T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ SOYGUN ALARM SİSTEMLERİ MALZEME BAĞLANTILARI ANKARA 2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1...3 1. SOYGUN ALARM SİSTEMİ ELEMANLARI...3 1.1. Soygunlara Karşı Alınacak Önlemler...3 1.1.1. Alarm Sistemi...4 1.1.2. Alarm Merkezi ve Önemi...4 1.2. Soygun Alarm Sistemi Elemanları...6 1.3. Kablolu / Kablosuz Soygun İhbar Sistemleri...6 1.4. Sistemlerde Kullanılan Temel Ürünler...7 1.5. Soygun Alarm Kontrol Paneli...9 1.5.1. Dört Zon Kontrol Paneli...10 1.5.2. Altı Zon Kontrol Paneli...10 1.5.3. Yedi Zon Kontrol Paneli...10 1.5.4. Sekiz Zon Kontrol Paneli...11 1.5.5. On Zon Kontrol Paneli...11 1.5.6. On İki Zon Kontrol Paneli...12 1.5.7. On Dört Zon Kontrol Paneli...12 1.5.8. On Beş Zon Kablosuz Kontrol Paneli...12 1.5.9. On Altı Zon Kontrol Paneli...13 1.5.10. Yirmi Dört Zon Kontrol Paneli...13 1.6. Keypad (Tuş Takımı) Çeşitleri...13 1.6.1. Otuz İki ( 32 ) - Karakter LCD Keypad...14 1.6.2. Yirmi Dört ( 24 ) Karakter LED Keypad (Yatay)...15 1.6.3. Yirmi Dört ( 24 ) Karakter LED Keypad (Dikey)...16 1.7. Sistem Aksesuarları ve Yazılım...16 1.7.1. Hand-Held Plug-in Hafıza Anahtarı...16 1.7.2. Telefon Hattı Adaptörü...17 1.7.3. Espload Programlama Yazılımı...17 1.7.4. Hub ve Hat İzolasyonu...17 1.7.5. WinLoad Programlama Yazılımı...18 1.8. Kablolu/Kablosuz Zon Genişleme Modülleri...19 1.8.1. Dört (4) - Zon Genişleme Modülü...19 1.8.2. Sekiz (8) Zon Genişletme Modülü...19 1.8.3. Kablosuz Genişletme Modülü...20 1.9. PGM Genişletme Modülleri...20 1.9.1. Dört (4) PGM Genişletme Modülü...20 1.10. Özel Aksesuar Modülleri...21 1.10.1. Dokunmatik, Ses Kumandalı Devreye Alma / Devreden Çıkarma Modülü...21 1.10.2. Yazıcı Modülü...21 1.11. Yüksek Güvenlikli Alarm Sistemleri, Erişim Kontrollü Ev Otomasyon Sistemleri.22 1.11.1. Kontrol Panelleri...22 1.11.2. Sistem Aksesuarları ve Yazılım...23 1.12. Kablolu ve Kablosuz Zon Genişleme Modülleri...25 1.12.1. Standart Kapı Kablosuz Kontağı...25 1.13. Erişim Kontrol Modülleri...26 i
1.13.1. Alarm ve Erişim Kontrol Keypad Modülü...26 1.13.2. Erişim Kontrol Modülü...26 1.13.3. Güç Kaynağı Modülü...27 1.14. Kablosuz Transmitterler...27 1.14.1. Uzaktan Kumanda...29 1.15. Hareket Dedektörleri...29 1.15.1. Dijital Hareket Dedektörleri...29 1.15.2. Analog Hareket Dedektörleri...31 1.16. Özel Dedektörler Ve Aksesuarları...32 1.16.1. Cam Kırılma Dedektörü...32 1.16.2. Güvenlik Koruyucu...33 1.16.3. Dedektörlerin Montaj Ayağı...33 1.17. Lensler...33 1.18. Güvenlik Aksesuarları...35 1.18.1. Dijital Kominikatör...35 1.18.2. Sesli Arama Modülü...35 1.18.3. Regüleli Güç Kaynağı Ünitesi...36 1.18.4. Telefon Hattı Koruması...36 1.18.5. Tamper Kit...36 1.18.6. Metal Kutu...37 1.18.7. Plastik Kutu...37 1.19. Aktif Işın Bariyerleri...37 1.19.1. Dahili ve Harici Tip Aktif Işın Bariyerleri...37 UYGULAMA FAALİYETİ...39 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...41 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...42 ÖĞRENME FAALİYETİ-2...43 2. SOYGUN ALARM SİSTEMİ ELEMANLARININ BAĞLANTILARI...43 2.1. Dört Zon Kontrol Panelinin Programlanması...43 UYGULAMA FAALİYETİ...53 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...55 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...56 MODÜL DEĞERLENDİRME...57 CEVAP ANAHTARLARI...59 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...60 KAYNAKÇA...61 ii
AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 523EO0121 Elektrik Elektronik Teknolojisi Güvenlik Sistemleri Soygun Alarm Sistemleri Malzeme Bağlantıları Soygun alarm sistemi elemanlarını tanıtan ve bağlantılarının anlatıldığı öğrenme materyalidir SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI 10. Sınıf alan ortak dersleri başarı ile tamamlamış olmak Soygun alarm sistemlerinin bağlantılarını yapmak. Genel Amaç Gerekli donanım imkânı sağlandığında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesine uygun olarak her türlü binada, soygun alarm sistemlerinin bağlantılarını yapabileceksiniz. Amaçlar 1. Binanın yapısına, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesine uygun soygun alarm sistemi malzemelerini seçebileceksiniz. 2. Soygun alarm sistemlerinin bağlantılarını yapabileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Güvenlik sistemleri laboratuvarı, kontrol paneli, siren, tuş takımı, pır dedektör v.s. Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap, test, çoktan seçmeli, doğru yanlış vb.) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii
iv
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bir soygun alarm sistemi, evinize, işyerinize istenmeyen bir giriş teşebbüsünü algılar ve haber verir. Sistem bir kontrol paneline bağlı çeşitli algılama ve alarm cihazlarından oluşur. Kontrol paneli sistemin kalbi gibidir, algılama cihazlarına gelen tüm bilgileri yorumlayarak, alarm cihazlarının çalışmasını sağlar. Eğer sistem bir merkezî gözlem istasyonuna bağlı ise, sistemle ilgili tüm alarm, arıza ve durum bilgilerinin bu istasyona iletilmesini sağlar. Günümüzün gelişen teknolojisi, eskiden büyük binalarda görülebilen kontrol ve otomasyon fonksiyonlarını şimdi evinize getiriyor. Ev otomasyon sistemleri güvenlik algılama ve alarm özelliklerinin yanı sıra ısıtma, havalandırma, aydınlatma, ev aletlerinin kontrolü gibi pek çok konfor şartlarını düzenleyen, evinizde olup biten her şeyi size telefonla rapor edebilen, sizin de uzaktan telefonla kontrol edebileceğiniz sistemlerdir. Alarm sistemleri, güvenlik sistemleri projelerinde kullanılabilecek son derece kaliteli ve profesyonel soygun alarm sistemleridir. Soyguna karşı (Banka, kuyumcu, villa apartman daireleri, ofisler, fabrikalar, depolar vb.) mekânın büyüklüğüne veya işletmelerin çeşitliliğine bakmaksızın mekânda yüksek güvenlik sağlar. Ayrıca uluslararası haberleşme protokollerine uygun kominikatör çıkışı ile merkezî gözlem istasyonuna bağlantı yapılabilir. Sistemde soygun haricinde yangın, gaz kaçağı, su baskını vs. gibi tehlikelere karşı da önlem alınabilir. Sonuç olarak bu özellikleri ile soygun alarm sistemleri günümüzde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu modülü tamamladığınızda soygun alarm sistemlerinin bütün olarak malzeme seçimini yapabilecek bilgi ve becerileri edinmiş olacaksınız. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Bu faaliyet sonunda gerekli donanım sağlandığında binanın yapısı ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesine uygun olarak soygun alarm sistemi malzemelerini seçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Soygun alarm sistemi elemanlarının, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesine uygun olarak nasıl seçildiğini araştırınız. Soygun alarm sistemi kurulmasında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi ile ilgili bilgi edininiz. Araştırma işlemleri için İnternet ortamından araştırma yapmanız ve soygun alarm sistemi montajı yapan işyerlerini, servisleri gezmeniz, bu konularda ön bilgi almanız gerekmektedir. 1. SOYGUN ALARM SİSTEMİ ELEMANLARI 1.1. Soygunlara Karşı Alınacak Önlemler İlk çağlardan bu yana insanlar sürekli korunmak ihtiyacındadırlar. Son yıllarda yaşanan olaylar gösterdi ki soygun ihbar ve alarm sistemlerine ihtiyaç artarak devam edecektir. İş yeriniz, deponuz, eviniz, villanız, vb. maddi ve manevi değeri olan mallarınızı soygun ve yangına karşı korumak en doğal ihtiyacınızdır. Yıllar boyu yoğun çalışmalar sonucunda elde edilmiş sermayenin bir günde kaybedilmesi, insanın aklına dahi getirmek istemediği korkunç bir olaydır. Soygun ihbar ve alarm sistemleri olaya caydırıcılık getirmekte, bütün olayları derhal alarm haber alma merkezine bildirmektedir. Alarm haber alma merkezi olayın doğruluk testini yaptıktan sonra ilgililere haber vererek; jandarma, polis, itfaiye ve işyeri sahiplerine ihbar ederek gereken önlemlerin hızla alınmasını sağlamaktadır. Böylece riskleri en aza indirmek mümkün olmaktadır. Soygun alarm sistemini kısaca özetlersek: Tüm işlemleri yapan sistemin beyni olan bir alarm paneli, bu panele bağlanan değişik özelliklerde dedektörler ve siren ünitesinden oluşur. Alarm sistemi genelde şifre yazarak devreye alınır ve çıkarılır. Bir olay anında siren çaldığı gibi telefonla arayarak da olayı haber verir. 3
1.1.1. Alarm Sistemi Alarm sistemi, hırsızlık, gasp, soygun, tehdit, haneye tecavüz, yangın, sağlık sorunu gibi durumlarda başkalarını sizin imdadınıza çağıran elektronik çözüm paketidir. Ev veya iş yerinizin konumuna, isteklerinize, içerideki yaşama tarzınıza ve bütçenize uygun olarak, tamamen size özel seçilmiş elektronik parçaların birbirleriyle entegre edilmesiyle oluşur. İstenmeyen durumu algılar ve alarm ulaştırır. Alarm verdiği zaman sirenle, ışıkla, otomatik telefon bağlantısıyla çevreye ve gerekli yerlere haber verir. İstenmeyen durumu; açılmaması gereken bir kapı veya pencerenin açılması, evde bir canlının hareket etmesi, cam kırılma sesinin çıkması gibi hâllerin oluşmasıyla anlar. İçerideki hareket ve yaşam tarzınıza bağlı olarak hangi bölümü ne zaman koruyacağınıza kendiniz karar verirsiniz ve alarm sisteminizi istediğiniz şekilde kullanabilirsiniz. Kurma ve kapama işlemleri bir şifrenin tuşlanarak girilmesi veya özel bir uzaktan kumandası ile gerçekleşir. 1.1.2. Alarm Merkezi ve Önemi Resim 1.1: Soygun alarm sistemi ile korunan bir ev Günümüzde hırsızlık ve gasp olayları artmıştır. Bunun doğal sonucu olarak güvenlik sistemlerine olan gereksinim daha çok ortaya çıkmıştır. Gasp olaylarını dikkate alırsanız, sadece alarm sistemi kurdurarak tam bir güvenlikten söz etmek doğru değildir ya da siz yokken yangın çıktığında alarmın tek başına çalması pek bir şey ifade etmeyecektir. Bu durumlarda, mevcut alarm sistemini alarm merkezi bağlantısı ile tam bir güvenlik unsuru hâline getirmek mümkündür. Böyle bir durumda merkezdeki uzmanlar derhal size ve olaya müdahale etmesini istediğiniz diğer kişilere ulaşacaktır. 4
Resim 1.2: Alarm merkezi Alarm merkezi, haftada 7 gün / 24 saat boyunca ulaşabileceğiniz, herhangi bir muhtemel istenmeyen durum karşısında başkalarını haberdar edebileceğiniz bir haberleşme imkânıdır. Buradaki amaç, muhtemel risklerin gerçekleşmesi durumunda yetkililere bilgi aktarmak ve olaya müdahale edilmesini temin etmektir. Alarm sistemleri günümüzde konutlarda ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak alarm sistemleri tek başına tam bir koruma sağlayamazlar. Örneğin, siz evde yokken evinizde yangın çıkarsa alarm sisteminiz hemen devreye girebilir, fakat alarma müdahale edecek birileri bulunmazsa sirenlerin çalması pek bir anlam ifade etmez. İşte bu ve buna benzer birçok noktada alarm, haber alma merkezlerindeki sistemi devreye sokar. Alarm, haber alma merkezine bağlıysa, lokal sirenler devreye girmese bile, yangın sinyali en geç 20 saniye içerisinde alarm haber alma merkezine ulaşır. Buradaki görevli operatör, olayı sizin önceden bildirmiş olduğunuz telefon numaralarına ve güvenlik birimlerine anında bildirir. Böylece alarm sisteminiz, dolayısıyla eviniz, işyeriniz, deponuz vb. 24 saat gözetim altında tutulmuş olur. Ayrıca, sadece yangın ve güvenlikle alakalı değil, 24 saat gözetime ihtiyaç duyulan her türlü kritik değer alarm haber alma merkezlerinden kontrol edilebilir. Abone tarafındaki alarm sisteminin panel ve bilgisayarına bağlı olarak, alarm haber alma merkezine yangın, baskın, soygun, tıbbi alarm, su baskını, açılış kapanış ve servis ile ilgili bilgiler iletilebilir. Sistemlerin açılış-kapanış özelliği ile hangi kullanıcının ne zaman açılış-kapanış yaptığı belirlenebilir. Böylece çok kullanıcılı sistemlerde kendi içinden soyulma riski ortadan kalkar. Açılış-kapanış saatleri ile işyeri mesai saatleri puantajı çıkarılabilir. Alarm haber alma merkezine servis ile ilgili mesajların gelmesi ile yanlış alarmlar büyük ölçüde azaltılabilir ve servis zamanından tasarruf sağlanabilir. Alarm haber alma merkezlerindeki DOWNLOADING/UPLOADING özelliği sayesinde merkezden program değişikliği yapılabilir veya siz tatildeyken alarm sisteminizi kurmayı unutmuşsanız, merkezdeki operatöre sistemi kurma talimatı verebilirsiniz. 5
1.2. Soygun Alarm Sistemi Elemanları Soygun alarm panellerinin, dedektör bağlanabilecek her biri değişik özelliklere sahip programlanabilen girişlere zone (bölge) denir. Bir girişe (zone) birden fazla detektör bağlamak mümkündür. Ancak birbirinden farklı özellikte giriş gerekirse panelin birden fazla zone girişine sahip olması gerekir. Örneğin gecikme tanıyan giriş ya da gecikme tanımadan direkt devreye giren giriş gibi. Alarm haber alma merkezleri özel güvenlik firmalarıdır. Alarm sistemleri bu merkezdeki bilgisayara bağlı çalışırlar. Olay anında bilgisayara alarm mesajı gönderirler. Alarm haber alma merkezindeki 24 saat görev yapan elemanlar gereken müdahaleyi yaparlar. Hiç bir sistem için %100 güvence vermek doğru değildir. Örneğin sadece kapıya kilit takarsanız güvenliğiniz %40 ise, alarm sistemi takınca %70 olur. Alarm haber alma merkezine bağlanınca %90 olur gibi. Ama alarm sistemi takılı bir yerin soyulması ile alarm olmayan bir yerin soyulması oranı çok farklıdır. Gözlemlenen olaylarda alarm olan yerlerde gerçekleşen soygunlar önceden planlanan ve soygun için başka alternatifi olmayan mecburi hedeflerdir. Oysa alarm sistemi olmayan yerler sıradan hedeflerdir. Örneğin bir sitede alarm sistemi olmayan evler varken alarm sistemi olan eve genelde girişim olmaz. 1.3. Kablolu / Kablosuz Soygun İhbar Sistemleri Soygun ihbar sistemleri, dedektörlerinden aldığı alarm bilgisini yorumlayarak çıkışlarını (siren telefon hattı vs.) aktif hâle getiren sistemlerdir. Şekil 1.1: Kablolu / kablosuz soygun ihbar sistemleri 6
Sistemin 3 temel işlevi vardır: Caydırıcılık Bilgilendirme Yetkili Mercileri Yönlendirme 1.4. Sistemlerde Kullanılan Temel Ürünler Alarm Paneli Resim 1.3: Alarm paneli Sistemin merkezidir. Girişlerden aldığı verileri yapılan programa göre yorumlayarak çıkışlarını aktif hâle getirir. Şifre Paneli Resim 1.4: Şifre paneli Sisteme şifrelerin girildiği, sistemin kurulup kapanmasını (ON/OFF) sağlayan tuş takımıdır. LED veya LCD modelleri mevcuttur. LCD modellerinde mesajlar Türkçe olarak görülebilir. 7
Haricî Siren Resim 1.5: Harici siren Sesli ve flaşlı olarak acil durum bildiren cihazdır. Kablosu kesildiğinde veya yerinden söküldüğünde de alarm duruma geçer. Manyetik Kontak Resim 1.6: Manyetik kontak Kapının veya pencerenin açılmasını algılayan cihazdır. Açılabilir noktalara konur. Kablolu veya kablosuz modelleri vardır. PIR - Hareket Dedektörü Resim 1.7: PIR hareket dedektörü Baktığı yöndeki tüm canlı cisimlerin hareketini algılayan cihazdır. 15 metre uzaklığa kadar 90 derecelik bir açıyla algılama yapar. İsteğe bağlı olarak hayvan algılamayan modelleri vardır. Kablolu veya kablosuz modelleri vardır. 8
Duman Dedektörü Resim 1.8: Duman dedektörü Yangın başlangıcında ortaya çıkan dumanı algılayan cihazdır. Kablolu veya kablosuz modelleri vardır. Uzaktan Kumanda Resim 1.9: Uzaktan kumanda Sistemin uzaktan kurulup kapanmasını sağlayan cihazdır. 1.5. Soygun Alarm Kontrol Paneli Sisteme ait tüm cihazların kontrolünü ve elektrik beslemesini sağlar. Birçoğu gelişmiş özelliklere sahiptir. Sistemin elektrik kesintilerinden etkilenmemesi için panel içinde akü bulunur. Yeni nesil panellerin tamamına yakını kominikatör ya da kominikatör+telefon arama cihazına sahiptir, bu sayede alarm durumunda; ya kominikatör ile (aboneyseniz) merkezî izleme istasyonuna uyarı sinyali gönderir ya da telefon arama cihazı vasıtasıyla önceden programlanmış telefon numaralarını arar. Bazı panellerde bulunan otomatik kurulum özelliği sayesinde, alarmı kurmayı unutsanız bile, sistem otomatik olarak her gün önceden programlanmış olan saatte kendisini kurar. Yeni nesil panellerin birçoğu, günümüzde yaygınlaşan radyo frekansı yayan (cep telefonları vb.) cihazlardan sistemin etkilenip yanlış alarm vermemesi için tesisatlarda hat sonu direnci kullanımını mümkün kılmaktadır. 9
1.5.1. Dört Zon Kontrol Paneli 1.5.2. Altı Zon Kontrol Paneli Şekil 1.2: Dört zon kontrol paneli Resim 1.10: Altı zon kontrol paneli 6 zon girişli olup, 8 farklı kullanıcı kodu kullanılabilir. 2 PGM çıkışı ve 1 alarm rölesi vardır. Bununla birlikte 1 siren çıkışı ve 1 yardımcı çıkış vardır. Metal kutu içerisinde olup hafızası yoktur. 1.5.3. Yedi Zon Kontrol Paneli Resim 1.11: Yedi zon kontrol paneli 4 uçlu haberleşme kablosu, 5 zon girişli + 2 keypad zonu, max. 8 genişleme zonu eklenebilir, 1 adet PGM çıkışı, 1.5 A switching güç kaynağı, 1 adet kontrollü siren çıkışı ve 1 adet yardımcı çıkış, 1 adet kontrollü telefon hattı, 18 AWG ya da 22 AWG kullanarak max. 75 metre uzaklığa modül bağlanabilir. Metal kutu içerisindedir. 10
1.5.4. Sekiz Zon Kontrol Paneli Resim 1.12: Sekiz zon kontrol paneli 8 zone girişi vardır. Her bir zone kapı, pencere, dahilî, haricî, 24 saat, yangın, tamper, panik vs. olarak seçilebilir. 1.5.5. On Zon Kontrol Paneli Resim 1.13: On zon kontrol paneli 4 uçlu haberleşme kablosu, 8 zone girişli + 2 keypad zonu, 8 zone girişli (zon çiftlenerek 16 zona çıkarılabilir) + 2 keypad zonu, max. 8 genişleme zonu eklenebilir, 2 adet PGM çıkışı ve 1 adet alarm rölesi, 1.5A switching güç kaynağı, 1 adet kontrollü siren çıkışı ve 1 adet yardımcı çıkış, 1 adet kontrollü telefon hattı bu sistemde vardır. Panel metal kutu içerisindir. 11
1.5.6. On İki Zon Kontrol Paneli Resim 1.14: On iki zon kontrol paneli 12 bölge girişine sahiptir. Bu paneller çift bölgelidir yani her bir bölgeye 2 hareket algılayıcı bağlanabilir. Sistem 24 bölgeye kadar algılama için programlanabilir. 1.5.7. On Dört Zon Kontrol Paneli Resim 1.15: On dört zon kontrol paneli 14 bölgeli alarm panelidir, 4 telefon arar, metal kasa içerisindedir ve 250 olay kaydetme hafızası vardır. 1.5.8. On Beş Zon Kablosuz Kontrol Paneli Resim 1.16: On beş zon kontrol paneli 4 uçlu haberleşme kablosu, 5 zon girişli + 2 keypad zonu, max. 8 genişleme zonu eklenebilir 1 adet PGM çıkışı, 1.5A switching güç kaynağı, 1 adet kontrollü siren çıkışı ve 1 adet yardımcı çıkış, 1 adet kontrollü telefon hattı, 18 AWG ya da 22 AWG kullanarak max. 75 metre uzaklığa modül bağlanabilir. Metal kutu içerisindedir. 12
1.5.9. On Altı Zon Kontrol Paneli Resim 1.17: On altı zon kontrol paneli 4 uçlu haberleşme kablosu, 16 zone girişlidir, max. 8 genişleme zonu eklenebilir. 2 adet PGM çıkışı ve 1 adet alarm rölesi, 1.5A switching güç kaynağı, 1 adet kontrollü siren çıkışı ve 1 adet yardımcı çıkış, 1 adet kontrollü telefon hattı vardır. Metal kutu içerisindedir. 1.5.10. Yirmi Dört Zon Kontrol Paneli Resim 1.18: Yirmi dört bölgeli kontrol paneli 12 adet panel üstü bölgesi (Bölge çiftlemeyle 24 bölgeye çıkarılabilir.), ilave olarak 2 tuş bölgesi vardır. 49 kullanıcıya kadar olanak verir. 256 olay hafızası, 2 PGM çıkışı, 1 alarm bölgesi, 1 A anahtarlamalı güç kaynağı, 1 kontrollü siren çıkışı ve 2 ekstra kontrollü çıkış ve 1 kontrollü telefon hattına sahiptir. Bu sistemler, metal kutu içerisindedir. 1.6. Keypad (Tuş Takımı) Çeşitleri Sistemi devreye almak, kapatmak ve programlamak için kullanılır, giriş kapısına ya da birden çok kapılara yerleştirilir, birden fazla giriş kapısı bulunduğu takdirde, sisteme her kapı için ayrı tuş takımı bağlanabilir. 13
1.6.1. Otuz İki ( 32 ) - Karakter LCD Keypad Devreye alma Resim 1.19: Otuz iki ( 32 ) - karakter LCD keypad Kullanıcı şifrenizi giriniz ve sonra normal devreye alma için [ARM] tuşuna basınız. (Tüm zonlar kapalı iken sistemi devreye alır.) Evde devreye alma için [STAY] tuşuna basınız. (Tüm zonlar kapalı iken sistemi devreye alır.) Devre dışı bırakma Giriş gecikme süresi içinde kullanıcı şifrenizi girince sistemi devre dışı bırakır. Hafıza [MEM] tuşuna basarsanız, son devreye almadan bu yana alarm meydana geldi ise hangi zonlarda alarm olduğunu gösterir. Uzaktan kumanda ile devreye alma Normal devreye alma için [KAPALI KİLİT] tuşuna basınız. (Tüm zonlar kapalı iken sistemi devreye alır.) Evde devreye alma için sistem devre dışı konumunda, [ 1 ] tuşuna basınız (Tüm zonlar kapalı iken zemin ve bodrum katta sistemi devreye alır.) 14
Uzaktan kumanda ile devre dışı bırakma [AÇIK KİLİT] tuşa basınca sistem normal devrede veya evde devrede konumundan çıkar ve sistem devre dışı kalır. Şekil 1. 3: Bir keypad bir zone bağlantısı 1.6.2. Yirmi Dört ( 24 ) Karakter LED Keypad (Yatay) Resim 1.20: Yirmi dört ( 24 ) karakter LED keypad (yatay) 15
24 bölge led ekranına sahiptir. Aktif bölgeyi gösteren tuş aydınlık olur. Tuş takımlarındaki led sembolleri uluslararasıdır. 3 adet panik alarmı aktivasyonu (soygun, yangın, medikal alarm) vardır. Zil bölgeleri değişik tonlarda ayarlanabilir. 1.6.3. Yirmi Dört ( 24 ) Karakter LED Keypad (Dikey) Resim 1. 21: Yirmi dört ( 24 ) - karakter LED keypad (dikey) 24 bölge led ekranına sahiptir. Aktif bölgeyi gösteren tuş aydınlık olur. Tuş takımlarındaki led sembolleri uluslararasıdır. 3 adet panik alarmı aktivasyonu (soygun, yangın, medikal alarm) vardır. Zil bölgeleri değişik tonlarda ayarlanabilir. Bu keypad yekpare gövdelidir. 1.7. Sistem Aksesuarları ve Yazılım 1.7.1. Hand-Held Plug-in Hafıza Anahtarı Resim 1.22: Hand-Held Plug-in hafıza anahtarı Telefon hattı, PC veya ekstra bir ara birim gerektirmeden, kontrol panele direkt bağlanabilir. 5 saniyede download veya upload imkânı sağlar. 16
1.7.2. Telefon Hattı Adaptörü Resim 1. 23: Telefon hattı adaptörü Bilgi yükleme ve indirme için sanal telefon hattı oluşturur. Bilgisayar modemi aracılığı ile alarm paneline direkt bağlantı sağlar, 300 baud bağlantı hızına sahiptir. 1.7.3. Espload Programlama Yazılımı Resim 1. 24: Espload programlama yazılımı Alarm panelleri izleme ve programlama yazılımıdır. 300 baud bağlantı hızında yükleme ve indirme imkânına sahiptir. Olay görüntüleme veya hafızadaki olayları yazdırma ve çoklu dil desteği özelikleri vardır. 1.7.4. Hub ve Hat İzolasyonu Resim 1. 25: Hub ve hat izolatörü Hattı tamamen yalıtılmış iki çıkışa ayırır. (Bir çıkış çalışmazsa, diğeri çalışır.) Bir giriş portu, tamamen yalıtılmış 2 çıkış portu vardır. Her çıkış portu 75 metre (250 ft)'e kadar iletişim sağlar. 17
1.7.5. WinLoad Programlama Yazılımı Resim 1. 26: WinLoad programlama yazılımı Alarm panelleri izleme ve programlama yazılımıdır. 300 baudda standart modem kullanarak uzaktan yükleme ve indirme imkânı sağlar. 57.6K baud, 38.4 baud veya 19.2K baudda bir 306 direkt bağlantı ara birimi (8 metre / 25 ft.) ve DNA-CON1 konvertör ara birim (300 metre / 1000 ft.) kullanarak sitede yükleme ve indirme olanağı vardır. Resim 1.27: WinLoad programlama yazılımı Çoklu kullanıcı, grup ve veri tabanı seçenekleri, network desteği, geliştirilmiş yazdırma, raporlama ve bölge/kullanıcı ayarları programlama ve çoklu dil desteği vardır. 18
1.8. Kablolu/Kablosuz Zon Genişleme Modülleri 1.8.1. Dört (4) - Zon Genişleme Modülü Resim 1.28: Dört (4) -zon genişleme modülü 4 adet zon bağlantısı ilave eder, otomatik olarak paneli tanır. Ayrıca bu modül zon girişini anti-tamper switch girişi olarak kullanma özelliğine sahiptir. 1.8.2. Sekiz (8) Zon Genişletme Modülü Resim 1.29: Sekiz (8) - zon genişleme modülü Bu modül 8 adet zon bağlantısı ilave eder. 1 adet PGM çıkışı ilave eder. Zon girişini anti-tamper switch girişi olarak kullanma ve otomatik olarak panel tanıma özelliğine sahiptir. 19
1.8.3. Kablosuz Genişletme Modülü Resim 1. 30: Kablosuz genişletme modülü Cihaz üzerindeki PGM'leri aktif etmek için 8 uzaktan kumanda, akü hatası, sabotaj ve denetim kontrolleri, 1 opsiyonel olmak üzere 4 PGM çıkışı, gürültü seviye testi ve göstergesi vardır. 868 Mhz frekansında çalışır. 1.9. PGM Genişletme Modülleri 1.9.1. Dört (4) PGM Genişletme Modülü Resim 1.31: Dört PGM genişletme modülü 4 adet çeşitli amaçlar için 5A röle çıkışı vardır. PGM'i (P.G..M.) olay veya zaman sonrası deaktif etme özelliğine sahiptir. 20
1.10. Özel Aksesuar Modülleri 1.10.1. Dokunmatik, Ses Kumandalı Devreye Alma / Devreden Çıkarma Modülü Ses-yardımlı alarm kurma/devre dışı modülü kullanıcıya bir tuşlu telefonla dokunmatik olarak (In touch) PGM'i aktif veya deaktif (devreye alma/devreden çıkarma) etme imkânı tanıdığı gibi sistemi kurma veya devre dışı bırakma imkânı verir. Resim 1.32: Dokunmatik, ses kumandalı devreye alma / devreden çıkarma modülü 1.10.2. Yazıcı Modülü Resim 1.33: Yazıcı modülü Zon/sistem olaylarının raporlarını yazıcı ve/veya bilgisayar üzerinden otomatik/manuel olarak yazdırır. Paralel veya seri port konnektörleri vardır. Tüm kısımlandırmaları ya da herhangi bir kısımlandırmayı yazdırır, 1 adet PGM çıkışı olup İngilizce ve İspanyolca dil desteği vardır. 21
1.11. Yüksek Güvenlikli Alarm Sistemleri, Erişim Kontrollü Ev Otomasyon Sistemleri 1.11.1. Kontrol Panelleri Yüksek güvenlikli alarm sistemleri ve uzaktan erişim kontrollü ev otomasyon sistemlerinde kullanılan kontrol panelleri, mainboardlar zon sayılarına göre belirtilirler, 48 zon veya 96 zon şeklinde, şimdi bunları inceleyelim. Mainbord merkezli alarm sistemleri bankalar, üst düzey güvenlik gerektiren askerî binalar, hükûmet binaları, lüks evler ve üst düzey güvenliğin hayati önem taşıdığı her yerde üstün güvenlik sağlar. Bu sistemler kolay kullanılacak ve montajında, sistem güvenliğinde ve servisinde modüler sistemi sayesinde kolaylığıyla ve pratikliğiyle iş gücü kazanımı sağlar. Sistem herhangi bir yerde, herhangi bir kombinasyonda 4-kablo combus'a fişe takçalıştır modülü eklenerek geliştirilebilir. Modüller en uygun yerde combus'a bağlanır ve kullanılan girişler zonlara atanabilir. Key switchler, uzaktan kumandalar ve kullanılmayan zon girişleri zonlarda kullanılmaz. Bir kere monte edildiğinde, hareket dedektörleri de dahil olmak üzere tüm combus modülleri keypad üzerinden veya winload ile (indirme/yükleme) uzaktan programlanabilir. Aşağıdaki şekilde bu tip bir mainboardun bağlantıları gösterilmiştir. Şekil 1. 4: Mainboarda bağlanabilen modüller Resim 1.34: 48 Zon mainboard 22
1.11.2. Sistem Aksesuarları ve Yazılım 1.11.2.1. Real-Time Plug-In Cihazı Resim 1.35: Real Time Plug in aygıtı Real Time Plug-In (Gerçek zaman tak ve kullan aygıtı) direkt ana karta bağlanır, elektrik kesintilerinde ve güç problemlerinde saat ve tarihin hafızada kalmasını sağlar, 8 yıl pil ömrü (üzerindeki pil ile) vardır. 1.11.2.2. Doğrudan Bağlantı Arayüzünün Bağlantısının Yapılması 60 metre mesafeden anakartla bağlantı kurabilme, bağlantı için seri port veya USB portları kullanılabilmektedir, bağlantı hızları ve veri aktarım seviyesi ve band genişliği cihazın türüne göre değişebilmektedir. Resim 1.36: Doğrudan bağlantı arayüz kablosu 23
1.11.2.3. RS-485 / RS-232 Dönüştürücü Kitinin Bağlantısının Yapılması Bu dönüştürücü kartları bağlanırken anakartla PC arası maksimum uzaklık 300 metre (1000 ft.) olmalıdır, bu kartlar anakartın seri port konnektöründen, PC'nin seri port konnektörüne bağlanır. (DB 9) 38.4K baud veri iletişimi veya 19.2K baud veri iletişimi sağlar. 1.11.2.4. Son Kullanıcı Yönetim Yazılımı Resim 1.37: RS 485 - RS 232 dönüştürücü Neware son kullanıcı yönetim yazılımıdır Bu sistemde tüm kullanıcıların giriş kodları ve ayarları yapılabilir, canlı sistem izleme (sistemin genel durumu, zonların durumu ve arıza durumları için) merkez istasyon haberleşmesini veya sistem operasyonunu keser; grafik keypad'e 32 kata kadar kat planlarını yükler, grafica özel durumları için resim ve melodi yükleme, alarm durumu, bypass zonları ve PGM lerin kontrolü, olay hafızasını sıralama filtreleme ve arama fonksiyonları, genel amaçlı kullanıcı raporları, kat planlarının indirilmesi, melodiler, grafikler ve ekran koruyucular, direkt bağlantı arabirimi (8 m./25ft.) kullanarak veya DNE-CONV1 dönüştürücü (300 m./1000 ft.) kullanarak graficaya siteden 38.4K baud (DigiplexNE) ile yüklenip indirilebilir, çoklu dil desteği (English, Spanish, Czech, French, Hungarian, Italian, Polish, Portuguese, Russian, Slovak, and Swedish) gibi özellikleri vardır. Resim 1.38: Neware yazılımı 24
1.11.2.5. Uyarı Modülü Keypad ve display modüllerini üzerinde barındıran bir modüldür. Özellikleri; üzerinde bulunan 1 adet sıcaklık sensörü sayesinde bulunduğu odanın sıcaklık durumunu LCD ekran üzerinde gösterir. Resim 1. 39: Keypad ve display modülü 1.12. Kablolu ve Kablosuz Zon Genişleme Modülleri 1.12.1. Standart Kapı Kablosuz Kontağı Resim 1. 40: Standart kapı kablosuz kontağı Kapı ve pencerelere monte edilir. Kapı ya da pencerenin açılmasını algılar. Kablolu ve kablosuz modelleri vardır. Monte edileceği yerin özelliklerine göre muhtelif boyları mevcuttur. İki parçadan oluşur, bir parça hareketli kısma (kapı ya da pencere kanadına) diğer parça ise pervaza monte edilir, kapının ya da pencerenin açıldığını panele bildirir. 25
1.13. Erişim Kontrol Modülleri 1.13.1. Alarm ve Erişim Kontrol Keypad Modülü 1.13.2. Erişim Kontrol Modülü Resim 1.41: Alarm ve erişim keypad modülü Resim 1.42: Erişim kontrol modülü 26
1.13.3. Güç Kaynağı Modülü Resim 1. 43: Güç kaynağı modülü Tam kontrollü (AC, akü, düşük pil ve çıkış limitleri) 1.7A tam regüleli güç kaynağıdır. Seçilebilir akü şarj akımı (350mA/700mA) ve 1 PGM çıkışı vardır. 1.14. Kablosuz Transmitterler Kablosuz transmitterlerin dedektörlerini giriş, çıkış noktalarında olduğu gibi pencere gibi istenmeyen girişlere açık bölgelerde de kullanabiliriz. Bu cihazlar eşyalarınızı korur ve ana panelle haberleşme sağlar. Alarm kurulduysa ve dedektörler herhangi bir hareket tespit ederse, siren çalmaya başlar ve merkezi gözlem istasyonuna telefonla haber verilir. Kablosuz hareket dedektörlerinden evcil hayvanları algılamayanlar, kapı kontakları ve sıklıkla kullanılan güvenlik fonksiyonlarını otomatikleştiren uzaktan kumandalar uygulamadaki ihtiyaca göre seçilebilir. 27