Dr. A. YÜKSEL BARUT 1

1 Santral Sinir sistemi (SSS): Beyin (Encephalon) ve Omurilik (Medulla Spinalis), 2 Periferik Sinir Sistemi (PSS) : Beyin sapı ve omurilikten çıkan bütün sinirler, 3 Otonom sinir sistemi (OSS) : Hem SSS ve hemde PSS içinde yer alır. 2

Sinir sisteminin mikroskopik yapısını gri (substantia grisea) ve ak madde (substantia alba), bağ dokusu ve kan damarları oluşturur. Sinir dokusunda genel olarak nöronlar ve glia hücreleri olmak üzere iki tip hücre bulunur. Nöronlar sinir sisteminin temel fonksiyonel birimleri olup glia hücreleri destek, beslenme görevi yapar. 3

Beyin Bölümleri: 1 Prosencephalon - Telencephalon (serebral hemisferler), Diencephalon (Talamus, Hipotalamus) 2 Mesencephalon 3 Rhombencephalon - Pons, medulla oblongata, cerebellum Beyin Sapı: Mesencephalon + Pons+ Medulla oblongata 4

DR. A. YÜKSEL BARUT 5

Ventriküler Sistem: İçinde beyin omurilik sıvısı (BOS) bulunan dört boşluktan oluşur. Sağ ve sol serebral hemisferde bulunan lateral vetriküller Monro foramenleri ile 3. Ventriküle bağlanır. 3. Ventrikül serebral aquaduct (aquaductus sylvii) ile 4. Ventriküle bağlanır. 4. Ventrikül çıkışında santralde Magendie, her iki lateralde Luschka delikleri bulunur. BOS buradan subaraknoid aralığa açılır. 6

Kafa kemikleri ile beyin arasındaki zarlara meninks denilir. Dıştan içre doğru: *dura mater, *araknoid mater, *pia mater bu zarların isimleridir. 7

Dura ile kalvarium arası epidural aralık. 8

Dura ile araknoid arası subdural aralık. 10

Pia ile araknoid arası subaraknoid aralık. 12

TELENCEPHALON Beyin iç ve dış yüzeyinde çok sayıda oluk (sulcus), yarık (fissur) ve bunlar arasında beyin kabartıları (gyrus) bulunur. Sulcus Centralis: Frontal ve parietal lobu ayırır. Dış yüzde öne ve aşağı doğru sulcus lateralis e uzanır. Önünde primer motor alan (presentral gyrus) ve arkasında ise primer duyu alanı (postsantral gyrus) bulunur. 15

Sulcus lateralis (Sylvian Fissür): Beynin dış yüzünün ortasında önden arkaya doğru uzanır. Temporal lobu yukarıda frontal ve parietal loblardan ayırır. Sulcus parietooccipitalis: Oksipital ve parietal lobları ayırır. Calcarin sulcusla birleşir. 16

Lobus Frontalis: Primer motor, konuşma merkezi ve bireyin kişilik davranışları ile ilgili merkezleri içerir. Lobus Parietalis: Primer duyu alanı bu lobdadır. Lobus Occipitalis: Primer görme ve görmenin hafızası bu lobdadır. 17

Lobus Temporalis: Primer işitme merkezi ve sekonder konuşma merkezi bu lobda yerleşiktir. Beyinde korteks (gri madde) altında aksonlardan oluşan ak madde yer alır. Ak madde, ileti yolu olarak görev yapar. Basal Ganglionlar: Ak madde içinde yer alan caudat ve lentiform nukleuslar, substantia nigradan oluşur. Kas tonusunu düzenlerler. 18

DİENCEPHALON Talamus: Serebral korteksle midbrain arasında, orta hatta yerleşim gösteren yapılardır. Serebral koretksteki motor ve duyusal sinyallerin naklini, uyku, şuur, uyanıklık gibi durumları düzenler. Hypothalamus üçüncü ventrikülün dış yan duvarı alt ve taban kısmında bulunur. Cinsel fonksiyonlar, su dengesi, vucut ısısı, iştah gibi durumları düzenler. 20

CEREBELLUM Beyincik (cerebellum) posterior fossada yer alır. Dışta gri madde, içte ak maddeden oluşur. Üst yüzeyi tentorium cerebelli aracılığı ile lobus occipitalis le komşudur. Cerebellum; vermis, flokkulonoduler lob ve iki adet hemispherium cerebelliden oluşur. Dengenin sağlanması ve korunması, vücut hareketlerinin dengeli ve düzenli yürütülmesi fonksiyonları vardır. 21

BEYİN SAPI Mesencephalon: Pons üzerindedir. 3. ve 4. kafa çiftleri buradan çıkar. Pons: Beyin sapıyla medulla oblongata arasındadır. Solunum fonksiyonları buradan düzenlenir. 5,6,7,8 kafa çiftleri buradan çıkar. Medulla oblongata: Ponsla medulla spinalis arasındadır. 9,10,11,12 kafa çiftleri buradan çıkar. 23

KAFA ÇİFTLERİ (Kranyal Sinirler) 1-Olfaktor: Koku 2-Optik: Görme 3-Okülomotor: Göz hareketleri ve göz kapağını kaldırma 4-Troklear: Göz hareketleri 5-Trigeminal: Yüzün hissi, çiğneme 6-Abdusens: Göz hareketleri 7-Fasiyal: Göz kapağı kapanma, mimik kasları, tat duyusu 8-Vestibülokohlear (statoakustik): Denge ve işitme 9-Glossofaringeal: Yutma, tat alma 10-Vagus: yutma, Ses teli hareketi, tat alma 11-Aksesuar: Boyun ve omuz hareketleri 12-Hipoglossal: Dil hareketleri 24

MEDULLA SPİNALİS Kolumna vertebralis içinde yerleşiktir. Medulla oblongata seviyesinden başlar, oksipital kemiğin foramen magnum u içinden geçerek 1. veya 2. bel omuru seviyesine kadar devam eder. Bu seviyede cauda equina olarak bilinen spinal sinirleri vererek sonlanır. Servikal bölgede üst ekstremite sinirlerini, lomber bölgede alt ekstremite sinirlerini ve ikisi arasında torakal sinirleri verir. 26

Spinal kord, içte oval yapıda silindirik şekilli gri maddeye, dışta ise beyaz maddeye sahiptir. Spinal korddan 31 çift sinir çıkar (C8, T12, L5, S5). Her bir spinal sinir afferent ve efferent lifleri içerir. Spinal kord etrafı yağ dokusuyla çevrili bir dural kese içinde yer alır. Dura mater sinir köklerini de sarar. Duranın altında araknoid, en içte de kordu saran pia mater bulunur. Araknoidle pia arasında subaraknoid boşluk izlenmektedir. 27

Kordda biri ön diğeri arka olmak üzere iki kök çıkar. Kökler kord dışında birleşerek spinal siniri oluşturur. Birleşme öncesi arka kökte izlenen kabarıklık duyu hücrelerini barındıran dorsal kök ganglionu adını alır. T1-L2 segmentleri arasında anteriorda sempatik ganglion lifleri bulunur. 28

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ Direkt Röntgen: Kalvaryumu, kalvaryum içindeki kalsifikayonları ve opak yabancı cisimleri gösterir. 29

Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kontrastsız inceleme akut inme olgularında ilk tanı yöntemidir. Multiplanar görüntü elde edilebilir. BT anjiografi yapılabilir. MRG için uygun olmayan hastalara da uygulanabilir. Ak madde gri maddeden daha az yoğun olarak izlenir. Pencere ayarıyla lezyonlar daha belirgin görüntülenebilir. 30

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): T1 Görüntü Ak madde gri maddeden daha hiperintens, yağ parlak, sıvılar koyu, T2 Görüntü Ak madde gri maddeden daha hipointens, sıvılar parlak, yağ koyu (fast spin eko parlak), FLAIR Sıvı baskılama, sıvıdan gelen sinyaller silinir, Yağ Baskılama Yağ sinyalleri silinir, Diffüzyon Ağırlıklı Görüntüleme İnfarkt gibi olgularda kısıtlanmuş diffüzyonu ortaya koyar, 33

Perfüzyon Görüntüleme Beynin ve patolojilerin kanlanma farklılıklarından lezyon yapısı belirlenir, MR Spektroskopi Lezyonlarda bulunan metabolitler belirlenerek yapısı belirlenir, Kontrast Madde T1 hiperintens belirir. Lezyon özelliği ile kanlanması görülür, MR Anjiografi (MRA) Arter ve venler incelenir Fonksiyonel MR Fonkiyonlarla bağlantılı beyin bölümleri değerlendirilir. 34

Gerçekte hiçbir şey iyi ya da kötü değildir. Her şey bizim onlar hakkında ne düşündüğümüze bağlıdır. SHAKESPEARE 37