Nurşah SUNAY / Genel Yayın Yönetmeni nursah.sunay @ sektorelyayincilik.com 2014 Yılı Sosyal Güvenlik Mevzuatında Yapılan Düzenlemeler 1. Asgari Ücret Asgari Ücret Tespit Komisyonu nca 2014 yılının ilk altı ayı için (01.01.2014-30.06.2014) uygulanacak asgari (brüt) ücret aylık 1.071,00 TL, 2014 yılının ikinci altı ayı için (01.07.2014 31.12.2014) aylık 1.134,00 TL olarak tespit edilmiştir. (31.12.2013 Tarih, 28868 Sayılı Resmi Gazete, 2013/1 sayılı karar) 2. Sigorta Primlerine, İşsizlik Sigortası Primine ve Sosyal Güvenlik Destek Primine Esas Günlük ve Aylık Kazançların Alt ve Üst Sınırları Özel Sektör İçin: 01.01.2014 30.06.2014 tarihleri arasında; Günlük alt sınır 35,70 TL Aylık alt sınır 1.071,00 TL Günlük üst sınır 232,05 TL Aylık üst sınır 6.961,50 TL 01.07.2014 31.12.2014 tarihleri arasında; Günlük alt sınır 37,80 TL Aylık alt sınır 1.134,00 TL Günlük üst sınır 245,05 TL Aylık üst sınır 7.371,00 TL olarak tespit edilmiştir. 3. Asgari Geçim İndirimi Uygulaması 2014 takvim yılı asgari ücret üzerinden hesaplanan asgari geçim indirimi tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Medeni Durum Aylık (TL) Bekar 80,33 Evli Eşi Çalışmayan ve Çocuksuz 96,39 Evli Eşi Çalışmayan ve 1 Çocuklu 108,44 Evli Eşi Çalışmayan ve 2 Çocuklu 120,49 Evli Eşi Çalışmayan ve 3 Çocuklu 128,58 Evli Eşi Çalışmayan ve 4 Çocuklu 136,55 Evli Eşi Çalışan ve Çocuksuz 80,33 Evli Eşi Çalışan ve 1 Çocuklu 92,37 Evli Eşi Çalışan ve 2 Çocuklu 104,42 Evli Eşi Çalışan ve 3 Çocuklu 112,46 Evli Eşi Çalışan ve 4 Çocuklu 120,49 Evli Eşi Çalışan ve 5 Çocuklu 117,43 Evli Eşi Çalışan ve 6 Çocuklu 124,77 KÜNYE Sektörel Yayıncılık Adına İmtiyaz Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Nurşah SUNAY Görsel Sanat Yönetmeni ve Editör Serdar SUNAY Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Süleyman ÇİLİNGİR Grafik & Tasarım Mustafa SOYCAN Kurumsal İletişim Müdürü Kadir ALTAY Reklam Koordinatörü Rabia VATAN Haber - Araştırma Ayşe SEDEF İç Anadolu Bölge Sorumlusu Bordan GÖKÇEN Web Master Hidayet SUNAY Hukuk Danışmanı Av. Öncü KARAKOÇ Mali Müşavir Bülent SUNAY Türkmenistan Bölge Sorumlusu Hakan SUNAY Almanya Bölge Sorumlusu Belgin BOZDAĞ Yayın Kurulu Gazanfer SANLITOP / Makine Yüksek Müh. Erdal DEMİR / Avukat Namık YENER / Elektrik Mühendisi Melihcan ÖZÇİFTÇİ / Elektrik Mühendisi Mehmet ERKAL / Elektrik Mühendisi Serdar AKSOY / Elektrik Mühendisi (MBA) Savaş KONCA / S.M. Mali Müşavir Alper COPLUGİL / Ar- Ge Proje Danışmanı Bora ÖZBAYBURTLU / Elektronik Müh. Yayına Hazırlayan Kuruluş Sektörel Yayıncılık info @ sektorelyayincilik.com Perpa Tic. Mrk. B Blok Kat.9 No.1419 Okmeydanı / Şişli-İSTANBUL T: 0212 320 96 63-65-66 F: 0212 320 96 56 Baskı : Anka Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. 2. Matbaacılar Sitesi Litros Yolu D Blok No. D3 Zeytinburnu / İSTANBUL 4

İÇİNDEKİLER 28-30 110-112 140 146-148 4 10 12 14 16-18 20-22 26 28-30 34 36-38 40 42-44 46 48-50 54 56-58 60 62-63 64 66-68 70 72-76 78-81 82 84 86 88 90 92-94 96-98 100 102 2014 Yılı Sosyal Güvenlik Mevzuatında.. / Nurşah SUNAY Yetki ve Sorumluluk Bir Bütündür / Gazanfer SANLITOP Isıtma Sistemleri Bölüm 7.6 / Namık YENER Mükelleflerin Ticari Belgelerinde Yapılan.. / Savaş KONCA Ar-Ge Projeleri İçin TÜBİTAK Desteklerinden.. / Alper COPLUGİL Faraday Kafesi Tesisatı Teknik Şartnamesi / Serdar AKSOY Kardeş Elektrik, İş Ortakları İle Yıllık Olağan Buluşmasını Batum da.. Ar-Ge Yatırımlarını Arttıran Makel 2014 Yılında Daha da Güçlü Erse Kablo Yönetimi ve Çalışanları 2013 Gala Yemeğinde.. Viko, Kurumsal Sağlık Projesine Ece Vahapoğlu İle Start Verdi Elektriğe Gizli Zam İddiası Asrack Seçmek Kaliteyi ve Hizmeti De Seçmektir Tunçmatik, Yeni CEO Olarak Can Güven i Transfer Etti Kym Kablo Dış Ticaret Müdürü Burhanettin KILIÇ İle Söyleşi Schneider Electric Easy9 Ürün Ailesiyle Alçak Gerilim.. Makel Bayiler Buluşmasında Kampanya Araçları.. Motor Blok Suyu Isıtıcısı / Konjen Enerji Yılka Kablo, Borsan Grup ta Simon Elektrik ten Serie 15 Bin Yaşam, Bir Enerji / Başoğlu Kablo Makel den Sınırları Zorlayan Yepyeni Bir Kampanya Klas Kablo dan Türkmenistan Vip Otel ve Libya Tatweer Tatil Köyü Projesi Cihazlarınız ve Sistemleriniz Hasar Görmeden.. Viko dan Paris Temalı Carre Cities Serisi Dünya nın İlk Aydınlatılan Caddesi; Pearl Caddesi Psl Elektronik (Fiberli) Optik Test Laboratuvarı Faaliyette Arlight Fagerhult Anlaşması Milyar Harcanarak Yılda Yarım Milyar Kazanılacak Enerji Verimliliği 2014 Fuar Fotoğraflarımız Zümrüt LED Ürün Kalitesini TSE Belgesiyle Tescilledi Vestel LED Ampul İle Daha Az Tüketim Daha Çok Aydınlatma Türk Markası Tlt, LED Panele Damga Vuruyor 104-106 İstanbul dan Yükselen Işık: Lighttech 2014 108 Arlight tan Aydınlatmaya Hayat Veren Tasarım Moonstra LED Spot 110-112 Özcan Aydınlatma: Aydınlatmada Farklı ve Özel Çözümler.. 114 Uyku Problemlerinde Işık Terapisi 116 Philips, Enerji Verimli Aydınlatma Çözümlerine Geçişe Öncülük Ediyor 120-122 Binalarda Enerji Verimliliğinin Değerlendirilmesi.. 124 Türkiye deki Mimari Aydınlatma ve Sesin Birlikte Kullanıldığı İlk Proje 126 Akg Gazbeton a Ödül Getiren Projesi.. 127 Beyniniz Ne Kadar Yeşil? 128 Cantek Soğutma, Enerji Tasarrufunda Akıllı Makinelerle.. 129 Kendi Enerjisini Üreten Dünyanın En Büyük Tropikal Bahçesi.. 132 Kamera Sistemlerinde Kullanılan Koaksiyel ve Fiber Optik Kablolar 134 Modern Analog Sistemler İçin 960H Video Teknolojisini Destekleyen.. 136 Kablosuz Alarm Sistemleri 138 Bakü Shahdag Kış Turizmi Kompleksi nde Ateksis İmzası 140 Bticino Tasarım Yarışması 142 Bosch tan Yeni Divar IP Dijital Video Kayıt Cihazı Ailesi.. 144-145 Geçiş Kontrol ve Güvenlik Sistemleri 146-148 Schneider Electric ten Konforu Verimlilikle Birleştiren.. 150 İnform Bölge Toplantısı Kıbrıs ta Gerçekleştirildi 151 Nef Suites Halif 47 de Ateksis Güvenlik İmzası 152-154 Otomasyon da Çözüm Ortağınız Özdaş Mühendislik 156-161 Phoenix Contact Bağlantı Tekn.Ür.Yön.Başak GÜRSOY İle Söyleşi 162-164 Rockwell Otomasyon dan Yeni Nesil Elektronik Aşırı Akım Rölesi 166 Tiryaki Otomasyon dan Kontak Bileziği Özellikleri 168 Viko dan Hareket Sensörleri 163-172 Abonelerimiz 171 Sarı Sayfalar 173 Şubat Ayı İhale Listesi 174 Abone Formu 175 Reklam İndeksi www.sektorumdergisi.com

Makine Yüksek Mühendisi, Sanayici, Şair, Yazar Gazanfer SANLITOP g.sanlitop@emasgroup.com.tr Yetki ve Sorumluluk Bir Bütündür Normal koşullarda çalışan bütün işletmelerde, her birinin kendine has yönetim tarzları olmakla birlikte genel kural, en yüksek düzeyde bir yöneticiden başlayarak aşağıya doğru azalan yetki ve sorumluluklarla donatılmış bir organizasyon şeması bulunmasıdır. Uygulamada yazılı olmasa da fiili durum, aşağı yukarı aynıdır. Çünkü işletmelerde çok başlılık olmaz. Çok başlılık, beraberinde birtakım sorunlar doğurur. Her kafadan bir sesin çıktığı öyle kuruluşlarda, er veya geç gelinen nokta, alt kademedekilerin işi gizliden gizliye yönetmeye başlamalarıdır. Yetki ve sorumluluk, kendi başına bir bütündür. Her ikisi birlikte kullanılmalıdır. Yetkisi olmayan kişi sorumlu tutulamayacağı gibi, sorumluluğu olmayana yetki vermek de çok sakıncalıdır. Bir insana sorumluluğunu kaldıramayacağı yetkiler verirseniz, sonucuna katlanmak imkânsız olabilir. Anonim şirketlerde, özel olarak yetkilendirme yapılmadığı takdirde, yönetim kurulundan herhangi iki üyenin birlikte atacakları imza şirketi temsil etmeye yeterlidir. Ancak, gerek işlerin hızlı yürüyebilmesi, gerekse yanlış kararların alınmaması adına bazı yetkiler kısılabileceği gibi, bazı özel şahıslara, murahhas üyelere, genel müdürlere ve bazı çalışanlara kademeli olarak değişik seviyelerde yetkiler verilebilir. Bu yetkilerin verildiği kişilerin yönetim kurulu üyesi olmaları da şart değildir. Hatta hazırlanacak imza sirküleri ile bazı yönetim kurulu üyelerinin bile iki kişi olarak imza atmaları dahi önlenebilir. Yetki konusu sadece alım-satım yapılan, fatura-makbuz kesilen işlemler mantığıyla ele alınmamalıdır. Özellikle tasarım ve üretim yapan kuruluşlarda, sadece parasal yetkiler üzerinde durmak, dar görüşlülükten başka bir şey değildir. Çünkü başlangıçta hiç de para ile ilgisi bulunmayan ya da fark edilmeyen konularda sorumlulukların yanlış kullanımı, zaman içinde telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açabilir. Hatta parayla ölçülemeyen bu yetkiler, giderek firmaları batırabilir. Bu yetkiler, yeni bir üretimin başlatılması veya devreden çıkarılması olabileceği gibi, çok daha basit konularda da karşımıza çıkabilir. Bu bağlamda, bazı önemli konulardaki yetkilerin yönetim kurulu kararı ile birlikte kullanılması yoluna da gidilebilir. Yetki verilen kişide bulunması gereken en önemli özellik, ilk şart olan dürüstlüğün yanında; bilgi, deneyim ve yeterli beceriye sahip olmasıdır. Şartları uygun bir kişiye doğru bir biçimde verilen yetki ise, pratik bakımdan çok anlamlıdır. Çünkü devrimiz hız devridir. Kararların en hızlı şekilde verilmesi sadece önemli değil, vazgeçilemez bir zorunluluktur. Zira, silahlı savaşların giderek yerini ekonomik mücadelelere bıraktığı günümüzde, bazen bir dakikanın bile önemi büyük olabiliyor. Üç ana ortaktan oluşan bir aile şirketi düşünelim. Yönetim kurulunu teşkil eden bu ortakların aynı konularda uzman olmaları her zaman mümkün değildir. Bir ortak üretim konusunda bilgili ve deneyimli iken, diğeri mali ve ticari konularda uzman olabilir. Üçüncü ortak her iki konuda da bilgi ve beceri sahibi ise ve onun dürüstlüğüne kesin olarak inanıyorsanız, yetki ve sorumluluk verme konusunda hiç mi hiç zorlanmazsınız. Üçüncü ortağı tek imza ile yetkili kılar, diğer iki ortağa müşterek imza ile aynı yetkileri verirseniz, kararlarda hata yapma ihtimalini başlangıçta önlemiş olursunuz. Çünkü ister teknik olsun, ister mali ve idare konularda olsun, alınacak her karar doğrudur. Bu konuda gidilebilecek bir diğer yol da üç kişinin birlikte imza atmalarıdır ki, pratik değildir. Bazen öyle kritik durumlar ortaya çıkabilir ki, ortaklardan birinin uzak bir bölgede, yurt dışında, hatta hastanede imza atamayacak durumda olması nedeniyle hızlı şekilde imza atmak mümkün olamayabilir. Bu konuda en hatalı durum ise her ortağa tek başına imza yetkisi verilmesidir. İşte o zaman çok daha zor sonuçlar sizi bekliyor demektir. Yetki verirken, olaya duygusal açıdan bakmak da doğru bir davranış değildir. Sırf birilerinin onurunu kırmamak adına verilecek yetkilerin berberinde getireceği sorunlar öyle bir aşamaya gelebilir ki, kaş yapayım derken göz çıkarırsınız. Verilen yetkinin geri alınması da hoş değildir. Çünkü o yetkiyi yıllardır kullanan kişinin onurunu kırmakla kalmayıp, çalışanlarınızı da ikilemde bırakmış olursunuz. Bu duruma düşmemenin tek yolu, yetkiyi verirken dikkatli davranmaktan geçer. Gelecek sayıda görüşmek üzere... 12 www.sektorumdergisi.com

Elektrik Mühendisi, Proje Danışmanı Namık YENER n.yener@yenerveyener.com.tr Isıtma Sistemleri Bölüm 7.6 Fumigatör, Fumigasyon, Fumigasyon cihazları ve ekipmanları, operasyonel alanların mikrobiyolojik açıdan güvenlik altına alınması için geliştirilmiştir. Mikroplar üzerinde etkili olan kimyasal ile ortamların mikroplardan arındırılması işlemidir. Bunun için işletmelerde farklı kimyasallar kullanılır. Personel güvenliği için kimyasal duş Fumigasyon, bir tür zararlılardan korunma metodudur. Zararlı olduğu düşünülen haşere, böcek ve bakteriler, kapalı bir ortamda gaz halde kimyasal maddeler fumigant verilerek boğulur. Fumigasyon tehlikeli operasyondur ve genellikle fumigasyonu gerçekleştirecek işletmelerden resmi sertifika gibi yasal gereksinimler istenir. Fumigasyon başka evreleride gerektirir. İlk olarak Fumigasyon yapılacak alan sızdırmaz bir çevrede olmak zorundadır. Daha sonra fumigant fumige edilecek alana salınır. Sonra bu alan belli bir süre boyunca böyle tutulur ki fumigant tüm alana yayılsın ve kurtulunmak istenen zararlıları öldürsün. Sonra bu alan havalandırılır ve zehirli fumigant gazların uzaklaştırılması sağlanır ki insanların girebilmesi için güvenli olsun. Bu çevredeki doğru havalandırma fumigasyonun durumundan dolayı kritiktir. Fumigant gazlarının kaynağı ile fumige edilen ürünü ayrımak önemlidir. Her ne kadar ürün artık güvenli ise de alanda hala zararlı seviyede fumigant gaz olabilir. Gaz kaynağı tamamen tükenmiş de olsa alandaki hava iyice havalandırılmadığı sürece hala havada zararlı seviyede fumigant olabilir. Personel Güvenliği İçin Kimyasal Duş 1. Formaldehid ( Formol ), 2. Ozon, 3. Hidrojenperoksid, 4. Etilenoksid, 5. Peracedikasid, Şimdiye dek en yaygın kullanılıpta etkin olan formol olmasına rağmen insan sağlığına karşı olan olumsuz etkisinden dolayı son yıllarda pek kullanılmamaktadır. Bu maddelerin büyük bir kısmı solvent halde bulunup,ısı etkisi ile buharlaştırılarak bulundukları atmosfer için de yayılırlar. Formolden sonra en yaygın kullanım H2O2 dir. Pratikte ki uygulaması iki türlüdür. Kritik alanlara giriş de giriş hücresi olarak kullanıldığı gibi, odanın tamamının izole edilerek belirli süre bu gazın atmosferine tabi tutulması şekli ile gerçekleşir. Oda fumigasyonları için cihazın reçetesine oda boyutları girildiğinde cihazın reçetesinde otomatik doz ve kullanım bilgileri kendiliğinden oluşur. Bu tür fumigasyon cihazları hareketli olup uygulama yerine kendi tekerlekleri üzerinde taşınır. Kumanda cihazı uygulama odası dışında kalacak şekilde tasarlanırlar. Böylelikle operatörün uygulama esnasında tehlikeli oda bölümüne girmesi önlenmiş olur. Gelecek sayıda kaldığımız yerden devam edeceğiz.. 14 www.sektorumdergisi.com

Serbest Muhasebeci, Mali Müşavir Savaş KONCA savas@celalkonca.com.tr Mükelleflerin Ticari Belgelerinde Yapılan Değişiklikler Değerli okuyucular; 01.01.2014 tarihi itibari ile mükelleflerin ticari belgelerinde bir takım değişiklikler yapılmıştır. 6102 Sayılı TTK nun 39 Maddesi nin 2. Fıkrası nda da belirtildiği üzere tacirin sicil numarasının aynı kanunun 1534 üncü Maddesi nde değinilen 01 Ocak 2014 tarihinden itibaren : 1-İnternet Sitesi Kurma Mecburiyeti Olmayanların Fatura Ve Fatura Yerine Geçen Belgelerinde Gösterilmesi Gereken Bilgiler : Ticaret siciline kayıtlı olan tacirler Ticaret sicil numarası Ticaret unvanı İşletmenin merkez adresi Ticaret siciline kayıtlı olanların faturalarında, perakende satış vesikalarında (perakende satış fişleri, makineli kasaların kayıt ruloları, giriş ve yolcu taşıma biletleri), gider pusulalarında, müstahsil makbuzlarında, ücret bordrolarında, banka dekontlarında, tahsilat veya tediye makbuzlarında da yukarıdaki bilgiler yer alacaktır. 2- Mersis Numarası Uygulaması: Diğer taraftan, Ticaret Sicili Yönetmeliği nin ilgili maddesine göre; Buna göre, internet sitesi oluşturma yükümlülüğü olmayan gerçek ve tüzel kişi tacirlerin, işletmeleriyle ilgili olarak düzenledikleri ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayanağını oluşturan belgelerde, Mersis numarası olanlar bu numara, olmayanlar ticaret sicili numarası, ticaret unvanı ve ticari işletmenin merkezi bilgilerine yer vermeleri gerekmektedir. Sonuç : Yukarıda detaylandırılan şekli ile belirtilen hususlar dışında, Ticaret Sicil Müdürlükleri nce kendilerine Mersis numarası verilen mükelleflerin bu numarası, verilmeyen mükelleflerin Ticaret Sicil Numarası ; 01 Ocak 2014 tarihinden önce bastırdığınız belgelerinizi iptal etmeniz gerekmemektedir. 01 Ocak 2014 tarihi öncesinde bastırılan belgelerin bu tarih sonrasında da kullanılması halinde, bu belgelerde de anılan bilgilerin gösterilmesini, bilgileri içerecek şekilde hazırlanan kaşelerin bu belgelere vurulması veya basılı sticker yapıştırılabilir. Yazar kasalardan alınan perakende satış fişlerinde madde kapsamındaki bilgilere yer verilmesini teminen gerekli program değişikliklerini yaptırmaları veya program değişikliğine gidilinceye kadar bilgileri içerecek kaşeyi fişlerin önüne veya arkasına vurabilirler. Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.. Ticaret Sicili Müdürlükleri nce kendilerine Mersis numarası verilen tacirler, ticaret sicili numarası yerine bu numarayı, verilmeyenler de ticaret sicili numaralarını ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde göstereceklerdir. 16 www.sektorumdergisi.com

Ar-Ge Projeleri Danışmanı, Armador Danışmanlık Alper COPLUGİL alper.coplugil@armadordanismanlik.com Ar-Ge Projeleri İçin TÜBİTAK Desteklerinden Nasıl Faydalanılır Önceki yazılarımızda birçok defa inovasyonun rekabet için ne kadar önemli olduğundan ve Ar-Ge nin öneminden bahsettik. Gerçekten de, günümüzde rekabette öne geçmek için kaliteli ve ucuz mal üretmek veya daha hızlı servis hizmetleri sunmak yetmiyor, çünkü bunu herkes yapıyor. Bu durumda, rakiplerinizden ne kadar farklı ve yenilikçi olacağınız ve bu yenilikçiliği ne oranda ticarî kazanca dönüştüreceğiniz konusu önem kazanıyor. İnovasyon dediğimiz şey de budur. İnovasyon elbette satış, pazarlama, servis gibi alanlarda da uygulanabilir. Biz burada Ar-Ge konusu üzerinde duracağız. Ve bu yazıda Türkiye de TÜBİTAK ın vermiş olduğu Ar-Ge desteklerinden bahsedeceğiz. Ar-Ge Destek Programları TÜBİTAK 1963 yılında Türkiye de bilimsel çalışmalar gerçekleştirmek ve genç bilim insanlarına destek olmak amacıyla kuruldu. 1983 yılından itibaren de Türkiye de ilk kez bilim politikası için strateji oluşturdu (tabi ki dünyaya göre oldukça geç bir tarihte). Günümüzde ise bilimsel ve teknolojik çalışmalarının yanında, Ar-Ge projeleri üreten KOBİ ve büyük sanayi kuruluşlarına ve genç girişimcilere hibe desteği vermektedir. Burada amaç, özel sektör kuruluşlarının Ar-Ge yeteneklerinin artması amacıyla proje esaslı çalışmalara kaynak ayırmalarını özendirmektir. Girişimciler için ise, özellikle teknolojik yeniliğe dayanan ürün ve hizmetler üretebilecek girişimcilere destek vererek ülkemizde teknoloji üreten girişimcilerin sayısının artması hedeflenmiştir. TÜBİTAK ın özel kuruluşlar için destek veren iki programı vardır. 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Programı ve 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Programı. İlk kez sistematik Ar-Ge çalışması yapacak veya bu programlardan ilk kez faydalanacak olan firmalar 1507 KOBİ programına başvurabilirler. Bu programda firmanın kendi ilk üç projesi ve ortaklı olmak üzere iki projesi (yani toplamda beş proje) desteklenir. Her bir proje için bütçe sınırı 500.000 TL olup destek oranı % 75 tir. Örneğin 400.000 TL bütçeli bir projeniz destek aldığında bunun 300.000 TL si size TÜBİTAK tarafından hibe edilecek demektir. İkisi ortaklı toplamda beş projeniz ile destek aldıysanız ardından 1501 Sanayi programına başvurabilirsiniz. Bu programda proje sayısı ve bütçesi için sınır yoktur, ancak destek oranı % 60 (reelde % 40-50) dir. Örneğin 1.000.000 TL lik projeniz kabul edildiğinde 400-500 bin TL hibe alabilirsiniz. Peki, hangi tür projeler desteklenir? Bu program kapsamında temel araştırma (yani ürün elde edilmesi beklenmeyen teorik çalışmalar) ile rutin mühendislik faaliyetleri desteklenmez. Özellikle KOBİ lerde karşılaştığımız en büyük sorun rutin mühendislik ile Ar-Ge çalışmasının birbirine karıştırılmasıdır. Rutin mühendislik, belirli bir işi yürütmek için yapılan devamlı çalışmadır, kendini tekrar edebilir. Genellikle üretim faaliyetlerini içerir. Ar-Ge ise projeye özel orijinal bir çalışmadır. Temel teknoloji ve know-how üretmekle ilgilidir. TÜBİTAK da bu ayrımın yapılmasını istemektedir. Bahsettiğimiz programlar kapsamında araştırma ve deneysel geliştirme (Ar-Ge), teknolojik açıdan yeni veya iyileştirilmiş ürün, teknolojik süreç yeniliği odaklı projeler tercih edilmekte ve aşağıda belirtilen hedefleri olan projeler desteklenmektedir. Yeni ürün üretilmesi Ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi Maliyet düşürücü ve standart yükseltici yeni tekniklerin geliştirilmesi Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi Projede hangi giderler desteklenir? Firmaların en çok ilgilendiği konu doğal olarak budur. TÜBİTAK bu programlarda aşağıdaki giderleri destek kapsamına alır: Personel giderleri Seyahat (yalnızca ulaşım) giderleri Alet, teçhizat, yazılım ve yayın alım giderleri Ülke içindeki üniversiteler, TÜBİTAK a bağlı Ar-Ge birimleri, özel sektör Ar-Ge kuruluşları ve benzeri Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri 18 www.sektorumdergisi.com

Alper COPLUGİL / Ar-Ge Projeleri Danışmanı, Armador Danışmanlık Yurtiçi ve yurtdışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alım giderleri Malzeme ve sarf giderleri Proje hazırlama ve hazırlatma giderleri Yeminli Mali Müşavir giderleri Bu giderler, net ücret üzerinden % 75 oranında desteklenir. Ancak bazı durumlarda hakem değerlendirme kurulu kararı ile bütçede kesinti yapılabilir. Bu kesinti, karar yazısında belirli gider kalemlerinin doğrudan ismi belirtilmek sureti ile yapılabildiği gibi belirli bir sınıra kadar destekleneceği de belirtilebilir. Bu sebeple gider kalemleri program doğrultusunda tanımlanmalı ve proje ile ilişkisi ayrıntılı olarak belirtilmelidir. Projenin yenilikçi olması en önemli değerlendirme kriteridir. Peki yenilik nedir. TÜBİTAK a göre yenilik: Bir fikri, satılabilir, yeni ya da geliştirilmiş/iyileştirilmiş bir ürün veya mal ve hizmet üretiminde kullanılan yeni ya da geliştirilmiş bir yöntem haline dönüştürmeyi; renk ya da dekorasyondaki değişiklikler, buna benzer bütünüyle estetik alana yönelik değişiklikler ile ürünün yapı, nitelik ya da performansını teknik açıdan değiştirmeyen görünüm farklılıklarından ibaret basit değişiklikler hariç teknolojik yenilik yapma ya da yaratma süreci, bir dizi bilimsel, teknolojik/teknik, mali ve ticari etkinliği ifade eder. Anlaşılacağı gibi yeni bir ürün; yeni bir renk ya da desenle bezenmiş farklı görünümdeki bir ürün değil, bir bilimsel ve/veya teknolojik farklılık içeren veya üretim sürecinde emek/zaman/maliyet etkinliği yaratan veya tabi olduğu standartları yükselten bir üründür. Üründe yenilik, önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine getirdiği işlevler açısından teknolojik farklar gösteren bir ürünü ifade eder. Üretim yöntemlerinde (süreç) yenilik ise geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, yeni ya da geliştirilmiş ürünlerin üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle üretilmesinde kullanılan yöntemi ifade eder. Yenilik, belirli ölçütlerle sınırlandırılmazsa göreceli bir konudur, herkes kendi ürününün yeni olduğunu iddia edebilir. TÜBİTAK a göre yeniliğin beş sınıfa ayırabiliriz: 1. Firmada mevcut bir ürünün yeni modellerinin geliştirilmesi 2. Firma için yeni bir ürün geliştirilmesi (benzerleri pazarda veya sektörde mevcut olup firmanın ürün ailesinde olmayan bir ürünün geliştirilmesi) 3. Firma için yeni bir ürün platformu geliştirilmesi (kendisinden yeni modellerin türetilebileceği temel bir ürünün geliştirilmesi) 4. Ülke için yeni bir ürün geliştirilmesi 5. Dünya için yeni bir ürün geliştirilmesi (yeni bir fikir odağında dünya pazarlarında olmayan bir ürünün geliştirilmesi) Görüldüğü gibi yeni bir ürün, bir firma için yeni bir ürün modeli olabileceği gibi dünyada bir ilk de olabilir. Bu ayrımı objektif ve doğru yapabilmek için yurt içi ve yurt dışı rakipleri takip etmek gerekir. Birçok proje firması kendi projesini dünyada bir ilk olarak görür. Bu durum, projenin firma tarafından objektif bir şekilde değerlendirilmesini engeller, ayrıca TÜBİTAK proje başvurularında ürünün ölçüsüzce abartılmasına neden olur. Dünyada bir ilki gerçekleştirmek gerçekten hiç de kolay değildir ve muhtemelen dünyanın bir başka yerinde sizin fikrinizi birileri uygulamıştır. Burada önemli olan ürünün sınırlarının iyi belirlenmesi ve proje başvurularında olabildiğince tarafsız anlatılmasıdır. Destek programları için ikinci önemli husus firmanın personel ve ekipman altyapısının projeyi gerçekleştirecek yeterlilikte olması ve bir proje yönetim planının ortaya konulmuş olmasıdır. Maalesef birçok firmada, bırakın proje yönetimini, dökümantasyonun bile yapılmadığını görüyoruz. Özellikle KOBİ lerde bu konu çok ihmal ediliyor, projeyi gerçekleştiren personel işten ayrıldığında yeni gelenler kendilerini bir sorunlar yumağının içinde buluyorlar. Bu tip projelerde özellikle insan kaynağı niteliği, projenin gerçekleştirilebilirliğinde belirleyici olduğundan çok iyi planlanmalı ve açıklanmalıdır. Son olarak projenin ekonomik getirileri ortaya konmalıdır. Projenin ekonomik getirileri ile ilgili tahminler belirli bir fizibilite çalışmasıyla hesaplanmalı ve bu çalışma sonrası elde edilen veriler ilgili alanlarda belirtilmelidir. Proje çıktısının, katma değer, verimlilik ve rekabet gücü açısından firmaya ve ülkemize olan katkısı açıklanmalıdır. Pazara çıkış süresi, satış hasılatında ve pazar payında belirtilen artış ve kâra geçiş noktası öngörü olarak hesaplanmalıdır. Ar-Ge yapmadan büyüyemeyiz; bu ülkemizin önemli bir sorunudur. TÜBİTAK bu konuda oldukça avantajlı destekler sunmaktadır ve artık firmalarımızın bu konuda bir mazereti kalmamalı. Gelecek sayıda görüşmek üzere 20 www.sektorumdergisi.com

TBS Ürün Müdürü, Elektrik Mühendisi, MBA Serdar AKSOY serdar_aksy@hotmail.com Faraday Kafesi Tesisatı Teknik Şartnamesi Faraday Kafesi Teknik Şartnamesi, işe başlamadan önce tesise yıldırımdan korunma risk analizinin yapılmasını zorunlu hale getiriyor. Yakalama uçlarının 20 mm çap ve 80cm uzunluğa sahip krom nikel kaplı içi bakır malzemeden üretilmesi yönünde uyarıların bulunduğu şartnamede, radyoaktif paratoner demontajı yapacak personelin TAEK ten eğitim almış ve sertifika sahibi olması gerektiği yönünde bir de madde yer alıyor. Ön Hazırlık 1. İşe başlamadan önce tesisin TS EN 62305 standardına göre yıldırımdan korunma risk analizi yapılacak; sonucuna göre kafes sistemi ve iniş aralıkları belirlenecektir. Örneğin, koruma seviyesi 1 olan tesis için kafes aralığı 5x5 m, iniş iletken aralığı ise 10 m olacaktır. Yakalama Ucu 2. Çatının yapısına ve şekline uygun olarak sivri uçlar başta olmak üzere ve çatı ihata iletkenlerin birleştiği noktalara bağlantı elemanları kullanarak yakalama uçları (980-101) tesis edilecektir. Yakalama uçları, 20 mm çapında ve 80 cm uzunluğa sahip krom nikel kaplı içi bakır olacaktır. Yakalama Ucu Altlığı 3. Çatının yapısına ve şekline uygun olarak paslanmaz malzemeden olacaktır.yakalama ucu, çatının eğimli olduğu yerlerde yere göre dik tutacak şekilde dizayn edilecektir. İniş İletkeni 4. İniş iletkenleri 1x50 mm 2 dolu bakırdan olacaktır. (981-101) İniş iletkeni, mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecektir ve keskin kavisler yapılmayacaktır. İniş iletkenleri, EN-62305 standardında belirtilen aralıklarla döşenmelidir (ortalama 1m de bir). Ek yapmak gerekirse ekler termo kaynak ile yapılmalıdır. 5. Kroşeler; iletken cinsine uygun, korozyon riski en az olacak şekilde paslanmaz çelik veya sıcak galvaniz kaplamalı malzemeden üretilmiş olacaktır. Yıldırım Sayıcı (İsteğe Bağlı) 6. İniş iletkenine test klemensinin maksimum 10 cm üzerinden seri olarak bağlanabilecek 4000 A ve yukarı değerlere duyarlı olacaktır. Sayıcı, IP 65 koruma sınıflı, tercihen iletkenleri kesintiye uğratmadan monte edilebilecek en az 2 haneli (00-99) sayma kapasitesi olup test edilebilecektir. Test Klemensi 7. Test klemensi, iniş iletkenleri ile korozyon yapmayacak malzemeden olacaktır. Test sırasında çatıdan inen ve topraklamaya giden iletkenlerin pozisyonları bozulmadan ayırmaya izin vermesi tercih edilecektir. Tüm cıvata, somun ve pullar paslanmaz olacaktır. Koruyucu Boru 8. 27 mm ( 3/4 inç) çapında, 3 mt boyunda galvanizli çelikten muhafaza borusu içine alınacaktır. İletken koruyucu boruları toprak altında 50 cm. yüzeyde 2,5 metreden aşağı olmayacaktır. Boru içindeki iletkenler ile koruyucu boruyu eş potansiyelleme yapmak için eşpotansiyelleme takozu kullanılacaktır. Topraklama Malzemeleri 9. Her inişe topraklama menholü tesis edilecektir. Her menhol içerisinde de 3,5 metrelik bakır topraklama çubukları ve topraklama baraları olacaktır. (983-102) menhol ölçülerinde betondan imal edilecektir. Baraya montajlar, cıvata somun kullanarak yapılacaktır. Bakır çubuk ile iletken bakır, birbirine termo kaynak kullanılarak eklenecektir. İki topraklama çubuğu arasında en az 7 metre aralık olacaktır. 10. Topraklama elektrotları, toprağın yapısına göre seçilecektir. Toprak yumuşak ise 20 mm çapında, 3,5 mt boyunda som bakır kullanılacaktır. Bu çubuklar, aralarında 3,5 m mesafe olma şartı ile 2 parça halinde ayrı ayrı toprağa çakılabilir. Zemin kayalık ve topraklama çubuğu çakılamıyorsa 50x100 cm 2 mm kalınlığında bakır topraklama ağları tercih edilecektir. 22 www.sektorumdergisi.com

Serdar AKSOY / TBS Ürün Müdürü, Elektrik Mühendisi, MBA Yıldırımlık tesisatının bir yapıya montajında yapı topraklaması ile eş potansiyellemesi de yapılmalıdır. İlave topraklama, topraklama direncinin TS EN 62305-3 de belirtilen 10,00 Ohm direnç değerinin altında olmaması durumunda tanımlanan malzemelerle yapılmalıdır. Down Conductor Air Rod and Mesh Method Details İniş İletkenleri Faraday Kafesi Örnekleri Air Terminal Ring Earth Electrode Yakalama Ucu Halka Topraklama İletkeni 11. Topraklama direncinin tutmaması durumunda topraklama katkı maddesi kullanılacaktır. Bu maddenin topraklama direncini düşürecek küçüklükte özgül dirence (maksimum 20 W.cm ) sahip olduğuna dair test raporları mevcut olmalıdır. Hiçbir şekilde toprağı kirletecek kimyasal madde içermemelidir. Hem kuru hem de ıslak zeminde kullanılacak özellikte olmalıdır. Topraklama Elektrotları ile galvanik ve kimyasal korozyon yapmamalıdır. 12. Bina ihata iletkenleri 50 mm 2 som bakır (982-101) mümkün olduğunca binadan 0,5-2 metre uzaklıktan, bina çevresindeki toprak, asfalt ve beton alanlardan çekilecektir. Tüm binanın çevresi ihata iletkeni ile çevrilecektir. Toprak alanların olmaması durumunda binaların çevresindeki zeminlerde kanal açılıp imalat tamamlandıktan sonra zeminler eski haline getirilecektir. Kanal derinliği 50 cm den aşağı olmayacaktır. 13. Toprak altındaki tüm ekler, termo kaynak ile yapılacaktır. Termo kaynak esnasında kullanılacak kaynak potası, ithal ise ithalatçı firmanın sahip olduğu test ve kalite belgeleri sunulmalıdır. Pota yerli ise üretici firmanın TSE, TSEK imalata yeterlilik belgeleri olmalıdır. Garanti 14. Tesisatta kullanılacak tüm bağlantı elemanlarının EN-50164-1 standardına; topraklama elemanlarının ise EN-50164-2 standardına göre uygunluk belgeleri olmalıdır. 15. Tesisatı yapan firma, tesisat için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ndan onaylı en az 2 yıl süreli garanti belgesi verecektir. 16. Tesisat yapımı bittiğinde topraklama direnci ehliyetli personel tarafından ölçülüp SMM belgeli firma yetkili mühendisi tarafından onaylanarak raporlandırılacaktır. Verilen bu rapor, 1 yıl süre ile geçerli olacaktır. Radyoaktif Paratonerlerin Sökümü 17. Radyoaktif paratonerlerin demontajının, muhafazasının, naklinin ve ilgili depoya tesliminin Türkiye Atom Enerjisi Kurumu nca lisanslı firmalar tarafından yapılması şart koşulmuştur. Demontaj yapacak personel, TAEK ten eğitim almış ve sertifika sahibi olmalıdır. Personel, kalibre edilmiş dozimetreye ve nakil esnasında muhafaza amacıyla aracında kurşun kaba sahip olmalıdır. 18. Lisans belgesi, bayi adı altında hiçbir kişi veya kuruluşa devredilemez. Hiçbir şirket lisans sahibi firma adına söküm yapamaz. İş Sağlığı ve Güvenliği 19. Montaj ve demontajı yapacak personelin yüksekte çalışırlık sertifikaları veya tam teşekküllü bir hastaneden alınmış raporları olmalıdır. Gelecek sayıda görüşmek üzere.. 24 www.sektorumdergisi.com