ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri 2013-11 News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
Silifke Kalesi Kazısı 2012 Excavations at Silifke Citadel 2012 Ali BORAN İshak KOZAK Nur BAKAR Şengül BAYAR Zeynep KETİL Mersin - Silifke Kalesi nde, başkanlığımızdaki ekip tarafından 24 Ağustos - 20 Ekim tarihleri arasında kazı ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir*. Bu yıl kalenin ortasında, cami ve onunla bağlantılı cadde, sokak ve evlerden oluşan Osmanlı Dönemi kale şehir dokusunun bir bölümü ortaya çıkarılmıştır. Toplam 2920 m 2 lik bir alanda kazı, 4.000 m 2 lik bir alanda da temizlik ve alan düzenleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Kazı Çalışmaları (Res. 1-2) Cami A-21 Mekânı: Kalenin orta bölümünde, kuzeygüney yönünde uzanan, 12,00x8,80 m. ölçülerinde, dikdörtgen planlı bu yapının, kalenin mescidi olduğu anlaşılmıştır. Hemen kuzeyine bitişik durumda, düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş üzeri beşik tonoz örtülü, dikdörtgen planlı bir sarnıç bulunmaktadır. Yapının üzerindeki bitki ve moloz taşların temizliğiyle başlayan çalışmalar, güneyindeki, doğu-batı yönünde uzanan duvarın iç kısmında ana zemine ulaşabilmek amacıyla sürdürülmüştür. Yapının güneyinde moloz taş ve toprak sıva kullanılarak örülmüş bir duvar kalıntısı ile bu duvarın ortasında düzgün kesme taşlarla yapılmış yarım sekizgen biçimli bir mihrap nişi ortaya çıkarılmıştır. Doğudan batıya doğru daralan diğer bir duvar üzerinde de iki adet niş tespit edilmiştir (Res. 3). * Kazıya Yrd. Doç. Dr. Y. Karaca, Yrd. Doç. Dr. T. Bozkurt, Öğr. Gör. M. Mutlu, Öğr. Gör. N. Bakar, Ögr. Gör. İ. Kozak, Arş. Gör. H. Sözlü, Uzman Z. Erdal, Sanat Tarihçiler Z. Kübra Ketil ve Ş. Bayar ile lisans öğrencileri katılmıştır. Bakanlık temsilcisi olarak Arkeolog D. M. Alper görev yapmıştır. Kazıda 48 işçi çalıştırılmıştır. Tüm katılanlara sonsuz teşekkürler. Kazı, Kültür ve Turizm Bakanlığının tahsis ettiği ödenekle yapılmıştır. Silifke Belediyesi malzeme desteğinde bulunmuş, Silifke Kaymakamlığı da bürokratik işlemlerde yardım ve desteğini eksik etmemiştir. Ayrıca Silifke Müzesi çalışanları ve özellikle müdüre İ. Öztürk ün özverili katkıları olmuştur. Başta Bakanlık yetkilileri olmak üzere tüm kurumlara teşekkürü bir borç bilirim. Excavation and restoration work at the Silifke Citadel in Mersin province were carried out by a team led by the authors between 24 August and 20 October*. This year s work brought to light part of the Ottoman urban texture with the mosque in the centre of the citadel and connected streets and houses. Excavations covered an area of 2920 m 2 while cleaning work covered 4,000 m 2. Excavations (Figs. 1-2) Mosque Room A-21: The rectangular building measuring 12.00x8.80 m. and extending in a north-south direction in the centre of the citadel was understood to be the masjid of the citadel. Adjoining it on the north side is a rectangular cistern built with ashlars and roofed with a barrel vault. The work started with the removal of vegetation and rubble covering the structure and excavations continued down to the floor level in the southern part. The remains of the south wall show it was built with rubble and mud mortar and a semi-octagonal mihrab niche built with finely dressed stones (Fig. 3). In the north-west part of the room is a doorway 0.97 m. wide and whose east jamb is decorated with rumi and half-star motifs. Among the small finds uncovered in the * The team members were Asst. Prof. Dr. Y. Karaca, Asst. Prof. Dr. T. Bozkurt, Instructors M. Mutlu, N. Bakar, and İ. Kozak, research assistant H. Sözlü, Uzman Z. Erdal, art historians Z. Kübra Ketil and Ş. Bayar as well as undergraduate students. State representative was archaeologist D. M. Alper. Excavations were carried out with 48 workers. We are indebted to all the participants. The work was conducted with financing by the Ministry of Culture and Tourism. The Silifke Municipality contributed with supplies while the Silifke Kaymakamlığı supported with the administrative part of the work. Furthermore, the staff of Silifke Museum and particularly its director İ. Öztürk made great contributions. We would like to thank all the institutions, above all the Ministry authorities. 134
KAZI RAPORLARI Res. 1 Silifke Kalesi nin hava fotoğrafı (THK arşivi) Fig. 1 Aerial photo of Silifke Citadel (archives of Turkish Aeronautical Association) Res. 2 Silifke Kalesi, 2012 kazı öncesi Fig. 2 Silifke Citadel before excavations in 2012 Mekânının kuzeybatısında, doğu pervazı Rumi ve yarım yıldız motifleri ile bezeli olan 0,97 m. genişliğinde bir kapı açıklığı vardır. Kazıda taş yığınları arasında istiridye biçimli taş süsleme parçaları, mermer sütun, başlık ve çeşitli mimarlık elemanlarına ait parçalar, üzerinde yelpaze süslemeleri olan taş malzemeden mimari bir öğe, oluklu çörten ve zeminde 1,97 m. uzunluğunda, 0,38 m. çapında bir sütun ele geçmiştir. Alanda ayrıca sırlı, sırsız seramik ve lüle parçaları; çivi, bıçak gibi bazı metal malzeme parçaları, Latince bir kitabe parçası da bulunmuştur. A-21 Mekânı I. Yol: A-21 in batısından başlayıp, doğubatı yönünde A-5 mekânlarına kadar 36,00 m. kadar uzanan, 2,05 m. genişliğindeki bir yol kale içindeki ulaşımı sağlamakta, mekânlar arası bağlantıyı kurmaktadır. A5-I-II-III Mekânları: Kalenin batısında, kuzey surlarına bitişik ana binaların güneyindeki, yan yana sıralanmış yapı grubudur. Moloz, kesme taş ve toprak dolgu kaldırılarak toprak zemine ulaşılmıştır. Birbirine bitişik dikdörtgen planlı yapıların beden duvarları moloz taş, düzgün kesme taş ve devşirme malzemeler ile toprak harç kullanılarak inşa edilmiştir ve kısmen sağlam durumdadırlar. I. Mekân: Kuzey güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir yapıdır. Kuzeydoğudan bir kapı açıklığıyla A-21 Mekânı I. Yola, kuzeybatıdaki bir diğer kapı açıklığı ile de kuzeyindeki alana bağlanmaktadır. II. Mekân: I. Mekân ın hemen batısında kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir yapıdır. Yapının güney ve güneybatı duvarı ile kuzeybatı köşesinde birer niş yer almaktadır. Kuzeybatısındaki kapı açıklığıyla A5-3 Mekânı na geçilmektedir. filling are stone ornament fragments in the form of oyster shells, fragments belonging to marble columns, capitals and various architectural elements, a stone architectural element decorated with fan motif, gargoyle with channel and a column shaft 0.38 m. wide and 1.97 m. long uncovered on the floor. Other finds include glazed and unglazed potsherds and smoking pipes, some metal fragments belonging to nails or knives and a fragment of a Latin inscription. Room A-21 Street I: This street is 2.05 m. wide and extends 36.00 m. starting from west of A-21 to the A-5 further west. It provides circulation within the citadel. Rooms A5-I-II-III: This is a group of structures located south of the main buildings adjoining the north city walls in the western part of the citadel. The filling of rubble, cut stones and earth was removed, and the earth floor was reached. These rectangular rooms adjoin each other. Their walls, which are partially extant, were built with rubble, cut stones and spolia using mud mortar. Room I: This rectangular room extends in a north-south direction. A doorway in the north-east part leads into Room A-21 Street I while another doorway in the northwest connects to the area to the north. Room II: This rectangular adjoining Room I on the west room extends in a north-south direction. There is a niche on the south, south-west walls and north-west corner. A doorway in the north-west side leads into Room A5-3. Room III: It lies right west of A5-2. Although its plan is not regular, it extends roughly in a north-south direction and measures about 6.30x4.51 m. It opens into A5-Street I via a doorway. 135
KAZI RAPORLARI Res. 3 Silifke Kalesi Camisi Fig. 3 Silifke Citadel Mosque Res. 4 Silifke Kalesi, 2012 Kazı sonrası Fig. 4 Silifke Citadel after excavations in 2012 III. Mekân: A5-2 nin hemen batısındadır. Düzgün bir plan göstermese de kuzey-güney yönünde ve yaklaşık 6,30x4,51 m. ölçülerindedir. A5-I. Yol a bir kapı açıklığı ile doğrudan bağlantılıdır. Room A5-IV: It is located west of the above-mentioned rooms. There is a doorway in the north-west corner. Small finds in this area include stone and metal objects as well as glazed and unglazed pottery. A5-IV Mekânı: Önceki mekânların batısında yer almaktadır. Kuzeybatı köşesinde bir kapı açıklığı ortaya çıkarılmıştır. Bu alanda taş ve metal objeler ile sırlı-sırsız seramik parçaları bulunmuştur. Room A5-V: This quadrangular room extends in an eastwest direction and is located south of A5-IV. There is a doorway in the south-east corner and a hearth niche in the west wall. Small finds include glazed and unglazed pottery, wood fragments and a small marble column fragment. A5-V Mekânı: A5-IV ün güneyinde yer alan, doğu-batı yönünde uzanan dörtgen bir plan şemasına sahiptir. Güneydoğu köşesinde bir kapı açıklığı, batı duvarında bir ocak niş yer almaktadır. Bu alanda, sırlı ve sırsız Room A5-XVI: It adjoins the east wall of A5-XV and is located west of A8-Street II. There are three niches in its Res. 5 Silifke Kalesi kazı yapılan alanın hava fotoğrafı Fig. 5 Silifke Citadel, aerial photo of excavation areas 136
KAZI RAPORLARI Res. 7 Silifke Kalesi, kazı sonrası rölöve planı Fig. 7 Silifke Citadel, relevé after the excavations Res. 6 Geçici koruma yapılan kazı alanı Fig. 6 Excavation area under temporary protection seramik parçaları, ahşap parçaları ve küçük bir mermer sütun parçası bulunmuştur. A5-XVI Mekânı: A5-XV in doğu duvarına bitişik olup, A8-II. Yol un batısındadır. Kuzey duvarında ortadaki ocak olmak üzere üç adet niş bulunmaktadır. Güney duvarının ortasında bir diğer niş ve güneydoğuda bir kapı açıklığı görülmektedir. Bu alanda, sırlı sırsız seramik parçaları ele geçmiştir. A5-XVII Mekânı: A5-XV in güneyinde, A5-XVI nın güneybatısındadır. Kazı neticesinde mekânın kuzey, doğu ve batı duvarları tespit edilmiştir. Bu alanda, Osmanlı Dönemi ne ait sırlı sırsız seramik parçaları bulunmuştur. A21-I. Yol - VIb Mekânı: A21-I. Yol VIIa nın doğusunda doğu-batı yönünde uzanan dörtgen bir plana sahiptir. Kuzeybatı ve kuzeydoğu duvarında birer adet kapı açıklığı vardır. Burada da sırlı ve sırsız seramik parçaları bulunmuştur. Çizim, Belgeleme ve Geçici Koruma Kazı alanları ve buluntularının fotoğraflama ve çizim işlemleri yapılmıştır (Res. 4-5). Yağmur suları ve fiziki müdahalelere karşı kazı sonucunda ortaya çıkan duvarların üzerlerine kum torbaları yerleştirilerek basit koruma ve güçlendirme önlemi alınmıştır (Res. 6-8). Res. 8 Silifke Kalesi 2011, 2012 kazı yapılan alanlar ile yapılacak alanların genel planı Fig. 8 Silifke Citadel, general layout showing 2011, 2012 and future excavation areas north wall, and the central one is a hearth. There is another niche in the middle of the south wall and a doorway in the south-east. Glazed and unglazed pottery fragments were found in this area. Room A5-XVII: It is located south of A5-XV and southwest of A5-XVI. Excavations brought to light the north, east and west walls. Fragments of glazed and unglazed pottery from this area date to the Ottoman period. Room A21-Street I Room VIb: This quadrangular room extending in an east-west direction is located east of A21-Street I-VIIa. There is a doorway in the north-west and north-east walls. Fragments of glazed and unglazed pottery were found here. Drawings, Documentation and Temporary Protection The excavation areas and finds were photographed and drawn (Figs. 4-5). Exposed walls were taken under simple protection against rainfall, and other physical interventions with sandbags placed on their tops (Figs. 6-8). 137