İSTANBUL TİCARET ODASI EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ UKRAYNA ÜLKE RAPORU Güncelleme Tarihi: 1 Haziran 2007 Ülke No: 72 Ş.O. / 63 I-GENEL BİLGİLER
Resmi Adõ : Ukrayna Yönetim Şekli : Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Batõsõnda Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya ve Moldova, kuzeyinde Beyaz Rusya, kuzeydoğu ve doğusunda ise Rusya Federasyonu yer almaktadõr. Güneyinde ise Karadeniz yer almaktadõr. Yüzölçümü : 603.700 km 2 (Türkiye - 780.578 km 2 ) Nüfusu : 46.5 Milyon kişi (2006) (Nüfusu son beş yõldõr azalmaktadõr) Nüfus Yoğunluğu : 78 kişi / km 2 (2006) Başkent : Kiev Önemli Şehirleri : Kharkiv, Lviv, Donetsk, Odessa, Dnipropetrovsk, Saporoshye. Zaman Ayarõ : GMT den 2 saat ileridir. İklimi : Kuzey kesiminde soğuk bir kara iklimi hüküm sürerken, Karadeniz sahilinde kõşlarõ daha õlõman ve yağõşlõdõr. Dil : Ukraynaca Din : Hõristiyan II- EKONOMİK GÖSTERGELER 2
YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 GSYİH (Milyar $) (Gayri Safi Yurt İçi Hasõla) 42.4 50.1 64.8 80.3 95.3 Kişi Başõ GSYİH ($) 887 1.057 1.379 1.719 2.049 Reel GSYİH Büyüme Hõzõ (%) Enflasyon (tüketici fiyatlarõyla ort. %) 5.2 9.6 12.1 3.7 6.8 0.8 5.2 9.0 11.3 9.0 Nüfus (milyon kişi) 47.8 47.4 47.0 46.7 46.5 Para Birimi : Hryvnya 1 ABD $= 5.14 Hryvnya (01.06.2007) Kaynak: The Economist Intelligence Unit /Country by Country 2007 III- GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ UKRAYNA NIN DIŞ TİCARETİ (Milyon ABD Dolarõ) Yõllar İhracatõ İthalatõ Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2000 15.722 14.943 30.665 779 2001 17.091 16.893 33.984 198 2002 18.669 17.959 36.628 710 2003 23.739 23.221 46.960 518 2004 33.432 29.691 63.123 3.741 2005 38.220 37.180 75.400 1.040 2006 39.604 44.967 84.571-5.363 Kaynak: The Economist Intelligence Unit /Country by Country 2007 Başlõca İhracat : Rusya Federasyonu (% 18.0), Türkiye (%5.7), 3
Yaptõğõ Ülkeler Başlõca İthalat Yaptõğõ Ülkeler EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ İtalya (%5.0), Almanya (%5.8), Çin Halk Cumhuriyeti (%2.5). : Rusya Federasyonu (%39.8), Almanya (%9.2), ABD (%2.2), Türkmenistan (% 6.6), Italy (%2.7). Başlõca İhraç Ürünleri : Adi metaller (%39.3), makine ve ekipmanlarõ (%13.7), kimyasallar (%10.9), gõda-içecek ve tarõmsal ürünler (%10.7), maden cevherleri, akaryakõt ve enerji (%9.4). Başlõca İthal Ürünleri : Maden cevherleri, akaryakõt ve enerji (%39.0), makine ve ekipmanlarõ (%20.0), kimyasallar (%11.6), gõda-içecek ve tarõmsal ürünler (%6.7), sanayi ürünleri (%5.2). IV- TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ : TÜRKİYE - UKRAYNA TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyon ABD Dolarõ) Yõllar Türkiye nin İhracatõ Türkiye nin İthalatõ Ticaret Hacmi 1994 76 535 611-459 1995 198 856 1.054-658 1996 268 762 1.030-494 1997 337 918 1.255-581 1998 274 989 1.263-715 1999 226 774 1.000-548 2000 258 982 1.240-724 2001 289 758 1.047-469 2002 313 991 1.304-678 2003 445 1.332 1.777-887 Ticaret Dengesi 2004 576 2.509 3.085-1.933 2005 821 2651 3472-1.830 2006 1.120 3.020 4.140-1.900 Ticaret dengesi Türkiye açõsõndan değerlendirilmektedir. Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE UKRAYNA YA İHRACATI (ABD DOLAR) 4
Fasõl No Açõklamasõ 2005 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 76.920.197 84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçalarõ 52.993.378 08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil, vb 37.540.227 85 Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçalarõ 36.400.673 87 Motorlu kara taşõtlarõ, bunlarõn aksam ve parçalarõ 27.023.558 25 Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçõlar ve çimento 24.831.350 73 Demir veya çelikten eşya 24.081.745 58 Özel dokunmuş mensucat, dantela, duvar halõlarõ 21.884.119 57 Halõlar ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden yer kaplamlarõ 21.563.960 34 Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler, yõkamayağlama maddeleri 19.744.580 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE UKRAYNA DAN İTHALATI (ABD DOLAR) Fasõl No Açõklamasõ 2005 72 Demir ve çelik 1.174.065.233 27 Mineral yakõtlar, mineral yağlar ve müstahsallarõ, mumlar 254.281.067 31 Gübreler 161.309.420 28 İnorganik kimyasal müstahsallar; organik ve anorganik bileşikler 88.336.487 44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya; odun kömürü 86.251.151 74 Bakõr ve Bakõrdan Eşya 36.340.736 29 Organik Kimyasal Ürünler 33.926.714 23 Gõda sanayi kalõntõ ve döküntüleri, hazõr hayvan gõdalarõ 26.621.330 15 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve bunlarõn müstahsallarõ 26.617.632 39 Plastik ve Plastikten Mamul Eşya 21.814.073 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE UKRAYNA YA İHRACATI (ABD $) 5
ÜRÜN TANIMI 2005 HALI, YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TUFTELİ) 20.467.101 ALÇI;İNŞAAT İŞLERİNDE KULLANILAN 14.378.736 PROFİL, ÇUBUK, ENİNE KESİT>1 MM OLAN MONOFİL 13.426.454 DOKUNMUŞ MENSUCAT (SENTETİK LİFTEN, KESİLMİŞ ÇÖZGÜ İPLİKLİ KADİFE) 11.241.249 PROPİLEN POLİMERİNDEN LEVHA 9.158.300 LİMON (TAZE/KURUTULMUŞ) 9.025.229 SIVANMIŞ/KAPLANMIŞ KAĞIT VATKA, KEÇE, DOKUNMAMIŞ MENSUCAT 8.065.592 BENZİNLİ YENİ BİNEK OTOMOBİLİ (1000 CM3<SİLİNDİR HACMİ ) 7.710.923 ÇOK KATLI KAĞIT/KARTONLAR 7.187.181 ÖNDEN YÜKLEMELİ TAM OTOMATİK ÇAMAŞIR MAKİNESİ 7.047.933 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE UKRAYNA DAN İTHALATI (ABD $) ÜRÜN TANIMI 2005 DEMİR VE ÇELİKTEN YASSI HADDE ÜRÜN (RULO, SICAK HADDE, KALIN<3 MM ) 250.518.739 ÜRE, KURU ANHİDRİT ÜZERİNDEN 104.306.394 MOTORİN (AĞIRLIK OLARAK KÜKÜRT ORANI %0.05 İ GEÇEN %0.2 Yİ GEÇMEYEN) DEMİR VE ÇELİKTEN YASSI HADDE ÜRÜN (RULO, SICAK HADDE, 3=<KALIN<4,75 MM ) 101.958.795 95.037.468 HADDELENMİŞ KÜTÜKLER (KARBON<%0,25, GENİŞLİK<2) 90.183.084 SÜREKLİ DÖKÜM LEVHA BLOKLARI(C ORANI <%0,25, ENİNE KESİT DİKDÖRTGEN) SINIFLANDIRILMAMIŞ/DERECELENDİRİLMEMİŞ OLAN DİĞER DÖKÜNTÜ, HURDA 88.625.896 80.937.216 SAF AMONYAK 80.485.359 FERRO-SİLİKO-MANGANEZ 79.362.728 DİĞER DÖKÜNTÜ VE HURDALAR 61.909.955 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) İKİ ÜLKE ARASINDA YAPILAN BAŞLICA TİCARİ VE EKONOMİK ANLAŞMALAR 6
* Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşmasõ (İmza Tarihi: 04.05.1992,Yürürlüğe Giriş Tarihi: 09.07.1992) * Uluslararasõ Karayolu Taşõmacõlõğõ Anlaşmasõ (İmza tarihi: 30.05.1994, Yürürlüğe Giriş Tarihi: 27.01.1995) * Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşmasõ (İmza tarihi: 27.11.1996, Yürürlüğe giriş tarihi: 22.04.1998) * Yatõrõmlarõn Teşviki ve Korunmasõ Anlaşmasõ (İmza tarihi: 27.11.1996, Yürürlüğe giriş tarihi: 17.04.1998) * Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Hükümeti Arasõnda Gümrük İşbirliği ve Karşõlõklõ İdari Yardõma İlişkin Anlaşma (Resmi Gazete Sayõsõ: 22975, Resmi Gazete Tarihi : 30.04.1997) * IV. Dönem TEİK Toplantõsõ Protokolü (İmza tarihi: 26.02.2004, Yürürlüğe giriş tarihi: 16.05.2004) Türkiye ile Ukrayna Arasõndaki Ticari İlişkilerde Karşõlaşõlan Sorunlar ve Çözüm Önerileri 7
Sorunlar Ukrayna nõn gümrük vergilerinin yüksekliği ihracatçõlarõmõzõ olumsuz etkilemektedir. Ukrayna da bankacõlõk sisteminin gelişmemiş olmasõ, bankalarca uygulanan katõ mevzuat, ithalatçõ firmalarõn malõ teslim almadan ödeme yapmak istememeleri, ihracatçõ firmalarõn ise peşin esaslõ çalõşmayõ istemeleri nedeniyle firmalarõmõz bankacõlõk işlemleri ve finansman konularõnda sõkõntõ yaşayabilmektedir. Ukrayna bankalarõndan Türk bankalarõna havale ve EFT işlemleri yapõlamamakta, önce bir Ukrayna bankasõndan bir Avrupa ya da Amerikan bankasõna, oradan da bir Türk bankasõna havale gerçekleştirilmekte, ayrõca döviz transferleri için %10 komisyon ücreti alõnmaktadõr. Ukrayna da yürürlükteki mevzuata göre, yerli ve yabancõ yatõrõmcõ firmalar, dõş ekonomik faaliyetler çerçevesinde elde ettikleri dövizin %50 sini Ukrayna bankalararasõ döviz piyasasõnda bozdurmak zorundadõr. Başta gümrük mevzuatõ olmak üzere, ülkedeki mevzuatõn belirsizliği ve sõk sõk değiştirilmesi sorunlara ve gümrükte gecikmelere yol açmaktadõr. Firmalarõmõz standardizasyon konusunda güçlüklerle karşõlaşmaktadõrlar. İki ülke arasõnda Standardizasyon, Metroloji ve Belgelendirme Kuruluşu Arasõnda İşbirliği Anlaşmasõ ile Türk Standartlarõ Enstitüsü ve Ukrayna Devlet Standardizasyon, Metroloji ve Belgelendirme Çalõşmasõ Sonuçlarõnõn Karşõlõklõ Tanõnmasõ Alanõnda İşbirliği Anlaşmasõ imzalanmõştõr. Bu anlaşmalarõn hükümleri uyarõnca, uzman heyetlerin karşõlõklõ olarak gönderilmesi ve her iki tarafõn belgelendirme kuruluşlarõnõn ve deney laboratuarlarõnõn karşõlõklõ olarak akredite edilmesi gerekmektedir. Ancak, bugüne kadar bu iki kuruluş arasõnda sadece porselen ve seramikten sofra ve mutfak eşyasõ için akreditasyon sağlanmõş bulunmaktadõr. Bunun dõşõnda kalan ve ithalatõnda zorunlu standart uygulamasõ getirilen diğer tüm mallar için Ukrayna da faaliyette bulunan Türk ya da Ukraynalõ firmalarõn ithalatta her seferinde standart belgesi almalarõ gerekmektedir. Bazõ müteahhitlik firmalarõmõz ihtiyaç duyduklarõ personeli Türkiye ya da başka bir ülkeden Ukrayna ya getirmek istemeleri halinde, vize, ikamet ve çalõşma izni konularõnda bürokratik açõdan zorluk yaşayabilmektedirler. Ayrõca iş makinelerinin geçici ithalat yoluyla getirilmesinde de sõkõntõlar yaşanabilmektedir. Türkiye ile Ukrayna arasõndaki deniz taşõmacõlõğõ yetersizdir. Çözüm Önerileri Ukrayna da bürokratik işlemlerin azaltõlmasõ ve kolaylaştõrõlmasõ talep edilmelidir. Ukrayna'nõn büyük bir pazar olarak önemi göz önüne alõndõğõnda, firmalarõmõzõn ticari ilişkilerin geliştirilmesinde dõş ticaretin yanõ sõra doğrudan yatõrõm ve piyasa içinde yer almaya da önem vermelerinde yarar görülmektedir. 8
Gõda, tekstil ve temizlik maddeleri gibi klasik mal gruplarõnda odaklanan dõş ticaretimizin çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Ticaret konusunda deneyim sahibi olan firmalarõ temsilcilik ve showroom açmaya yönlendirerek, bavul ticareti yerine markalõ ihracat özendirilmelidir. Ukrayna ile ticaretimizde ülkemiz aleyhine mevcut olan dengesizliğin ihraç ürünlerimizin Ukrayna da daha iyi tanõtõlarak pazara girilmesi yoluyla ortadan kaldõrõlabileceğinden hareketle, ihraç ürünlerimizin tanõtõmõ konusunda bir Türk Ticaret Merkezi kurulmalõdõr. (Beş yõlõ aşkõn bir süredir gündemde olan bu projenin biran önce hayata geçirilmesi önemli görülmektedir. Ukrayna ya ihracat yapmaya çalõşan firmalarõmõzõn ağõrlõklõ olarak KOBİ kategorisinde olduğu dikkate alõndõğõnda böyle bir merkezin, sağlayacağõ diğer faydalarõn yanõ sõra, belirtilen firmalarõn ilk etapta pazarlama masraflarõnõ önemli oranda düşüreceği açõktõr.) Ukrayna'da genellikle şehir merkezlerinde market zincirleri ve alõşveriş merkezleri Ukraynalõ veya yabancõ müteşebbisler tarafõndan açõlmakta olup Türk firmalarõ benzeri yatõrõmlar yapmalõdõrlar. ( Gerek bu marketlerde ve alõşveriş merkezlerinde ağõrlõklõ olarak Türk ürünlerinin satõşõ yoluyla ihracatõmõz artacak, gerekse piyasada yaratõlacak olumlu etki Türk malõ imajõna çok büyük katkõ sağlayarak, ihraç ürünlerimizin diğer market zincirlerine de satõlmasõna imkan yaratabilecektir.) TÜRKİYE DE İHRACAT POTANSİYELİ MEVCUT SEKTÖRLER Makine, gõda, tekstil ve temizlik malzemeleri gibi mal gruplarõnda yoğunlaşan ihracatõmõzõn gene aynõ sektörlerde arttõrõlma potansiyeli mevcuttur. Gelir düzeyindeki göreceli iyileşmenin elektrikli ve elektronik ev aletlerindeki talebi arttõrmakta olmasõndan dolayõ, bu ürün gruplarõnõn göz ardõ edilmemesi gereklidir. Türkiye nin son yõllarda yüksek ihracat performansõ gösterdiği oto yan sanayi ürünleri için de Ukrayna iyi bir pazar teşkil etmektedir. Özellikle BDT ülkelerindeki eski yapõlarõn daimi restorasyon ihtiyacõ ve son iki yõlda Ukrayna da yeni projeler sayesinde inşaat sektörünün canlanmaya başlamasõ nedeniyle inşaat malzemeleri ihracatõ Türkiye açõsõndan değerlendirilmesi gereken bir alandõr. TALEP KONULARI Kumaş, UKRAYNA DAN ODAMIZA GELEN TALEP VE TEKLİF KONULARI 9
Plastik, Et, kümes hayvanõ parça eti (taze veya dondurulmuş), Yiyecek, içecek hazõrlama ve üretim makineleri, Mobilya, TEKLİF KONULARI İşlenmemiş granit, Aktif hale getirilmiş karbon, Kereste, Bal, ceviz, süt ve süt ürünleri, Demir veya alaşõmsõz çelikten yassõ hadde ürün, demir çelikten tel, demir dõşõ metaller, Alüminyum, PVC kaplõ tel, Elektrikli motor, Yangõn söndürme cihazõ, Güneş enerjisi sistemi, Telefon, Enerji ürünleri, Hayvan yemi, kuş yemi, İnşaat malzemeleri, Hububat ve hububat ürünleri, Torba (polietilenden ve polipropilenden) Gübre, Kömür, Tohumlar, Mobilya aksam ve parçalarõ, 10