma Uyarlanan Anasözleşmenin Tescili (TTK. 471)... 356 d) Şartlı Sermaye Hükmünün Anasözleşmeden Çıkarılması (TTK. 472)... 356 XII. SERMAYE AZALTIMI... 356 1. Nedenleri ve Türleri... 356 2. Yapılış Aşamaları... 357 XIII. ANONİM ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 359 A. Nedenleri... 359 1. İnfisah... 359
xxviii İçindekiler 2. Fesih... 365 a) Mahkemece Fesih... 365 b) Genel Kurulca Fesih (m. 529/1, d; 421/3 ve 4; 136/4; 151/1, a; 159/1, a; 173)... 371 B. Sona Ermenin Sonuçları ve Tasfiye... 371 1. Tasfiye İlkeleri... 372 2. Tasfiye Memurları... 372 3. Tasfiye İşleri... 373 4. Ek Tasfiye ve Tasfiyeden Dönme... 373 XIV. KURUCULARIN, YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN, DENETÇİLERİN ve TASFİYE MEMURLARININ SORUMLULUĞU... 374 A. Genel Olarak... 374 B. Sorumluluğun Nitelikleri... 375 1. Kusura Dayalı Olup Olmadığı... 375 2. Sözleşmesel (Akdi) Olup Olmadığı... 379 3. Müteselsil Olması... 379 a) Mutlak Teselsül... 380 b) Farklılaştırılmış Teselsül... 380 C. Sorumluluk Nedenleri (TTK. 549-551)... 384 1. Belgelerin ve Beyanların Doğru Olmaması (m. 549)... 384 2. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi (m. 550)... 385 3. Değer Biçilmesinde Yolsuzluk (m. 551)... 385 4. Halktan Para Toplamak (TTK. 552)... 386 D. Sorumluluk Davası (TTK. 553 vd.)... 386 1. Genel Olarak... 386 2. Davacı Sıfatı ve Doğrudan/Dolaylı Zarar Ayrımı... 387 3. Yetki ve Muhakeme Usulü... 389 4. Zamanaşımı Süreleri... 389 E. Sorumluluğun Ortadan Kalkması, İbra ve Etkisi... 389 F. Kamu Borçlarından Sorumluluk... 392
İçindekiler xxix 9. PAYLI KOMANDİT ORTAKLIK... 393 I. GENEL OLARAK... 393 II. TANIMI VE UNSURLARI... 393 III. KURULUŞU... 393 IV. PAYLI KOMANDİT ORTAKLIKTA İLİŞKİLER... 394 A. İç İlişkiler... 394 B. Dış İlişkiler... 394 V. PAYLI KOMANDİT ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 394 10. LİMİTED ORTAKLIK... 395 I. TANIMI VE UNSURLARI... 397 A. Ortak Sayısı... 398 B. Ortaklık Borçlarından Sorumluluk... 400 C. İşletme Konusu... 400 D. Asgari Esas Sermaye ve Pay... 401 E. Tüzel Kişilik... 404 II. ORTAKLIĞIN KURULUŞU... 405 A. Sözleşmenin Hazırlanması, İmzalanması ve Noter Onayı... 405 B. Kurucular Beyanının İmzalanması... 408 C. Tescil ve İlan... 408 III. ORTAKLIĞIN ORGANLARI VE İŞLEYİŞİ... 410 A. Genel Kurul... 410 1. Yetkileri ve Yetki Sınırları... 410 2. Genel Kurul Toplantıları... 412 a) Çağrı... 412 b) Toplantı Yapılmaksızın (Sirkülasyon/ Elden Dolaştırma Yoluyla) Karar Alınması... 413 3. Yetersayılar... 414 a) Olağan Kararlar... 414 b) Önemli Kararlar... 414 c) Şirket Sözleşmesinin Değiştirilmesine İlişkin Kararlar... 415
xxx İçindekiler 4. Oy Hakkı ve Hesaplanması... 416 5. Oy Hakkından Yoksunluk... 418 6. Kararların Hükümsüzlüğü... 419 B. Müdür/ Müdürler (Yönetim ve Temsil Organı)... 419 1. Müdür veya Müdürlerin Seçimi... 419 a) Sözleşme İle... 420 b) Genel Kurul Kararı İle... 420 2. Tek Kişilik Şirketlere Özgü Hüküm... 422 3. Müdür veya Müdürlerin Nitelikleri... 422 4. Birden Fazla Müdürün Seçilmesi Halinde Uygulanacak Hükümler... 423 5. Müdürlerin Devredilemez ve Vazgeçilemez Görevleri... 424 6. Müdürlerin Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması... 425 7. Müdürlerin Yönetim ve Temsil Yetkisinin Geri Alınması... 426 8. Müdürlerin Yükümlülükleri... 427 9. Müdürlerin Sorumluluğu... 428 10. Ticari Temsilciler ve Ticari Vekiller... 428 11. Şirketin Yönetimi ve Temsili İle Yetkilendirilen Kişilerin Haksız Fiil Sorumluluğu... 430 IV. DENETİM... 431 V. ORTAK SIFATININ KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ... 431 A. Pay Defteri... 431 B. Esas Sermaye Pay Senetlerinin İspat Aracı Şeklinde veya Nama Yazılı Olarak Düzenlenmesi... 432 C. Esas Sermaye Payının İşlemlere Konu Olması... 433 1. Ortak Sıfatının Kazanılması... 433 a) Aslen Kazanma... 433 b) Devren Kazanma... 433 aa) Esas Sermaye Payının Sözleşme İle Devri... 433 bb) Payın Kanun Uyarınca Geçişi... 437
İçindekiler xxxi VI. cc) Esas Sermaye Payı Üzerinde İntifa ve Rehin Hakkı Kurulması... 439 dd) Şirketin Kendi Esas Sermaye Payını İktisabı... 440 ee) Esas Sermaye Payının Geçişinin Tescil Edilmesi... 441 ff) Esas Sermaye Payının Gerçek Değerinin Belirlenmesi... 442 2. Ortak Sıfatının Kaybedilmesi:... 442 a) Çıkma... 442 b) Çıkmaya Katılma... 443 c) Çıkarılma... 443 d) Ayrılma Akçesi... 445 ORTAĞIN HAKLARI, YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE SORUMLULUĞU... 446 A. Ortakların Hakları... 446 1. Mali Haklar... 447 a) Kâr Payı Hakkı ve Yedek Akçelerle İlişkisi... 447 b) Tasfiye Payı Hakkı... 448 c) Yeni Pay Alma Hakkı... 448 2. Kişisel Haklar... 449 a) GK Toplantılarına Katılma ve İlgili Haklar... 449 b) Ortaklık Yönetimine ve Temsiline Katılma... 449 c) Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı... 449 d) Denetleme Hakkı... 450 e) Çıkma Hakkı... 450 f) Çıkmaya Katılma Hakkı... 450 g) Haklı Nedenle Feshi Talep Hakkı... 450 B. Ortakların Yükümlülükleri... 451 a) Ek Ödeme Yükümlülüğü... 451 b) Yan Edim Yükümlülüğü... 452 c) Haksız Alınan Kâr Paylarını İade Yükümlülüğü... 453 d) Bağlılık Yükümlülüğü ve Rekabet Yasağı... 453
xxxii İçindekiler e) Ortakların Şirkete Karşı Borçlanma Yasağı... 454 C. Ortakların Sorumluluğu... 454 1. Kural... 454 2. İstisnalar... 455 a) Ek Ödeme ve Yan Edim Yükümlülüğü... 455 b) Kamu Borçlarından Sorumluluk... 455 VII. ORTAKLIK SÖZLEŞMESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ... 455 A. Genel Değişiklikler... 455 B. Özel Değişiklikler... 456 1. Sermaye Artırımı... 456 2. Sermaye Azaltılması... 456 VIII. LİMİTED ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ... 457 A. Nedenleri... 457 B. Sonuçları... 457 11. EK (SORU ÖRNEKLERİ)... 459 I. KLASİK SORULAR (136 Adet)... 459 II. TEST SORULARI (70 Adet)... 467 III. UYGULAMA SORULARI (26 Adet)... 483 ÖNERİLEN ESERLER... 509 SEÇİLMİŞ MAKALELER... 517
Kısaltmalar xxxiii AATUHK Any. AO., AŞ. AvK. BanK. BDDK. BDK. BİST. BK. bkz. BTY. KISALTMALAR : Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun : Anayasa : Anonim Ortaklık : Avukatlık Kanunu : Bankacılık Kanunu : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu : Bağımsız Denetim Kuruluşu : Borsa İstanbul : 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu : bakınız : Bakanlık Temsilcileri Yönetmeliği CISA. : Certified Information Systems Auditor (Bilgi Sistemleri Denetçi Sertifikası) D. : Daire DMK. : Devlet Memurları Kanunu DVK. : Damga Vergisi Kanunu E. : Esas no. ebk. : 818 Sayılı, (eski) Borçlar Kanunu etk. : 6762 Sayılı, (eski) Türk Ticaret Kanunu EÜHFD. : Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi FK. : Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun FSEK. : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu GSÜHFD. : Galatasaray Üniv. Hukuk Fakültesi Dergisi GTB. : Gümrük ve Ticaret Bakanlığı HAAO. : Halka Açık Anonim Ortaklık HD. : Hukuk Dairesi HGK. : Hukuk Genel Kurulu HMK. : 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu HPD. : Hukuki Perspektifler Dergisi HYPS. : Hamiline Yazılı Pay Senedi İBK. : Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı İDT. : İktisadi Devlet Teşekkülü İİK. : İcra ve İflas Kanunu
xxxiv Kısaltmalar K. : Karar No Karş. : karşılaştırınız KGK. : Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu KHK. : Kanun Hükmünde Kararname KHÜHFD. : Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi KİK. : Kamu İktisadi Kurumu KİT. : Kamu İktisadi Teşebbüsü KoopK. : Kooperatifler Kanunu KVK. : Kurumlar Vergisi Kanunu LHD. : Legal Hukuk Dergisi LtdO, LtdŞ. : Limited Ortaklık m. : madde MK. : Türk Medeni Kanunu MÜHAD. : Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi MÜHF. : Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi N. : Numara NotK. : Noterlik Kanunu NYPS. : Nama Yazılı Pay Senedi PSDT. : Pay Senediyle Değiştirilebilir Tahvil RG. : Resmi Gazete s. : sayfa SerPK. : Sermaye Piyasası Kanunu SPK : Sermaye Piyasası Kurulu T. : Tarih TCK. : Türk Ceza Kanunu TD. : Ticaret Dairesi TDS. : Türkiye Denetim Standartları Teb. : Tebliğ TMK. : Türk Medeni Kanunu TTSG. : Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi TSY : Ticaret Sicili Yönetmeliği TTK : 6102 Sayılı (yeni) Türk Ticaret Kanunu vb. : ve benzeri vd. : ve devamı VUK. : Vergi Usul Kanunu YÜHFD. : Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi YürK. : 6103 Sayılı (Yürürlük) Kanunu YO. : Yatırım Ortaklığı