Çimento Sektörü ve 2010 Beklentileri Nisan,2010 Çimento tüketimi gelişmiş ülkelerde az çok uzun dönem GSMH ile orantısal bir büyüklüğü sahip iken gelişmekte olan ülkelerde GSMH daki büyümenin çok üstünde bir gelişme göstermektedir. Çimento, dünya inşaat sektöründe genellikle ~ %25 konut, ~25 ticari ve ~%50 kamu inşaatı alanında kullanılmaktadır. Tablo 1 de ülkelerin gelir dağılımlarına göre çimento tüketimleri yer almaktadır. 2009 yılsonu verileri açıklandığında yaşanan ekonomik durgunluk nedeniyle tabloda yer alan ülkelerin konumları tablonun soluna ve aşağı doğru kayma olarak gözükecektir. Tablonun üst kısmında yer alan ülkelerin ekonomisi, gayrimenkul sektöründeki aşırı tüketim ve krizin çıkış noktasının bu sektör olduğu düşünülür ise yaşanan krizden en çok etkilenen ülkelerdir. İlgili ülkelerin çimento tüketimleri ekonomik planlar dahilinde desteklenmedikçe azalacaktır. 2009 yılında, Avrupa çimento tüketiminde en çok gerileyen kıtalardan biri olurken, İspanya %45 lik bir düşüş ile ilk sırada yer almaktadır. Kuzey Amerika da %25, Güney Amerika da ise %2 lik bir daralma söz konusudur. Rusya ise 2009 yılında %25 lik bir daralma göstermiştir. 2010 yılı için Kuzey Amerika da %3,4, Güney Amerika da %3, Rusya da %6 lık bir büyüme beklenirken Avrupa da bu yıl toparlanma beklenmiyor. Tablo1: Çimento Tüketimi -2008 Çimento Tüketimi vs. Kişi başına düşen GSMH 1400 1200 1000 800 600 400 200-500 4500 9500 14500 19500 24500 29500 34500 39500 Kaynak:Bloomberg,CS Kişibaşı GSMH-USD
Ülkelerin enflasyonist bir ortama gireceği beklentisi ise çimento fiyatlarında bir artışa neden olacaktır. Ayrıca enerji fiyatlarının yüksek seyretmesi çimento girdi maliyetlerinin artacağı anlamına gelmektedir. Teorik olarak çimento sektöründeki arz fazlalığı da 2010 yılı içerisinde kendini gösterecektir. 2010 yılı çimento sektöründe, Orta Doğu Kuzey Afrika (ODKA/MENA) bölgesi için pozitif bir görünüm sergileneceği beklentisi mevcuttur. Analistlerin beklentisi; özellikle körfez bölgesinde %30 luk, diğer MENA da ise %24 lük bir taahhüt artışının olacağıdır. 2010 yılı içerisinde MENA bölgesinde toplam $208 milyar lık inşaat taahhüdüne girileceği ve bunun %69 nun Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (Abu Dabi) tarafından kullanılacağı öngörülmektedir. Petrol, doğalgaz ve elektrik üretimine yönelik büyük altyapı yatırımlarının çimento tüketimini artıracağı beklentisini yaratmaktadır. Tablo 2: MENA İnşaat Taahhütleri US $ milyar 100 90 80 70 2009 2008 60 50 40 30 20 10 0 Kaynak:Meed Projects,CS Tablo 3, MENA bölgesindeki inşaat taahhütlerine baktığımızda körfez bölgesinden BAE(Abu Dabi), Suudi Arabistan ve Bahreyn in sektörün toplamda ekonomik yavaşlamadan etkilenmediğini, yatırımlara devam edeceği görülmektedir.
Tablo 3: MENA İnşaat Taahhütleri 2008-2009 US $ milyar 2009 2008 % 2009/2008 Körfez Ülkeleri Bahreyn 0.8 0.5 43% Kuveyt 7.7 16.3-53% Umman 3.9 9.1-57% Katar 5.6 13.6-59% Suudi Arabistan 46.7 16.2 188% BAE 84.2 48.6 73% Toplam 148.9 104.4 43% Diğer MENA Cezayir 10.5 11.5-8% Mısır 3.7 1.9 101% Iran 11.5 0.7 1611% Irak 18.1 5.5 228% Urdun 1.6 0.0 nm Lübnan 0.0 0.0-2% Libya 3.8 6.1-38% Fas 0.1 0.3-82% Suriye 0.0 2.3-100% Tunus 0.0 0.8-98% Toplam Irak-İran hariç* 168.6 127.4 32% Toplam MENA 198.2 133.5 48% Kaynak: MEED Projects, CS *Datalar kesinlik kazanmamıştır. MEED Projects, 2009 yılsonu rakamlarına göre MENA bölgesinde toplam proje değerinin USD 2.28trn olduğunu tahmin etmektedir. 2009 yılsonu itibariyle, devam eden projelerin değeri USD 520,25 milyar iken, devam eden projelerin yanı sıra askıya alınan projelerin değeri ise USD 624,0 milyar tutarındadır. 22 Şubat 2010 itibariyle de toplam proje değerinin çok büyük değişiklik göstermediğini askıya alınan projelerin ise USD 597 milyar olduğu belirtilmiştir. Askıya alınan projelerin içinde en yüksek miktar ile BAE(Abu Dabi) ilk sırada yer almaktadır. Dubai krizi ile birlikte bölgeye akan fonların kesintiye uğraması projelerin de askıya alınmasına neden olmuştur. Askıya alınan projelere rağmen 2010 yılında Orta Doğu ve Kuzey Afrika çimento tüketiminde etkili pazarlar olacağını göstermektedir. 2009 yılında dünya genelinde 170 milyon tonluk bir kapasite artışı gözlenirken, 2010 yılı genelinde 145 milyon tonluk bir kapasite artışı öngörülmektedir. 145 milyon tonluk üretimin, 142 milyon tonun gelişmekte olan ülkeler tarafından kullanılacağı, 3 milyon tonluk kısmının ise gelişmiş ülkeler tarafından kullanılacağı beklenilmektedir.
Tablo 4: MENA Devam Eden ve Askıya Alınan Projeler Devam eden projeler 2009ye Askıya alınan projeler 2009ye Ülke Değer($milyar) Ülke Değer($milyar) BAE 213,9 BAE 444,0 S.Arabistan 94,6 S.Arabistan 40,1 Kuveyt 25,2 Kuveyt 40,8 Iran 35,0 Iran 4,8 Irak 19,1 Irak 20,3 Bahreyn 8,7 Bahreyn 9,1 Katar 21,9 Katar 7,9 Umman 21,6 Umman 6,5 Ürdün 22,7 Ürdün 1,1 Cezayir 7,1 Cezayir 24,5 Mısır 6,1 Mısır 20,5 Fas 7,6 Fas 1,6 Tunus 8,8 Tunus - Lübnan 1,8 Lübnan 1,8 Yemen 2,1 Yemen 1,0 Libya 5,2 Libya - Suriye 19,1 Suriye - TOPLAM 520,25 TOPLAM 624,0 Devam eden projeler her aşamadaki projeleri kapsamaktadır. Kaynak: MEED Projects,CS 2010 yılının ilk çeyreğinden sonra bölgede iyileşmenin daha bariz olacağı beklenmektedir. Özellikle S.Arabistan ve BAE (Abu Dabi) inşaat sözleşmelerinin yaklaşık %69 na sahip olacaktır. S. Arabistan da siyasi yönetim ekonomiyi desteklemek için inşaat sektöründe sermaye harcamalarına devam etmekte ve altyapı yatırımlarına öncelik vermektedir. Bu bölgede petrol ve doğalgaz yatırım taahhütlerinin (toplam taahhütlerin %36 sı) konut yatırımlarımdan (toplam taahhütlerin %17 si) daha fazla olacağı beklentisi yer almaktadır. Çimento sektörü de bu bölgedeki özellikle S. Arabistan daki pozitif gelişimden fayda sağlayacak ilk gruplardandır. S.Arabistan da 2008 yılındaki taahhüt tutarı $16,2milyar iken, 2009 yılında bu tutar $46,7milyar olmuştur, %188 lik bir artış bu bölgedeki iştahı artırmaktadır. Bu artış çimento talebinde de %23 lük bir artışa sebep olmuştur ki bu da 37mt luk bir çimento kullanıma denk gelir. Arabistan da ki çimento fabrikaları 2005-2008 yılı arasında körfez ülkelerine ihracat yaparlarken, siyasi otorite çimento ihracatına önce yasak sonra da sıkı kontrol getirmiştir. Ancak iç talebin çimento üretimini karşılayacağı beklenmektedir. Arabistan da çimento üreticileri iç piyasaya çimentoyu torba başına SAR10 fiyatı ile satma zorunluluğundadır. Bölgede 2010 yılında Katar ın net ithalatçı olacağı beklentisi vardır. Ülke de 2010 yılı içerisinde çimento fiyatlarında %5 lik bir düşüş daha beklenilmektedir. Ancak altyapı inşaatlarının devamı için çimento ithalatına ihtiyaç duymaktadır.
Kuveyt kabinesi geçmiş aylarda gelecek 4 yıllık kalkınma planını onaylamış olup Kamu Özel Ortaklığı ile petrol, gaz, sulama ve diğer emlak projeleri için (askıya alınan projelerin bir kısmının tekrar uygulamaya konulması ile) net ithalatçı olacağı beklenilmektedir. Umman ın 2010 yılı içerisinde ithalatçı olacağı açıktır. Arabistan da ki ihracat kısıtlaması nedeniyle diğer ülkelerden yapılacak olan çimento ithalatının yüksek fiyatları da maliyete ekleyeceğinden Umman ın çimento ithalatında baskı altında kalacağı beklenilmektedir. 2009 yılında BAE de çimento talebi %25 oranında düşmüştür. 2010 yılında da bu düşüşün devam edeceği beklentisi mevcuttur. Talebin daralması çimento fiyatlarında da düşüşe neden olmuştur. BAE Çimento Üreticileri Birliği çimento fiyatlarındaki düşüşü engellemek için fiyat yapılandırılmasına gitmiş ve emirlikler bazında çimento fiyatlarını sabitlemiştir.