K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 5 Masif Şekillendirme Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) 2 Genel Bakış
Haddeleme Açık kalıpta dövme Kapalı kalıpta dövme Damgalama Ektruzyon Tel çekme Derin çekme Kenarlama Döndürme (Sıvama) Şişirme (Yüksek iç basınç ile) Kutu ütüleme Uzatma Genişletme Germe Doğrusal takım hareketi ile bükme Eğrisel takım hareketi ile bükme Kaydırma Burma Plastik Şekillendirme Yöntemleri Basma ile şekil verme Çekme-basma ile şekil verme Çekme ile şekil verme Eğme (bükme) ile şekil verme Kayma ile şekil verme Doege, Behrens, 2007 Masif şekillendirme yöntemleri 3
Ana yöntem Şekillendirme yöntemi Şematik gösterimi Açıklama Serbest yığma Parçada lokal olarak malzeme toplama amaçlı yığma Basma (Yığma) Açık kalıpta yığma Uzatma Kalıpta form verme Parçanın kalınlığını adım adım düşürerek serbest şekillendirme Kalıpta uzatma İş parçası kalıbın içinde uzatılarak şekillendirilir Doege, Behrens, 2007 Masif şekillendirme yöntemleri 4
Ana yöntem Dövme Şekillendirme yöntemi Çapaklı dövme Çapaksız dövme Şematik gösterimi Açıklama Çevresel olarak tamamen sınırlandırılmış bir işparçasının kalıpta şekillendirilmesi, burada fazla malzeme kalıp boşluğuna akar. Çevresel olarak tamamen sınırlandırılmış bir işparçasının kalıpta şekillendirilmesi, burada fazla malzeme akışı yoktur. Yassı haddeleme İş parçası merdaneler arası açıklıktan geçerek merdane eksenine dik olarak hareket eder. Haddeleme Kesit haddeleme İş parçası ilerleme olmaksızın eksenel dönem hareketi yapar. Eğrisel haddeleme İş parçası eksenel dönem hareketi yapar, ancak burada iş parçası merdaneler arasında ilerleme hareketi de yapar. Doege, Behrens, 2007 Masif şekillendirme yöntemleri 5
Ana yöntem Şekillendirme yöntemi Şematik gösterimi Açıklama Çubuk-İleri Ekstrüzyon İş parçası bir matrise doğru basılır. Kap-İleri Ekstrüzyon Bir dolu parçadan sabit bir alt zımba ile kap şeklinde parça elde edilir. Ekstrüzyon Tüp-İleri Ekstrüzyon Kap-Geri Ekstrüzyon Bir kap şeklinde parçadan daha ince kesite sahip yine bir kap şeklinde parça elde edilir. Bir dolu parçadan kap şeklinde parça elde edilir. Şekillendirme zımba ile pres kalıbı arasındaki boşluk ile sağlanır. Doege, Behrens, 2007 Masif şekillendirme yöntemleri 6
Masif yarı mamul Bitmiş parça (ürün) Masif şekillendirme WZL, Fraunhofer IPT 7
Masif şekillendirme ile üretilen parçalar Metal Forming Handbook, 1998 8
Kapalı kalıpta dövmede satırlanmalar parçanın hatlarını izler. Böylece yüklenmeler ile aynı doğrultuda satırlanmalar -> Dövme parçalar daha yüksek yük kapasiteli Döküm Çubuktan talaşlı işlem ile çıkarılmış parça Ön form olarak haddelenmiş yarı mamul Haddeleme Kapalı kalıpta dövülmüş parça Satırlanmalar yok Uygun olmayan/süreksiz satırlanmalar Uygun /sürekli satırlanmalar Hacmin yaklaşık %2 si Gözenek ve Lunker Gözenek ve Lunker ler şekillendirme yöntemleri sırasında (Haddeleme, Dövme) kapanıyor. Doege, Behrens, 2007 Neden masif şekillendirme? 9
Talaşlı şekillendirme Masif şekillendirme Bilet ağırlığı 1,275 kg Bilet ağırlığı 0,398 kg Başlangıçtaki iş parçası ve talaşlı şekillendirilmiş parçada malzeme akışı (satırlanmalar) Başlangıçtaki iş parçası ve dövme ile şekillendirilmiş parçada malzeme akışı (satırlanmalar) Diğer yöntemlerle karşılaştırılması Metal Forming Handbook, 1998 10
Masif şekillendirme Ekstrüzyon İki ayrı parçanın kaynakla birleştirilmesi flanş kap Birleştirilmiş parça Masif şekillendirme ile daha kararlı ve sızdırmaz bir parça üretilebilir. Diğer yöntemlerle karşılaştırılması Metal Forming Handbook, 1998 11
VİDEO 12
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) 13 Genel Bakış
Sıcaklık, C YMK 1600 1600 L + d 1536 1500 d L 1500 A d + g 4 1392 1400 L + g 1300 1300 Tavlama renkleri Sarımtrak beyaz 1200 Difüzyon tavlaması 1200 Açık sarı 1147 1100 1100 Sarı HMK A 3 A 2 A 1 Kaba tane 1000 g tavlaması 1000 A 911 cm Sarı-kırmızı g + Fe 3 C 900 Açık kırmızı 769 800 g+a Kiraz kırmızı 723 Yumuşatma tavlaması 700 700 Koyu kırmızı a 600 Gerilim giderme tavlaması Kahverengimsi kırmızı 600 500 Yeniden kristallenme tavlaması 500 Koyu kahverengi 400 a + Fe 3 C 400 300 300 M s 200 200 Ötektoid altı Ötektoid üstü çelik çelik 100 100 20 20 0 0.5 0.8 1 1.5 2 Karbon miktarı, kütle-% Sıcak, yarı-sıcak ve soğuk şekillendirme? Temper renkleri Gri Mavimsi gri Açık mavi Mavi Mor Kırmızı Sarı-kahverengi Saman sarısı Bleck, 2008 14
Tufal tabakası Kırılma şekil değiştirmesi Akma gerilmesi k f, MPa İş parçası sıcaklığı, C Malzemelerin davranışı Metal Forming Handbook, 1998 15
Artıları: Düşük takım malzemesi maliyeti Deformasyon hızının etkisi düşük Isıtma için enerji gereksinimi yok Büzülme olmadığından ölçülerde hata yok Yüksek yüzey kalitesi Parçalarda mukavemet artışı Eksileri: Yüksek kuvvet ve iş gereksinimi Sınırlı şekillendirebilirlik Yöntemin artı ve eksileri WZL, Fraunhofer IPT 16
Parça ağırlığı Şekillendirebilirlik Talaşlı işlem ihtiyacı 0,001-30 kg <1,6 (geleneksel soğuk şekillendirilebilir çelik) çok düşük Önce Sonra Soğuk şekillendirme parçaların küçük şekillendirme miktarlarında yüksek kalitede şekillendirilmesini sağlar. Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 17
Şekillendirme yöntemi DIN ISO kalitesine göre IT-değeri Aritmetik ortalama yüzey pürüzlülüğü Ra, m Soğuk ekstrüzyon Yarı sıcak ekstrüzyon Sıcak ekstrüzyon Özel yöntemlerle ulaşılabilir değer Özel yöntemler kullanmadan ulaşılabilir değer Düşük toleranslar (şekil, ölçü ve pozisyon) ve yüksek yüzey kalitesi elde edilebilir. Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 18
Çubuk ekstrüzyonu Dolu parça ekstrüzyonu Tüp ekstrüzyonu Boru ekstrüzyonu Kap ekstrüzyonu Önce Sonra İleri ekstrüzyon Geri ekstrüzyon Yanal ekstrüzyon a: Zımba, b: Matris, c: İş parçası d: Kalıptan çıkarıcı, e: Karşıt zımba, f: Mandrel Soğuk ekstrüzyon yöntemleri Metal Forming Handbook, 1998 19
İş parçasının yerleştirilmesi İş parçasının matrise girişi Ekstrüzyon Parçanın çıkarılması Zımba İş parçası Alıcı Kalıptan çıkarıcı Matris Çubuk-İleri-Ekstrüzyon WZL, Fraunhofer IPT 20
İş parçasının yerleştirilmesi İş parçasının matrise girişi Ekstrüzyon Parçanın çıkarılması Zımba İş parçası Matris Kalıptan çıkarıcı Kap-Geri-Ekstrüzyon WZL, Fraunhofer IPT 21
İş parçasının yerleştirilmesi Matrisin kapatılması Ekstrüzyon Parçanın çıkarılması Üst Zımba Üst Matris İş parçası Alt Matris Alt Zımba Çubuk-Yanal-Ekstrüzyon WZL, Fraunhofer IPT 22
Tüpler Vites kutusu milleri Çeşitli dişliler Vidalar Soğuk ekstrüzyon ile üretilen parçalar WZL, Fraunhofer IPT 23
Ön basma kalıbı Matris İkinci basma kalıbı Kalıptan çıkarıcı Bitmiş parça Vidaların üretimi WZL, Fraunhofer IPT 24
Billet Çubuk-İleri- Ekstrüzyonu Çubuk-Geri- Ekstrüzyonü Çubuk-Yanal- Ekstrüzyonu Tavlama Kaplama Vites kutu milinin üretimi WZL, Fraunhofer IPT 25
Flanş bölgesinde oluşan yüksek çekme gerilmeleri nedeniyle oluşan yüzey çatlakları Yanal ekstrüzyon çatlakları WZL, Fraunhofer IPT 26
Zımba Sızdırmaz Matris İş parçası Basınç ortamı Yüksek basınç valfi Geleneksel basma Basınçlı ortamda basma h çatlak =26,8 mm h min =28,2 mm h min =10,2 mm h çatlak =9,0 mm Basma gerilmesi oluşturularak daha fazla şekil değiştirme miktarları hedeflenebilir. Basma gerilmeleri uygulanarak çatlak oluşumunun engellenmesi WZL, Fraunhofer IPT 27
Dikey basma kuvvetleri yok Dikey basma kuvvetleri uygulanması sabit sabit Ulaşılabilen maksimum şekil değiştirme Takım düzeneğinde küçük bir değişiklikle basma gerilmeleri oluşturulabilir. Basma gerilmeleri uygulanarak çatlak oluşumunun engellenmesi WZL, Fraunhofer IPT 28
Çubuk-İleri-Ekstrüzyonda oluşan çatlaklar WZL, Fraunhofer IPT 29
Chevron çatlakları FEMsimülasyonu 3. deformasyon adımı Gerçek parça En içteki malzemenin ayrılması ile oluşan Chevron çatlakları Nedeni: merkezdeki çekme gerilmeleri (çekme numunesinde boyun oluşması benzeri durum) Çubuk-İleri-Ekstrüzyonda oluşan çatlaklar WZL, Fraunhofer IPT 30
Testere ile kesme ya da kalıpta kesme Basma Kap-Geri- Ekstrüzyon Kalıpta delme Çubuk-Yanal- Ekstrüzyon Kalıpta kesme Kalibrasyon (çaplama) Yumuşatma tavlaması Yumuşatma tavlaması Yumuşatma tavlaması Proses adımları arasında tavlama ile daha fazla miktarda şekil değiştirme elde edilebilmektedir. Konik (açılı) dişli bir parçanın üretimi WZL, Fraunhofer IPT 31
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) 32 Genel Bakış
Tufal tabakası Kırılma şekil değiştirmesi Akma gerilmesi k f, MPa İş parçası sıcaklığı, C Akma gerilmesinin azalması ve şekil değiştirme miktarının artması Malzemelerin davranışı Metal Forming Handbook, 1998 33
Artıları: Parçalarda mukavemet artışı Dar tolerans aralığı Yüksek yüzey kalitesi Eksileri: Isıtma için enerji gereksinimi Yüksek akma gerilmeleri Yöntemin artı ve eksileri WZL, Fraunhofer IPT 34
Soğuk Yarı sıcak Parça ağırlığı 0,001-30 kg 0,001-50 kg Şekillendirebilirlik <1,6 <4 Talaşlı işlem ihtiyacı çok düşük düşük Billet Soğuk şekillendirme Yarı sıcak şekillendirme Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 35
Şekillendirme yöntemi DIN ISO kalitesine göre IT-değeri Aritmetik ortalama yüzey pürüzlülüğü Ra, m Soğuk ekstrüzyon Yarı sıcak ekstrüzyon Sıcak ekstrüzyon Özel yöntemlerle ulaşılabilir değer Özel yöntemler kullanmadan ulaşılabilir değer Orta düzeyde toleranslar (şekil, ölçü ve pozisyon) ve orta derecede yüzey kalitesi elde edilebilir. Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 36
Bağlantı tripodu Yakıt enjektörü Yöntemin artı ve eksileri WZL, Fraunhofer IPT 37
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) 38 Genel Bakış
Düzlemsel basma yüzeyi Numune/iş parçası Yükseklik değişimi: Silindirik numuneler için Basit basma (yığma) Doege, Behrens 2007 39
Sürtünmesiz Basit sürtünme Analitik sürtünme Normal gerilmelerin ( z ) dağılımı Doege, Behrens 2007 40
Normal gerilme ( z ) Her iki durumda d 0 =40 mm Yarıçap mm Yarıçap mm Normal gerilmelerin ( z ) dağılımı örneği (Al99,5 numune ve oda sıcaklığı) Doege, Behrens 2007 41
Tufal tabakası Kırılma şekil değiştirmesi Akma gerilmesi k f, MPa İş parçası sıcaklığı, C Düşük akma gerilmesi ve yüksek şekil değiştirme miktarı Malzemelerin davranışı Metal Forming Handbook, 1998 42
Artıları: Düşük kuvvet ve iş gereksinimi Yüksek şekil değiştirme miktarı Eksileri: Isıtma için yüksek enerji gereksinimi Yüksek takım maliyeti Büzülme ile ölçü hataları oluşumu Tufal oluşumu ile malzeme kaybı ve talaşlı işlem gereksinimi Sıcak şekillendirmenin artı ve eksileri WZL, Fraunhofer IPT 43
Soğuk Yarı sıcak Sıcak Parça ağırlığı 0,001-30 kg 0,001-50 kg 0,05-1.500 kg Şekillendirebilirlik <1,6 <4 <6 Talaşlı işlem ihtiyacı çok düşük düşük yüksek Billet Soğuk Yarı sıcak Sıcak şekillendirme şekillendirme şekillendirme Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 44
Şekillendirme yöntemi DIN ISO kalitesine göre IT-değeri Aritmetik ortalama yüzey pürüzlülüğü Ra, m Soğuk ekstrüzyon Yarı sıcak ekstrüzyon Sıcak ekstrüzyon Özel yöntemlerle ulaşılabilir değer Özel yöntemler kullanmadan ulaşılabilir değer Düşük düzeyde toleranslar (şekil, ölçü ve pozisyon) ve yüzey kalitesi elde edilebilir. Kapasitesi WZL, Fraunhofer IPT 45
Demir alaşımları oksijen bulunan bir ortamda 600 C üzerine ısıtıldığında, yüzeyde tufal adı verilen demir oksit tabakaları oluşur. İş parçası şekillendirilmesi sırasında tufal tabakası yüzeyden ayrılır. Bu nedenle, malzeme kaybına, yüzey hatalarına ve artan takım aşınmasına neden olunur. Tufal WZL, Fraunhofer IPT 46
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) Açık kalıpta dövme Kapalı kalıpta dövme Ring haddeleme 47 Genel Bakış
Uzatma Yuvarlak kesit dövme Genişletme Basma (yığma) Çekiçle çökertme Çekiçle bükme Çekiçle inceltme Açık kalıpta dövme LFU, Dordmunt, 2003 48
İş parçası Manipulator Basma (yığma) Üst takım Uzatma İş parçası Alt takım Açık kalıpta dövme için en basit kalıp tasarımları kullanılır. Açık kalıpta dövme Düz satıhlı Oval satıhlı Dairesel satıhlı WZL, Fraunhofer IPT 49
Dövme ile yuvarlatma İngot Basma (yığma) Hurda Nihai haddeleme ve kesme Uzatma Kesit düşürme Basma (yığma) Form verme Uzatma Kesit düşürme Proses akışı WZL, Fraunhofer IPT 50
VİDEO Açık kalıpta dövme 51
Artıları: Çok büyük boyutlu ( 250 ton) parçalar dövülebilir. Az sayıda parça ve tek parçalar için basit kalıplar kullanıldığı için kapalı kalıpta dövmeye göre oldukça ekonomiktir. Döküm ve kapalı kalıpta dövmeye göre toplamda daha az çalışmaya ihtiyaç duyulur. Üretilen parçalarda por ve gözenek yoktur. Eksileri: Seri üretime uygun değildir. Üretilen parçalarda toleranslar yüksek olmalıdır. Kapalı kalıpta dövmeye göre maliyeti yüksektir. http://stahlseite.de/industriefotografie2.htm Açık kalıpta dövmenin artı ve eksileri Doege, Behrens 2007 52
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) Açık kalıpta dövme Kapalı kalıpta dövme Ring haddeleme 53 Genel Bakış
Üst kalıp Çapaksız dövme: Düşük kuvvetler Malzemenin tamamının kullanımı Sadece % 0.5 hacim değişimi İş parçası doğru konumlandırılmalıdır. Alt kalıp Üst kalıp Alt kalıp Dövülmüş parça Çapak boşluğu Dövülmüş parça Çapaklı dövme: Hacim değişimi tolere edilebilir. İş parçasını çok hassas konumlandırmak gerekli değildir. Çapak alma işlemi gerektiğinden fazladan bir proses adımı daha olmalıdır. Kapalı kalıpta dövme WZL, Fraunhofer IPT 54
Yığma Toplama Doldurma Basma (yığma) Genişletme Yükseltme Dövme sırasında gravürlerin doldurulması Doege, Behrens 2007 55
Krank mili Biyel kolu Ön-form Ara-formlar Bitmiş form Delme Parça Hurda Aks taşıyıcı Efektif bir ön-form oluşturmak sonraki adım sayısını azaltabilmektedir. Kapalı kalıpta çapaklı dövme WZL, Fraunhofer IPT 56
Dişleri konik açılmış dişliler Sonsuz dişli Planet dişli Üniversal mafsal Puls dişlisi Konik dişli Kapalı kalıpta çapaksız dövme Doege, Behrens 2007 57
I. Kesme II. Isıtma III. Ön şekillendirme/kütle dağıtma IV. Ön dövme/nihai dövme V. Çapak alma ve Delme VI. Soğuma ve Isıl işlem Proses adımları Doege, Behrens 2007 58
Kare kesitli Dairesel kesitli Billet Billet Kesme Doege, Behrens 2007 59
Makas Kesme hızı Kesme kuvveti Çubuk tutucu Billet Kılavuz Çatlak oluşumu Çubuk Çubuk karşıt tutucu Billet tutucu Kesme boşluğu u Makas Makinenin taşıyıcıları Makas basma bölgesi Çekme bölgesi Kesme Doege, Behrens 2007 60
Fırın http://stahlseite.de/industriefotografie2.htm İndirekt (Fırında) ısıtma: Fırını ısıtmak için gaz, petrol ürünleri ya da elektrik kullanılabilir. İş parçası ışınım ve konveksiyon ile ısıtılır. Indüksiyon ile ısıtma Direkt ısıtma: İndüksiyon ile ısıtma: Eddy current akımları ile manyetik indüksyon üzerinden iş parçası yüzey bölgesi ısıtılır. Direnç ile (kondüktif) ısıtma: İş parçası ile temas halinde bulunan yüksek frekanslı akım kaynağı üzerinden iş parçası ısıtılır. İndüksiyon ve kondüktif ısıtma çok hızlı olduğu için birincil tufal oluşumu engellenmiş olur. Isıtma yöntemleri WZL, Fraunhofer IPT 61
Dış kaplama İzolasyon Egzos Gaz brülörü (gaz yakıcı) Kapak Isıtılan parçalar Isıtma İndirekt (Yığımlı fırın) Doege, Behrens 2007 62
İtmeli sistem doğrultusu Koruyucu dış boru Koruyucu iç boru Su soğutmalı taşıyıcı sistem Su soğutmalı bobin Isınan parça Isıtma Direkt (İndüksiyon fırın) Doege, Behrens 2007 63
Tufalsiz Düşük miktarda tufal Aşırı tufal oluşumu Billet, ısıtma öncesi İndüksiyon ile hızlı ısıtma (1280 ºC) Suda su verme Isıtma Tufal oluşumu Yığımlı fırında 30 dk ısıtma (1280 ºC) Havada soğuma Doege, Behrens 2007 64
Demir Wüstit Manyetit Hematit Oksijen Metalden Fe 2+ ve 2e - un FeO ya taşınması FeO oluşması Fe 3 O 4 ve Fe 2 O 3 oluşması Oksijenin yapıya girişi Isıtma Tufal oluşumu Doege, Behrens 2007 65
Sertlik HV (0,05) C45 çeliğinde yüzeyde sertlik değişimi Atmosfer: Argon ile bir miktar hidrojen, Tavlama sıcaklığı: 1000 ºC dk dk dk Yüzeyden uzaklık, mm Isıtma Yüzey karbonsuzlaşması Doege, Behrens 2007 66
Adım 1 Adım 2 Adım 3 Dövme sonrası parça Billet Adım 4 Adım 5 Dövme/Şekillendirme Doege, Behrens 2007 67
Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık Dövme Normalizasyon Su verme Oda sıcaklığı Dövme Su verme Temperleme Zaman Normalizasyon + Su verilmiş ve temperlenmiş Oda sıcaklığı Temperleme Su verilmiş ve temperlenmiş Dövme Zaman Yumuşatma tavlaması Yumuşak tavlanmış Oda sıcaklığı Zaman Soğuma/Isıl işlem Doege, Behrens 2007 68
Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık Dövme Oda sıcaklığı Oda sıcaklığı İzotermal dönüşüm Dövme Su verme Temperleme Dövme Dövme sıcaklığından izotermal dönüşmüş Zaman Dövme sıcaklığından su verilmiş ve temperlenmiş Zaman Oda sıcaklığı Dövme sıcaklığından kontrollü soğuma Zaman Soğuma/Isıl işlem Doege, Behrens 2007 69
Su verilmiş ve temperlenmiş çelikler Q&T (Quenched & Tempered) steels Çökelti sertleşen ferritik perlitik çelikler AFP (Age hardening ferritic-pearlitic) steels Q&T çelikleri ve AFP çeliklerinden dövme ile üretilen parçaların proses akışları 70
Kimyasal bileşim Mekanik özellikler Çelik C Si maks Mn P maks S V Ra N/mm 2 Rm % N/mm 2 Uz. % Kes. Dar. 49MnVS3 0.44 0.50 0.50 0.70 1.00 0.075 0.04 0.07 0.08 0.13 >450 750-900 >8 >20 SAE 1046 HT 0.45 0.22 1.00-0.03-620 875 21 57 Q&T çelikleri ve AFP çeliklerin mekanik özellikleri 71
Isıl işlemden geçen bir dişli parçada üretim maliyetlerinin dağılımı Eckstein, 1987 72
AFP çeliklerde nihai mikroyapı ve mekanik özellikleri etkileyen metalurjik mekanizmalar Erişir, 2010 73
1 Aşınma 2 Termal yorulma / çatlak oluşumu 3 Mekanik yorulma / çatlak oluşumu 4 Plastik deformasyon Takım değişimi gerektiren en önemli nedenler takım köşelerinde malzeme erozyonu ve boşluklarda çatlak oluşumudur. Kapalı kalıpta dövme WZL, Fraunhofer IPT 74
Malzeme erozyonu Aşırı çapak oluşumu takımda malzeme erozyonuna neden olmaktadır. Çapak boşluğunda aşınma WZL, Fraunhofer IPT 75
5. Masif Şekillendirme 5.1. Giriş 5.2. Soğuk şekillendirme (cold forming) 5.3. Yarı sıcak şekillendirme (warm forming) 5.4. Sıcak şekillendirme (hot forming) Açık kalıpta dövme Kapalı kalıpta dövme Ring haddeleme 76 Genel Bakış
Eksenel merdaneler Ring Merkezleme merdanesi Mandrel merdanesi Ana merdane Ring haddeleme ile küçük yarıçaplı bir ringden büyük, daha ince kesitli ve yeni bir profile sahip ring elde edilebilir. Ring haddeleme tezgahı WZL, Fraunhofer IPT 77
Ring haddeleme WZL, Fraunhofer IPT 78
Mandrel ve ana merdane hareketi ayarlanarak istenen profil verilebilir. Elde edilebilen ring geometrileri WZL, Fraunhofer IPT 79
Hem küçük hem de büyük ringler ring haddeleme ile üretilebilir. Parça boyutları WZL, Fraunhofer IPT 80
Ring haddeleme ile üretilen parçalar WZL, Fraunhofer IPT 81