BİRTEKS BOYA DOKUMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. HAVLU, KUMAŞ DOKUMA, BORNOZ, HAVLU ÜRETİMİ, BOBİN, HAVLU, KUMAŞ BOYAMA, APRE, EMPRİME TESİSİ İLAVE KAPASİTE ARTIŞI BURSA İLİ, İNEGÖL İLÇESİ İNEGÖL ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI BURSA AĞUSTOS 2013
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ:(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 0 224 714 83 83 0 224 714 80 49 Bobin Boyama, Havlu Kumaş Dokuma, Bornoz Ve Havlu Üretimi, Havlu, Kumaş Boyama, Apre, Emprime Bobin Boyama İşleminde Kapasite Artışı Proje Bedeli; 2.411.859 TL Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATI, ZONE Koor. Sırası : Sağa,Yukarı,N.Adı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Ölçek Fak. : 6 derecelik 712349:4441187 712288:4440982 712154:4441204 712213:4441229 Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFİ D.O.M. : -- Ölçek Fak. : ----------- 40.094210: 29.490993 40.092378: 29.490211 40.094411: 29.488715 40.094623: 29.489419 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI Ek-1 listesi 27. Maddesi Terbiye işlemlerinden kasar (haşil sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri.) veya boyama birimlerini içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları, (3000 ton/yıl ve üzeri) (Ek-I ve Ek-II listelerinde yer alan faaliyetler ) ve k apasite artışından dolayı yönetmeliğin Madde 15-b kapsamında EKOÇED Çevre Dan. ve Müh. Hiz. Ltd. Şti. Fethiye Mah. Ferit Sok. Faal Apt. No: 12 Nilüfer/Bursa TEL: 0 224 241 62 24 FAX: 0 224 241 62 25 WEB: www.ekoced.com.tr PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORU SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) 01.08.2013
Proje Sahibi Adı : BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. Adresi : Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 Tel : 0 224 714 83 83 Fax : 0 224 714 80 49 Projenin Adı: Bobin Boyama, Havlu Kumaş Dokuma, Bornoz Ve Havlu Üretimi, Havlu, Kumaş Boyama, Apre, Emprime Bobin Boyama İşleminde Kapasite Artışı Proje İçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii: Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 Projenin Tanımı ve Amacı BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 adresinde, tapunun 99 Pafta, 565 Ada ve 236 parsel numarasına kayıtlı 22.150 m 2 alanda bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, havlu, kumaş boyama, apre, emprime konularında faaliyet göstermektedir. Proje kapsamında bobin boyama işleminde kapasite artışı planlanmaktadır. Söz konusu proje 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-1 listesi 27. Maddesi Terbiye işlemlerinden kasar (haşil sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri.) veya boyama birimlerini içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları, (3000 ton/yıl ve üzeri) (Ek-I ve Ek-II listelerinde yer alan faaliyetler ) ve kapasite artışından dolayı yönetmeliğin Madde 15-b kapsamında değerlendirilerek ÇED Başvuru dosyası hazırlanmıştır. BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilmekte olan ve planlanan kapasite artışı ile ilgili tesis için hazırlanan ÇED Başvuru Dosyası ile, tesisin işletilmesi sırasında oluşacak çevresel etkiler incelenmiş, çevreye olan etkilerin minimize edilmesi için yapılan çalışmalar irdelenmiştir. ÇED Başvuru Dosyasını Hazırlayan Kuruluş Adı Adresi :EKOÇED Çevre Danışmanlık ve Mühendislik Hizmetleri Ltd. Şti. : Fethiye Mah. Ferit Sok. Faal Apt. No: 12 Nilüfer/Bursa Tel-Fax :0 224 241 62 24 / 241 62 25 Web :www.ekoced.com.tr Dosyanın Hazırlanış Tarihi: Ağustos -2013 BU RAPORUN TAMAMI VEYA BİR KISMI, PROJE SAHİBİ BİRTEKS BOYA DOKUMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İLE EKOÇED ÇEVRE DANIŞMANLIK VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. NİN İZNİ OLMADIKÇA ÇOĞALTILAMAZ VE KULLANILAMAZ.
İÇİNDEKİLER Sayfa No BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI ve AMACI 1 I.1-Proje konusu yatırımın tanımı, ömrü, hizmet amaçları, önem ve gerekliği. 1 I.1.1- Üretim Yöntemi 3 I.2-Projenin fiziksel özelliklerinin, inşaat ve işletme safhalarında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması. 8 I.3-Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.) 9 I.3.1- Atıksu Oluşumu 9 I.3.2- Emisyon Oluşumu 12 I.3.3- Katı Atık ve Tehlikeli Atık Oluşumu 13 I.3.4 Gürültü Oluşumu 15 I.4-Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi 15 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 16 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 17 III.1- Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlanan Alan, Su Yüzeyi vb.) 17 III.1.1-Tarım 17 III.1.2- Orman 19 III.1.3- Sanayi ve İşletmeler 19 III.1.4- Su Kaynakları 19 III.1.5-Ulaşım 19 III.1.6-Meteorolojik Veriler 20 III.2- Faaliyet Sahasının Etki Alanındaki Ekosistemler ve Ekosistemlerdeki Türler 22 III.3- Jeolojik ve hidrojeolojik özellikler 24 III.4-Doğal afet durumu 27 Ek-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Doğal Çevrenin Değerlendirilmesi 27 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 31 IV.1. Önerilen projenin aşağıda belirtilen hususlardan kaynaklanması olası etkilerinin 31 tanımı a) Proje İçin Kullanılacak Alan 31 b) Doğal Kaynak Kullanımı 31 c) Kirleticilerin Miktarı, (atmosferik koşullar ile kirleticilerin etkileşimi) çevreye rahatsızlık verebilecek olası sorunların açıklanması ve atıkların minimizasyonu 33 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanımı: 42 IV.3 Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanımı: 42 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI 43 V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler 43 V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar 43 V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler 43 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ 44 EKLER 48
NOTLAR KAYNAKLAR 49 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Yıllık Kapasite Miktarları Tablo 2. Çalışma Süreleri Tablo 3. Tesiste Oluşan ve Oluşacak Toplam Atıksu Miktarları Tablo 4. İnegöl OSB Arıtma Tesisi Deşarj Kriterleri (Kabul Kriterleri )(SKKY Tablo-25) Tablo 5. Karışık Endüstriyel Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları (SKKY- tablo-19) Tablo 6. Faaliyet Alanına Ait Parsel Sınır Koordinatlar Tablo 7. İnceleme Alanının Florası Tablo 8. Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinin Fauna Türleri Tablo 9. Tesiste Kullanılan ve Kullanılacak Toplam Su Miktarları Tablo 10. Doğalgazın Genel Özellikleri Tablo 11. Doğalgazın Genel Özellikleri(ısıl değerleri) Tablo 12. Doğalgazın Kimyasal Özellikleri Tablo 13. Yakıtların Hava Kirliliği Kıyaslaması Tablo 14. Hesaplanan Emisyon Değerlerinin Yönetmelik Sınır Değerleri İle Karşılaştırılması Tablo 15. Tesiste Oluşan ve Oluşacak Toplam Atıksu Miktarları Tablo 16. İnegöl OSB Arıtma Tesisi Deşarj Kriterleri (Kabul Kriterleri )(SKKY Tablo-25) Tablo 17. Karışık Endüstriyel Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları (SKKY- tablo-19) ŞEKİLLER Şekil 1. Faaliyet Alanından Genel Görüntü Şekil 2. Bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi İş Akım Şeması Şekil 3. Kumaş Boyama Apre Emprime İş akım şeması Şekil 4. İnegöl İlçesi Arazi Dağılımı Şekil 5. İnegöl İlçesi Kültür Arazisi Dağılımı Şekil 6. Proje Sahasına Ait Uydu Görüntüsü Şekil 7. Bursa İli Rüzgâr Esme Yönü
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI ve AMACI I.1-Proje konusu, yatırımın tanımı, ömrü, hizmet amaçları, önem ve gerekliği Projenin tanımı BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 adresinde, tapunun 99 Pafta, 565 Ada ve 236 parsel numarasına kayıtlı 22.150 m 2 alanda bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, havlu, kumaş boyama, apre, emprime konularında faaliyet göstermektedir. Proje kapsamında bobin boyama işleminde kapasite artışı planlanmaktadır. Toplam 22.150 m 2 lik kapalı alanda faaliyet gösterilmektedir. Kapasite artışında herhangi bir yapı ilavesi gerçekleştirilmeyecektir. Tesise ait tapu ve yapı kullanma izin belgesi eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.1.). Söz konusu proje 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-1 listesi 27. Maddesi Terbiye işlemlerinden kasar (haşil sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri.) veya boyama birimlerini içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları, (3000 ton/yıl ve üzeri) (Ek- I ve Ek-II listelerinde yer alan faaliyetler ) ve kapasite artışından dolayı yönetmeliğin Madde 15-b kapsamında değerlendirilerek ÇED Başvuru dosyası hazırlanmıştır. Tesise ait 09.12.2002 tarih 3709 sayılı yazı ile Ham Havlu Kumaş (300 cm en) : 681.667 kg./yıl, Ham Havlu Kumaş : 681.667 kg./yıl, Bornoz: 84.240 Adet/yıl, Havlu: 480.241 kg/yıl, Bobin Boyama: 489.600 kg/yıl kapasitesi için ÇED İzin belgesi alınmış olup ekte verilmektedir (Bkz.Ek.2.). Sözkonusu kapasitelere ait tablo aşağıda verilmiştir. Ürünler 09.12.2002 tarihli ÇED İznindeki Kapasite 1.451.952 m2 681.667 kg. Tablo 1. Yıllık Kapasite Miktarları Mevcut Kapasite Kapasite Artışı Nihai Kapasite Ham Havlu Kumaş (300 cm en) (2.163.302 m2) 1.010.897 Kg - (2.163.302 m2) 1.010.897 Kg Ham Havlu Kumaş Bornoz 84.240 Adet 28.080 Adet - 84.240 Adet Havlu 480.241Kg (324.000 Adet) - 480.241Kg. 388.800 Kg Bobin Boyama 489.600 Kg 489.600 Kg 326.400 816.000 kg. Havlu, Kumaş - (26.496.000 m) - (26.496.000 m) Boyama ve Apre 18.547.200 Kg 18.547.200 Kg Mensucat - (3.240.000 m) - (3.240.000 m) Emprime 2.268.000 Kg 2.268.000 Kg İşletilmekte olan tesis İnegöl Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi yol, kanalizasyon, ortak atıksu arıtma tesisi vb. endüstri tesislerinin en önemli altyapı ihtiyaçlarını çözüme kavuşturmuştur. Yer seçiminde en önemli etkenlerden birisi de gerekli olan hammadde ve ürün sevkiyatını rahat sağlayabilmektir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer alan faaliyet sahasının yaklaşık 100 m güneyinden Bursa-Ankara karayolu geçmektedir. Ayrıca tesis, Türkiye nin en önemli tekstil merkezlerinden biri konumunda olan Bursa İline ise yaklaşık 1
40 km mesafededir. Tesisin yerini belirtir yer buldurur ve 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.3.). İnegöl Organize Sanayi Bölgesi nin, Bursa nın diğer sanayi bölgelerine göre daha ekonomik olması, tesisin bu bölgede kurulmasında en önemli etkenlerden biri olmuştur. İnegöl Organize Sanayi Bölgesinin Bursa nın merkezine yakın oluşu, ulaşım rahatlığı, su kaynaklarının yeterliliği, gibi faktörler, sanayicinin özellikle İnegöl de yatırım yapmasına neden olmuştur. Ayrıca aynı tesis için başka bir bölgenin seçilmesi durumunda sözkonusu maliyetlerin artması, nakliye ve hammadde temininde güçlüklerin çekilmesinin yanında kalifiye işçilik problemi de sözkonusu olacaktır. Şekil 1. Faaliyet Alanından Genel Görüntü İşletilmekte olan tesiste, teknolojik açıdan yenilikler takip edilmeye çalışılmaktadır. Gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılan kimyasal maddelerin seçiminde de değişik alternatifler laboratuvar ortamında denenmiş ve en iyi verimin elde edildiği kimyasal maddelerin kullanımına karar verilmiştir. BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. Tekstil sektörüne ve bölge halkına istihdam olanağı sağlamış olup sosyo-ekonomik yapı üzerinde olumlu bir etki yapmaktadır. Tesiste bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, kumaş boyama, apre, emprime işlemlerinde kullanılan makine ve ekipmanların alımında son teknoloji olmalarına özen gösterilmiştir. İşletme süresince teknolojik gelişmeler sürekli takip edilecek olup kapasite artışına gidilmeden mevcut makinalar üzerinde geliştirme yapılarak üretimin 30 yıl süreceği düşünülmektedir. Değişen şartlar ve gelişen teknolojiye uygun olarak işletmede kullanılan makine ve ekipmanlar yenilenerek faaliyetin ömrünün uzaması sağlanacaktır. Hazırlanan bu raporda, işletilmekte olan tesisin olumsuz etkilerinin tespit edilerek önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek şekilde en aza indirilmesi için alınan önlemler belirtilmektedir. Bu amaçla raporda, işletme sırasında oluşan atıklar, emisyon, atıksu, katı atık ve gürültü yönünden incelenerek ilgili yönetmeliklerin sınır değerleri ile karşılaştırılmıştır. Yönetmelik sınır değerlerini aşan durumlar var ise alınması gereken tedbirler belirtilmiştir. 2
Tablo 2. Çalışma Süreleri Çalışma Süreleri Yıllık Çalışma Süresi 300 gün Aylık Çalışma Süresi 26 gün Günlük Çalışma Süresi 24 saat Çalışan Personel Sayısı 48 Vardiya Sayısı 3 Kapasite Artışı Sonucu Çalışma Süreleri Yıllık Çalışma Süresi 300 gün Aylık Çalışma Süresi 26 gün Günlük Çalışma Süresi 24 saat Çalışan Personel Sayısı 60 Vardiya Sayısı 3 I.1.1- Üretim Yöntemi BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 adresinde, tapunun 99 Pafta, 565 Ada ve 236 parsel numarasına kayıtlı 22.150 m 2 alanda bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, kumaş boyama, apre, emprime konularında faaliyet göstermektedir. Tesiste gerçekleştirilen üretim detayları aşağıda verilmektedir. a. Bobin Boyama İPLİK BÜKÜM: Havlu kumaşların dokunabilmesi için biri hav diğeri zemin olmak üzere iki ayrı çözgü grubu bulunmaktadır. Havlu dokularda kullanılan iplikler çeşitli özellikler göstermektedir. Zemin çözgüsü olarak genellikle bükümlü, mukavemeti yüksek katlı iplikler tercih edilirken, hav çözgüsü olarak hidrofil liflerden yapılmış bükümlü iplikler kullanılır. Havlu kumaşında kullanılacak ipliğin özelliğine göre satın alınan iplikler büküm makinalarında bükülür. Bükülen iplikler bobinlere sarılarak bobin boyama tanklarına alınır. DİSPERS BOYAMA: İplik boyama işlemi basınçlı bir kazan üzerinde gerçekleşmektedir. Üzerine iplik sarılmış delikli plastik bobinler, taşıyıcılara yerleştirilip boyama kazanına yüklenir. Boyama kazanına alınan iplikler, açık renk boyanacaksa ön yıkama işlemine tabi tutulur. Koyu renk boyama için ön yıkama işlemine ihtiyaç duyulmamaktadır. Ön yıkamanın amacı, üretim sırasında ipliklere bulaşan makina yağları ve işaretleme boyaları gibi istenmeyen kirlerin iplikten uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Ön yıkama genellikle sıvı deterjan ve Na2CO3 içeren bir çözeltiyle, 60-80 C sıcaklıklarda gerçekleşir. Ön yıkamadan sonra iplikler boyama işlemine tabi tutulur. Bu aşamada boyama kazanına, egalizatör, dispergatör, asetik asit, boyar madde ve iyon tutucu eklenerek kazan 130 C ye kadar ısıtılır ve ipliklerin tonuna göre 30, 45, 60 dakika bu sıcaklıkta kalıp boyanması sağlanır. Sonra sıcaklık 80 C ye düşürülür ve kazan içindeki boyama suyu boşaltılır. Boyama işlemi tamamlanan iplikler, eğer koyu renk boyama yapılmışsa redüktif yıkama işlemine tabi tutulur. Açık renk boyama için redüktif yıkama işlemine gerek duyulmamaktadır. Redüktif yıkama sırasında kazana kostik ve hidrosülfit ilave edilerek yaklaşık 70-80 sıcaklığa kadar ısıtılır. 20 dakika süre ile işleme tabi 3
tutulur. Böylece koyu renk boyama tamamlanmış olur. Son aşama olan durulama, yumuşatma ve nötralizasyon işlemi için kazana yumuşatıcı ilave edilerek 30-40 sıcaklıkta çalıştırılır ve kazan suyu boşaltılarak iplik boyama işlemi tamamlanmış olur. SANTRİFÜJ ve KURUTMA: Boyama işlemi tamamlandıktan sonra bobinler santrifüj makinesine yerleştirilir. Bu işlemde amaç ipliklerin arasına nüfuz etmiş suyu ipliklerden uzaklaştırılmaktadır. İplik bobinlerinin kurutma işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla öncelikli olarak santrifüj işlemi uygulanır. Santrifüj işleminden sonraki aşamada ise kurutma makinalarında bobinler kurutulur. Pamuklu iplikler, santrifüj işleminden sonra ferkans kurutma makinesinde enferüj ışık ve buhar ısıtması ile kurutulur. b. Havlu Kumaş Dokuma Boyanan iplikler atkı ve çözgü ipliği olmak üzere ayrılıp leventlere sarılmaktadır. Dik olarak sarılı olan bobinler deverelere alınarak yatay çözgü halinde sarılır. Sarılan iplikler dokunmak üzere dokuma tezgâhlarına iletilmektedir. Tezgahlarda planlanan desenlere uygun olarak dokunur. Havlu üretiminde dokuma ; atkı ve çözgü olarak ifade edilen iki ayrı iplik grubunun 90 derecelik açıyla birbirinin altından ve üstünden geçirilmesiyle bir yüzey oluşturulmasıdır. Dokunan havlu kumaşlar istenilen siparişe göre kadifelendirme işlemi için kadifelendirme bölümüne veya havlu bornoz dikim bölümüne alınırlar. c. Kadifelendirme Dokuma işlemleri sırasında, havlu kumaş üzerinde farklı yüzey özelliği oluşturmak amacıyla yerleştirilmiş olan ipliklerin ilmek veya püsküllerinin kumaş üzerinde dışa çıkması ile havlı bir kumaş oluşturulur. İlmeklerin ucunun kesilmesiyle birlikte kadife havlular elde edilmektedir. d.terbiye ve Kurutma işlemleri Havlu kumaşlarda istenilen yumuşaklığı sağlamak amacıyla terbiye işlemleri uygulanır. Havlu kumaşlara turban makinasında kimyasal işlemler uygulanır. Turban temel olarak girişte bir tekne ve daha sonra birbirine bağlı üç kamaradan oluşmaktadır. Girişteki fular içerisine yumuşatıcı konulması halinde ilave bir yumuşaklık elde edilmektedir. Turban makinasında kumaş valler vasıtısıyla hareket ederek buhar etkisiyle kurutulmaktadır. Yaş işlemler sırasında yatan havları kaldırmak amacıyla turbanın ikinci bölümünü oluşturan son iki kamara arasında gidip-gelme hareketi yapılarak kumaş çırpma işlemlerine tabi tutulmaktadır. Bu aşamada 4
havlar kalkarak kumaşa daha canlı ve parlak bir görünüm kazandırılmaktadır. Turban ile yapılan bu işlem sadece havlu kumaşlara uygulanan özel bir prosestir. e. Havlu ve Bornoz Üretimi (Konfeksiyon) Ebatları, gramajı ve rengi istenen özelliklere uygun olan havlu kumaşları kullanıma hazır hale getirmek amacıyla kesim ve dikim işlemleri uygulanmaktadır. İPLİK İPLİK BÜKÜM GÜRÜLTÜ BOYAMA ATIKSU SANTRİFÜJ ATIKSU KURUTMA EMİSYON LEVENTLERE SARMA DOKUMA GÜRÜLTÜ KADİFELENDİRME TURBAN ATIKSU EMİSYON KONFEKSİYON KALİTE KONTROL PAKETLEME SEVKİYAT Şekil 2. Bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi İş Akım Şeması 5
Kumaş ve Havlu Kumaşı Boyama Ünitesi: Ön işlem: Dışarıdan satın alınan, fason boyama için getirilen çiğ kumaşların, boyama için dokuma ünitesinden getirilen havlular çiğ kumaş deposuna alınır. Üretimi yapılacak havlu ve kumaş türüne göre depodan alınan çiğ kumaş, kuru açma bölümünde balya halinden işlenmeye uygun şekilde plastik kaplara açılır. Hidrofilleştirme (P işme): Boyanmak üzere boyahaneye gelen kumaşların tamamına yapılan işlemdir. Kumaş üzerindeki safsızlıkları yok etmek, kumaşın su alımını dolayısı ile boya alımını artırmak için yapılan bir işlemdir. Hidrofilleştirme işleminin derecesi, kumaşın nasıl boyanacağına, konstrüksiyonuna ve iplik boyalı olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Kumaşın yapısına göre kullanılacak kimyasal ve proses seçimi yapılacak bu çalışma laboratuar destekli olarak yapılacak olup seçimlerde ekoteks standartları ve çevreye uyumlu kimyasal ve boya seçimine özen gösterilecektir. Reaktif Boyama Metodu: Pamuk ve selülozik liflerin boyanmasında kullanılır. Boyama çektirme yöntemine göre nötral ve tuzlu boyama banyosunda yapılır. Bunu aynı banyoda alkali fiksasyon takip eder. Alkali olarak sodyum bikarbonat kullanılır. Alkali ortamdaki selüloz zayıf bir asit gibi davrandığı için reaksiyon boyarmadde molekülü ile selülozdaki iyonize olmuş hidroksil iyonları ile reaksiyona girebilir ve reaktif olmayan hidrolizat oluşur. Boyarmaddenin fiksasyon değeri farklılık gösterir, fakat ortalama olarak % 60 kabul edilir. Dispers Boyama Metodu: Polyester, naylon, asetat ve bazı akrilik liflerinin boyanmasında kullanılır. Dispers boyar maddeler suda sınırlı derecede çözünürlüğe sahiptir. Fakat suda dispersiyon halinde bulunurlar. Boyama işlemi sırasında boyarmadde molekülleri lifler tarafından adsorbalanır. Polyester boyaması basınç altında yüksek sıcaklıkta (130 o C) veya organik kimyasallar ile yapılabilir. Boyarmaddenin fiksasyon değeri yüksektir. Yaş açma: Boyama işleminde yıkanıp durulanan kumaşlar kazandan halat halinde çıkar. Ramözlerden geçebilmesi için yaş açma makinasında pastal atılarak kumaş arabalarına yayılarak istiflenir. Baskı altı ramöz: Boyalı kumaşın eninin sabitlenmesi işlemidir. Buradan çıkan kumaş doklara sarılarak baskıya hazır hale gelir. Baskı: Baskı uygulanacak kumaşlar baskı bölünme gelir. Düz boyanmış veya beyazlatılmış kumaşa; istenen desene göre hazırlanmış şablonlar yolu ile boya mutfağında hazırlanıp kalibre edilen max. 8 ve 12 ayrı renkte boyanın aplike edilerek kumaşa basılması ve kurutulması safhasıdır. Buharlama (fiksaj): Baskıdan çıkan kumaş 102 derecede, buhara tabi tutularak; basılan boyanın kumaşa bağlanması (fiksaj) işlemi safhasıdır. Burada bask ı boyası kumaşa sabitlenmiş olur. Yıkama: Fikse edilen kumaşın, boyama ve baskıya yardımcı olan kimyasallardan arındırılmasını sağlamak üzere kontuni yıkama işlemi yapılır. Ramöz: Son yıkaması yapılan kumaşın istenen ende sabitlenerek kurutulduğu kısım ramözdür. Bu safhada, kumaşa tuşe ( ele hoş gelecek yumuşaklık, döküm) kazandırmak için değişik kimyasallar emdirilir. Ramözden arabalara dökülen kumaşlar, kalenderden 6
geçirildikten sonra fiziki kontrollerinin yapılarak hatalı ve bozuk kısımlarının ayıklandığı işlem kalite kontrol ve sarma bölümünde yapılır. Apre: Kumaşın en son görünümünün kazanıldığı ve kumaşın kurutma işlemenin yapıldığı makinadır. Ramözlerde yapılır. Kasar (Terbiye): Genellikle pamuklu kumaşlara yapılan bir işlemdir. Tesiste kasar işlemi üretimin pamuklu kumaşlarında yapılacaktır. Pamuğun doğal yapısında safsızlık ve hidrofilleşmeyi sağlayan sarı renkteki pigmentlerin yok edilmesi temel amaçtır. Bu işlem peroksit ve kostik varlığında 95 C da yapılır. Proses kostik de ihtiva ettiğinden pamuğun şişmesini sağlayarak, özellikle açık renklerde istenilen parlak ve canlı renkler elde etmeye de katkıda bulunur. Haşıl Sökme: Her kumaşa yapılmamakla beraber temel amacı kumaş üzerindeki haşıl maddesini uzaklaştırmaktır. Bu proses kumaş üzerindeki haşıl maddesinin cinsine göre farklılık gösterir. Sentetik haşıl maddeleri (PVA, PVC, CMC. vb.) basit durumlarla, doğal kaynaklı haşıl maddeleri (nişasta haşılı) enzimatik parçalama ile uzaklaştırılır. Boyama kesikli olarak yapılır. Sanfor: Tekstil işletmelerinde kumaş enini, gramajını ve çekme değerlerini ayarlamak için kullanılan, bu sırada da kumaşa bir ütü efekti veren işlemdir. Sanforlar temel olarak kumaşın basınç ve sıcaklık altında keçeler ile metal bir silindire bastırılması prensibi ile çalışır. Yakma: Müşteri isteğine bağlı olmakla beraber genellikle pamuklu ve viskonlu kumaşlara yapılan bir işlemdir. Yakma işleminin amacı kumaş üzerindeki istenmeyen tüylerin yok edilmesidir. Kumaş üzerindeki tüy miktarı ve özellikle kumaş hassasiyeti önemli olmak üzere yakma yapılır. Viskon türü kumaş üretimi yapılan tesiste yakma işlemi son aşamada yapılmaktadır. Kuru açmadan çıkan kumaş gazeye gönderilip çıkan ürün düz yıkamaya alınabileceği gibi emprime ramözden gaze makinesına geçen kumaş buradan çıktıktan sonra kalite kontrol işlemleri takip edilmektedir. Son aşamada kumaş belirlenen metrajlarda bobinlere sarılarak top halinde naylon ile ambalajlanır. Sarılmış ve ambalajlanmış kumaş, paletler üzerinde veya dubalar halinde mamul ambara kaldırılarak sevke hazır halde, istiflenir. Gelen siparişlere göre ve kumaşlar çuvallara doldurularak, ilgili adrese gönderilmek üzere hazırlanır. 7
HAM KUMAŞ DEPOSU EMİSYON BOYAMA (KASAR (TERBİYE)) BUHAR KAZANI YAŞ AÇMA ATIKSU APRELEME (RAM) EMİSYON BASKI KURUTMA EMİSYON GAZE EMİSYON TUŞE BÖLÜMÜ (KUMAŞ SON İŞLEM) RULO VAKUMLAMA DEPOLAMA VE SATIŞ Şekil 3. Havlu ve Kumaş Boyama Apre Emprime İş akım şeması I.2-Projenin fiziksel özelliklerinin, inşaat ve işletme safhalarında kullanılan arazi miktarı ve arazinin tanımlanması. BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 adresinde, tapunun 99 Pafta, 565 Ada ve 236 parsel numarasına kayıtlı 22.150 m 2 alanda bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, kumaş boyama, apre, emprime konularında faaliyet göstermektedir. Proje kapsamında bobin boyama işleminde kapasite artışı planlanmaktadır. Toplam 22.150 m 2 lik kapalı alanda faaliyet gösterilmektedir. Kapasite artışında herhangi bir yapı ilavesi gerçekleştirilmeyecektir. Tesise ait tapu ve yapı kullanma izin belgesi eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.1.). 8
Söz konusu bölge ile ilgili İnegöl Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünden 1/5.000 ölçekli vaziyet planı alınmış bölgenin organize sanayi bölgesi alanında kaldığı tespit edilmiştir, bahsi geçen vaziyet planı eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.4.). BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilen tesis İnegöl Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Faaliyet sahasına en yakın yerleşim birimi, yaklaşık 1000 m mesafedeki 225.472 kişi nüfuslu İnegöl İlçesidir. I.3-Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.) BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. işletilmesi ve bölge kapsamında bulunan işletmelerden kaynaklanacak çevresel etkiler, emisyon, sıvı atıklar, katı atıklar, tehlikeli atıklar ve gürültü oluşumu şeklinde gruplandırılabilir. Proje kapsamında işletme döneminde baca emisyonu ve gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Bunun dışında işletmede çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu ve katı atık oluşmaktadır. I.3.1- Atıksu Oluşumu Tesis işletme aşamasında evsel ve endüstriyel nitelikli atıksu oluşmaktadır. Tesiste oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atıksular, mevcut kanalizasyon sistemi ile İnegöl Organize Sanayi Bölgesi ortak arıtma tesisine iletilmektedir. Sözkonusu arıtma tesisinde üyeliği bulunan tüm tesislerin atıksuları biyolojik ve kimyasal arıtıma tabi tutulmaktadır. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi atıksu arıtma tesisine deşarjını gösteren yazı ekte verilmektedir (Bkz.Ek.5.). BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilmekte olan tesiste, boyama makinalarında, personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacını gidermek amacıyla su kullanılmaktadır. Personelin içme suyu damacana ile satın alınarak kullanma ve proses suyu ise OSB Müdürlüğü şebekesinden temin edilmektedir. Suların OSB Müdürlüğünden temin edildiğine dair yazı ekte verilmektedir (Bkz.Ek.5.). Tesiste oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atıksu miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tesiste boyama işlemi için su kullanılmakta olup bobin boya makinelerinde günde 3 şarj kumaş boya makinalarında 1 şarj yapılabilmektedir. Tesiste 3 adet bobin boya makinesi 3 adet kumaş boya makinası bulunmaktadır. Şarj başına yaklaşık ihtiyaç duyulan ortalama su miktarı bobin boyamada 8 m 3 / şarj iken kumaş boyada 20 m 3 / şarj olacaktır. Sonuç itibari ile toplamda oluşacak endüstriyel nitelikli atıksu miktarı ile ilgili hesaplama ve oluşacak atıksu miktarlarını gösteren tablo aşağıda verilmiştir. Bobin Boyama Makinesi başına tüketilen ortalama su miktarı; 8 m 3 / şarj Kumaş Boyama Makinesi başına tüketilen ortalama su miktarı; 20 m 3 / şarj Bobin Boyamada Günde yapılan şarj sayısı; 3 şarj/gün Kumaş Boyamada Günde yapılan şarj sayısı; 1 şarj/gün Tesiste bulunan bobin boyama makine sayısı; 3 adet Tesiste bulunan kumaş boyama makine sayısı; 3 adet 9
Bobin Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 3 adet makine x 3 şarj/gün x 8 m 3 / şarj = 72 m 3 /gün Kumaş Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 3 adet makine x 1 şarj/gün x 20 m 3 / şarj = 60 m 3 /gün Toplam atıksu miktarı: 132 m 3 /gün Kapasite artışı sonucu atıksu miktarı: Bobin Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 5 adet makine x 3 şarj/gün x 8 m 3 / şarj = 120 m 3 /gün Kumaş Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 3 adet makine x 1 şarj/gün x 20 m 3 / şarj = 60 m 3 /gün Kapasite artışı toplam atıksu miktarı: 180 m 3 /gün Tesisin işletilmesi sırasında, 48 kişi çalışmaktadır. Personelin ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu aşağıda hesaplanmıştır. 48 kişi çalışması durumunda oluşan evsel nitelikli atıksu miktarı; N: Tesiste çalışan sayısı, q: 150 lt/kişi.gün alındığında ; Q = q x N = 150 lt/kişi.gün x 48 kişi x 1.10-3 m 3 /lt Q = 7,2 m 3 /gün dür. ( Kaynak: 150 lt/kişi.gün İle İlgili Bilgi Muslu, Y., 1994, Atıksuların Arıtılması, İTÜ, İSTANBUL dan alınmıştır. ) İşletilmekte olan tesiste oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuların toplamı aşağıda hesaplanmıştır. Q Toplam= Q Evsel + Q İşletme Q Toplam = 7,2 m 3 /gün + 132 m 3 /gün Q Toplam = 139,2 m 3 /gün endüstriyel ve evsel nitelikli atıksu oluşmaktadır. Planlanan kapasite artışı sonrasında oluşacak atıksu miktarı; Oluşacak Atıksu Miktarı; havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, tesisinden herhangi bir şekilde endüstriyel nitelikli atıksu oluşmayacaktır. Kapasite artışı sonucu atıksu miktarı: Bobin Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 5 adet makine x 3 şarj/gün x 8 m 3 / şarj = 120 m 3 /gün Kumaş Boyamada Oluşan Atıksu Miktarı; 3 adet makine x 1 şarj/gün x 20 m 3 / şarj = 60 m 3 /gün Kapasite artışı toplam atıksu miktarı: 180 m 3 /gün Kapasite artışı sonucu tesisin işletilmesi sırasında, toplam 60 kişinin çalışılması planlanmaktadır. Personelin ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu aşağıda hesaplanmıştır. 10
60 kişi çalışması durumunda oluşan evsel nitelikli atıksu miktarı; N: Tesiste çalışan sayısı, q: 150 lt/kişi.gün alındığında ; Q = q x N = 150 lt/kişi.gün x 60 kişi x 1.10-3 m 3 /lt Q = 9 m 3 /gün dür. ( Kaynak: 150 lt/kişi.gün İle İlgili Bilgi Muslu, Y., 1994, Atıksuların Arıtılması, İTÜ, İSTANBUL dan alınmıştır. ) İşletilmesi planlanan tesiste oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuların toplamı aşağıda hesaplanmıştır. Q Toplam= Q Evsel + Q İşletme Q Toplam = 9 m 3 /gün + 180 m 3 /gün Q Toplam = 189 m 3 /gün endüstriyel ve evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. Tablo 3. Tesiste Oluşan ve Oluşacak Toplam Atıksu Miktarları Atıksu Kaynakları Atıksu Türü Atıksu Miktarları (m 3 /gün) Personelin Kullanımı Sonucu Oluşan Atıksular Üretim Sırasında Oluşan Atıksular Toplam Evsel Nitelikli Atıksu Endüstriyel Nitelikli Atıksu Evsel + Endüstriyel Nitelikli Atıksu Planlanan Kapasite Artışı Sonrasında Toplam Oluşacak Atıksu Miktarları (m 3 /gün) 7,2 9 132 180 139,2 189 Bertaraf Yöntemi İnegöl OSB Arıtma Tesisi İnegöl OSB arıtma tesisine deşarj edilen atıksuların, arıtma tesisi deşarj kriterlerine uyma zorunluluğu bulunmaktadır. Tesiste oluşan ve oluşacak atıksu değerleri Tablo-5 de verilen İnegöl OSB atıksu arıtma tesisi kriterlerinin üstünde çıkması durumunda ön arıtma işlemi yapılacaktır. İnegöl OSB atıksu arıtma tesisi deşarj kriterleri (Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo-25) aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 4. İnegöl OSB Arıtma Tesisi Deşarj Kriterleri (Kabul Kriterleri )(SKKY Tablo-25) KANALİZASYON SİSTEMLERİ TAM PARAMETRE BİRİM ARITMA İLE SONUÇLANAN ATIKSU ALTYAPI TESİSLERİNDE Sıcaklık ºC 40 ph 6,5-10,0 Askıda Katı Madde mg/lt 500 Yağ ve gres mg/lt 250 Katran ve petrol kökenli yağlar mg/lt 50 KOİ mg/lt 4000 Sülfat (SO4) mg/lt 1700 Toplam sülfür (S) mg/lt 2 Fenol mg/lt 20 Serbest klor mg/lt 5 Arsenik (As) mg/lt 3 Toplam Siyanür (Toplam CN-) mg/lt 10 Toplam Kurşun (Pb) mg/lt 3 Toplam kadmiyum (Cd) mg/lt 2 Toplam krom (Cr) mg/lt 5 Toplam civa (Hg) mg/lt 0,2 11
Toplam bakır (Cu) mg/lt 2 Toplam nikel (Ni) mg/lt 5 Toplam çinko (Zn) mg/lt 10 Toplam kalay (Sn) mg/lt 5 Toplam gümüş (Ag) mg/lt 5 Cl- (Klorür) mg/lt 10000 İnegöl OSB Atıksu Arıtma Tesisi nde atıksular, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo.19 Karışık Endüstriyel Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları na göre arıtılacaktır. Aşağıdaki tabloda söz konusu deşarj standartları verilmektedir. Tablo 5. Karışık Endüstriyel Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları (SKKY- tablo-19) Kaynak: Türk Çevre Mevzuatı (Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği) Parametre Birim Kompozit Numune 2 Kompozit Numune saatlik 24 saatlik Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOI 5 ) mg/l 200 100 Kimyasal Oksijen İhtiyacı mg/l 400 300 Askıda Katı Madde (AKM) mg/l 200 100 Yağ ve Gres mg/l 20 10 Toplam Fosfor mg/l 2 1 Toplam Krom mg/l 2 1 Krom (Cr +6 ) mg/l 0,5 0,5 Kurşun (Pb) mg/l 2 1 Toplam Siyanür (CN - ) mg/l 1 0,5 Kadmiyum (Cd) mg/l 0,1 - Demir (Fe) mg/l 10 - Florür (F - ) mg/l 15 - Bakır (Cu) mg/l 3 - Çinko (Zn) mg/l 5 - Civa (Hg) mg/l - 0,05 Balık Biyodeneyi (ZSF) mg/l 10 10 PH 6-9 6-9 İşletme süresi boyunca 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmelik,13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılacaktır. I.3.2- Emisyon Oluşumu BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilmekte olan tesiste yaklaşık 8.093.743 m 3 /yıl doğalgaz kullanılmaktadır. Kapasite artışı ile yaklaşık 10.843.700 m 3 /yıl doğalgaz kullanılması planlanmaktadır. Tesiste bulunan emisyon kaynakları buhar kazanı, ram makinesi, bacaları bulunmaktadır. Kumaş boyama işlemlerinin yapıldığı tesis 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Ek-3 izne Tabi Tesisler Liste B.1.2.b. Gaz yakıt (doğalgaz, sıvılaştırılmış petrol gazı, kok gazı, yüksek fırın gazı, fuel gaz) yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 2 MW veya daha büyük ve 100 MW den küçük olan tesisler ve Liste B.10.10. Terbiye işlemlerinden kasar (haşıl sökme, ağartma, merser izasyon, kostikleme vb.) ve boyama birimlerinin birlikte içeren iplik kumaş veya halı fabrikaları kapsamında değerlendirilmektedir. 12
Tesiste kullanılan doğalgaz taşıma ve yakma kolaylığı, yüksek ısıl değeri, katı içermemesi, kirletici bileşenlerinin az olması ve çok düşük hava fazlalığı ile yakılabilmesi açısından hava kirliliğini önlemede en uygun yakıtlardır. BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş. tesisi, S.K.H.K.K. Yönetmeliği Madde 8 de, kullanılan yakıt türü ve faaliyetin türü açısından incelenmiş ve aşağıdaki maddeler kapsamı içerisinde bulunduğu görülmüştür. Yakıt türü cinsinden; S.K.H.K.K.Y. EK-8 İzne Tabi Tesisler Liste B.1.2.b Gaz yakıt (doğalgaz, sıvılaştırılmış petrol gazı, kok gazı, yüksek fırın gazı, fuel gaz) yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 2 MW veya daha büyük ve 100 MW tan küçük olan tesisler. Faaliyet türü cinsinden; S.K.H.K.K.Y. EK-8 İzne Tabi Tesisler Liste B.10.9.b Terbiye işlemlerinden kasar (haşıl, sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme vb.) ve boyama birimlerini birlikte içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları. ÇED işlemlerinin tamamlanmasının ardından 29/04/2009 tarih 27214 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği Ek-2 1.2.2 Gaz yakıt (doğalgaz, sıvılaştırılmış petrol gazı, kokgazı, yüksek fırın gazı, fuel gaz) yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 2 MW ve daha büyük 100 MW tan küçük olan tesisler. 4.16. Terbiye işlemlerinden kasar (haşıl, sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri) ve boyama birimlerini birlikte içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları*) kapsamında çevre izni başvurusunda bulunulacaktır. Planlanan kapasite artışı sonucunda proses ve yakmadan kaynaklı bacaların ölçümleri gerçekleştirilip Çevre İzni bu doğrultuda revize edilecektir. Ayrıca işletme süresince 03.07.2009 tarih ve 27277 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ne ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğine uygun olarak çalışılacaktır. I.3.3- Katı Atık ve Tehlikeli Atık Oluşumu: İşletme sırasında tesiste oluşan katı atıkları, evsel nitelikli katı atıklar, yeniden değerlendirilebilir katı atıklar (ambalaj malzemeleri vb) ve tehlikeli atıklar olmak üzere 3 ana başlık altında inceleyebiliriz. Evsel Katı Atıklar: Tesiste oluşan evsel nitelikli katı atıklar, tesiste çalışan toplam 48 kişinin günlük ihtiyaçlarından (büro, yemekhane vs.) kaynaklanmaktadır. Kişi başına oluşan katı atık miktarı 1,34 kg/kişi.gün (www.cedgm.gov.tr) alındığında tesiste; K : N x k N : Nüfus, k : kişi başına oluşan katı atık miktarı 13
K personel oluşmaktadır. = 1,34 kg/kişi.gün x 48 kişi = 64,32 kg/gün evsel nitelikli katı atık Planlanan kapasite artışı ile tesiste çalışacak personel sayısı 60 düşünülmektedir. kişi olması K : N x k N : Nüfus, k : kişi başına oluşan katı atık miktarı K personel = 1,34 kg/kişi.gün x 60 kişi = 80,4 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Tesisten oluşan evsel nitelikli katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20 814 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtildiği şekilde ağzı kapalı, standartlara uygun konteynırlarda biriktirilmekte ve belirli periyotlarla İnegöl Belediyesi Atık Toplama Aracı tarafından toplanarak düzenli katı atık deponi sahasına iletilmektedir. Kapasite artışı sonucu tesisten kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar aynı şekilde bertarafı sağlanacaktır. Geri Dönüşümlü Katı Atıklar: Tesiste oluşan yeniden değerlendirilebilir ambalaj atıkları (kağıt, karton, plastik vb.), metal atıklar (bakım sırasında oluşan makine parçaları vb.), kumaşların sarıldığı bobinler gibi geri dönüşümlü katı atıklar, tesis içerisinde uygun depolama kaplarında depolanarak 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılmaktadır. Planlanan kapasite artışı sonucu aynı şekilde Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılacaktır. Tehlikeli Atıklar: Kontamine Kaplar; Tesiste kullanılan sıvı ve katı kimyasal madde kapları, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak toplanarak bertarafı sağlanmakta olup kapasite artışı ile aynı şekilde bertarafı sağlanacaktır. Kontamine Üstübüler; Tesiste bakım, temizlik vb. işlemler sonucu oluşan kontamine üstübü vb. atıkların ve atık sahasında geçici depolandıktan sonra Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanmakta olup kapasite artışı ile aynı şekilde bertarafı sağlanacaktır. Atık Yağlar; Makinelerden ve motorlardan oluşabilecek atık yağlar 21.01.2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacak olup kapasite artışı ile aynı şekilde bertarafı sağlanacaktır. Boya vb. Atıkları; İşletmede oluşan boya vb. atıkları evsel ve diğer atıklardan kaynağında ayrı toplanarak, Tehlikeli atıkların Kontrolü yönetmeliğine uygun olarak lisanslı bertaraf tesisine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler; Tesisten oluşan atık pil ve akümülatörler 31.08.2004 tarih ve 25569 nolu Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin 14
Kontrolü Yönetmeliği ne ve 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nde değişiklik yapılmasına dair yönetmeliğe uygun olarak diğer atıklardan ayrı toplanarak bertarafı sağlanacaktır. Tıbbi Atıklar; İşletmede personel sayısının 50 den az olması nedeni ile, 4857 sayılı İş Kanunun da belirtilen Madde 81. - Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan, işçilerin sağlık durumunun ve alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin sağlanması, ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere işyerindeki işçi sayısına ve işin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık birimi oluşturmakla yükümlüdür. kapsamı dışında yeralmaktadır. Tesiste işyeri sağlık birimi ve işyeri hekimi bulunmamaktadır. Personel sağlık ihtiyaçları en yakın sağlık biriminden tedarik edilmektedir. Ömrünü Tamamlamış Lastikler; Ayrıca işletme süresince 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılacaktır. I.3.4 Gürültü Oluşumu Tesiste kullanılan her türlü makine ve ekipmanların devrinde gürültü ve vibrasyon sınırları göz önünde bulundurulmuş, sınırı aşacağı düşünülen ekipman bulunmamıştır. Tesise ileride makine ilavesi yapılacak olursa kriterlere uygun olarak seçim yapılacaktır. Mevcut makinelerin çalışması sırasında yayacakları gürültünün seviyesini azaltmak için ekipmanların montajı sırasında ses izolasyonuna özen gösterilmiştir. Tesiste 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğe ve bütün bu yönetmeliklere bağlı olarak çıkarılan yönetmeliklere uygun olarak gerekli izinler alınacaktır. Gürültü ölçüm sonuçlarında yönetmelikteki sınır değerlerin aştığı tespit edilen noktalarda işçilerin gerekli koruyucuları (kulaklık, tıkaç vb.) takmaları sağlanacaktır. İşletilmekte olan tesiste 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve 24.02.2010 tarih ve 27503 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği Ek-2 4.16. Terbiye işlemlerinden kasar (haşıl, sökme, ağartma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri) ve boyama birimlerini birlikte içeren iplik, kumaş veya halı fabrikaları*) kapsamında kalmaktadır. Söz konusu yönetmelik madde 1 gereğince tesis faaliyet konusu itibari ile çevre izninin gürültü kontrol ile ilgili hükümlerinden muaftır. I.4-Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi İşletilmekte olan tesis İnegöl Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi yol, kanalizasyon, ortak atıksu arıtma tesisi vb. endüstri tesislerinin en önemli altyapı ihtiyaçlarını çözüme kavuşturmuştur. Yerseçiminde en önemli etkenlerden birisi de gerekli olan hammadde ve ürün sevkiyatını rahat sağlayabilmektir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer alan faaliyet 15
sahasının yaklaşık 100 m güneyinden Bursa-Ankara karayolu geçmektedir. Ayrıca tesis, Türkiye nin en önemli tekstil merkezlerinden biri konumunda olan Bursa İline ise yaklaşık 40 km mesafededir. Karayollarına yakınlık nedeniyle faaliyet için seçilen alan hammadde temini ve ürünlerin sevkiyatı açısından büyük bir avantaja sahiptir. Tesis için seçilen alanın ihracat ve pazarlama aşamalarında ulaşım yollarına yakın olması nedeniyle ulaşım ve çeşitli ihtiyaçları giderme açısından müsait bir yapısı vardır. Tesis yerinin seçilmesi aşamasında pazar/müşteri kriterleri değerlendirilmiş ve tesis yerinin gerek pazara yakınlığı gerekse hammadde lojistiği açısından elverişli konumda olduğu görülmüştür. Bu şartlar altında söz konusu tesisin yer seçimi yönünden optimum konumda olduğu öngörüldüğünden başka bir yer alternatifi düşünülmemektedir. Proje için seçilen bölge, üretim ve pazarlama açısından çok önemli bir bölgedir. Projenin yer seçimi yönünden optimum bir yerde olduğu rahatlıkla söylenebilir. Projenin gerçekleştirileceği saha seçilirken bölge, bir çok değişik kriter açısından incelenmiştir. Bölgedeki uygun sahalar, alan, mülkiyet durumu, imar durumu gibi genel özelliklerinin yanı sıra, yerleşim birimlerine, doğa ve kültür koruma bölgelerine, turistik bölgelere, hassas tarım, endüstriyel ve ticari alanlara uzaklıkları gibi özellikleri açısından da değerlendirilmiştir. Yukarda belirtilen avantajlara sahip olan bir alternatif bölgesi yakın çevrede bulunmamaktadır. İşletmenin yerinin seçilmesinde bölge ekonomisine ve istihdama katkıda bulunmak ve geri dönüşümü sağlayarak ülke ekonomisine katkı bulunmak amaç edinilmiştir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi nin, Bursa nın diğer sanayi bölgelerine göre daha ekonomik olması, tesisin bu bölgede kurulmasında en önemli etkenlerden biri olmuştur. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi nin Bursa nın merkezine yakın oluşu, ulaşım rahatlığı, su kaynaklarının yeterliliği, gibi faktörler, sanayicinin özellikle İnegöl de yatırım yapmasına neden olmuştur. Ayrıca aynı tesis için başka bir bölgenin seçilmesi durumunda sözkonusu maliyetlerin artması, nakliye ve hammadde temininde güçlüklerin çekilmesinin yanında kalifiye işçilik problemi de sözkonusu olacaktır. BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1.Proje Yeri Ve Alternatif Alanlarının Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler BİRTEKS Boya Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa İli, İnegöl İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde, No:2 adresinde, tapunun 99 Pafta, 565 Ada ve 236 parsel numarasına kayıtlı 22.150 m 2 alanda bobin boyama, havlu kumaş dokuma, bornoz ve havlu üretimi, kumaş boyama, apre, emprime konularında faaliyet göstermektedir. Proje kapsamında bobin boyama işleminde kapasite artışı planlanmaktadır. Toplam 22.150 m 2 lik kapalı alanda faaliyet gösterilmektedir. Kapasite artışında herhangi bir yapı ilavesi gerçekleştirilmeyecektir. Tesise ait tapu ve yapı kullanma izin belgesi eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.1.). 16
Tesisin yaklaşık 100 m güneyinden Bursa-Ankara karayolu geçmektedir. İşletilmekte olan tesisin Bursa ya olan uzaklığı ise yaklaşık 40 km dir. Bu nedenle gerek hammadde, gerekse ürünün sevkiyatı sırasında herhangi bir yerleşim birimi içinden geçilmemekte ve ulaşım rahatlıkla sağlanabilmektedir. Kapasite artışı mevcut yapılı binalar içerisinde gerçekleştirilecek olup ilave yapı planlanmamaktadır. Sözkonusu tesisin çevresinden alınan noktalara ait koordinat aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6. Faaliyet Alanına Ait Parsel Sınır Koordinatlar Koor. Sırası : Sağa,Yukarı,N.Adı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Ölçek Fak. : 6 derecelik 712349:4441187 712288:4440982 712154:4441204 712213:4441229 Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFİ D.O.M. : -- Ölçek Fak. : ----------- 40.094210: 29.490993 40.092378: 29.490211 40.094411: 29.488715 40.094623: 29.489419 Söz konusu bölge ile ilgili İnegöl Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünden 1/5.000 ölçekli vaziyet planı alınmış bölgenin organize sanayi bölgesi alanında kaldığı tespit edilmiştir, bahsi geçen vaziyet planı eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.4.). BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (Ek-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerek şekilde açıklanması III.1- Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlanan Alan, Su Yüzeyi vb.) Tesis organize sanayi bölgesinde yer almakta olup yer seçiminde çayır-mera ve tarım alanları elden çıkarılmamıştır. Ayrıca proje sahası ve etki alanında nüfus yoğunluklu alan (okul, hastane, yurt, kreş, otel, vb. hassas yerleşimler) bulunmamakla birlikte bu alanda çığ, heyelan, kaya düşmesi, zemin kabarması vb. tehlikelerin oluşması muhtemel değildir. III.1.1- Tarım: İşletilmekte olan tesis organize sanayi bölgesinde olup yakın çevresinde herhangi bir tarım arazisi bulunmamaktadır. İlçede 15.000 çiftçi ailesi mevcuttur. Nüfusun %60 ı geçimini tarımla sağlamaktadır. Sulanabilen tarım arazisi 15.000 hektar olup, İlçede topraklarının % 49 u orman arazisi, %30 u kültür arazisi, %11 i çayır-mera arazisi ve %10 u göl-bataklık-kayalık ve meskun yerler olarak ayrılmıştır. 17
Kültür arazisinin 20.310 hektarı tarla arazi, 5.294 hektarı meyve arazisi, 2.150 hektarı sebze arazisi, 1236 hektarı nadasa bırakılan arazi ve 733 hektarı tarıma elverişli olmayan arazidir. 27.879 Hektar ekilebilir arazide 38.000 ton buğday, 19.250 ton şeker pancarı, 15.750 ton patates, 7.800 ton domates, 4.600 ton ayçiçeği, 125 ton tütün, 16.525 ton elma, 18.000 ton armut, 3.150 ton çilek, 3.495 ton erik, 8.400 ton kiraz,16.420 ton şeftali,1.100 ton ceviz,4.140 ton üzüm yetiştirilmiştir. Arazi Durumu (%) 49 Orman Arazisi 30 Kültür Arazisi 10 11 Çayır Mera Göl Bataklık Kayalık ve Meskun Yerler Şekil 4. İnegöl İlçesi Arazi Dağılımı Kaynak : İnegöl Kaymakamlığı 2012 Kültür Arazisi Durumu (ha.) 20310 Tarla Arazisi Meyve Arazisi 733 1236 2150 5294 Sebze Arazisi Nadasa Bırakılan Arazi Tarıma Elverişli Olmayan Arazi Şekil 5. İnegöl İlçesi Kültür Arazisi Dağılımı Kaynak : İnegöl Kaymakamlığı 2012 18
III.1.2- Orman: Faaliyet alanı organize sanayi bölgesi içerisinde yer almakta olup yakın çevresinde herhangi bir orman alanı yer almamaktadır. III.1.3- Sanayi ve İşletmeler: İşletilmekte olan tesis İnegöl Organize Sanayi Bölgesinde yeralmaktadır. Organize Sanayi Bölgesi parselasyon planı, yerleşim açısından 10.000 m2 ile 200.000 m2 arasında değişen 90 sanayi parselinden oluşmaktadır. Organize Sanayi Bölgesi'nde boş parsel bulunmamaktadır. Tesislerin Rakamsal Dağılımı Sanayii Grupları Firma Sayısı Tahsis Edilen Arsa m2 Arsa m2 % Firma % Tekstil Sanayii Grubu 40 1.126.785 %51 47% Ambalaj Sanayii Grubu 1 72.789 %3 1,2% Cam Sanayii Grubu 3 51.485 %2 3,4% Orman Ürünleri ve Mobilya 27 524.395 %24 30,3% Kimya Sanayii Grubu 2 39.772 %1,81 2,2% Gıda Maddeleri 4 58.894 %3 4,5% Döküm Sanayii Grubu 2 245.310 %11 2,2% Otomotiv Yan Sanayii 6 78.383 %4 6,7% Toplam 85 2.197.813 %100 100,0% III.1.4- Su Kaynakları: Bölgenin en önemli akarsuyu Göksu Çayı (Kocasu)dır. Uludağ ın kuzeydoğu yamaçlarından doğarak, İnegöl Ovasına inen derelerin İnegöl Ovasının kuzeyinde birleşerek oluşturduğu Göksu Çayı (Kocasu) Yenişehir Ovasını kat eder ve akışını kuzeydoğuya sürdürerek Sakarya Nehrine dökülür. Faaliyet alanı yakınından geçen Bent D., Karadere, Kavlık Dere gibi dereler Göksu Çayını oluşturan akarsulardandır. III.1.5- Ulaşım: Faaliyet alanı İnegöl ilçe merkezinin yaklaşık 1000 m. mesafesinde, Bursa-Ankara karayolunun yaklaşık 100 m. kuzeyinde kalmaktadır. Proje alanının doğusunda OSB Müdürlüğü bulunmakta olup kuzeyinden, güneyinden ve batısından ise yol geçmektedir. 19