LUNUX UBUNTU İŞLETİM SİSTEMİ ÜZERİNDE SES KARTI ESASLI APRS SİSTEMİNİN KURULMASI(SOUNDMODEM-XASTIR) TA9J Prof.Dr. İsmail Çakmak, e-mail: ismailcakmak@gmail.com ÖZET: Ototamik Pozisyon Belirleme Sistemi(APRS) ana bileşenleri; internet aktarma birimi(i-gate), dijital tekrarlayıcı(digipeater) ve bireysel kullanıcı APRS sistemi şeklindedir. Bu bileşenlerden internete aktarma işlemi sayesinde bireysel kullanıcılar ve dijital tekrarlayıcılar internet üzerinde http://aprs.fi/ adresinden takip edilmektedir. İnternet üzerinden bireysel kullanıcının konumu, hızı, yüksekliği, dinlemede olduğu frekans ve vereceği kısa mesaj görülebilmektedir. Bu bilgiler acil-afet haberleşmesinde kolaylıklar sağlamaktadır. İnternet aktarma birimi(i-gate)'ne tekrarlama özelliği de eklenirse internete aktarma ve tekrarlama(i-gate DIGI) işlevlerini birlikte görecektir. Böyle bir sistem yüksek bir noktaya kurulduğunda duyduğu APRS sinyallerini internete aktaracak ve aynı zamanda tekrarlayacaktır. I-GATE-DIGI bir bigisayar ve bir VHF telsiz ile kurulabilmektedir. Bunun için telsizin bir arabirim devresi ile bilgisayara bağlanması gerekmektedir (/uploads/5427456-arabirim.pdf). APRS I-GATE kurulumu ile ilgili yaygın olarak kullanılan MS Windows XP yazılımı UIVIEW ile ilgili bilgiler TRAC web sitesi /uploads/9636770-aprs-i-gate.pdf adresinde mevcuttur. Bu yazılım modem veya ses kartı ile birlikte kullanılmaktadır. Microsoft Windows Xp işletim sisteminin desteğini durdurduğu ve hızla gelişen teknoloji sayesinde bir müddet sonra bu yazılımla çalışan bilgisayarların kalmayacağı muhtemeldir. MS Win 3.1, MS Win98, MS Win2000 işletim sistemleri ne kadar sıklıkla kulanılmaktadır? Bunun yanunda Uview32 programının yazarı Roger Barker G4IDE 'nın vefat ettiği ve yazılım desteğinin bulunmadığı dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda bir başka işletim sistemi üzerinde APRS çalışması yapılması kaçınılmaz olacaktır. Windows dışında ikinci en önemli alternatif açık kaynak kodlu esasına dayalı Linux işletim sistemidir. Linux işletim sistemleri Ubuntu, Redhat, Suse, Mandrake ve Pardus gibi farklı isimlerde dağıtılmaktadır. Son yıllarda Ubuntu işletim sistemi çok kullanılmaktadır. Bu makalede Ubuntu işletim sistemi üzerinde soundmodem ve Xastir yazılımı ile APRS I-GATE DIGI kurulumu anlatıcaktır. Ubuntu işletim sistemi Ubuntu'nun resmi veya Türkiye sitesinden 32 veya 64 bit sürümu ücretsiz olarak temin edilebilir. Kullanılan bilgisayara göre eski ubuntu versiyonları da internet üzerinen indirilebilir. Soundmodem Xastir yazılımı önceki versiyonları kapasitesi düşük bilgisayarlara da yüklenmektedir. Her iki yazılım ülkemizde kolay ve ucuza temin edilen Aselsan 4822 VHF sabit telsizler ile çok uyumlu çalışmaktadır.
1. SOUNDMODEM YAZILIMININ KURULUMU VE AYARLARI Terminal üzerinde sudo apt-get install komutu ile sırayla aşağıdaki yazılımları kurunuz. sudo apt-get install ax25-apps sudo apt-get install ax25-tools sudo apt-get install ax25-xtools Terminal üzerinde aşağıdaki komutu yazınız. sudo apt-get install soundmodem Aşağıdaki gibi bir pencere gelecek ve Evet (Y) diyerek kuruluma devam ediniz.
Kurulum tamamlandığında terminal aşağıdaki gibi olmalıdır.
Terminal üzerinden aşağıdaki gibi sudo soundmodemconfig komutunu kullanarak soundmodem için gerekli ayarları yapınız.
FILE menüsünden NEW-CONFIGURATION admılarını izleyerek gelen pencerede bir isim yazın örneğin APRS(ben TA9J yazdım buraya yazılan isimin bir önemi yoktur sizde çağrı işaretinizi yazabilirsiniz) OK butonuna bastıktan sonra. Soundmodem Configurator aşağıdaki gibi olmalıdır.
TA9J yazan kısıma sol-fare tuşu ile tıklandığında görünüm aşağıdaki gibi olacaktır. Burada Mode: Alsa, Audio Driver : plughw:0,0 ve PTT Driver: /dev/ttys0 olacak şekilde aşağıdaki gibi ayarlarınızı yapınız.
FILE MENUSUNDEN FILE-NEW-CHANNEL Seçeneğini seçiniz TA9J nın hemen altında Channel 0 yazan kısmı göreceksiniz.
Channel 0 üzerine tıkladığınızda görünüm aşağıdaki gibi olacaktır.
MODULATOR-MODE : AFSK, Demodulator-Mode: AFSK olarak değiştiriniz.
PACKET IO kısmında Calsign yazan yere I-gate Dıgi çağrı işaretini giriniz. Ayarlar hemen hemen tamlanmıştır. FILE-EXIT menusünden programdan çıktığınızda otomatik olarak ayarlar kendiliğinden kaydedilmiş olacaktır. Soundmodem yazılımının ses kartını tanıması için bilgisayarınızı yeniden başlatınız. Terminalden sudo gedit /etc/ax25/axports komutu ile axports dosyasını açınız
axports dosyasını gedit (geditms WORDPAD programına benzer bir kelime işlemcidir) ile açtığınızda görünüm aşağıdaki gibidir. Bu dosyanın 8 nci satırını #1 OH2BNS-1 1200 255 2 144.675 MHz (1200 bps) sm0 2 144.800 MHz (1200 bps) TA9J-3 1200 255 şeklinde değiştiriniz(ta9j-3 yerine kendi I-Gate çağrı işaretinizi yazınız) Save butonu ile kaydedip çıkış yapınız.
Terminal üzerinden sudo soundmodemconfig komutunu yazarak soundmodem ayar arayüzünü tekrar açınız. Channel 0 üzerinde iken Diagnostics menüsünden spectrum ve modem seçeneklerini tıkladığınızda aşağıdaki pencereler açılıyorsa kurulum ve ayarlarınız tamam demektir.
Sooundmodem yazılımının APRS Packet sinyallerini çözebildiğini anlamak için 144.800 MHz frekansına ayarlı bir VHF cihazının hoparlör çıkışını bilgisayarınızın mikrofon girişine bağlayınız.
Eğer yukarıda belirtildiği gibi sinyalleri çözebiliyorsanız kurulum ve ayarlarınız tamamdır. APRS packet sinyalleri çözülemiyorsa ses kartı ve cihazınızn ses ayarlarında değişiklik yapmanız gerecektir. Öncelikle VHF telsizin ses çıkışını biraz düşük yapınız ve sonra terminalden alsamixer komutunu yazarak gelecek pencerde ses ayarlarını kısmaya çalışınız. Genelde düşük ayarlar iyi sonuç vermekle birlikte telszi ve ses karına bağlı oalarak değişiklik gözlenmektedir.
Soundmodem yazılımı kurulmuş demektir. Soundmodem kararlı, hızlı ve her packet sinyalini çözebilen ses kartı esaslı bir yazılımıdır.
2- XASTIR PROGRAMININ KURULUMU Yukarıda soundmodem yazılımının kurulumu ve çalıştırılması anlatılmaktadır. Soundmodem config jısmını kapatıp terminalden sudo soundmodem komutu ile soundmodem programını çalıştırınız. yeni bir terminal penceresi daha açınız(soundmodem ve Xastir ayrı ayrı terminal'lerde çalıştırmayı unutmayınız) Açmış olduğunuz yeni terminalde sudo xastir komutu ile Xastir programını çalıştırınız. Programın görünümü aşağıdaki gibi olacaktır.
Configure Station kısmını aşağıdaki gibi düzenleyiniz.
INTERFACE Menüsünden Interface Control seçeneğini tıklayınız.add butonuna basarak açılan pencereden önce AX25 TNC seçiniz ve ilave ediniz.
AX.25 Device name : sm0, ve diğer seçenekler yukarıdaki gibi olmalıdır. OK butonuna bastığınızda görünüm aşağıdaki gibi olmalıdır. Device 0 down yazdığı için soundmodem xastır programına entegre edilmemiş demektir. Start butonu ile aktif ettiğiniz Device 0 UP olmalıdır. Yukarıdaki pencerede(interface Control) tekrar add butonuna basarak Internt server ilavesi yapınız.
Pass-code olmadan verileri internete aktarılmamaktadır. Herçağri işareti için ayrı bir pass-code üretilmektedir. Bunun için terminalden callpass çağrı işareti yazarak belirleyiniz. Gelen pencerede Device 1 DOWN şeklindedir. START butonu ile aşağıdaki gibi aktif ediniz. FILE-CONFIGURE menüsünden CONFIGURE DEFAULTS kısmını aşağıdaki gibi düzenleyiniz.
File menusünden SAVE CONFIG NOV kısmını tıklayarak yapılan ayarları kaydediniz. 3-SOUND MODEM VE XASTIR YAZILIMININ SYNAPTIC ILE KURULUMU Terminal kullanark yazılımları yüklemek dışardan bakıldığında uzmanlik işi gibi görünse de sanıldığı kadar zor değildir. SYNAPTIC package manager programını kullanarak yukarıda bahsettiğmiz yazılımları tek seferde de kurmak mümkündür. Synaptic package manager Ubuntu ile kurulu gelmediğinden terminalden sudo apt-get install synaptic veya butonunu tıklayıp arama yaptırdıkdan sonra SYNAPTIC package manager programını kurabilirsiniz. Programı kurduktan sonra butonunu tıklayınız ve synaptic şeklinde arama yapınız ve synaptic programını çalıştırınız. Önce ax25 şeklinde arama yaparak ax25-tools ax25apps ax25-tools yazılımlarınısağ maus ile işaretlyiniz. İkinci olarak soundmodem ve üçüncü oalarak Xastir yazılımını seçerek apply butonu ile yükleyiniz. Soundmodem ve Xastir kurulumu yukarıda anlatıldığı gibidir.