GÜMRÜK İDARESİNE BEYAN EDİLMESİ GEREKEN ROYALTİ VE LİSANS ÜCRETLERİ İLE DİĞER GÜMRÜK KIYMETİ UNSURLARINA AİT KDV VERGİ DAİRELERİNE BEYAN EDİLİP ÖDENEBİLİR Mİ? Mustafa Kemal BULUT Gümrük&Dış Ticaret Danışmanı-Bilirkişi (1989 Ankara Maliye Okulu Mezunu) kemal.bulut@universaldanismanlik.com.tr I.GİRİŞ Gümrükler Genel Müdürlüğü nce yayımlanan 15.12.2011 tarih ve 2011/48 sayılı Genelge ile; Gümrük İdaresine beyan edilmesi gereken ve ihracatçı ile ithalatçı arasındaki sözleşme gereği miktarı gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak Royalti ve Lisans Ücretleri ile Diğer Gümrük Kıymeti Unsurlarına ait Katma Değer Vergisi(KDV) nin 1 veya 2 no.lu KDV beyannamesi ile Vergi Dairesine beyan edilerek ödenmesi halinde, gümrük idarelerince uygulanacak vergilendirme, ceza ve faiz işlemlerinin esas ve usulleri belirlenmiştir. II.2011/48 SAYILI GENELGE DE YER ALAN DÜZENLEMELER 1 / 7
A.Gümrük İdaresine beyan edilmeden 1 veya 2 No.lu KDV Beyannamesi ile Vergi Dairesine beyan edilerek KDV si ödenmiş olduğu tespit edilen ROYALTİ VE LİSANS ÜCRETİ veya DİĞER GÜMRÜK KIYMETİ UNSURLARI ile ilgili olarak; 1.Eşyanın ithalinde GÜMRÜK VERGİSİ ve/veya ÖTV alınması gerektiği durumda; Gümrük idaresine beyan edilmeyen kıymet unsuruna ait fark GÜMRÜK VERGİSİ, ÖTV nin ve bu vergilere ait fark KDV nin gümrük mevzuatı hükümlerine göre takip ve tahsil edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak söz konusu kıymet unsurunun yükümlü tarafından vergi dairesine beyan edilerek KDV sinin ödenmiş olduğunun ibraz edilen belgelerden açık olarak anlaşılması veya YMM Raporu ile ispatlanması durumunda gümrük idaresince bu tutara ilişkin olarak(vergi dairesine ödenen tutar) ek bir KDV TAHAKKUKU yapılamayacaktır. Beyan edilmeyen gümrük kıymeti unsuru üzerinden ithalde alınması gereken GÜMRÜK VERGİLERİ, ÖTV ile birlikte söz konusu vergilere tekabül eden fark KDV, faiz ve cezaları ile birlikte tahsil edilecektir. Diğer taraftan, eşyanın ithalinde Gümrük Vergisi kapsamında değerlendirilmeyen ve Gümrük İdarelerince takip ve tahsil edilmeyen vergi benzeri mali yükler (Örneğin, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Alınan Kültür Bakanlığı Kesintisi vb.) bulunabilir. İthalatta Alınan KDV nin matrahına dahil edilmesi gereken bu tür mali yükler ile ilgili olarak Genelge de herhangi bir açıklama bulunamamaktadır. Ancak gümrük kıymetinin eksik beyan edilmesi sonucunda söz konusu kesintilerin ve buna bağlı olarak KDV matrahının eksik beyan edilerek ödenmiş olacağı açıktır. 2.Eşyanın ithalinde GÜMRÜK VERGİSİ ve/veya ÖTV alınması gerekmediği durumda; Bu durumda yükümlü tarafından söz konusu gümrük kıymetine ait KDV nin vergi dairesine beyan edilerek ödenmiş olduğu gerekçesiyle, İthalatta Alınan KDV nin eksik alınmasının söz konusu olamayacağından buna bağlı olarak gümrük idaresince bu tutara ilişkin olarak gümrük idarelerince ek bir KDV tahakkuku yapılmayacaktır. 2 / 7
Öte yandan, Genelge de ek vergi tahakkuku yapılamasına gerek olmayan hallerde gümrük mevzuatına uygun beyan yapılmaması nedeniyle Gümrük Kanunu(G.K.) nun 241/1 nci maddesi uyarınca Usulsüzlük Cezası tatbik edilip edilmeyeceği açıklığa kavuşturulmamıştır. Bu durumda her bir beyanname kalemi ve/veya beyanname başına G.K. nun 241/1 inci maddesinin tatbik edilebileceği düşüncesindeyiz. B.Söz konusu Genelgede, eşyanın gümrük yükümlülüğü başladığı tarihte miktarı yükümlü tarafından bilinen ve belli olan Royalti ve Lisans Ücreti veya Diğer Gümrük Kıymeti Unsurlarına ilişkin açık düzenlemelere yer verilmediği görülmektedir. Ancak bu durumlarda söz konusu Genelge de çerçeve altına alınan kurallara bağlı olarak dolaylı belirlemeler ve yorumlar yapmak mümkündür. Kısım (A) da eşyanın ithalinde Gümrük Vergileri ile ÖTV alınıp alınmamasın göre değişen durumlarda yapılacak işlemlere ilişkin yapılan açıklamalar aynı şekilde bu durumlarda da uygulanacağı düşünülmektedir. Gümrük kıymetine girmesi gereken ve yükümlü tarafından gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte miktarı belli olan Royalti ve Lisans Ücretleri ile diğer kıymet unsurlarının MUTLAKA eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihinde gümrük kıymetine ilave edilerek beyan edilmesi ve vergilerinin bu aşamada ödenmesi gerekmektedir. Nitekim; - İthalatta Alınan KDV yi doğuran olay, gümrük beyannamesinin tescili tarihinde meydana gelmektedir. Diğer bir deyişle, İthalatta Alınan KDV ödeme yükümlülüğü eşyanın serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihinde başlamaktadır. Yükümlüsünce gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte varlığı ve miktarı bilinen bir kıymet unsuruna ait KDV nin gümrük idaresi yerine daha sonraki bir tarihte Vergi Dairesine beyan edilerek ödenmesi halinde KDV açısından bir vergi farkı oluşmasa dahi gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih ile Vergi Dairesine KDV nin ödendiği tarih arasında geçen süre için Faiz alınması gerektiği düşüncesindeyiz. 3 / 7
- Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu(KKDF) matrahını oluşturan unsurlar ilgili mevzuatta açık olarak düzenlenmemiştir. Ayrıca Gümrükler Genel Müdürlüğü nün 2002/22 sayılı genelgesinde; ödeme şekline göre KKDF na tabi ithalat işlemlerinde tespit edilen gümrük kıymeti farklarına ilişkin olarak ek tahakkuk gümrük idaresince yükümlüsüne tebliğ edilirken KKDF kesintisi ve cezai faizinin de bildirilerek tahsil edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle, özellikle gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte miktarı belli olan kıymet unsurunun gümrük idaresine beyan edilmemesi durumunda KKDF tahsil edilip edilmeyeceğinin olay bazında ayrı olarak analiz edilmesi ve konunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. KKDF tahsil edilmesi gerektiği durumlarda buna ait fark KDV ile KDV Para Cezası da tahsil edilmesi gerekecektir. III. 2011/48 SAYILI GENELGE NİN UYGULAMAYA YANSIMA(MA)LARI A.GENELGE HÜKÜMLERİ GEÇMİŞ İŞLEMLERE Mİ YOKSA GELECEK İŞLEMLERE Mİ UYGULANACAKTIR; GÜMRÜK MEVZUATININ GÜMRÜK KIYMETİ VE BEYAN HÜKÜMLERİ FİİLİ OLARAK RAFA MI KALDIRILIYOR? Genelge de yer alan esas ve usullerin sadece Genelge nin yayım tarihinden önce Vergi Dairelerine beyan edilerek ödenen KDV için mi uygulanacağı yoksa daha sonraki tarihlerde Vergi Dairelerine ödenecek olan KDV için de uygulanıp uygulanmayacağı açık değildir. Gelecek işlemlere uygulanacağı yönünde değerlendirme yapıldığında; ithal eşyası üzerinden Gümrük Vergileri veya ÖTV alınması gerekmiyorsa esasen gümrük kıymetine girmesi gereken Royalti ve Lisans Ücretleri ile diğer kıymet unsurlarının gümrük idaresine beyan edilmesine gerek bulunmadığı sonucunu doğuracaktır. Bu durumda, Gümrük Mevzuatında yer alan 4 / 7
Gümrük Kıymetine ve Gümrük Beyanına ilişkin esas ve usuller Genelge ile fiili olarak işlevsiz hale gelmiş olacaktır. B.GENELGE İLE İTHALDE ALINAN KDV NİN TARH YERİ VE TAHSİL DAİRESİ VERGİ DAİRELERİ OLARAK DEĞİŞTİRİLİYOR MU? Genelge ye göre, eşyanın ithalinde Gümrük Vergisi ya da ÖTV tahsil edilmesi öngörülmüyorsa yani sadece KDV tahsil edilmesi gerekli ise, gümrük idaresine beyan edilmeyen gümrük kıymeti unsurlarına ait KDV, gümrük idaresi yerine Vergi Dairelerine beyan edilerek ödenebilecektir. Genelge ile yapılan düzenleme yoluyla İthalde Alınan KDV nin TARH YERİ VE TAHSİL DAİRESİ, KDV Kanunu na göre olarak belirlenmiş olan Gümrük İdareleri yerine Vergi Daireleri olarak değiştirilmiş olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bilindiği üzere, KDV Kanunu nun 43/4 üncü maddesi gereğince İthalde Alınan KDV, Gümrük İdaresince tarh edilir. 1 Seri No.lu KDV Genel Tebliği nin IX/C-1 bölümünde İthalde Alınan KDV nin ithal edilen malın yurda girdiği yer gümrük idaresince tarh edileceği hükme bağlanmıştır. Diğer bir deyişle, KDV yi doğuran işlemin gerçekleştiği yani gümrük beyannamesinin verildiği gümrük idaresi İthalde Alınan KDV nin tarh yeridir. [1] İdare hukukunda genel düzenleyici işlem olarak nitelendirilen Genelge ile Kanun da yer alan hükümlerin değiştirilmesinin mümkün olamayacağı düşüncesindeyiz. C.GÜMRÜK KAYITLARINDA YER ALAN GÜMRÜK KIYMETİNİN DÜZELTİLMEMESİ HALİNDE DIŞ TİCARET VERİLERİ YANLIŞ HESAPLANACAKTIR 5 / 7
Genelge de KDV farkı yaratmayan durumlarda ek KDV tahakkuku yapılmayacağı açık olarak belirtilmiş olmasına rağmen gümrük kayıtlarındaki gümrük kıymetinde herhangi bir düzletme yapılıp yapılmayacağı açıklığa kavuşturulmamıştır. Gümrük idaresince ithal eşyasının gümrük kıymeti kayıtlarının düzeltilmemesi halinde; DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ(VERİLERİ) içerisinde yer alan İTHALAT ve dolayısıyla ülkenin önemli bir makroekonomik göstergesi olan DIŞ TİCARET DENGESİ tutarı yanlış ve eksik olarak hesaplanmış olacaktır. D.GENELGE, İTHAL EŞYASININ YURTİÇİNDE ALINACAK VERGİ VE MALİ YÜKLER AÇISINDAN HAZİNE KAYBINA YOL AÇAR MI? Gümrük kıymeti beyanının düzeltilmemiş olması durumu ithal eşyasının yurtiçinde satış, teslim ve imalatı üzerinden alınan bazı Vergi ve Benzeri Mali Yüklerin eksik alınmasına ve dolayısıyla hazine kaybına sebebiyet verebilecektir. Şöyle ki, ithal edilen eşyanın yurtiçinde satış ve tesliminin ÖTV ye ya da TRT Bandrolüne tabi olduğunu durumlarda; yurtiçindeki satışta tahsil edilecek ÖTV veya TRT Bandrolünün matrahları ithal eşyasının gümrük beyannamesinde yer alan Gümrük Kıymeti ve/veya KDV Matrahı esas alınarak hesaplanacağından eksik vergilendirme sonucu ortaya çıkacağı açıktır. E.GENELGE, GÜMRÜK İDARESİNE KENDİLİĞİNDEN BEYAN ÇERÇEVESİNDE BEYAN VE ÖDEME YAPAN YÜKÜMLÜ İLE VERGİ DAİRESİNE BEYAN VE ÖDEME YAPAN YÜKÜMLÜ ARASINDA EŞİTSİZLİK DURUMU YARATIYOR MU? IV.DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 6 / 7
Genelge de yer alan düzenlemelerin gümrük idaresine beyan edilmeden vergi dairesine beyan edilip ödenen KDV ye ilişkin olarak aynı vergi konusu üzerinden Mükerrer KDV ödenmesini önleme yönünde çok önemli bir işlevi olduğu ortadadır ancak somut olay bazında uygulamada ortaya çıkması muhtemel tüm soru ve sorunlara çözüm getirdiğini ve her konuyu açıklayıcı nitelikte olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu nedenle, tereddüt oluşan hallerde ticaret erbabı tarafından Bilgi Edinme Hakkı çerçevesinde gümrük idaresinden yazılı görüş talep edilmesinde yarar görüyoruz. [1]Cahit Yerci, Gümrük Mevzuatı Dahil Tüm Yönleriyle İthalatta KDV, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara:2005, s. 234 Kaynak: Dünya Gazetesi 10 Şubat 2012 tarihli nüshası. 7 / 7