HABER BÜLTENİ 04.08.2014 Sayı 4 Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi Anketi, Türkiye nin, yerel düzeyde imalat sanayideki eğilimleri ölçen ilk gösterge oldu. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya da imalat sanayide faaliyet gösteren firmaların nabzı tutulacak ve imalat sanayideki gelişmeler izlenecek. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya daki imalat sanayinin Türkiye geneli ve Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması mümkün hale gelmiştir. Konya nın imalat sanayi artık gözlem altında: Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Anketi kapsamında Konya nın merkez ilçeleri olan Karatay, Meram ve Selçuklu da imalat sanayide faaliyet gösteren firmalara uygulanmaktadır. İmalat sanayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren 300 firma ile her ay yüz yüze anketler yapılmaktadır. Bu kapsamda firmalar ile 5. dönem görüşmeler Temmuz ayında yapılmıştır. İmalat Sanayi Güven Endeksi sonuçları her ayın 2. iş günü Konya Sanayi Odası internet sayfasında kamuoyuna açıklanacaktır. İmalat sanayi güven endeksi nasıl hesaplanıyor: İmalat Sanayi Güven Endeksi; ankette yer alan Şu andaki toplam siparişleriniz için ne söyleyebilirsiniz?, Şu andaki mevcut stok düzeyiniz için ne söyleyebilirsiniz? ve Önümüzdeki 3 ayda üretiminizin ne yönde değişeceğini düşünüyorsunuz? sorularına verilen yanıtların balanslarının ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. Balans değeri, sorulara olumlu cevap verenler ile olumsuz cevap verenlerin farkı alınarak hesaplanmaktadır. www.kso.org.tr 1
Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi, Temmuz da sert düştü: Haziran 2014 te 22,4 puan değerini alan Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi, Temmuz 2014 te 29,6 puan düşerek -7,2 puan değerini almıştır. Türkiye genelini temsil eden imalat sanayi güven endeksi Temmuz 2014 te bir önceki aya göre 0,7 puan düşerek 3,5 puan değerini almıştır. AB-28 imalat sanayi güven endeksi de bir önceki aya göre 1,7 puan düşerek -4,5 puan değerini almıştır. İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen aya göre hem Konya da hem de Türkiye de ve AB-28 de düşmüştür. Konya imalat sanayi, Temmuz 2014 te Türkiye genelinden ve AB-28 den daha kötü bir performans göstermiştir. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi nin geçen aya göre düşmesinde mevcut siparişlerin normal seviyenin altına düşmesi ve önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentilerindeki düşüş etkili olmuştur. Şekil-1. İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırılması* (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 *Mevsimsellikten arındırılmamış seriler Tablo-1. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi* % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2014 --- --- 19,6 20,2 20,4 22,4-7,2 www.kso.org.tr 2
Konya imalat sanayide genel gidişat geçen aya göre daha iyi: Konya imalat sanayinin yüzde 24 ü, bir ay öncesine göre imalat sanayideki genel gidişatın daha iyi olduğunu düşünmektedir. Daha kötü olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 2,3 olurken, aynı olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 73,7 düzeyindedir. İmalat sanayide genel gidişatın aynı olduğunu söyleyenler Haziran 2014 e göre ciddi oranda artmıştır. İmalat sanayideki genel gidişata bakılınca Konya nın son 1 ayda Türkiye geneline göre daha iyi durumda olduğu görülmüştür. İmalat sanayinin mevcut durum ve gelecek göstergeleri geçen aya göre düşmesine rağmen Konya imalat sanayi son 1 aya göre genel gidişatı daha iyi görülmektedir. Şekil-2. Geçtiğimiz 3 aya göre üretim durumu*(%arttı %azaldı) (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) Konya da faaliyet gösteren sanayicilerin yüzde 81 i önümüzdeki 3 ayda kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranının artmasını bekliyor. www.kso.org.tr 3
Temmuz ayının lideri gıda ve içecek sanayi sektörü oldu: Temmuz ayında Konya da imalat sanayiye alt sektörler itibariyle bakıldığında gıda ve içecek sanayi sektörü en iyi performansı gösteren ve Temmuz 2014 endeks değeri olan pozitif olan tek sektör olmuştur. Bu sektör dışındaki tüm alt sektörler negatif değer almıştır. Dayanıksız tüketim malları, tüketim malları ve dayanıklı tüketim malları sektörleri endeks değerinin üzerinde değerler almıştır. Madencilik ve taş ocakçılığı hariç ara malları, yatırım malları ve gıda ve içecek hariç dayanıksız tüketim malları sektörleri ise endeks değerinden daha düşük değerler almıştır. Alt sektör arasında en düşük değer alan sektör gıda ve içecek hariç dayanıksız tüketim malları sektörü olmuştur. Şekil-3. Alt Sektör Bazında İmalat Sanayi Güven Endeksi (Temmuz 2014) Gıda ve içecek sanayi Dayanıksız tüketim malları Tüketim malları Endeks Değeri -4,6-5,1 3,7 Dayanıklı tüketim malları Ara malları (Madencilik ve taş ocakçılığı hariç) Yatırım malları -8,3-7,1-7,2 Dayanıksız tüketim malları (Gıda ve içecek hariç) -11,8-14,0-12,0-10,0-8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 www.kso.org.tr 4
Konya imalat sanayide geçtiğimiz 3 aya göre üretim düştü: Temmuz 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 17 si geçtiğimiz 3 aya göre üretimin arttığını ifade ederken, yüzde 33 ü önümüzdeki 3 ayda üretimlerinin artacağını belirtmiştir. Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 90,3 ü mevcut stok düzeyinin sezon için normal olduğunu ifade etmiştir. Şekil-4. Konya da üretim ve stok durumu (%) (Temmuz 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre üretim 17,0 19,7 63,3 Önümüzdeki 3 ayda üretim 33,0 64,7 2,3 Şu andaki mevcut stok düzeyi 0,3 90,3 9,3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak Geçtiğimiz 3 aya göre üretim geçen aya göre ciddi bir şekilde azalmıştır. Temmuz 2014 te geçtiğimiz 3 aya göre üretim Konya da, Türkiye den ve AB-28 den daha düşük değer almıştır. Şekil-5. Geçtiğimiz 3 aya göre üretim durumu*(%arttı %azaldı) (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40-50 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 5
Konya imalat sanayide gelecek 3 aydaki üretim beklentisi de düştü: Önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi de geçen aya göre düşmüştür. Bu düşüşe rağmen Konya da önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi Türkiye den ve AB-28 den daha iyi bir değer almıştır. Şekil-6. Önümüzdeki 3 aya göre üretim beklentisi* (%artacak %azalacak) (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 70 60 50 40 30 20 10 0-10 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 Konya da kapasite kullanım oranı düştü: Haziran 2014 te Konya da kapasite kullanım oranı yüzde 53,5 iken, Temmuz 2014 te bir önceki aya göre 1,8 puan düşerek yüzde 51,7 olmuştur. Kapasite kullanım oranı Konya da olduğu gibi Türkiye de de geçen aya göre 0,4 puan düşerek yüzde 74,9 olmuştur. www.kso.org.tr 6
Konya imalat sanayide gelecek döneme yönelik sipariş beklentisi düştü: Temmuz 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 16,7 si geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişlerin arttığını ifade ederken, yüzde 35,3 ü önümüzdeki 3 ayda toplam siparişlerin artacağını belirtmiştir. Konyalı üreticilerin yüzde 0,3 si şu anki siparişlerin normalin üzerinde olduğunu belirtirken, yüzde 38 i normal seviyede olduğunu, yüzde 61,7 si de normalin altında olduğunu belirtmiştir. Konyalı üreticilerin gelecek dönem siparişlerden umudunun geçtiğimiz dönemdeki sipariş artışlarından daha fazla olduğu görülmektedir. Siparişlere iç piyasa ve ihracat detayında bakıldığında geçtiğimiz 3 aya ilişkin iç piyasa sipariş durumu ihracat sipariş durumundan daha fazla görülüyorken, önümüzdeki 3 aya ilişkin ihracat sipariş beklentisinin iç piyasa sipariş beklentisinden biraz fazla olduğu görülmektedir. Şu andaki sipariş durumunda ise ihracat siparişlerinin iç piyasa siparişlerine göre normalin üzerinde olduğu ifade edilmektedir. Şekil-7. Konya da sipariş durumu (%) (Temmuz 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri 16,7 21,3 62,0 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri 2,3 37,5 60,2 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler 17,7 19,7 62,7 Şu andaki toplam iç piyasa siparişleri 0,3 47,3 52,3 Şu andaki toplam ihracat siparişleri 2,3 33,0 64,8 Şu andaki toplam siparişler 0,3 38,0 61,7 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri 33,7 64,3 2,0 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri 32,2 66,7 1,1 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler 35,3 62,7 2,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak www.kso.org.tr 7
Konyalı üreticilerin yüzde 62 si mevcut siparişlerin normal seviyenin altında olduğunu düşünüyor: Konya imalat sanayide şu andaki toplam sipariş miktarında geçen aya göre ciddi düşüş yaşanmıştır. Konya da şu andaki toplam sipariş miktarı, Türkiye den ve AB-28 den daha kötü bir değer almıştır. Şekil-8. Şu andaki toplam sipariş düzeyi* (%normalin üzerinde %normalin altında) (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 8
Konya imalat sanayi tüm olumsuzluklara rağmen önümüzdeki yıl yeni yatırımlar hedefliyor: Temmuz 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 16 sı önümüzdeki 3 ayda istihdamını artıracağını ifade ederken, yüzde 96,7 si önümüzdeki 3 ayda sabit sermaye yatırım harcamalarının artacağını belirtmiştir. Önümüzde 12 aya ilişkin yatırım planlamasında geçen aya göre artış görülmüştür. Konyalı üreticilerin önümüzdeki döneme ilişkin üretim ve sipariş beklentilerinin düşmesine rağmen uzun vadede yatırım beklentilerinin artması olumlu bir gelişme olarak görülmektedir. Şekil-9. Konya da istihdam ve yatırım (%) (Temmuz 2014) Önümüzdeki 3 ayda firmanın istihdam düzeyi 16,0 84,0 0,0 Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcaması 96,7 3,3 0,0 Artacak Aynı kalacak Azalacak 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Önümüzdeki döneme ilişkin istihdam beklentisinde Mayıs 2014 ten bu yana düşüş gerçekleşmektedir. Önümüzdeki döneme ilişkin üretim ve sipariş beklentilerindeki düşüş istihdam beklentilerine de yansımış görünmektedir. Şekil-10. Önümüzdeki 3 aydaki istihdam beklentisi* (%artacak %azalacak) (Temmuz 2013 Temmuz 2014) 60 50 40 30 20 10 0-10 -20 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 9
İmalat sanayide maliyetler artıyor ancak fiyatlar sabit kalıyor: Temmuz 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 96 sı geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyetin arttığını ifade ederken, yüzde 96,3 ü önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyetlerinin artacağını beklediğini ifade etmiştir. Konyalı üreticilerin yüzde 4,3 ü ise önümüzdeki 3 ayda satış fiyatlarının artacağını ifade etmiştir. Geçen aya göre maliyetlerin artacağını düşünenler artarken fiyatların aynı kalacağını düşünenler artmıştır. Bu durum bu dönemde de Konya imalat sanayide faaliyet gösteren firmaların artan maliyetleri fiyatlara yansıtmayacaklarını göstermektedir. Şekil-11. Konya da maliyet ve satış fiyatı (%) (Temmuz 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 96,0 4,0 0,0 Önümüzde 3 ayda ortalama birim maliyet 96,3 3,3 0,3 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları 4,3 95,3 0,3 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları 4,3 95,7 0,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Artacak Aynı kaldı/aynı kalacak Azaldı/Azalacak www.kso.org.tr 10
Konya imalat sanayide tüm göstergeler geçen aya göre düştü: Konya imalat sanayi güven endeksi sorular bazında incelendiğinde önümüzdeki 12 aydaki yatırım beklentisi, geçtiğimiz 3 aydaki ve önümüzdeki 3 aydaki maliyetler ve imalat sanayideki genel gidişat geçen aya göre artarken diğer tüm göstergeler geçen aya göre düşmüştür. Konya, gelecek dönem beklentilerinde Türkiye ve AB-28 den daha yüksek değerler alırken, mevcut durumlarda daha düşük değerler almıştır. Tablo-2 1. İmalat Sanayi Güven Endeksi Göstergeleri balans değerleri (Temmuz 2014) Bir önceki aya Konya Türkiye Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) göre değişim (Endeks) (Endeks) (Konya) AB-28 (Endeks) Geçtiğimiz 3 aya göre üretim -51,0-46,3 18,8 4,6 Önümüzdeki 3 ayda üretim -32,0 30,7 22,7 6,3 Şu andaki mevcut stok düzeyi 2-10,0 9,0-3,2-6,5 Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri -58,7-45,3 8,8 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri -27,0-58,0 7,4 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler -60,3-45,0 18,4 Şu andaki mevcut iç piyasa siparişleri -37,3-52,0-12,7 Şu andaki toplam ihracat siparişleri -28,7-62,5-12,0-15,9 Şu andaki toplam siparişler -47,0-61,3-8,9-13,3 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri -26,0 31,7 22,8 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri -28,1 31,0 21,0 9,2 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler -29,0 33,3 24,4 5,1 Önümüzdeki 3 ayda firmanızın istihdam düzeyi -23,7 16,0 15,4-1,7 Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcamanız 16,3 96,7 5,1 Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 15,7 96,0 29,2 Önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyet 20,0 96,0 24,7 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları -16,3 4,0 11,3 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları -15,3 4,3 11,9-2,2 İmalat sanayideki 1 ay öncesine göre genel gidişat 19,3 21,7 1,7 1 Tablolardaki (-) değerler negatif beklentilerin pozitif beklentilerden fazla olduğunu ifade etmektedir. 2 Stok düzeyinde pozitif değer stok düzeyinin normalin altında olduğunu ifade etmektedir. www.kso.org.tr 11
AB de imalat sanayi güven endeksi en çok Yunanistan da arttı: AB-28 ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi değerlerine bakıldığında Yunanistan ın geçen yıla göre en fazla artış yaşanan ülke olduğu görülmüştür. Yunanistan ı Slovenya, Bulgaristan, İngiltere ve İsveç takip etmiştir. Geçen yıla göre Fransa, Letonya, Avusturya, Litvanya ve Danimarka da düşüş yaşanmıştır. AB-28 İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen yıla göre Euro Bölgesi ne ve Türkiye ye oranla daha iyi performans sergilemiştir. Tablo-3. AB-28 Ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırmaları (Temmuz 2013 e göre) Ülkeler/ (Puan) Temmuz 2013 e göre İmalat Sanayi Güven Endeksi ndeki Değişim Yunanistan 12,8 Slovenya 12,0 Bulgaristan 8,9 İngiltere 8,8 İsveç 8,2 Portekiz 7,9 Slovakya 7,7 İspanya 7,6 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi 7,4 İtalya 6,5 Çek Cumhuriyet 6,3 Malta 6,0 Romanya 5,3 Lüksemburg 5,3 Polonya 5,1 Almanya 5,0 AB-28 4,8 Euro Bölgesi-18 4,4 Hollanda 4,2 Hırvatistan 3,7 Macaristan 2,9 Belçika 2,4 Türkiye 1,1 Finlandiya 1,0 Estonya 0,7 Fransa -0,5 Letonya -0,7 Avusturya -2,1 Litvanya -4,1 Danimarka -11,3 www.kso.org.tr 12