TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI

MÜHENDİS Şubat 00 Sayı: 493 VE ISSN 300-340 TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI

â Isı eşanjörünün sıcaklık kontrol sisteminde kullanılan armatürlerin ismini yazın, armağan kazanın BUHAR SICAK SU SOĞUK SU KONDENS Aşağıdaki yanıt formuna armatürlerin ismini yazıp (06) 40 77 36 numaraya fakslayın. Tamamını doğru bilen herkes armağanlar kazanacak. ^ Formu dolduranın: (jt) Adı, soyadı : (V) Görevi ve unvanı: \*y Firma adı : Adres :, @ i ^ (U) Fax : wı Yal' Yolu Sok. No: 56 Kat: 80 Bostancı-istanbul Te, (06) 463 73-40 69 00 Fax:(06)40 7736 Web: www.intervalf.com E-mail: info@intervalf.com 0/ Sk. No: B9 Kat: 6 Daire: 607 Ysnişehir-İZMİR Tel-Fax: (03)459 90 68 E-mail: izmir@intervalf.com Kızılay Caddesi 0. Sokak No. Serhan işhanı No: /5 ADANA Tel-Fax:(03)356 78 E-mail: adana@intervalf.com»umab6ummd. Salcılar Cad. Şirin Sokak No:0 Karamanoğullan Plaza Kat. 3 Daire. 0/A BURSA Tel-Fax: (04) 50 95 6 E-mail: bursa@intervalf.com ANTALYA 0U» MD. Adnan Menderes Bulvarı Aitmiş İşhanı No:6 Kat: ANTALYA Tel-Fax: (04) 43 90 85 E-mail: antalya@intervalf.com Yeni Mahalle, Fatih Cad Torkan İş Merkezi No 94 K 3 Lüleburgaz Tel-Fax: (088) 43 30 74 E-mail: trakya@intervan com

lüuvtual BORUSUZ PAKET BUHAR JENERATÖRLERİ Fuel Oil - Motorin - Doğal Gaz - LPG yakar NE DUMAN BORUSU NE DE SPİRAL SU BORUSU! Besi Suyu Tankı I A A». Otomatik Su Filtreleme ve ^Yumuşatma cihazı Otomatik I "Bilindiği gibi buhar kazanlarında ve buhar jeneratörlerinde eskime; öncelikle boruların su tarafında oluşmaktadır. ÇOK UZUN ÖMÜRLÜ Üstelik kuru m- buhar üretiyor Kapasite ve Ana Ölçüler TİP BBJ 00 BBJ 50 BBJ 300 BBJ 350 BBJ 400 BBJ 500 Tip: BBJ BBJ 600 BBJ 750 BBJ 000 Buhar Kapasitesi (kg/h) 00 50 300 350 400 500 600 750 000 Bünyesinde buhar kurutma düz«n«ği He birlikte Uzunluk (mm) Brülör dahil Brülörsüz Uzunluk (mm) Genişlik (mm) pompa ile 50 950 570 60 050 570 900 00 570 3000 00 570 300 300 570 3400 600 670 3400 600 770 350 600 870 390 3000 870 Yükseklik (mm) 400 400 400 400 400 500 600 700 700 Baca 0 (mm) Teknolojik gelişmelerden dolayı ölçüleri değiştirme hakkımız mahfuzdur 00 50 50 50 300 300 350 400 400 Detaylı bilgi İÇİtl katalog İSteyİnİZ. NIVERSAL MAKİNE VE ISI SANAYİ TIC. A.S.

I / mir t f ej>' Gonvtntion H. ULUSAU HİDROLİK PNÖMATJK KONGRESİ ve SERGİSİ HİDROLİK I'NO.MAIIK koncrkslndk ALINMASI PLANLANAN BİLDİRİ KONl'LARI >V. Hidrolik Akışkanlar ve Ekoloji 4. Hidrolikte Filtrasyon 3. Hidrolik Aşındırma (Kavitasyon) 5. 4. Hidrostatik Tahrik 6. 5. Hidrolikte Enerji Tasarrufu 7 6. Oransal ve Servo Hidrolik 8. 7. Yüksek Basınç Hidroliği 9 Yüksek Basınçlı Su Pompalan 30. 9. Baraj Hidroliği 3 0. Su Hidroliği 3. Marine Hidroliği 33. MerkeziYağlama Sistemleri ve 34 Uygulamaları 35 3. Hidrolik Pompa ye Motorlar 36 4. Hidrolik Dağıtan Blokları 37 5. Hidrolik Hortumlar ve Bağlantı 38 Teknolojisi 39 6. tş Makinalannda Güç Kompanzasyonu 40 7. Takım Tezgahlan Hidroliği 4 8. Pickling, Flushing 4 9. Plastik Enjeksiyon Makinalan Hidroliği 43 0. Pres Hidroliği. Demirçelik Sektöründe Hidrolik 44. tş Makinalan, Araç Üstü Ekipmanlarda 45. Hidrolik 46 3. Asansör Hidroliği 47 Adı, Soyadı Çalıştığı Kuruluş Görev ve Unvanı Yazışma Adresi Hidrolik Uygulamalarında Sekonder Kontrol Teknikleri Kompresörler ve Kompresör Seçimi Basmçlı Havanın Kurutulması Havanın Şartlandırılması Hava Dağıtım Sistemleri Pnömatikte Enerji Tasarrufu Vakum Tekniği Oransal ve Servo Pnömatik Enstrümantasyon Pnömatiği Pnömatik Valf Terminalleri Pnömatik Sistemler ve Otomasyon Pnömatikte Taşıma Sistemleri Alma ve Yerleştirme Sistemleri Pnömatikte Seri iletişim Sistemleri Yük Duyarlı Sistemler Silindirler Sızdırmadık Elemanları Şok Sönümleyiciler Hidrolik ve Pnömatikte Gürültü Hidrolik Pnömatik Sistemlerin Bakımı, Süreklilik Arzeden Sorunların Çözümü Basınçlı Kaplar Tekniği Hidrolik, Pnömatik Devre Elemanları Kontrol Tekniği Koruyucu Bakım Uygulamaları 48. Ölçüm, Kontrol ve Algılama Elemanları 49. Hidrolik ve Pnömatikte Komponent Seçim Kriterleri ve Mukayesesi 50. Hidrolik ve Pnömatikte Malzeme Depolama Yöntemleri 5. Seri İletişim Teknolojisi 5. Devre Tasanmında Yeni Teknikler 53. Can ve Mal Güvenliği İçin Dizayn Kriterleri 54. Hidrolik Pnömatik Sektöründe Toplam Kalite 55. Hidrolik Pnömatik Sektöründe Verimlilik 56. Hidrolik ve Pnömatikte Güvenlik Normları 57. Hidrolik ve Pnömatik Malzeme Normları ve Standardizasyonu 58. Hidrolik ve Pnömatik Setoörü ve İnternet 59. Hidrolik ve Pnömatikte Geleceğe Yönelik Trendler 60. Hidropnömatik 6. Otomotiv Sektöründe (Traktör, Ticari Araç, Otomobil) Hidrolik ve Pnömatik 6. Hidrolik ve Pnömatikte Sektörel Uygulamalar vv Telefon: Faks:.E-posta: Sunulacak Bildirinin Başlığı Birden Fazla Yazar Varsa Bildiriyi Kongrede Kimin Sunacağı : %\ tmmob makina mühendisleri odası Yazışma Adresi: TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Atatürk Cad. No:4 K.:5 350 Alsancak - İZMİR Tel: 0.3.463 4 98/40-4-3 Faks: 0.3.4 80 / 4 60 39 E-posta: hpkon@izmir.mmo.org.tr web site: www.mmo.org.tr/izmir/hpkon

HİOROIJK PNOMATK SEKTÖRÜNÜN KiNii BUyiJK KULÜŞMASiNüA MM. XÂMAW BAŞLADI... rr. ULUSAL k** HİDROLİK I -j! PNÖMATİK Lo b vl- t r *~K % w *~ r* T- r x makina»00; KOHCRESf mühendisleri -mir ( leşy r~ T" F% S"' W f İ OdaSI KONGRE KATILIM KOŞULLARİ 9 Mart 00'e kadar 9 Temmuz 00 'e kadar 9 Temmuz 00 'den sonra KONGRE KATILIM BEKLİ Yemekli 65.000.000.-TL Yemeksiz 50.000.000.-TL Yemekli 70.000.000.-TL Yemeksiz 55.000.000.-TL Yemekli 75.000.000.-TL \ Yemeksiz 60.000.000.-TL İNDİRİMLİ KATILIM 50.000.000.-TL 35.000.000.-TL 55.000.000.-TL 40.000.000.-TL j «3.000.000.-TL 45.090.000.-TL j». Katkıda bulunan kuruluşlardan, Kamu kurumlarında çalışan TMMOB üyelerinden. MMO birimlerinden ve aynı firmadan 5 ve' daha fazla delegenin katılması durumunda uygulanır. (Bu grupta ödemeler, belirtilen tarihleri geçmemek ve son ödeme tarihi 8 Kasım 00 olmak üzere iki eşit taksitle yapılabilir. Bu gruplarda katılım bedellerine kongre çantası, kongre bildiriler kitabı, sergi katalogu, öğle yemekleri, kahve-çay ikramları dahildir. Yemeksiz katılım ücreti ödeyenler öğle yemeklerinden yararlanamazlar. 9 Mart 00'e kadar 9 Temmuz 00'e kadar 9 Temmuz 00'dert sonra ÖĞRENCİ KATILIM BEDELİ Üye Öğrenci 7.500.000.-TL Üye Dışı Öğrenci Üye Öğrenci 0.000.000.-TL 0.000.000.-TL Üye Dışı Öğrenci.500.000.-TL Üye Öğrenci.500.000.-TL Üye Dışı Öğrenci 5.000.000.-TL Adı, Soyadı orda katılım ıe kongre çantası, kongre bildiriler kitabı, sergi katalogu dahildi KONGRE KATILIM BAŞVURU FORMU Çalıştığı Kuruluş Görev ve Unvan Yazışma Adresi Tel..Faks E-posta. Katılım Şekli : NORMAL İNDİRİMLİ ÖĞRENCİ D Yemekli D Yemekli D Üye D Yemeksiz D Yemeksiz D Üye Dışı Ödemeler İçin Banka Hesap No.: Makina Mühendisleri Odası izmir Şubesi-Emlak Bankası Gündoğdu Şubesi 738804 NOT: Banka dekontunun fotokopisi başvuru formu ile birlikte gönderilmelidir. Kredi Kartı ile yapılan ödemelerde Tahsilat Makbuzu verilmemektedir. Kredi Kartı Ödemelerinde: Aşağıda kart numarası belirtilen kredi kartı hesabımdan TL'nin Makina Mühendisleri Odası izmir Şubesi'ne ödenmesini kabul ediyorum. Tarih:.../.../00 İMZA Kredi Kartı Numarası: D VISA D MASTER CARD D AMERıCAN EXPRESS Kredi Kartı S. Kullanma Tarihi :.../.../ Yazışma Adresi: TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi-Atatürk Caddesi No. 4 Kat: 5 350 Alsancak / İZMİR Tel: 03. 463 4 98/40-4-3 Faks: 03. 4 80/4 60 39 E-posta: hpkon@izmir.mmo.org.tr web site: www.mmo.org.tr/izmir/hpkon

RADBAI EMMISI jffc TAÜ gy symposium and exhibition 5-7 nisan/april 00 Katılım bedeline; sempozyum çantası, sempozyum bildiriler kitabı, öğle yemekleri, çay-kahve ikramian ve kapanış yemeği dahildir. C) Destekleyen kuruluşlardan, Kamu Kuruluşlanndan ve aynı firmadan 5 veya daha fazla delegenin katılması durumunda uygulanır. Adı, Soyadı Mesleği Çalıştığı Kuruluş Fatura Bilgileri KONGRE KATILIM BAŞVURU FORMU Çalıştığı Kuruluşun Adresi.. Yazışma Adresi Vergi Dairesi Vergi No'su Posta Kodu: Şehir: Telefon: raks:....e-posta: KATILIM ŞEKLİ NORMAL İNDİRİMLİ ÖĞRENCİ Ödemeler İçin Banka Hesap No.: Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Emlak Bankası Gündoğdu Şubesi 738804 No'lu hesap NOT: Banka dekontunun fotokopisi başvuru formu ile birlikte gönderilmelidir. Kredi Kartı Ödemelerinde: Aşağıda kart numarası belirtilen kredi kartı hesabımdan TL'nin Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'ne ödenmesini kabul ediyorum. Tarih: /...700 Kredi Kartı Numarası: D VISA D MASTER CARD D AMERıCAN EXPRESS Geçerlilik Süresi: Yazışma Adresi: 5 Sokak No: 33 D: 35030 Manavkuyu - Bornova - İzmir Tel-Faks : 0.3. 46 33 33 / 0.3. 46 7 8 e-posta : wind@izmir.mmo.org.tr http:wwww.mmo.org.tr/izmir/wind İMZA

MÜHENDİS VE MAKİNA ŞUBAT 00 Sayı : 493 FEBRUARY 00 No : 493 içindekiler contenis iafcriıtt iç*** 0 6 7 3 9 35 36 45 50 53 YENİ ÜRÜNLER ODA'DAN HABERLER BAŞKENTTEN HABERLER MAKALE Atölye Kontrol Sistemleri Shop Floor Control Systems H. Özgür ÜNVER, Umut DURAK, Ömer ANLAĞAN, S. Engin KILIÇ BİLGİ SAYFASI Jeotermal Elektrik Üretiminde... MAKALE Fotovoltaik Güç Sistemli Su Pompalarının Dizayn Esaslarının Araştırılması Investigation Of Design Principles Of Photovoltaic Water Punıping Systems Bülent YEŞİLATA, M. Azmi AKTACİR MALZEME DÜNYASI MAKALE Malzemeleri Sertleştirmenin Yolları Çinko-Alüminyum Esaslı Alaşımlarda içyapı ve Tribolojik Özelliklerin incelenmesi Investigation Of Microstructure and Tribological Properties in Zinc-Aluminum Based Alloys Hamdullah ÇUVALCI, Temel SAVAŞKAN UZAY HAVACILIK Türk Havacılık Sanayi Gelişiminde Bilgisayar... DERGİMİZE BAKIŞ TEKNOLOJİ DÜNYASI Yazım Yayım Koşullan : Yazılar iki satır aralıklı olarak Word 6 ya da Word 7 ile yazılmış olmalıdır. 70-00 sözcükten oluşan Türkçe-İngilizce özet, yazı başlığının tngilizcesi ve anahtar sözcükler gereklidir. Yazılar daktilo sayfasını (yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir. ( daktilo sayfasını aşan yazıların bölüm halinde birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmelidir.) Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve temiz olmalı, şekiller aydıngere çizilerek gönderilmelidir. Yazılarda SI birimleri kullanılmalıdır. Yazıların sonunda yararlanılan kaynakça belirtilmelidir. Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, çevirilerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. Yazılar başka süreli yayınlarda yayınlanmamış olmalıdır. Herhangi bir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise bu açık olarak belirtilmelidir. Dergideki yazılardan kaynak göstererek alıntı yapılabilir. Yazılara telif ücreti ödenmemektedir. Yazılar (üç kopya) ve disketler, yazarın kısa gözgeçmişi, adresi, telefon numaları ve e-posta adresleri ile birlikte Sümer Sok. 36/-A Demirtepe 06440 ANKARA ya da yayin@mmo.org.tr. adresine gönderilmelidir. Yazıların Değerlendirilmesi:. Dergiye gönderilen yazılar öncelikle Yayın Kurulu tarafından ön elemeden geçirilir.. Ön elemeden geçen yazılar Yayın Kurulu'nun belirleyeceği ve adları saklı tutulan en az iki uzman tarafından yazar kimliği bilinmeksizin değerlendirilir. 3. Uzman değerlendirmeleri sonucunda Yayın Kurulu'nda oluşan görüşler doğrultusunda yazarlardan düzeltme-ekleme-çıkarma istenebilir veya yazılar reddedilebilir.

* ', '. %, MÜHENDİS^fMAKİNA TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI Şubat / February 00 Cilt/Vd: 4 Sayı / No : 493 Yönetim Yeri - Head Office Sümer Sokak 36/-A Demirtepe - ANKARA Tel: (0-3) 3 3 59 Fax: (0-3) 3 3 65 e-posta : yayin@mmo.org.tr http://www.mmo.org.tr MM0 Adına Sahibi Publisher Mehmet SOĞANCI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Managing Editör Ali Ekber ÇAKAR Yayın Kurulu - Publishing Board Devrim Erinç ASLAN Ersoy BEY Erdinç TEZCAN Ersan TANER Yayın Sekreteri Publishing Coordinator Nilgün KARAKÜÇÜK Güler AYYILDIZ Teknik Sorumlu Technical Manager Mehmet AYDIN İlan Sorumlusu Advertising Representative Ayten YILDIZ Nuray ERHAN (istanbul) Komisyon İlişkileri Redactor Şehnaz KAPLAN KARACA Dizgi Type Setting Muazzez POLAT (MMO) Baskı Printed by Cem Web Ofset Tel (0-3) 385 37 7 TMMOB Makina Mühendisleri Yaym Organı olan Mühendis ve Makina Dergisi TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim görevlilerine yıllık abone bedeli -özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. Dergimize abone olabilmek ve daha detaylı bilgi alabilmek için yukanda verilmiş olan adresimize başvurabilir ya da telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz. sunuş Değerli Okuyucularımız; Bilim, teknoloji ve mühendislik uygulama alanlarında geçtiğimiz yüzyıl, son çeyreğinde her yıl ivmesi katlanan, çok hızlı gelişmelerin yaşandığı bir yüzyıl oldu. Genel anlamda mühendislerin etkisinde gelişen bu toplam, mühendislerden daha fazla beklenti doğurdu. Mesleki bilgi birikimini sürekli geliştirmek ve yenilemek, kısacası meslek içi eğitim bir zorunluluk oldu. Makina Mühendisleri Odası, 00'de 6 tanesini daha gerçekleştireceği ve bu zamana kadar onlarcasını düzenlediği Kongre, Kurultay ve Sempozyumlarda mesleki, teknik ve sosyal konularda tartıştırmak, bilgi birikimlerinin gelişimlerine katkıda bulunmak üzere buluştuğu Oda Üyelerinden gelen meslek alanlarına yönelik eğitim taleplerini dikkate almış ve toplumun ihtiyaçlarını gözeterek başlıkta kurslar açmıştır. Meslek İçi Eğitim Merkezi aracılığıyla açılan bu kursları zaman zaman dergimizde de duyurmaya çalışacağız. Ayrıca, ilgilenen üyelerimiz http//www.mmo.org.tr./miem adresinden ayrıntılı bilgi edinebilirler. Mart Ayı içerisinde Odamızca yapılacak etkinliği de duyurmak istiyoruz. 7 Mart 00 Cumartesi günü Öğrenci- Üye Kurultayı 00 Ankara'da DSÎ Salonu'nda ve Eskişehir Şubemiz tarafından çalışmaları yürütülen Yalıtım Kongresi 3-5 Mart 00 tarihlerinde Eskişehir'de Büyükşehir Belediyesi Kültür Sarayı'nda gerçekleştirilecek. Etkinliklerimize katılımınızı ve katkılarınızı bekliyoruz. Bu sayımızda dergimize bir bakış köşemizde 000 yılında dergimizin yayın profilini değerlendirmeye çalıştık. 00 yılında yapmayı planladıklarımızı da bulacağınız bu yazımızı da ilginize sunuyoruz. Saygılarımızla Mühendis ve Makina Yayın Kutulu

Frankfurt'tayız Yurtiçinde gururu yurtdışında da dünya devleriyle yarışarak Frankfurt 7-3 Mart 00 de Messe Frankfurt'un dü/enledigi Isıtma Soğutma İklimlendirme Fuarındayız. ish iebenmit Kompansatör t onlnrt par l'&ıınitnateur et I ı Kondenstop Flexible Metal Hortum Çek-valf Vana Seviye Kontrol Cihazlar ile Messe Frankfurt ISH 00'de 9. Hol, G-43 nolu stantdayız. ISbul yva/ Han No ;>() Kaıakoy / Islaııhul ax. Q?\. JM9 W) (İR

* Doğal gaz ve sıvı yakıtlı ısısantralları * Toz kömür yakabilen tam otomatik hareketli ızgarah öo ocak re iç ocaklı sistemler * Kızgın yağ kazanları * Balar jeneratörleri * Basınçlı kaplar Doğal gaz yakıtlı Buhar santralı :4x,6 ton/h, 8 atü Su hazırlama, basinçlandırma, filtre teme, yumuşatma, gaz alma grubuloo ton/h I I I SANAYİ ve TİCARET LTD. ŞTİ. Talatpaşa Mahallesi Suyoluüstü Mo.9 Esenyurt - İSTANBUL tel (0) 6074 Pbx Fax (0) 596 74 89 Perpa iş Merkezi 6. Kat No. 69 Tel (0) 0 60 47-0 60 5 Fax (0) 58 57 : patflb@utdz.ci www.prtifi.mb.tr PETMAK PETNİZ MAKİNA SANAYİ A. Ş. Haramidere Sanayi Sitesi Anbarlı - İSTANBUL Tel (0)4 05 5-0 60 5 Fax (0)4 06 60-58 57

Klima santrallarmda Türkiye lideri olan Teba; NASA Goddard Uzay Uçuşları ISO 900 Merkezi'ne klima santralı kuran, Türkiye'de Isıtma-Soğutma-Klima alanında ilk ISO 900 kalite belgesi ile modüler klima santralı üreten ve klima TÜRKİYE'DE İLKİ Teba Fan-Coil santralında ilk TÜV-GS,Eurovent, CE ve GOST kalite sertifikalarını alan, fan-coil'de; TÜV-GS, Eurovent, CE, ARI, AVRUPA ETL ve GOST kalite sertifikalarına sahip, klimanın anavatanı Amerika'da bile klima üreten ilk ve tek Türk firmasıdır. AVRUPA Telia Klima Santrallan Kalite bağımlısı bu teknoloji devini ve üstün ürünlerini, gelin daha yakından tanıyın. i Temsilcisi olduğumuz firmalar: ALMANYA AMERİKA Teba Hava Soğutmalı Soğutma Grubu OAIKIN V * 4 McOuoy AMERİKA (jjj Teba Su Soğutmalı Soğutma Grubu LJ..EJ_A_G_A RANTIS I GOST RUSYA TÜRKİYE Teba Paket Tıp Klima Cihazları Teba Isıtma Soğutma Klima Teknolojileri San. ve Tic. A.Ş. istanbul Bölge Müdürlüğü Ankara Bölge Müdürlüğü Teı : (06) 37 4 0 Tel : (03) 49 7 06-07 İzmir Bölge Müdürlüğü Adana Bölge Müdürlüğü Tel : (03) 853 97 85 Tel : (03) 459 37 58

yeni ürünler KUUUET KflLİBRHTÖRÜ SENSOTEC INC., COLUMBUS, OHIO tarafından üretilen WP 9000 MicroForce kalibratör, kaynak uçlarının birleştirilmesinde varolan aleve dayanabilecek şekilde kuvvet kalibrasyonu yapabilecek özelliktedir. Taşınabilir, dayanıklı ve tüm elektrot ölçülerine uygun olan WP 9000 anlık kaynak ucu kuvvetlerini ölçer ve kaynak döngüsü içerisinde yakalanan en büyük kuvveti kaydeder. Uygun olmayan uç-kuvvetlerindeh kaynaklı zayıf kaynak sonuçları azaltıldığından, bir kalite işlemi parametresi sağlanmış olur. % 0.5 hassasiyetle ölçüm yapabilen bu alet fabrika koşullarına göre yeniden kalibre edilebilir. Küçük başlığı sayesinde çok küçük alanlara girebilme özelliğine sahip olan bu kalibratörün iki modeli mevcuttur. Mechanical Bngineering NEMLENDİRİCİ Hazırlayan: Güler AYYILDIZ MMO Merkez İnsanlar kış mevsiminde soğuk algınlığı, nezle virüsü ve E.coli, Staphyloccus aureus vb. gibi bakterilerden kaynaklanan hastalıklara daha duyarlıdır. Slant/Fin tarafından üretilen "GF 50 Hijyenik Nemlendirici" bu sorun için sizlere bir çözüm sunmakta. GF 50 nemlendirici % 99.99 hijyenik, sıcak buğu şeklindeki buharı eve yayarak ev içindeki kurumuş havayı nemlendirir. Bu nemlendirici yaptığı morötesi ışınlama ve buharlaşma sayesinde, sıcak suyu buğu haline dönüştürürken, aynı zamanda onu sterilize eder. GF 50 suyu yeniden doldurmayı ikaz eden bir ışıklı göstergeye, elle kontrol edilen çalıştırma butonuna, ve oldukça sessiz çalışan, buğuyu eve yaymaya yarayan bir fana sahiptir. Ve bu nemlendirici ölçü musluk suyuyla 4 saat çalışabilir. Popular Mechanics RKILLI KLİMR SERİSİ DAIKIN ürettiği üzerindeki "Akıllı Göz" sayesinde insan hareketlerini algılayarak çalışmasını ayarlayan yeni Inverter heat/pump (sıcak/soğuk) Akıllı Klima Serisini tüm dünya ile birlikte Türkiye pazarına sunuyor. DAIKIN J serisi Klimalar "Akıllı Göz" olarak adlandırılan odadaki insan hareketlerini algılayan kızılötesi hissediciye sahip. Klimadaki bu hissedici, otomatik olarak açılıp/kapanan kapılar ve ışıklarda kullanılan hissediciler ile aynı tipte. Odada insan bulunduğu sırada klima normal ayarında çalışıyor, ama odadan çıkıldığında klima bunu algılayarak tasarruf modunda çalışmaya başlıyor. Bu sayede, bu klimalarda ısıtma modunda % 30, soğutma modunda %0 oranında enerji tasarrufu sağlanıyor. Klima üzerindeki "Akıllı Göz"ün İnsan hareketlerini algılaması 00 yatay ve 80 dikey acılık alan içerisinde etkilidir. Bakteri, virüsleri dezenfekte eden, koku giderici hava temizleme filtresine sahip olan klimalarda ayrıca küf önleyici bir hava filtresi mevcuttur. Varolan LCD kablosuz uzaktan kumanda ile cihazın kullanımı kolaylaştırılmıştır. TEBA: Tel 06 37 4 0-67 Fax: 06 36 3 39 httpj/wvfw.teba. com. tr. Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493

yeni ürünler SÜRGÜLER PHD şirketinin SD/SE serisi sürgüleri artık Rodlok adı verilen ve durduğu zaman piston çubuğunu kilitlemekte kullanılan parçayla birlikte de bulunabilecek. Cihazın portundan hava basıncı kaybı olduğunda ya da hava basıncı azaltıldığında, mekanizma, bağlanmış olan yükü tutan çubuğu tutar. Sürgülerin ince bir profili var ve hareket aralığı /4 inçlik artışlarla, /4inçten 8 ince değişen 5 değişik boyutta satışa sunulmuş bulunuyorlar. Firmanın belirttiğine göre, sürgüler minimum sapmayla lineer hareket sağlamaktadır. SD serisi sürgüler, sürgü uzunluğu ve ağırlığının önemli olduğu yatay ve dikey uygulamalarda kısa hareketler için tasarlanmışlardır. SE serisi sürgüler ise, burçlar arasında daha çok boşluk bulunduğundan daha uzun sürgü hareket aralığına olanak tanımakta ve daha iyi şaft dengesi sağlamaktadır. Her iki seride de değişik lineer bilya burçları ya da firmanın daha ince profile sahip özel TC floropolimer kompozit burç seçenekleri bulunmaktadır. Parçalar içten yağlanmakta böylelikle de kirlenmeye karşı daha dayanıklı olmaktadırlar. (PHD INC., FOR VVAYNE, INDIANA, ABD) HBRMONİK ŞİŞLİ SÜRÜCÜ Artık, 4 lük, 30: dişti oranına sahip yeni bir harmonik dişli sürücüsü var. Tüm dişli parçasının çapı 50 mm, uzunluğu ise 9 mm. Sürücü, maksimum 460 rpm çıkış hızı, 35 in.lbs'lik nominal tork ve âo in.lfcis - lik tekrarlı maksimum torka ulaşabilmektedir. Yavaş harekette, dişliler aramın'- lik hassasiyetle çalışabilmektedir. (HD SYSTEMS INC., k, MEW YORK, ABD) ÇOK ÖDEMELİ POMPflLRR Yeni, çok kademeli, sıfır-kaçaklı, yüksek verimlilikli, halka kesitli Multimagno pompaları, 50 m'ye kadar su çıkarabilmekte ve 30 m 3 'e kadar akış hacmine ulaşabilmektedir. Eksenel emme memeleri ve özel olarak tasarlanmış ilk kademe kanatları sayesinde, çok zorlu koşullarda bile mükemmel emme yapabilmektedir. Pompaların dökme demir ya da paslanmaz çelik kanatları hassas dökümdür. Aşınmaya dayanıklı bir Hastelloy hazne bileziği pompanın ve sürücüsünün birbirinden sıfır-kaçakla ayrılmasını garantiler. Bilezik, PN 5 basınç sınıfına uygun olarak tasarlanmıştır. (KSB AG, FRANKENTHAL, ALMANYA) TRŞIVICI MIKNHTIS Yeni Safehold APL serisi, çelik plakaları kaldırmakta kullanılan taşıyıcı mıknatıs otomatik olarak açılıp kapanmaktadır. Bu özellik, hem işlemi kolaylaştırıyor hem de operatörler için daha güvenli. Mıknatıs, elle harekete geçirilmek yerine, bir vinç yardımıyla basitçe kaldırılıp indirilerek açılıp kapatılıyor. Bu mıknatıslar, operatörün ulaşamayacağı (ulaşmasını sınırlayan) her ortamda, örneğin yakma masalarında, büyük çelik plakaları yüklemek ve indirmekte kullanılmak amacıyla üretilmişler. Bu ürünün bir diğer avantajı da ürünü bir yerden bir yere taşımak için kementler, kancalar, ya da kablolar gerektirmemesi. Üretici şirkete göre, bu mıknatıslar daha az sayıda operatör gerektirmekte ve gerektiği gibi kurulup ve işletildiğinde, diğer mekanik cihazlardan daha fazla güvenlik sağlamaktadır. (ERIEZ MAGNETICS, ERIE, PASEDENA, ABD) - Mecbanhal Engineerlng dergisinden alınmıştır. Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493

oda'dan haberler YALITIM'00 KONGRE VE SERGİSİ Hazırlayan: Güler AYYILDIZ MMO Merkez ÖĞRENCİ ÜYE KURULTAYI 00 YALITIM 00 KONGRESİ VE SERGİSİ 3-4-5 MART 00 BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KÜLTÜR SARAYI ESKİŞEHİR Enerji tasarrufu, ekolojik denge, hava kirliliği, konforlu bir yaşam, gürültüsüz ve sağlıklı mekanlar için yalıtım, yapılar için bir zorunluluktur. Isı, ses, su, ve yangın yalıtımı konularında kamuoyunun bilinçlendirilmesi doğrultusunda, ülke çapında enerji ve döviz tasarrufuna, hava kirliliğinin azaltılmasına, insan sağlığının korunmasına katkıda bulunmak; bu konulardaki uygulamaların bilimsel ve teknik kurallara göre yapılmasını sağlayarak kalıcı çözümler oluşturmak amacıyla 3-5 Mart 00 tarihinde Eskişehir'de Yalıtım Kongre ve Sergisi düzenlenecektir. TS 8 Isı Yalıtım Yönetmeliği Uygulamaları Yalıtımda Yoğuşma Yapı Fiziği ve Konfor Enerji Etkin Akıllı Binalar Temel Yalıtımı Tesisatta Yalıtım Enerji Verimliliği ve Kazancı Endüstriyel Tesislerde Yalıtım Bina Kabuğu Kuruluşunda Yalıtım (Isı-Ses-Su-Yangın) konularının sunulacağı Kongremize tüm üyelerimizin katılımını bekliyoruz. Üniversitelerin makina, endüstri-sanayi, işletme, uçak-uzay-havacılık mühendisliği bölümlerinde öğrenim gören öğrenci üyelerimize, üniversiteler, eğitim sorunları ve çözümlerine dair düşüncelerini, önerilerini ortaya koyarak tartışabilecekleri özgür bir platform açmak amacıyla düzenlenen Öğrenci Üye Kurultayı 00, 7 M art'ta Ankara'da gerçekleştirilecektir. Kurultay ile Öğrenci üyelerimizin, Oda'nın mesleki ve toplumsal alanlardaki çalışmalarını tanımaları ve Oda-Öğrenci ilişkisinin güçlendirilerek ortak çalışmaya, birlikte üretime dönüştürülmesi hedeflenmektedir. Bilimsel, özerk ve demokratik üniversite isteyen ve bu isteklerini dile getirmek isteyen öğrenci üyelerimize; Öğrenci Üye Kurultayı ile bu demokratik platformda, sorunlarını tanımlayıp, çözüm önerilerini oluşturmaları çağrısında bulunuyoruz. Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493

oda'dan haberler TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ARAÇ-İMAL-TADİL-MONTAJ (A.İ.T.M.) MÜHENDİS YETKİLENDİRME YÖNETMELİĞİ 0. Kapsam Bu yönetmelik Araç - îmal - Tadil - Montaj (A.İ.T.M.) alanında çalışan TMMOB Makina Mühendisleri Odası üyesi makina ve uçak mühendislerinin uzmanlıklarının TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından belgelendirilmesi koşullarını ve esaslarını kapsar. Bu Yönetmelik TMMOB Makina Mühendisleri Odası Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği'nin doğal ekidir. 0. Amaç Bu yönetmelik ülke ve toplum yararları doğrultusunda, Araçların İmal, tadil ve montajlarının standartlara uygun olarak projelendirilmeleri, imalatları ve denetimlerinde görev alacak, ulusal ve uluslar arası bilimsel çalışmaları ve yeni gelişmeleri takip eden, mesleki etik kurallarına uygun olarak çalışacak ODA üyesi makina ve uçak mühendislerine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından Araç - îmal - Tadil - Montaj (A.İ.T.M.) mühendis yetki belgeleri verilmesi esaslarını ve koşullarını düzenler. 03. Tanımlar ve Kısaltmalar Bu Yönetmelikte,- TMMOB Makina Mühendisleri Odası "ODA", Oda Yönetim Kurulu "OYK", Şube Yönetim Kurulu "ŞYK", Araç-îmal-Tadil-Montaj "A.İ.T.M." olarak tanımlanmıştır. 04. Araç-İmal-Tadil-Montaj (A.İ.T.M.) Mühendis Yetki Belgesi Bu belge "A.İ.T.M." alanında verilir. Belge sahibi ODA üyesi A.Î.T.M. alanında çalışma yapmaya yetkilidir. Belge örneği Ek.l'de verildiği gibidir. 05. A.İ.T.M. Mühendis Belgelendirme Koşulları Mühendis yetki belgelerinin geçerlilik süresi her yıl onaylanmak kaydıyla alındığı tarihten itibaren 5 yıldır. Belgelerin yıllık onaylarında, belgenin geçerliliğini sürdürebilmesi için belge sahibi A.İ.T.M. Belgelendirme Kurulu tarafından belirlenen meslek içi eğitimleri tamamlamak zorundadır. Gerekli meslek içi eğitimi tamamlayamayan belge sahibinin belgesi yukarıda tanımlanan koşulu sağlayıncaya kadar geçerliliğini yitirir. Bu durum ODA tarafından ilgili birimlere bildirilir. A.İ.T.M. mühendis belgelendirme konusunda verilecek eğitim ve belge ücretleri OYK tarafından belirlenir. 05.0. A.İ.T.M. Mühendis Belgelendirme Koşulları: 05.0.0. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan eğitim kurslarına katılmış olmak. 05.0.0. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan sınavlara katılmak ve başarılı olmak. 06. A.İ.T.M. Mühendis Belgelendirme Kurulu 06.0. A.İ.T.M. alanında OYK'nın karar alma sürecini hazırlayan, bu yönetmelikle ilgili düzenlemeler hakkında OYK'ya görüş ve öneriler sunan, gerçekleştirilecek eğitimlerin hazırlık larmı, gerçekleştirilmesini ve değerlendirmesini yapan, OYK kararı ile oluşturulan süreli bir kuruldur. Kurul, OYK kararı ile bir OYK üyesinin başkanlığında A.İ.T.M. Mühendis Yetki Belgesi alma koşullarına sahip ODA üyeleri arasından iki yıllık çalışma dönemi için belirlenir. Kurul üye sayısı 7 kişidir. Kurul ODA'nın yazılı çağrısı ile Mühendis ve Makina Cill: 4 Savı: 493

oda'dan haberler toplanır. Kurulda kararlar oy çokluğuyla alınır. Kurul üyesinin kuruldan ayrılması durumunda OYK en geç ay içerisinde yeni üyenin atamasını yapar. OYK tarafından kurul oluşumunda Şubelerin önerileri de dikkate alınarak yukarıdaki koşullara uyulması kaydıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcisi ile üniversitelerden temsilcilerin yer alması gözetilir. 06.0. Belgelendirme Kurulunun Görevleri 06.0.0. A.I.T.M. alanında meslek içi eğitimleri programlamak ve bu programlara ilişkin esasları belirlemek. 06.0.0. Yetki Belgesi sınav komisyonu oluşturulmasına yönelik çalışma esasları ve komisyon üyeleri hakkında OYK'ya önerilerde bulunmak. 06.0.03. Mühendis Belgelendirme sürecinde oluşabilecek itirazları değerlendirmek ve a görüş bildirmek. 06.0.04. Belgelendirme çalışmalarına ilişkin önerileri almak, değerlendirmek, geliştirmek, ilgili mevzuatın geliştirilmesine yönelik katkıda bulunmak. 07. A.İ.T.M. Mühendis Belgelendirme Sınav Komisyonu Belgelendirme Kurulunca önerilen ve OYK'nın atayacağı Sınav Komisyonu,- mühendis yetki belgesine sahip en az 3 kişiden oluşur. Sınav sorularının belirlenmesi, sınavın hazırlanması, gerçekleştirilmesi ve değerlendirilmesi komisyon tarafından yerine getirilir. 08. A.İ.T.M. Mühendis Belgelendirme Sınavları 08.0. Mühendis belgelendirme sınavları eğitimleri sonucunda gerçekleştirilir. 08.0. Mühendis belgelendirme sınavı için başarı notu 00 üzerinden en az 7O'tir. Sınav sonunda başarısız olan üyeye tekrar eğitime katılmadan 4 sınav hakkı verilir. 09. Yetki Belgesi Eğitimleri İçin Başvuruda İstenecekler: adet fotoğraf Geçerli Oda kimliği fotokopisi Üye aidat borcu olmadığına ilişkin belge (Şubelerden temin edilecek) Kursa katılım ve belge bedelini ödediğine ilişkin makbuz 0. Eğitim 0.0. A.Î.TM. Mühendis Yetki Belgesi Eğitim İçeriği: Teknik eğitim. Oda Tüzük ve Yönetmelikleriyle ile ilgili genel bilgilendirme. Karayolları Trafik Kanunu, Yönetmeliği ve tüzüklerle ilgili bilgilendirme 3. AÎTM ile ilgili genel bilgilendirme 4. Projede genel hatlar 5. Proje hazırlama esasları ile ilgili bilgilendirme 6. Örnek proje çalışması (uygulamalı eğitim) 0.0. Eğitim içeriği ve süresi değişen teknik, idari ve hukuksal koşullara göre A.İ.T.M. Belgelendirme Kurulu önerisi ve OYK onayı ile değiştirilebilir ve geliştirilebilir.. Diğer Konular Bu yönetmelikte yer almayan hususlarda TMMOB Makina Mühendisleri Odası Tüzük ve Yönetmelik hükümleri geçerlidir.. Yürürlük OYK'nın 9.0.00 tarih ve 043 sayılı kararı ile kabul edilen bu yönetmelik 0.03.00 tarihinden itibaren yürürlüğe konulmuştur. 3. Yürütme Bu Yönetmelik TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu tarafından yürütülür. Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493

odadan haberler ODAMIZIN KONGRE - KURULTAY - SEMPOZYUM TAKVİMİ Kongre-Kurultay ve Sempozyum Adı Etkinlik Yeri İletişim Tahmini Tarih Kongreler Yalıtım Kongresi ve Sergisi III.Ulaşım Trafik Kongresi ve Sergisi İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kongresi ve Sergisi Doğalgaz ve Enerji Yönetimi Kongre ve Sergisi II. Gap ve Sanayi Kongresi V. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi III. Ulusal Kaynak Teknolojisi Ulusal Kongresi IV. Ulusal Ölçümbilim Kongresi II. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi Çevre ve Enerji Kongresi Makina Tasarım ve Üretim Teknolojileri Kongresi TMMOB Sanayi Kongresi 00 Bakım.Teknolojileri Kongresi ve Sergisi Üretim Kaynakları Yönetimi Kongresi ve Sergisi İletim Teknolojileri Kongresi ve Sergisi Eskişehir Ankara Adana G.Antep Diyarbakır İzmir İstanbul Eskişehir İzmir İstanbul Konya İstanbul Denizli İzmir İzmir 0 309360 03 430360 03 3640 034 3059 04 45864 03 463498 0 59500 0 309360 03 463498 0 59500 033 38570 0 59500 058 633638 03 463498 03 463498 3-5 Mart 00 4-6 Mayıs 00 - Mayıs 00 8-9 Eylül 00 9-30 Eylül 00 3-6 Ekim 00 9- Ekim 00 5-6 Ekim 00 ' 8- Kasım 00 5-7 Kasım 00-3 Kasım 00 30 Ks.- Ar. 00 Ekim 00 Kasım 00 Mayıs 003 Kurultaylar Öğrenci Üye Kurultayı 00 I. Ulusal Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kur. III. Endüstri-İşletme Mühendisliği Kurultayı Ankara Eskişehir Kocaeli 03 3364 0 309360 06 346933 7 Mart 00-3 Mayıs 00 9-0 Ekim 00 Sempozyumlar LPG-Otogaz Sempozyumu Kentiçi Ulaşım ve Trafik Sempozyumu II. Kalite Sempozyumu Ankara'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sem. Antalya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sem. Demir-Çelik Sempozyumu Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu Trakya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sem. VII. Otomotiv ve Yan Sanayi Sempozyumu IV. Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu Kağıt Sempozyumu Tarım Makinaları Sempozyumu İstanbul Antalya Bursa Ankara Antalya Zonguldak Kayseri Edirne Bursa İstanbul Kocaeli İçel 0 59500 04 378580 04 590 03 430360 04 378580 037 536964 035 304733 084 7335 04 590 0 59500 06 346933 034 373800 6 Aralık 000 - Nisan 00 5-6 Haz. 00-3 Haz. 00 8-9 Eylül 00 3-5 Ekim 00-3 Ekim 00 9-0 Ekim 00 6-7 Ekim 00-3 Kasım Ö0-3 Kasım 00-4 Kasım 00 Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Savı: "93

başkent'ten haberler Hazırlayan : Mustafa YAZICı TCK Makina Mühendisliği çalışma alanlarıyla ilgili olarak çıkarılmış tebliğ, yönetmelik, kanun hükmünde kararname vb. sizlere duyurarak en son yasal düzenlemelerden haberdar olmanızı amaçladığımız bu köşemizde Arahk-Ocak döneminde resmi gazetede yayınlanmış olan tebliğ ve yönetmelikler yer alıyor. TEBLİĞLER Eskişehir Valiliği Mahalli Çevre Kurulu Kararı Trafiğe İlk Defa Çıkacak Motorlu Araçlar İçin Havayı Kirletici Cazların Emisyon Değerleri Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ Samsum Valiliği Mahalli Çevre Kurulu Kararı Trafiğe îlk Defa Çıkacak Motorlu Araçlar için Müsade Edilebilir Azami Dış Gürültü Seviyeleri Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ Antalya Valiliği Mahalli Çevre Kurulu Kararı Mecburi Standart (Iklimlendirme Cihazları, Sıvı Soğutma Üniteleri Isı Pompaları) Araç Dış Lastikler-Kaplanmış-Otomobil ve Ticari Araçlar İçin Boru Bağlantı Parçaları-Dökme Demir- Temperlenmiş, Diş Açılmış GENELGELER Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Merkezi Sınav Sonuçlarına Göre Personel İstihdamında Uymaları Gereken Hususlarla İlgi Başbakanlık Genelgeleri Tarih 0..000 03..000..000..000 0..000..000..000..000 4.0.00 Sayı 447 449 457 458 466 467 467 467 497 YÖNETMELİKLER Motorlu Araçların Koltuk Başlıkları İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği Sanayi Dışı Yeni veya Mevcut Binalarda Sıcak Su Üretimi ve Ortam Isıtması İçin Kullanılan Isı Jeneratörlerinin Performansı ve Sanayi Dışı Yeni Binalarda Dahili Sıcak Su Dağıtımı ve Isı Yalıtımına Dair Yönetmelik Motorlu Araçların ve Römorklarının Yönlendirme (Direksiyon) Tertibatı İle ilgili Tip Onayı Yönetmeliği Motorlu Araçların Ön Cam Silme ve Yıkama Sistemleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği Motorlu Araçların Emniyet Kemerleri Bağlantı Parçaları ile ilgili Tip Onayı Yönetmeliği Motorlu Araçların Cam Yüzeylerinin Buğ Çözme ve Buğu Giderme Sistemleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Görevde Yükselme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Zirai Mücadele Alet ve Makinaları Hakkında Motorlu Taşıt Lastiklerinin Hava Basıncı Ölçümünde Kullanılan Cihazlar Hakkında Dikişli, Alaşımsız Çelik Basınçlı Gaz Tüplerine Devir Yönetmeliği BAKANLAR KURULU KARARI Taşıt Alım Vergileri ve Motorlu Taşıtlar Vergisine Dair Kararlar TÜZÜKLER İş Teftişi Tüzüğünün Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi LPG Dağıtım Şirketleri ile Yetkili Bayilerin ve Tüketicilerin Uygulamaları Gereken Usul ve Esaslar 03..000 4..000 5..000 08.0L00 09.0.00.0.00 3.0.00 3.0.00 3.0.00 5.0.00 08..000 3..000 3..000 449 460 46 48 48 494 496 496 496 498 454 469 469 Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493

Makale ATÖLYE KONTROL SİSTEMLERİ H. Özgür ÜNVER* Umut DURAK** ÖmerANLAĞAN*** S. Engin KILIÇ **** Bu makalede at&y* konmd tisıafalertam yapıtı tartifiiıtıiji. bu sisumlezitı yapd^odtııltaasibda ItuJbiubtt modetkme psbttmledaien bahsedilmiş ve fine bu tistemkrin htaalanmaunda kullaıalıai yazıhm teknotojüeti hakkında bügi sunühoufiur. Atölye kcmaol sktemûetu DBP modelleme sistemi, da&kık a*sm tekmlofisi. ÇORBA, DNA, t ü i ' in this {M$6i ti» ttptcttmcishaf fiooi trol systems Û disemsed. tte momuıg methads useâ to Âe caastmctiııtt'c/ tbm systeaıs aie Himmeti *nd * bttef tb^ertoatiim aa saftmae tcchooh&* imdin shtç floar control systesn applicatioas is peeteateâ. flaş caatıti systems, İDEP modtlling tystem. k DNA * ODTÜ, Makimi Mühendisliği Bölümü ** TUSAŞ ** Prof. Dr., ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümü **** Prof. Dr., ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümü Mühendis ve Makiıiri Cilt: <\'/ Sayı: 4 ı ):! GİRİŞ İ malat maliyetini azaltma, kaliteyi artırma ve değişik pazar koşullarına uyum sağlama gerekliliği, imalat sektöründe otomasyonun önemini artırmıştır. Otomasyon da anlamsal olarak genişleyerek, salt ardışık işlem kontrolü değil, aynı zamanda atölye tabanındaki imalat faaliyetlerinin koordinasyonu ve imalatı düzenleyici anlamda sistem takibini de içerir hale gelmiştir. Atölye Kontrol Sistemleri (AKS) en genel anlamda iş planlama sı, ilerleme görüntülenmesi, durum raporlanması ve düzeltici faaliyetleri kapsar. Atölye kontrolü kullanıcıya, gerçek zamanlı işlem kontrolü için gerekli sistem durum raporunu sağlar. Sistem, genişletilmiş anlamıyla otomasyon kavramınm bir parçası olarak kabul edilebilir. Gerek ofis otomasyonunun, gerekse atölye otomasyonunun en geniş anlamıyla ele alındığı günümüzde, tümleşim, modern imalat sistemler için anahtar kelime olmuştur, ama bu tümleşim salt kabloları birbirine bağlamakla mümkün olmamaktadır. AKS bu anlamda, imalat yapan organizasyonlar için yararı tartışılmaz ürünlerdir. AKS atölye tabanındaki bilginin ana kaynağını oluşturur ve MRPII veya ERP gibi planlama sistemleri ile atölye arasmdaki boşluğu doldururlar. AKS uygulamaları planlama ve denetimsel konrol sistemleri olan ERP sistemlerini genişletmeyi ve desteklemeyi amaçlar. AKS'nin birincil görevi; planları, yürütme öncelikleri haline çevirmek ve atölye tabanında oluşan verileri bir üst sisteme iletmektir (Friscia). AKS yapılandırılmasında iki önemli adım vardır. Birinci adım sistemin modellenmesi, ikinci adım ise yazılımın geliştirilmesi. Bu makalede IDEF modelleme sistemi ve dağıtık nesne teknolojileri üzerinde durulacaktır. MODELLEME YÖNTEMLERİ Günümüzde imalat ortamlarının yapılandırılması için geliştirilmiş, birçok sistem tasarımı ve modelleme yöntemleri vardır. Ru yöntemler genel olarak sistemin üç yönünü sunarlar;. İşlevsel faaliyetler arası bağımlılık ve ilişkiler. Veri şemasını oluşturan entite/anahtar ilişkileri 3. Sistemin dinamik davranışları. Literatürdeki karşımıza çıkan genel modelleme yöntemleri aşağıdadır; Entite ilişkisi modellenmesi (E-R)(Orr et. al.) Yourdan yöntemi

Makale Yapısal sistem analizi ve tasarımı yöntemi (SSDAM) IDEF GRAI Nesneye yönelik analiz ve tasarım yöntemi CIM-OSA IDEF aşağıdaki sebeplerden dolayı yukarıda adı geçen yöntemlerin en iyilerindendir. (Sing et.al.) Basit ve etkin bir haberleşme aracı olması, son kullanıcı ve sistem tasarımcısını beraber çalışmaya itmesi nedeniyle, yararlılığım ispatlamış yöntemdir. Araştırma ve endüstriyel uygulamaları üzerine yazılan makalelerin bolluğu ve kaynaklara ulaşabilme rahatlığı bu yöntemin popüleritesini artırmıştır. Diğer hiçbir yöntem IDEF'in işlevsel tahlil yeterliliğine ulaşamamıştır. Bu yöntem diğer modelleme araçları ile uyum içinde çalışabilir. Her ne kadar IDEFO ve IDEFlx iki ayrı yöntem olsa da, ikisi beraber kullanıldığında bir üretim sisteminin bütünsel bir modelini çıkarabilme yeteneğine sahiptirler. IDEFlx ilişkisel bilgi modelinin ortaya çıkarılmasında kullanılabilecek yetkin bir araçtır. IDEF ailesinin en yaygm üyeleri IDEFO, DDEFlx ve IDEF dir. IDEFO ilk kez ICAM programı kapsamında Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından geliştirilmişlerdir. IDEFO karmaşık bir imalat sisteminin işlevsel ilişkilerini hiyerarşik bir biçimde ortaya koyar. (DDEF0/lx documentation) Girdi Kontrol İŞLEVI Mekanizma Şekil. IDEFO İşlev Kutusu ADI Çağrı Yukarıdaki şekil EDEFO modelin kutu yapısını açıklamaktadır. Her kutu gerçekleştirilen bir işlevi simgeler. Bu kutunun etrafında dört çeşit ok vardır. Bunlar giriş, çıkış, kontrol ve mekanizmadır. Bir kutu aynı zamanda bir faaliyetin sınırlarını da belirler. Bu faaliyetler birçok alt faaliyete bölünebilir. Bu alt seviyedeki faaliyetler, kapsayıcı faaliyetle çelişmemelidir. îlişkilendirilen işlev kutuları bir ağ oluşturur. Bu ağ faaliyetler arası kontrol, bilgi ve malzeme akışını ortaya koyar. DAĞITIR NESNE TEKNOLOJİSİ Dağıtık nesne teknolojisi bilgi işlem sisteminin ağ içindeki makinalar arasmda, tümleştirilmiş nesneler gibi çalışmasını sağlar. ÇORBA, DNA ve OpenDoc şu şuralar kullanılan dağıtık nesne teknolojileridir. Dağıtık nesne bütünsel bir uygulamadan daha çok, farklı nesneler ile birlikte tak-çalıştır mantığı ile uyum içinde çalışabilecek yararlı bir yazılım birimidir. Dağıtık nesneler uygulamanın çalıştığı makinada bulunabileceği gibi ağ içindeki herhangi başka bir makinada da bulunabilirler, istemci nesne sunumcu nesneye bir istemde bulunur ve işlem nesnelerin yerlerinden bağımsız olarak devam eder. Nesneye yönelik teknoloji analiz, tasarım ve programlama yöntemlerini kapsayan, toparlayıcı bir kavramdır. ÇORBA ÇORBA, dağıtık, heterojen ve nesneye yönelik uygulamalar için ortaya konan bir endüstriyel standarttır. ÇORBA yazılım ve donanım sağlayıcılarının oluşturduğu Object Management Group (OMG) isimli ticari olmayan bir konsorsuyum tarafından oluşturulmuştur. ÇORBA'da arayüzler OMG Interface Definition Language (IDL) kullanılarak hazırlanır. Bir IDL arayüz dosyası, bir nesnenin uygulanabilmesi için sunucunun sağladığı veri çeşitlerini, yöntemleri ve operasyonları açıklar. IDL bir programlama dilinden daha çok arayüzleri tanımlayan bir dildir. Object Request Broker (ORB), sistem içindeki nesneler için bir iletişim merkezidir. Bu merkez, nesnelerin ağ üzerinde iletişim kurabilmelerini sağlayan nesne etkileşimini sağlar. Basite indirgendiğinde ORB'u istasyonlar arası malzeme taşıyan bir trene benzetebiliriz. ÇORBA nesne servisleri nesne ömür standartlarını, isimleri, devamlılığı, olay takibini, muameleleri ve eş zamanlılığı içerir. ÇORBA ortak araçları, nesne sisteminin kullanılması için genel amaçlı uygulamalar sağlar. Veri tabam erişimi, e-posta, yazıcıdan baskı alma bu uygulamalardan birkaçıdır. Internet Inter-ORB Protocol (HOP) ÇORBA.0 şartnamelerinde ortaya konan, internet üzerindeki Mühendis ve Makina - Cilt: 4 Sayı: 493