MELIKSAH LAW JOURNAL MELİKŞAH ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ VOLUME: III ISSUE: 1 YEAR: 2014 CİLT: III SAYI: 1 YIL: 2014 JUNE / HAZİRAN 2014 KAYSERİ
SAHİBİ Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı adına (Dekan) OWNER On the Behalf of Meliksah University Faculty of Law Deanship (Dean) SORUMLU MÜDÜR Doç. Dr. Ahmet BAŞÖZEN (Dekan Yardımcısı) RESPONSIBLE MANAGER Assoc. Prof. Dr. Ahmet BAŞÖZEN (Associate Dean) HABERLEŞME ADRESİ Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi 38280 Talas/Kayseri COMMUNICATION ADDRESS Meliksah University Law Faculty 38280 Talas/Kayseri TEL : +90 352 207 73 00 FAKS : +90 352 207 73 49 E-MAİL : hukuk@meliksah.edu.tr WEB : http//:hukuk.meliksah.edu.tr ISSN : 2147-2920 PHONE : +90 352 207 73 00 FAX : +90 352 207 73 49 E-MAIL : hukuk@meliksah.edu.tr WEB : http//:hukuk.meliksah.edu.tr ISSN : 2147-2920 Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi hakemli bir dergidir. Meliksah Law Journal is a refereed journal. Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki kez yayımlanır. Published twice a year in June and December. Dergide yayımlanan yazılarda ileri sürülen görüşler yazarlara aittir; Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesini, Yayın Kurulu nu ve Danışma Kurulu nu bağlamaz. The views expressed in the Review are those of the individual authors and are not be taken as representing the views of the Meliksah University Faculty of Law, the Boards of Editors and the Boards of Advisors. Yayıncı : Seçkin Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş. Sağlık Sok No: 21 Sıhhiye/Ankara Tel: 0312 435 30 30 Fax: 0312 435 24 72 www.seckin.com.tr yayin@seckin.com.tr Baskı : Seçkin Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş. Sertifika No: 12416
YAYIN İLKELERİ 1. Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi hakemli bir dergidir. Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki kez yayınlanır. 2. Dergide yayımlanmak üzere gönderilen bilimsel nitelikli çalışmaların hukuk alanına ilişkin olması gerekir. 3. Dergiye gönderilen makaleler Türkçe ve İngilizce başlık ile hem İngilizce hem de Türkçe özet kısmı içermelidir. Word programındaki otomatik başlıklandırmalar kullanılmamalıdır. Yazarlar, unvanlarını, görev yaptıkları kurumları, haberleşme adresleri ile telefon numaralarını ve varsa e-mail adreslerini bildirmelidirler. 4. Yayın Komisyonunca ilk değerlendirmesi yapılan çalışmalar hakem ya da hakemlere gönderilir. Çalışmalar, isimleri saklı tutulan hakem heyeti içinden, yazarın akademik unvanına göre daha üst unvanlı bir hakemin görüşü alınarak, aynen veya değiştirilmek suretiyle yayınlanır. Hakem incelemesi sonucunda yayımlanması uygun görülmeyen çalışmalar ise yazarına iade edilir. 5. Dergiye gönderilen makalenin yazarı, yayınlanan sayılarla sınırlı kalmak üzere çoğaltma, yayma, umuma iletim, temsil, işleme ve çeviri konusundaki mali hakları; basılı, görsel, işitsel, sayısal ve benzeri ortamlarda yurt içinde ve yurt dışında kullanılmak üzere inhisari ve süresiz olarak Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığına devretmiş sayılır. Dekanlık bu hakları üçüncü kişilere satış, yeniden üretme, devir, lisanslama ve yeniden yayma şeklinde de kullanabilir. Hakların kullanımı ile ilgili hususlar Fakülte tarafından belirlenir. 6. Dergide yayınlanan yazılardan dolayı Fakültenin herhangi bir hukuki ve cezai sorumluluğu yoktur; sorumluluk yazara aittir.
BOARDCAST PRINCIPLES 1. The Meliksah Law Journal is a peer reviewed journal. Published twice a year in June and December. 2. Articles that will be sent to the editor should be related to different areas of law. 3. Each submission should contain a title and an abstract of articles both in English and Turkish. Automatic title should not be used. Formal positions, institutional affiliations, communication address with call number and e-mails of the authors should be clearly within the submission. 4. Articles will initially be examined by the editorial board. After initial evaluation by the editorial board the articles will be sent to peer reviewer or reviewers whose name will not be explained to authors. Then according to the peer reviewers opinion, the submissions will be published or sent back to the authors for changing. As a result of peer review, the articles which is not appropriate to be published will be sent to authors. 5. The author of the article that sent to the journal, is considered to transfer his or her financial rights on print, distribution, public transmission, representation, processing and translation to the Deanship of Faculty of Law of Meliksah University indefinitely and restricted on the use of in printed, visual, digital and kind of other similar conditions in domestic and foreign publishing organs. Dean of the Faculty can exercise of these rights in the form of selling to third parties, reproduce, transfer, licensing and dissemination, too. Conditions with the use of rights considerations are determined by the faculty. 6. The Faculty shall not carry any legal criminal liabilities for the articles published in the Journal. All kinds of liabilities are belonging to the authors.
DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Veysel BAŞPINAR Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Hakan HAKERİ İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Y. Şevki HAKYEMEZ KTÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Prof. Dr. Cemil KAYA İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. İsmail KAYAR Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Hamdi MOLLAMAHMUTOĞLU Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Muhammet ÖZEKES Gediz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Haluk Hadi SÜMER Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Murat DOĞAN Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Osman KAŞIKÇI Fatih Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Ali Şafak BALI Afyon Kocatepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Tekin MEMİŞ İstanbul Şehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. M. Akif KÜTÜKÇÜ Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesi BOARD OF ADVISORS Prof. Dr. Veysel BAŞPINAR Ankara University Faculty of Law Prof. Dr. Hakan HAKERİ Istanbul Medeniyet University Faculty of Law Prof. Dr. Y. Şevki HAKYEMEZ KTU Faculty of Economics and Administrative Sciences Prof. Dr. Cemil KAYA İstanbul University Faculty of Law Prof. Dr. İsmail KAYAR Erciyes University Faculty of Law Prof. Dr. Hamdi MOLLAMAHMUTOĞLU Çankaya University Faculty of Law Prof. Dr. Muhammet ÖZEKES Gediz University Faculty of Law Prof. Dr. Haluk Hadi SÜMER Selçuk University Faculty of Law Prof. Dr. Murat DOĞAN Erciyes University Faculty of Law Prof. Dr. Osman KAŞIKÇI Fatih University Faculty of Law Prof. Dr. Ali Şafak BALI Afyon Kocatepe University Faculty of Law Prof. Dr. Tekin MEMİŞ İstanbul Şehir University Faculty of Law Prof. Dr. M. Akif KÜTÜKÇÜ Zirve University Faculty of Law
YAYIN KOMİSYONU Doç. Dr. Ahmet BAŞÖZEN Doç. Dr. Hayrettin EREN Doç. Dr. Cengiz GÜL Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV EDİTÖRLER Yrd. Doç. Dr. Sinan OKUR Arş. Gör. Yusuf GÜLEŞCİ Arş. Gör. Serdar YILDIRIM DERGİNİN SÜREKLİ YAZARLARI Doç. Dr. Ahmet BAŞÖZEN Doç. Dr. Hayrettin EREN Doç. Dr. Cengiz GÜL Doç. Dr. Server SÜLEYMANLI Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Doç. Dr. Farhad MEHDİYEV Yrd. Doç. Dr. Sinan OKUR Yrd. Doç. Dr. İsmayıl İSMAYILLI Öğr. Gör. Zairbek MALASHEV Öğr. Gör. Ömer ÇELEN Öğr. Gör. Musa İYİLER Öğr. Gör. Melike YAĞOĞLU Arş. Gör. A. Furkan İLHAN Arş. Gör. Vildan BALCI Arş. Gör. İmran AKTÜRK Arş. Gör. Yusuf GÜLEŞCİ Arş. Gör. Serdar YILDIRIM EDITORIAL BOARD Assoc. Prof. Dr. Ahmet BAŞÖZEN Assoc. Prof. Dr. Hayrettin EREN Assoc. Prof. Dr. Cengiz GÜL Assoc. Prof. Dr. Mübariz YOLÇİYEV EDITORS Assist. Prof. Dr. Sinan OKUR Res. Asst. Yusuf GÜLEŞCİ Res. Asst. Serdar YILDIRIM PERMANENT AUTHORS OF JOURNAL Assoc. Prof. Dr. Ahmet BAŞÖZEN Assoc. Prof. Dr. Hayrettin EREN Assoc. Prof. Dr. Cengiz GÜL Assoc. Prof. Dr. Server SÜLEYMANLI Assoc. Prof. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Assoc. Prof. Dr. Farhad MEHDİYEV Assist. Prof. Dr. Sinan OKUR Assist. Prof. Dr. İsmayıl İSMAYILLI Lecturer Zairbek MALASHEV Lecturer Ömer ÇELEN Lecturer Musa İYİLER Lecturer Melike YAĞOĞLU Res. Asst. A. Furkan İLHAN Res. Asst. Vildan BALCI Res. Asst. İmran AKTÜRK Res. Asst. Yusuf GÜLEŞCİ Res. Asst. Serdar YILDIRIM
İÇİNDEKİLER Makaleler Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Kurulan (Meslek Edinilmiş) Geçici İş İlişkisi... 13 Prof. Dr. Emir ALİYEV - Seymur TALIBOV Enerji Güvenliği, Enerji Kaynakları Kavramları Açısından Hazar Havzasındaki Hukuki Durum... 25 Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Azerbaycan Hukukunda Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarının Korunması... 39 Yrd. Doç. Dr. İsmayıl İSMAYILLI Azerbaycan Mülki Mecellesinde Temerrüt Faizi ile İlgili Düzenlemelerin (AMM m. 445.7 ve 449) Değerlendirilmesi... 71 Arş. Gör. Derya Başak MEDENİ Yaşlılık Aylığının Koşulları... 85 Deyanet TAĞIYEV Azerbaycan Hukukunda Faktöringin Hukuki Niteliği... 119 Turgay ŞEN The Legal Bases of the Colaboration of the Republic of Turkey and the Republic of Moldova Introduction... 143 Kitap Tanıtımı Res. Assist. Yusuf GÜLEŞCİ Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi (Yrd. Doç. Dr. Ercüment ÖZKARACA)... 161 Res. Assist. Yusuf GÜLEŞCİ Kira Hukuku (Doç. Dr. M. Murat İNCEOĞLU)... 163 Akademik Etkinlikler Türk İslam Coğrafyasında İnsan Hakları İhlalleri... 167 Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Din ve Vicdan Özgürlüğü... 169 Avukatlık Kanun Taslağı... 170 Sözleşme Hukukunun Temel Problemleri... 171
CONTENTS Articles Temporary Employment Realitionship via Private Employment Agencies (Profession Acquired)... 13 Prof. Dr. Emir ALİYEV - Seymur TALIBOV Energy Security, Energy Resources Legal Situation in the Caspian Sea in Terms of Concepts... 25 Assoc. Prof. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Intellectual and Industrial Property Rights Protection in the Azerbaijani Law System... 39 Assist. Prof. Dr. İsmayıl İSMAYILLI Evaluatıon of Regulations Regarding Default Interest in Azerbaijan Civil Code... 71 Res. Assist. Derya Başak MEDENİ Terms of Old Age Pension... 85 Deyanet TAĞIYEV The Legal Nature of Factorıng Transaction in Azerbaijan Law... 119 Turgay ŞEN The Legal Bases of the Colaboration of the Republic of Turkey and the Republic of Moldova Introduction... 143 Book Review Arş. Gör. Yusuf GÜLEŞCİ Reverse the Effect of Collective Bargaining (Assist. Prof. Dr. Ercüment ÖZKARACA)... 161 Arş. Gör. Yusuf GÜLEŞCİ Rent Law (Assoc.Prof. Dr. M. Murat İNCEOĞLU)... 163 Academic Activities Türk İslam Coğrafyasında İnsan Hakları İhlalleri... 167 Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Din ve Vicdan Özgürlüğü... 169 Avukatlık Kanun Taslağı... 170 Sözleşme Hukukunun Temel Problemleri... 171
Kitap Tanıtımı
Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi (Yrd. Doç. Dr. Ercüment ÖZKARACA) Arş. Gör. Yusuf GÜLEŞCİ * Yrd. Doç. Dr. Ercüment Özkaraca nın doçentlik tezi olarak yayınlanan Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi isimli eserinde, iş hukukunun kaynakları arasında yer alan toplu iş sözleşmelerinin yürürlük tarihinin imza tarihinden önceki bir tarih olarak geriye etkili kılınması inceleme konusu yapılmıştır. Bilindiği üzere İş Hukukunun diğer hukuk dallarından farklı, kendine özgü kaynakları bulunmaktadır. Bunlardan biri ve en önemlisi Toplu İş Sözleşmeleri dir. Öğretide de belirtildiği üzere iş ilişkilerini, genel, soyut, objektif, normatif mahiyette hükümlerle düzenleyen; bu bağlamda da maddi anlamda kanun niteliği taşıyan, diğer bir tanımla objektif hukuk yaratan başka hiçbir özel hukuk sözleşmesi bulunmamaktadır. Toplu iş sözleşmeleri, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeleri ifade etmektedir. Toplu iş sözleşmesi hakkı 1982 Anayasası nın sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler bölümünde yer alan 53. maddesinde düzenlenmiş anayasal bir hak tır. İş hukukunun kendine özgü kaynakları arasında yer alan ve önemli bir yer tutan toplu iş sözleşmelerinin nasıl yapılacağı 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu nda düzenlenmiştir. Kanunda toplu iş sözleşmesinin yapılabilmesi belirli bir prosedüre bağlanmıştır. Kanun un yedinci ve onbirinci bölümleri, 44 madde (33.-75. maddeler arası) toplu iş sözleşmesine ilişkin hükümleri içermektedir. Buna göre, toplu iş sözleşmesi işçi sendikasının ÇSGB na başvurarak yetki belgesi alması ve yetkinin kesinleşmesi üzerine toplu görüşme yapılması, görüşmelerde uyuşmazlık çıkması halinde barışçıl çözüm yolları adlandırılan, arabulucu tayini, arabulucunun taraflar arasında uzlaşma sağlamaya çalışması süreci içinde görüşmeler başladıktan sonra mutabakat sağlandığı anda bağıtlanmaktadır. Arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanamaması durumunda, mücadeleci çözüm yolları denilen, yasak olmadığı iş ve işyerlerinde * Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ABD.
162 Kitap Tanıtımı MÜHFD C. III, S. 1 (2014) grev ve lokavt yoluna da başvurulabilmekte, bu süreç esnasında da sözleşme imzalanabilmektedir. Toplu iş sözleşmesinin yapılması sürecinde bir uyuşmazlık söz konusu olmaksızın kısa süre içinde bağıtlanması uygulamada oldukça nadiren rastlanan bir durumdur. Bunun yerine sürecin oldukça uzun olduğu bazen yıllar aldığı görülmektedir. Toplu iş sözleşmelerinin makul bir süre içinde bağıtlanamaması, bu sözleşmeden beklenen faydaların elde edilememesine yol açmaktadır. Toplu iş sözleşmesinin bağıtlanma sürecinde yaşanan gecikmelerin yarattığı sakıncaları gidermek amacıyla sözleşmenin yürürlük başlangıcı imza tarihinden önceki bir tarih olarak belirlenerek sözleşme geriye etkili kılınmaktadır. Toplu iş sözleşmesinden ve bu kapsamda sözleşmenin geriye etkili kılınan hükümlerinden yararlanma koşulları Türk Toplu İş Hukukunun en tartışmalı konuları arasında yer almaktadır. Yazar bu tartışmalı alana ilişkin olarak toplu iş sözleşmelerinin geriye etkisini kapsamlı şekilde ele almıştır. Çalışma, toplu iş hukukunun yanında, bireysel iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku ile bağlantılı olarak incelenmiştir. Birinci bölümde, toplu iş sözleşmesinin süresine ilişkin yasal esaslar, sözleşmenin yürürlüğe girmesi, bu kapsamda yürürlük başlangıcının geriye götürülmesi kavramı ve bu uygulamanın dayanakları, geriye etkinin zaman bakımından ve yürürlüğü geriye götürülebilecek hükümler açısından sınırları incelenmiştir. İkinci bölümde, yürürlük başlangıcı geriye götürülen bir toplu iş sözleşmesinden kimlerin hangi koşullarla yararlanabileceği ayrıntılı olarak değerlendirme konusu yapılmıştır. Üçüncü ve son bölümde, konu disiplinler arası boyutları ile ele alınmış ve toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıcının geriye götürülmesinin üçlü iş ilişkilerinde işverenlerin sorumluluğuna, taraf işçi sendikasına ödenecek üyelik aidatlarına, işverenin sosyal güvenlik hukuku kapsamındaki yükümlülüklerine ve iş mahkemelerinin görevine etkisi üzerinde ayrıntılı olarak durulmuştur.