Kaçak akıma karşı koruma Avrupa'da 70 milyon hanede elektrik güvenliği yok! Peki ya sizinkinde?
Elektrik yaşam içindir ve öyle kalmalıdır. Elektrik olmasaydı hangi noktada olurduk Kısaca cevaplayacak olursak, hiçbir noktada. Dünyayı elektriksiz düşünmek neredeyse imkansız. Elektrik büyük bir yardımcıdır. Elektrikli alarmımızın sabah bizi uyandırdığı saatten, gece ışıkları kapatıp yatağa girdiğimiz saate kadar elektrik, bütün bir günümüze enerji sağlar. Elektriği hafife almayın. Evet, elektrik her yerdedir; örneğin havada. Aynı hava gibi, elektrik de görünmezdir. Bu nedenle, genellikle korunuyor olup olmadığınızı gerçek anlamda göremezsiniz. Tehlike eski bir prizde, kötü yalıtılmış elektrikli bir alette, hasarlı bir kabloda veya ellerinizi kurulamadan tuttuğunuz bir mutfak aletinde gizleniyor olabilir. Sigorta kutularının ailenizi koruduğunu düşünüyor musunuz? 2006 yılından önce sigorta kutularında kullanılan tek koruma cihazı, otomatik sigortalardır (Daha da eski ünitelerde buşonlu sigortalar). Bu otomatik sigortalar yalnızca kısa devrelerin veya kablo aşırı yüklerinin oluşturduğu yangınları önlerler. Ancak insanları elektrik çarpmalarına karşı koruyamazlar. Kısa devre Enerjili iki kablo birbiriyle temas ettiğinde gerçekleşir. Otomatik bir sigorta enerjiyi anında keserek olası bir yangını önler. Aşırı yük Normalden güçlü bir cihaz veya birden fazla cihaz aynı grup prize takıldığında, kablo üzerinde aşırı akım olur ve kablo zamanla ısınır. Kablo aşırı ısındığında, kısa sürede etrafındaki her şeye hasar verir. Elektrik her yerdedir; evde, iş yerinde, içeride veya dışarıda. Bu nedenle risklidir. Elektrik kazaları kimseyi ayırt etmez. En büyük risk altında olanlar ise küçük çocuklardır. Parmaklarını prizlere sokabilir ve kabloları çekiştirebilirler. Hobi meraklıları ve elektrikli aletlerle çalışan insanlar da oldukça yüksek risk altındadır. Her şey saniyenin ufak bir kesiti içinde gerçekleşir ve sonuçları ölümcül olabilir. Elektriği hafife almayın! Bir kaza bile yeterince fazladır. Ancak günümüzde birden fazla kaza riski bulunmaktadır. Rakamlar her şeyi anlatmaktadır. Buna rağmen kazaların çoğu, standartlara uygun güvenlik düzenlemeleriyle engellenebilir. @ İngiltere'de her hafta bir kişi, evde geçirdiği elektrik kazası nedeniyle ölmektedir. Elektrik Güvenlik Konseyi Fransa'da her yıl Elektrik tesisatınız ne kadar eskiyse, taşıdığınız risk de o kadar büyüktür. Isı, nem, korozyon, aşınma ve yıpranma bu riske katkıda bulunur. Armatürler eskir, yalıtım çatlar. Tesisatınız günümüz güvenlik standartlarını karşılamıyor olabilir. @ Evlerdeki ölümlü elektrik kazalarında kurbanların %40'ı 9 yaş altı çocuklardır. GRESEL (Evlerde elektrik güvenliği hakkında araştırma yapan gönüllü bir Fransız kuruluşu) @ ABD'de, işyerlerindeki ölümlü kazaların en büyük dördüncü sebebi kaçak akımdan kaynaklanan elektroşoklardır. Oklahoma State University ciddi elektrik kazalarına maruz kalmakta ve bu olaylardan 100'ü ölüm ile sonuçlanmaktadır. Çevre Bakanlığı, Sürdürülebilir Gelişme, Taşımacılık ve Barındırma kişi 2 3
Güvenli olun, güvende kalın. > Elektrik prizleri Birçok elektrik şoku ve kaçak akımın sorumlusu prizlerdir. Bu nedenle özel güvenlik önlemlerinin alınması yeni yapılan binalarda artık yasal zorunluluk haline gelmiştir. Aslında, eski binalarda güvenlik önlemlerine daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Hasarlı soket ve prizler Zamanla, duvar prizlerinde çatlak, kırık ve gevşeklikler meydana gelebilir. Böylece enerji altındaki parçalar açığa çıkabilir. Bu durum, genellikle küçük çocukların meraklı gözlerinden kaçmaz. Enerjili bir pim veya kabloya hafifçe sürtünmek bile vücudu baştan başa dolaşan bir elektrik şokuna neden olabilir. Bazen elektrik şokları korkunç sonuçlar doğurabilir. Hasarlı kablolar Duvar prizlerine takılan kablolar tüm evi dolaşır. Bu kablolar her türlü hasara maruz kalmaktadır. @ Mutfakta aşırı sıcağa, bükülmeye, kesilmeye, vb. maruz kalabilirler. @ Salon ve yatak odasında ezilebilir, karışabilir, düşen nesnelerden dolayı hasar görebilir veya evcil hayvanınız tarafından kemirilebilir. Bir kablo hasar gördüğünde, çarpılma tehlikesi açığa çıkar. > Banyolar Elektrik ve su karışmamalıdır. Ancak istemeseniz de bu ikili karışabilir. Tehlike ise tam bu noktada gizlenir: Su, iyi bir iletkendir ve elektriği etkili bir şekilde taşır. Nemli cilt vücudun direncini azaltır ve elektrik çarpması durumunda ciddi yaralanmalara neden olabilir. Aydınlatma armatürleri muhafaza içinde olmalı ve hiçbir elektrikli ekipman ve priz duş veya banyo küvetinin yakınında olmamalıdır. Banyoda veya duşta ayakta dururken, asla saç kurutma makinesi veya elektrikli tıraş makinesi kullanmayın. Elektrikli bir cihaz suya düşerse, asla geri almayı denemeyin. Öncelikle prizden çıkarın. Kaliteden taviz vermeyin. Güvenilir markaların ürünlerini satın alın. Güvenliğin en önemli garantisi budur. @ Korumalı prizleri tercih edin. @ Prizlerin, duvara mühürlenmiş gömme kutulara güvenli bir şekilde monte edildiğinden emin olun. @ Eski veya gevşek prizleri değiştirin. @ Arızalı veya hasarlı kablolardan derhal kurtulun. @ Tüm elektrik prizlerinin RCD'ler ile korunduğundan emin olun (Daha fazla bilgi için bkz. sayfa 7). Çimleri biçen bir kadını, biçme makinesinin bağlı olduğu priz ile soket sistemi yanlış bağlanmış olduğundan ve evde kaçak akım koruma cihazı (RCD) bulunmadığından elektrik çarpmıştır. Elektriksel ekipmanlarınız IEC 60 364 standardına uygun olmalıdır. Tüm metal parçalar, elektrik şebekesinin yeşil-sarı renkli kablosuna bağlanmalıdır. Banyoda veya duşta uygun mesafeler bırakmak, herhangi bir elektrikli alete temas etmeyi önler. Bölge 1 Bölge 2 Bölge 3 Bölge 0 Bölge 0: > Elektriksel parçaların olmadığı bölge. Bölge 1: Küvet veya duştan kollarla erişim mesafesi. > Sadece 12 V yalıtımlı armatürler (SELV* güç kaynağı) Bölge 2: Küvet veya duştan maksimum erişim mesafesi. > Transformatör yalıtımlı prizler (Tıraş makinesi tipi) > Sınıf II yalıtımlı lamba ve ısıtıcılar Bölge 3: Tüm cihazların 30 ma hassasiyetinde RCD ile korunduğu bölge. > SELV* güç kaynağı ile korunur (maksimum 50 volt). * SELV: Çok düşük güvenlik gerilimi şebekesi Kaynak: http://www.esc.org.uk/public/real-life-stories 4 5
> Aydınlatma: Küçük onarımlar, büyük risk. Elektrik şoklarına karşı en güvenilir koruma için RCD'ler > Makineler ve elektrikli ev aletleri Buzdolapları, çamaşır makineleri, klima üniteleri ve hatta aydınlatma bile tehlikeli olabilir. Dahili bir kablo gevşer veya yalıtım kaplamasının küçük bir parçasını bile kaybederse, metal muhafazayı enerjilendirebilir. Metal muhafazaya en ufak bir dokunuş bile acılı bir çarpmaya veya daha kötüsüne neden olabilir. Ampullerin değiştirilmesi, gevşek kabloların onarılması ve lambalarda yapılan diğer küçük tamiratlar aslında, evdeki elektrik kazalarının birçoğunun sorumlusudur. Herhangi bir tamirattan önce, mutlaka sigorta kutusundaki aydınlatma devresinin otomatik sigortasını açarak, devre dışı bırakın. Duvardaki anahtarı kapatmanız asla yeterli değildir. Ya biri gelir de ışıkları tekrar açarsa? Duvar veya tavana monte edilen lambaların metal parçaları varsa, topraklama kablosunun yeşil sarı kabloya bağlandığından emin olun. Kaçak akım koruma cihazı (RCD) ile korunan aydınlatma devreleri, güvenliğinizin garantisi olacaktır. Hasarlı yalıtım veya gevşek kabloları her zaman fark edemeyeceğinizden, yeni yönetmelikler evlerin RCD'ler ile donatılmasını zorunlu tutmaktadır. Kaçak akım koruma cihazları (RCD'ler), bir elektrik şoku algılandığında derhal devreyi açarak, enerjiyi kesen son derece hassas cihazlardır. Herhangi bir kimseye elektrik çarparsa, elektrik akımını durdurur. Kaçak akım koruma cihazları, güncel yönetmeliklerin uygulanmadığı ve eskimekte olan tesisatların bulunduğu eski binalarda özellikle etkilidir. Zorunlu standart Kablo bağlantısı düzenlemesi (IEC.60 364), aşağıdakileri besleyen devrelere 30 ma nominal hassasiyetindeki kaçak akım koruma cihazlarının (RCD'ler) takılmasını zorunlu tutmaktadır: @ Tüm elektrik prizleri @ Banyolardaki ve diğer ıslak alanlardaki tüm elektrikli cihazlar. Elektrik tesisatınızda kaçak akım koruma cihazı bulunuyor mu? @ Hayır? Cihaz üzerinde beyaz renkli test butonu var mı? Kaçak akıma karşı korunmuyorsunuz. RCD takılması konusunda elektrikçinize danışın. @ Evet? RCD açtığında, evinizde korunan parçaları kontrol edin: Beyaz test düğmesine basın. RCD derhal açacaktır. Metal muhafazalı tüm elektrikli aletler aşağıdaki şekilde topraklanmalıdır: @ Yeşil-sarı kabloların tümü birlikte bağlanır. @ Soketler ve prizlerde topraklama pimleri topraklanmalıdır. Topraklama, enerjili bir elektriksel parçanın metal muhafazaya temas etmesi durumunda, koruma cihazının açmasını sağlar. Aşağıdakileri sağladığınızdan emin olun: @ Tüm soketli prizlerinizde topraklama yapılmış olmalıdır. @ Tüm doğrudan bağlı sabit ekipmanlar (Mutfak aletleri, su kaynatıcı, AC üniteleri vb.) elektrik şebekenizin yeşil-sarı renkli kablosuna düzgün bir şekilde bağlanmalıdır. Uyarı: Bir priz, sadece bir topraklama pimi olduğu için güvenli olamaz. Elektrikçinizden, banyonuzdaki tüm prizlerin ve metal parçaların düzgün bir şekilde topraklanmış olup olmadığını kontrol etmesini isteyin. @ Bir lamba alıp fişini evinizdeki her prize tek tek takın. Hiç biri çalışmıyorsa, RCD korumasına sahipsiniz. Halen çalışan bir priz bulunuyorsa bu, elektrik çarpmalarına karşı tamamen korunmadığınız anlamına gelir. Tüm prizleri, lambaları ve banyonuzdaki elektrikli aletleri kontrol ettiğinizden emin olun. Hiçbiri çalışmamalıdır. Sistemi yeniden enerjilendirmek için RCD'nin üzerindeki turuncu anahtarı yukarı kaldırın. @ Test edilen devrelerden herhangi biri halen çalışıyorsa, elektrik çarpmalarına karşı tamamen korunmuyorsunuz demektir. Elektrikçinizden, elektrik tesisatınızda güvenlik düzenlemelerine paralel olarak uygun ekipmanları kullanmasını isteyin. 6 7
Evinizin güvenli bir hale gelmesi konusunda elektrikçinize güvenin. Güvenlik ciddi bir iştir ve aynı zamanda çok teknik bir iş de olabilir. Sadece kalifiye elektrik teknisyenleri evinizi güvenli bir hale getirebilir ve ailenizi kaçak akıma karşı koruyabilir. Bu nedenle, eviniz ister modern bir bina, ister (hatta özellikle) eski bir bina olsun, sertifikalı bir elektrik teknisyeni ile iletişim kurun. Schneider Electric: Dünya liderinden deneyim garantisi. Kullandığınız güvenlik cihazlarının gerektiğinde işlerini yaptıklarından nasıl emin olabilirsiniz? Elektrik yönetiminde dünya lideri olan Schneider Electric aşağıdakileri sağlar: @ Eektrik korumada neredeyse yüzyıla yaklaşan deneyim, @ Her tür binada global, herkes tarafından kabul edilen kalite. Schneider Electric, elektrikçiler ile yakın ilişkidedir ve onlarla sürekli olarak çalışmaktadır. Elektrik uzmanlarını eğitiyor ve onları yeni ürünler ve şartnameler hakkında sürekli bilgilendiriyoruz. Çünkü Schneider Electric in işi evlerinizi daha güvenli, daha konforlu bir hale getirerek, enerji verimliliğinin sağlandığını garantilemektir. Elektrikçiler: Onların deneyimleri, sizin güvenliğiniz. Elektrik teknisyenleri elektrik uzmanları olduğundan, aynı zamanda güvenlik uzmanlarıdır. Kuralları ve uygulamaları enine boyuna bilirler. Elektrik tesisatınızı kontrol ettirme ihtiyacı duyuyor musunuz? Arızalı veya eski parçaları yeniden bağlamak veya değiştirmek ister misiniz? Güvenlik sisteminizi geçerli standartlara uygun olacak şekilde yükseltmek ister misiniz? Kalifiye elektrik teknisyenlerine güvenin. Make the most of your energy SM Schneider Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Küçükbakkalköy Mah. Elvan Sok. No: 16-18B, 34750 Ataşehir / İstanbul Tel: +90 (216) 655 88 88 Faks: +90 (216) 655 87 87 www.schneider-electric.com.tr Schneider Electric Müşteri Destek Merkezi Tel: 444 30 30 Faks: +90 (216) 655 88 29 e-posta: TR-Hotline@schneider-electric.com 2012 Schneider Electric. Her Hakkı Saklıdır. Schneider Electric ve Make the most of your energy, Schneider Electric Industries SAS veya bağlı şirketlerine ait ticari markalardır. Diğer tüm ticari markalar, ilgili sahiplerinin mülkiyetindedir. Tasarım: Power Business Communication. M9DP94TR